Kaya Leri Tsakisaka Laha Vambirhi Va Nga Ni Vun’we

LOKO u lava ku aka kaya leri tiyeke, leri sirhelelekeke, leri u nga tshamisekaka kahle eka rona, xana hi swihi swiaki leswi u nga swi tirhisaka? Mhandzi? Xitina? Ribye? Hi leswi leswi bumabumeriwaka hi buku ya Bibele ya Swivuriso: “Yindlu yi akiwa hi v̌utlhari, yi tiyisiwa hi ku twisisa; hi ku tiv̌a, makamera ya yona ma tala. I rifuwo ra risima leri ṭakisaka.” (Swivuriso 24:3, 4) Ina, swi lava vutlharhi, ku twisisa ni vutivi ku aka kaya leri tsakisaka.

Xana i mani la akaka? “Wansati l’a tlhariheke o aka yindlu ya yena, kambe wa mihoni wa yi hahlula hi mav̌oko ya yena.” (Swivuriso 14:1) Swi tano ni le ka wanuna la tlhariheke la vonaka leswaku swi le mavokweni yakwe ku endla leswaku vukati byakwe byi tiya ni ku tsakisa, kumbe ku byi tsanisa ni ku byi nghenisa ekhombyeni. Xana hi swihi swilo leswi antswisaka xiyimo? Swa tsakisa swonghasi leswi swiringanyeto swa vakongomisi van’wana va vukati va manguva lawa, swi fanaka ni vutlharhi lebyi nga heriki bya Rito ra Xikwembu, leri tsariweke eka magidi ya malembe lama hundzeke.

Ku yingisela: “Ku yingiserisisa i xin’wana xa swifundzo leswikulu leswi u nga fundzaka munhu un’wana ha swona, naswona i ka nkoka eku akeni ni le ku hlayiseni ka vuxaka bya le kusuhi,” hi ku vula ka buku yin’wana ya vukati. Xivuriso xi ri: “Tindlev̌e ta la’vo tlhariha ti lav̌a [vutivi].” (Swivuriso 18:15) Tanihi leswi tindleve leti pfulekeke ti nga vonakiki ku fana ni mahlo lama pfulekeke kumbe nomu lowu pfulekeke, xana u nga n’wi kombisa ku yini munghana wa wena wa vukati leswaku hakunene u yingiserile? Ndlela yin’wana i ku n’wi encenyeta, kumbe ku yingisa hi rixaladza.—Vona bokisi eka tluka 27.

Ku tshineleleka ni ku va ni xinghana: Buku leyi nge, One to One—Understanding Personal Relationships yi ri: “Mindhavuko ya hina yi lwisana ni ku va la tshinelelekaka. Hi dyondzisiwa ku sukela evutsongwanini leswaku hi nga khathali ngopfu hi timhaka ta van’wana—hi va ni xihundla etimhakeni ta mali, mavonelo, mintlhaveko, . . . xin’wana ni xin’wana xa munhu hi xiyexe. Dyondzo leyi a yi rivaleki, hambi loko hi ‘rhandzana ni munhu wo karhi.’ Handle ka loko ku endliwa matshalatshala lama hambetaka ya ku tshineleleka, ku nge vi na xinghana.” Swivuriso ya xiya: “Laha ku ṭundzušana ku nga hav̌a, makungu ma hangalaka, kambe ma tiya hi ku kanela ka la’v̌o tala.”—Swivuriso 13:10; 15:22.

Ku tshembeka ni ku tshembana: Wanuna ni wansati va fungha emahlweni ka Xikwembu leswaku va ta tshembeka. Loko vanghana va vukati va tshembana leswaku havambirhi va tshembeka, rirhandzu a ri kavanyetiwi hi ku sola, vutikukumuxi, moya wa ku phikizana ni vutianakanyi.

Ku avelana: Vuxaka byi tiyisiwa hi ku avelana mintokoto. Hi ku famba ka nkarhi mpatswa wu nga vumba matimu ya nkoka lama va tsakisaka hinkwavo. A va ehleketi nikatsongo hi ku herisa xiboho xa vona xa vuxaka. “Ku ni nakulobye l’a tlulaka makwav̌o.”—Swivuriso 18:24.

Tintswalo ni nsovo: Swiendlo swa tintswalo swi hunguta swiphiqo evuton’wini naswona swi herisa vutikukumuxi. Swikombiso swa tintswalo, loko swi dzikile, a swi hundzuki hambi loko wo hlundzuka loko mi holova, xisweswo swi hunguta ku onhaka loku ku nga vaka kona. Nsovo wu vumba ndhawu leyinene laha rirhandzu ri nga kulaka kona. Hambi leswi swi nga ha tikaka ngopfu leswaku munhu a va la olovaka, Bibele yi ri: “Le’ši sasaka munhu i v̌unene bya yena.” (Swivuriso 19:22) Eka wansati lonene, “milawu ya v̌unene yi le ririmini ra yena.”—Swivuriso 31:26.

Ku titsongahata: Ku titsongahata i mfanelo leyi sivelaka ku tikukumuxa, yi susumetela ku kombela ku rivaleriwa hi nkarhi wolowo ni ku vula marito ya ku nkhensa nkarhi hinkwawo. Ku vuriwa yini loko entiyisweni u nga ri na nandzu eka leswi u hehliwaka hi swona? Ha yini u nga vuli hi ku olova u ku, “Ndzi twa ku vava hi leswi u hlundzukeke hi ndlela leyi”? Kombisa ku khathalela mintlhaveko ya munghana wa wena, xisweswo hinkwenu lavani ndlela yo lulamisa xihoxo. “Ku ṭhika mintengo i ku tiḍunisa ka munhu.”—Swivuriso 20:3.

Ku xixima: “Ndlela yin’we leyikulu yo twisisa mavonelo ya n’wina yo hambana ni ku ma lulamisa swin’we i ku xixima. Lexi xi nga xa nkoka eka munghana un’wana wa vukati swi nga ha endleka xi nga ri xa nkoka hi ndlela leyi fanaka eka lowun’wana. Hambi swi ri tano, munghana un’wana wa vukati a nga xixima mavonelo ya lowun’wana minkarhi hinkwayo.” (Keeping Your Family Together When the World Is Falling Apart) “Ku tikukumuša ka humesa ku hambana; kambe v̌utlhari byi le ka la’v̌a pfumelaka ku ṭunḍušiwa.”—Swivuriso 13:10.

Mafenya: Ku kayakaya lokukulu ku nga herisiwa hi mahlekelo lamanene ya n’wina mi ri vambirhi. Ma fikelela eswibohweni swa rirhandzu ivi ma susa ntshikilelo lowu hi xitalo wu onhaka mianakanyo leyinene. “Mbilu leyi ṭakeke yi basisa mombo.”—Swivuriso 15:13.

Ku nyika: Kambisisa kahle swilo leswi u swi tsakelaka eka murhandziwa wa wena ivi u n’wi bumabumela hi mbilu yo basa. Swilo leswi swi navelekaka swi nga ha amukeriwa hi mbilu hinkwayo ku tlula vamba kumbe xingwavila. Kavula, mi nga ha xavelana kumbe mi endlelana swilo leswinene havambirhi. Kambe, buku leyi nge, Lifeskills for Adult Children yi ri: “Nyiko leyikulu leyi u nga hananaka ha yona, a hi swilo leswi vonakaka. I marito ya wena ya rirhandzu ni ya ku tlangela, xikhutazo xa wena ni mpfuno wa wena.” “Marito la’ma v̌ulav̌uriweke hi nkari ma kotisa malamula ya nsuku e ntewaneni wa silver.”—Swivuriso 25:11.

Loko timfanelo leti to fanisiwa ni swiaki swa vuxaka bya vukati, kutani ku vulavurisana i ridaka ro aka leri lavekaka leswaku leswi swi hlanganisiwa. Xisweswo, mpatswa wu nga endla yini loko wu tshuka wu nga twanani? Buku leyi nge, Getting the Love You Want yi ri: “Ematshan’wini yo languta mavonelo lama hambaneke ya munghana wa wena tanihi xihlovo xa ku hambana, . . . ma langute ma ri xihlovo xa vutivi. . . . Vuxokoxoko bya vutomi bya siku na siku i xihlovo xa marungula lama fuwisaka.”

U nga languti swiendlakalo hinkwaswo swa ku hambana tanihi leswi pfuxaka nyimpi, kambe tanihi nkarhi lowunene wa ku twisisa munhu loyi u n’wi rhandzaka. Havambirhi rhwalani vutihlamuleri bya ku lulamisa ku hambana ivi mi tlutela emahlalukweni ya ku rhula ni ntwanano, xisweswo mi tiyisa swiboho, mi kurisa rirhandzu leri ri mi endlaka mi va un’we.

Yehovha Xikwembu u vone vunene lebyikulu bya ku tirhisana ivi a byi akela eka swivumbiwa swakwe—eka ndzhendzeleko wa okisijini wa ku siyerisana ka swimilana ni swiharhi, ku rhendzeleka ka swivumbiwa swa le matilweni, vuxaka lebyi hambetaka bya switsotswana ni swiluva. Xisweswo, ni le ka vun’we bya vukati, ku nga ha va ni ndzhendzeleko wo kufumela laha wanuna, hi marito ni swiendlo, a kombisaka nsati wakwe rirhandzu ra yena ni ku n’wi tshemba, wansati la nga ni rirhandzu a landzela vurhangeri byakwe hi ku tsaka. Kutani, hakunene lava vambirhi va va un’we, va tsakisana havumbirhi, naswona va tsakisa ni Musunguri wa vukati, Yehovha Xikwembu.”

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

‘Xiyisisani Hi Laha Mi Yingiselaka Ha Kona.’—Luka 8:18

Ku rhiya ndleve i ndlela leyi tiyisekisaka xivulavuri ni muyingiseri leswaku va twisisana hakunene. Nkarhi wun’wana swi vuriwa ku encenyeta, tanihi leswi muyingiseri a ringetaka ku kombisa marito lawa a ma twaka ni nhlamuselo leyi a yi twisisaka. Lawa i magoza ya nkoka:

1. Rhiya ndleve; yingisela marungula ya nkoka.

2. Yingisela mintlhaveko leyi kandziyisaka marito.

3. Byela xivulavuri leswi u swi tweke xi swi vula. U nga avanyisi, u nga xopaxopi kumbe ku kaneta. Byela xivulavuri leswaku u ri twisise kahle rungula. Amukela mavonelo.

4. Nkarhi wun’wana xivulavuri xi nga ha tiyisekisa kumbe xi lulamisa leswi u swi vulaka naswona nkarhi wun’wana xi nga ha yisa mhaka emahlweni.

5. Loko u nga twisisanga kahle, ringeta nakambe.

Ku rhiya ndleve i ka nkoka ngopfu-ngopfu eku hunguteni ka ku xopaxopa loku vavisaka. Amukela yinhla ya leswaku ku xopaxopa hakanyingi ku ni ntiyiso wo karhi. Ku nga ha vuriwa hi ndlela leyi vavisaka, kambe ematshan’wini yo tilwela hi ku tirihiselela eka muxopaxopi, ha yini u nga yingiseli hi rixaladza leswaku u antswisa swiyimo? Xiya leswaku u vona mintlhaveko hinkwayo leyi nga tsakisi leyi yi nga ha vaka yi vangiwe hi wena, ni ku vona ndlela leyi mhaka yi nga lulamisiwaka ha yona.

[Bokisi leri nga eka tluka 12]

“Loko Un’wana A Vilela.”—Vakolosa 3:13

Loko u ri na xivilelo, xana u nga xi vula hi ndlela yihi handle ko pfuxa madzolonga? Xo sungula, nkhensa munghana wa wena hi leswi a veke na swikongomelo leswinene. Swi nga ha endleka u ehleketa leswaku a a nga khathali, a a nga ehleketi, a ri ri ni matlotlo, a ri xiphukuphuku—kambe swi nga ha endleka leswaku xikongomelo xa kona a ku nga ri ku ku vavisa. Boxa mintlhaveko ya wena hi ku rhula handle ko veka nandzu: “Loko u endle leswi, kutani ndzi titwe . . .” Leswi a hi ku pfuxa mholovo. Kahle-kahle swi kombisa leswi u titwisaka xiswona naswona a swi veki munghana wa wena nandzu. Tanihi leswi swi nga endlekaka leswaku munhu yoloye a a nga tiyimiselanga ku ku twisa ku vava, a nga ha kaneta kumbe a titsetselela. Hambi swi ri tano, kambisisa xiphiqo, naswona u lunghekela ku xi tlhantlha.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ku yingiserisisa i xin’wana xa swifundzo leswikulu leswi u nga fundzaka munhu un’wana ha swona