Langutelo Ra Bibele
Xana Ha Va Lava Vaprista Hakunene?
PHOPHU John Paul II epapileni rakwe ra lembe na lembe leri yaka eka vaprista hi “Ravumune Lero Kwetsima,” hi 1992 u te “Tlangelani nyiko ya Vuprista.” A hi Makhatoliki ntsena lama vonaka swihoxo swa vana leswi nyumisaka, ni van’wana va titwe hi ndlela leyi fanaka. Va titwe va lava munhu la amukeriwaka hi Xikwembu la nga ta va byela ku rhandza ka Xikwembu, a xi endlela gandzelo, ni ku va hlanganisa ni Xikwembu. Munhu wo tano u vitaniwa muprista. Xana hakunene hi lava muprista la nga ta hi pfuna leswaku Xikwembu xi hi rivalela?
Mhaka ya vaprista ni magandzelo a yi sungulanga hi vanhu kambe yi te na Xikwembu. Loko Xikwembu a xi nga dyoheriwanga, a ku nga ta laveka vaprista. Le Edeni, munhu la hetisekeke Adamu a a nga lavi muprista. U vumbiwe a nga ri na xidyoho.—Genesa 2:7, 8; Eklesiasta 7:29.
Vaprista Vo Sungula A Va Ri Vamani?
Namuntlha hinkwerhu hi tswariwe ni xidyoho hikuva Adamu u dyohe hi vomu naswona hina hi vana va yena. (Varhoma 3:23) Avele, n’wana wa munhu wo sungula, Adamu, u swi vonile leswi. Bibele loko yi vulavula ha yena yi ri: “Hi ku pfumela, Avele ú humesele Xikwembu magandzelo.” (Vaheveru 11:4) Hambi leswi Avele ni vavanuna van’wana va khale vo tshembeka—vo tanihi Nowa, Abrahama na Yobo—a va nga vitaniwi vaprista, a va humesela Xikwembu magandzelo ya vona ni mindyangu ya vona. Hi xikombiso, Bibele yi vulavula hi Yobo ni vana vakwe yi ku: “[Yobo] a tlhav̌a maganḍelo yo hisiwa la’ma ringanaka nṭengo wa v̌ona hikwav̌o, hikuv̌a Yobo a a ku: kumbe v̌ana v̌a mina v̌a dyohile.” (Yobo 1:5) Hambi swi ri tano, xana swi endlekise ku yini leswaku vaprista ni magandzelo swi tala eka vanhu vo tala hi ndlela leyi?
Xiya swiendlakalo swa le minkarhini ya mupatriarka Nowa. Nowa ni ndyangu wakwe a ku ri vona ntsena vanhu lava poneke Ndhambi ya misava hinkwayo. Loko va humela emisaveni leyi basisiweke, Nowa u ake altara ivi a humesa magandzelo a tlangela tintswalo ta Yehovha ni ku va sirheleta ka yena. Tanihi leswi matiko hinkwawo ma nga vatukulu va Nowa, hinkwavo va landzele xikombiso xa yena naswona hi ku famba ka nkarhi va va ni mikhuva yo hambana-hambana ya vahlanganisi ni magandzelo ya swidyoho.—Genesa 10:32.
Endzhaku ka nkarhi wo tlula lembe xidzana, vanhu va xandzukele Xikwembu le mutini wa Babele. Xikwembu xi pfilunganya ririmi ra vanhu ivi va hangalaka. (Genesa 11:1-9) Vaprista van’wana, lava hi nkarhi wolowo a va seketela tidyondzo leti soholotiweke ni leti thyakeke, va sungule mihivahivani leyi chavisaka ematikweni lawa va hangalakeleke eka wona. Ku nga khathariseki sweswo, Xikwembu xi vone leswaku a xi fanele ku dyondzisa vagandzeri va xona hi ta vuprista bya ntiyiso hi muprista lonkulu, vaprista-ntsongo ni magandzelo lama xi ma amukelaka.
Mhaka Leyi Vangeleke Xikwembu Ku Hlawula Vaprista
Hi ku famba ka nkarhi Yehovha u nyike rixaka ra Israyele vaprista lava a va endla mintirho leyikulu mimbirhi. Wo sungula, a va yimela Xikwembu emahlweni ka vanhu tanihi vaavanyisi ni valeteri va Nawu wa Xikwembu. (Deteronoma 17:8, 9; Malakiya 2:7) Wa vumbirhi, a va yimela vanhu eka Xikwembu hi ku nyikela magandzelo lama humaka eka vanhu. Papila ra Pawulo leri yaka eka Vakreste va Vaheveru ra hlamusela: “Muprista un’wana ni un’wana Lonkulu, leswi a hlawuriweke exikarhi ka vanhu, ú vekiwile leswaku a ta yimela vanhu eku hlanganeni ka vona ni Xikwembu, ni leswaku a humesa tinyiko ni magandzelo hikwalaho ka swidyoho swa vona. . . . Munhu a nga tihlawuleli ntirho lowu wo dzuneka, kambe ú vitaniwa hi Xikwembu.”—Vaheveru 5:1, 4.
Pawulo u tlhela a hlamusela leswaku vuprista bya le Israyele a ku nga ri yona ntsena ndlela ya Xikwembu ya ku tisa vanhu eka xona. Mintirho ya vaprista a yi fanekisela swilo swo antswa, “leswi tirhiwaka ematilweni.” (Vaheveru 8:5) Loko swilo sweswo swa le tilweni swi fika, swifanekiselo a swi nga ha laveki. Hi xikombiso: U nga ha tshama ni xinavetisi xa nchumu lowu u wu lavaka hi mahlo-ngati, kambe xana a wu nge xi lahli loko u kuma nchumu wolowo?
Le ndzhaku loko tiko ra Israyele ri nga si va kona, Xikwembu a xi ri na xikongomelo xa vuprista lebyi nga ta katekisa vanhu hinkwavo ku nga ri Vaisrayele ntsena. Eku sunguleni, Israyele a ri ri ni lunghelo ra nkarhi wa ku humesa swirho swa vuprista. Loko tiko ri vumbiwa, Yehovha u byele Israyele a ku: “Loko mi yingisa rito ra mina. . . . Mi ta v̌a tiko ra v̌aprista, e tiko le’ri hlawuriweke.” (Eksoda 19:5, 6; ringanisa Genesa 22:18.) Khombo ra kona, tiko a ri nga ri yingisi ngopfu rito ra Xikwembu. Xisweswo, Yesu u byele vaprista ni Vafarisi: “Mi ta tekeriwa Mfumo wa Xikwembu; kutani wu ta nyikiwa tiko rin’wana leri nga ta veka mihandzu ya wona.” I vamani lava sweswi va nga ta tirha tanihi vaprista leswaku vanhu va katekisiwa?—Matewu 21:43.
I Vuprista Byihi Lebyi Vakreste Va Byi Lavaka?
Hikwalaho ka leswi hi nga kuma xidyoho eka Adamu, hi nga kota ku pona hi kuma vutomi lebyi nga heriki ntsena hi gandzelo leri hetisekeke leri endliweke ha Yesu. (1 Yohane 2:2) Yesu hi yexe i muhlanganisi eka hina tanihi Muprista Lonkulu, hi laha a vhumbhiweke ha kona eka vuprista bya le Israyele. Vaheveru 9:24 yi ri: “Hikuva Kriste a nga nghenanga exivandleni lexo hlawuleka xo endliwa hi mavoko, lexi ngo va xifaniso ntsena xa lexa xiviri, kambe ú nghenile etilweni hi koxe, a ta humelela sweswi emahlweni ka Xikwembu ku hi yimela.” Xisweswo, nkoka lowu tlakukeke wa vuprista bya le henhla bya Kreste wu endla leswaku vaprista va vanhu lava nga vahlanganisi va nga ha tirhi. Kambe, mintirho ya vaprista-ntsongo ya ha laveka. Hi ndlela yihi?
Vaprista va fanele va “humesa magandzelo ya moya lama amukelekaka eka Xikwembu ha Yesu Kriste.” (1 Petro 2:5) Mayelana ni leswaku lawa i magandzelo ya muxaka muni, Pawulo u tsale leswi: “A hi humeseni magandzelo masiku hinkwawo ha yena Yesu, hi dzunisa Xikwembu ha wona, hi ri karhi hi vonga vito ra xona hi marito lama humaka emilon’weni ya hina.” (Vaheveru 13:15) Hikwalaho, lava va nga ta va vaprista ni tihosi, lava va ha riki emisaveni, va yimela Xikwembu emahlweni ka vanhu tanihi Timbhoni ta xona, ku nga ri vahlanganisi. Loko va tava va ri le tilweni, va ri na Yesu Kreste, va ta yimela vanhu emahlweni ka Xikwembu, va ava mikateko ya gandzelo ra Kreste ni ku horisa mavabyi hinkwawo.—Ringanisa Marka 2:9-12.
Hambi leswi vapfumeri hinkwavo va faneleke va nyikela vumbhoni, ko va va nga ri vangani ntsena lava nga ta tirha etilweni “emfun’weni wa vaprista.” Yesu u te: “Mi nga chavi n’wina va ntlhambinyana, hikuva Tata wa n’wina ú tsakele ku mi nyika Mfumo.” (Luka 12:32; Nhlavutelo 14:1) Vona va ta pfuxeriwa etilweni naswona “va ta va vaprista va Xikwembu ni va Kriste, kutani va ta fuma swin’we na Kriste malembe ya l,000.”—Nhlavutelo 20:6.
Xikwembu xi kunguhate leswaku vaprista va le tilweni va endla swilo swa moya ni swa nyama hi ndlela leyi ku nga riki na vuprista lebyi byi nga tshama byi endla ha yona. Hi ku hatlisa, loko va tirhisa mpfuno wa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu, va ta swi kota ku hlanganyela eku vuyeteleni ka vanhu va ya eku hetisekeni. Kutani Esaya 33:24 yi ta hetiseka hi ndlela leyinene swonghasi. Yi ri: “Kutani a ku nga v̌i na munhu l’a akeke Yerusalem l’a nga ta ku: nḍa v̌abya! Tiko le’ri akeke kona ri riv̌aleriwile ŝidyoho ŝa rona.”
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 22]
“Benediction of the Wheat at Artois” 1857, by Jules Breton: France/Giraudon/Art Resource, N.Y.