The Bible’s Viewpoint

Xana Mariya I “Mana Wa Xikwembu”?

“HI TUMBELA ETINTSWALWENI TA WENA LESWAKU HI SIRHELELEKA, WENA MANA WA XIKWEMBU; U NGA FULARHELI SWIKOMBELO SWA HINA SWA LE MBILWINI KAMBE HI PONISE EKU BIWENI LOKU NGA HERIKI, O HO WENA NTSENA LA KATEKISIWEKE.”

XIKHONGELO xo tano xi katsakanya mintlhaveko ya timiliyoni ta vavanuna ni vavasati lava tinyiketeleke eka Mariya, mana wa Yesu Kreste. Hi langutelo ra vona i manana wa rirhandzu la nga xikombiso loyi a nga va vulavulelaka ni Xikwembu naswona hi ndlela yo karhi a hunguta ku avanyisa ka xona loku va telaka.

Hambi swi ri tano, xana Mariya i “Mana wa Xikwembu” hakunene?

Mariya—“La Nga Kombiwa Tintswalo” Hi Xikwembu

Handle ko kanakana Mariya u “kombiw[e] tintswalo”—u kombiwe tintswalo ku tlurisa, kahle-kahle, ku tlula wansati wihi na wihi la tshameke a hanya. (Luka 1:28) Ntsumi Gabriele yi humelele ka yena ivi yi hlamusela ndlela leyi a a ta va ni lunghelo ha yona. Yi te: “Vona, u ta tika, kutani u ta veleka n’wana wa mufana; u ta n’wi thya vito ra Yesu. Yena ú ta va nkulukumba, a vuriwa N’wana wa Loyi-a-nge-henhla-henhla.” Xana xiendlakalo lexi xa masingita a xi ta endlekisa ku yini? Gabriyele u ye emahlweni: “Moya lowo Kwetsima wu ta xikela ka wena, ni matimba ya Loyi-a-nge-henhla-henhla ma ta ku funengeta; hikwalaho n’wana lowo hlawuleka la nga ta velekiwa, ú ta vuriwa N’wana wa Xikwembu.”—Luka 1:31, 32, 35.

Mariya u te: “Ndzi nandza wa Xikwembu; a ku endliwe ka mina hilaha u nga vula hakona.” (Luka 1:38) Xisweswo hi ku titsongahata Mariya u pfumelelane ni nkongomiso wa Xikwembu naswona hi ku famba ka nkarhi u veleke Yesu.

Hambi swi ri tano, eka malembe-xidzana yo hlayanyana lama landzeleke, lava tinyiketeleke eka yena va n’wi tlakusile a nga ha vi “nandza wa Xikwembu” va n’wi veka exikhudleni xa ku va “manana la nga nkosikazi” loyi a nga ni nkucetelo lowukulu ematilweni. Varhangeri va kereke va n’wi tivise ximfumo leswaku i “Mana wa Xikwembu” hi 431 C.E. eHubyeni ya le Efesa. Xana i yini lexi vangeke ku hundzuka loku? Mupapa John Paul II u hlamusela xivangelo xin’we: “Ku tinyiketela ka ntiyiso eka Mana wa Xikwembu . . . ku dzime timitsu swinene eka Xihundla xa Vunharhu-un’we lebyi Katekisiweke.”—Crossing the Threshold of Hope.

Xisweswo, ku amukela Mariya tanihi “Mana wa Xikwembu” swi titshege hi loko u pfumela eka Vunharhu-un’we. Hambi swi ri tano, xana Vunharhu-un’we i dyondzo ya Bibele?a Hi kombela u kambisisa leswi muapostola Petro a swi tsaleke eBibeleni. U tsundzuxe leswaku “ku . . . ta va ni vadyondzisi va mavunwa . . . lava nga ta nghenisa hi le xihundleni tidyondzo to hambuka leti onhaka.” (2 Petro 2:1, 3) Dyondzo yin’wana yoleyo ya mavunwa i dyondzo ya Vunharhu-un’we. Ku sukela loko yi amukeriwile, mianakanyo ya leswaku Mariya i “Mana wa Xikwembu” (Xigriki: Theotokos, leswi vulaka “muveleki wa Xikwembu”) yi tikombe yi twisiseka kahle. Ebukwini yakwe leyi nge The Virgin, Geoffrey Ashe u vula leswaku “loko Kreste a ri Xikwembu, a ri Munhu wa Vumbirhi wa Vunharhu-un’we,” hi laha vaseketeri va Vunharhu-un’we va anakanyaka ha kona, “kutani ke mana wakwe exivumbekweni xa munhu wa nyama a a ri Mana wa Xikwembu.”

Loko Yesu a a ri “Xikwembu hi xoxe ni lexi heleleke,” hi laha Catechism of the Catholic Church leyintshwa yi vulaka ha kona, kutani ke kunene Mariya a a ta va “Mana wa Xikwembu.” Kambe hi fanele hi boxa leswaku, vaseketeri va Vunharhu-un’we vo tala vo sungula a swi va tikela ku amukela dyondzo leyi loko yi boxiwe ro sungula—hi laha swi nga ha kona hi vaseketeri va Vunharhu-un’we va Maprotestente va namuntlha. A yi vitaniwa “nchumu lowu hlamarisaka, lowu ku tinyiketeriwaka eka wona, hikuva ‘loyi matilo ma tsandzekeke ku n’wi hlayisa u hlayisiwile ekhwirini ra yena.’” (The Virgin)—Ringanisa 1 Tihosi 8:27.

Kambe xana Yesu Kreste i “Xikwembu hi xoxe ni lexi heleleke” hakunene? Doo, a nga kalanga a swi vula sweswo. Ku ri na sweswo, minkarhi hinkwayo a a pfumela xiyimo xakwe xa ku va ehansi ka Tata wakwe.—Vona Matewu 26:39; Marka 13:32; Yohane 14:28; 1 Vakorinto 15:27, 28.

‘Gandzelani Hi Ndlela Leyi Fanelaka Vanhu Lava Anakanyaka’

Hambi swi ri tano, Bibele yi khutaza Vakreste ku tirhisa mianakanyo ya vona evugandzerini. A hi lerisiwi ku pfumela eka nchumu lowu nga riki na xisekelo lowu tumbetiwaka hi ku vitaniwa xihundla. Ku ri na sweswo, muapostola Pawulo u ri, hi fanele hi ‘gandzela hi ndlela leyi fanelaka vanhu lava anakanyaka.’—Varhoma 12:1.

Anne loyi a kurisiweke tanihi Mukhatoliki u te: “A hi kalanga hi khutaziwa ku anakanya ha yona dyondzo leyi. A hi kalanga hi tivutisisa ha yona. Hi lo pfumela kunene leswaku Yesu a a ri Xikwembu, leswi vulaka leswaku Mariya a a ri ‘Mana wa Xikwembu’—swa hlamarisa leswaku dyondzo leyi a hi yi kanakananga!” Tsundzuka leswaku Catechism of the Catholic Church yi ri xirho xin’wana ni xin’wana xa “Vun’we bya Xikwembu” i “Xikwembu hi xoxe ni lexi heleleke.” Yi vula leswaku a ku na swikwembu swinharhu leswi hambaneke. Hikwalaho ke, xana hi fanele ku pfumela leswaku loko tisele leti hanyaka embelekweni wa Mariya ti ri karhi ti avana ni ku tlhela ti avana, “Xikwembu hi xoxe, lexi heleleke” a xi ri xiphemu xa xitumbulukwa, lexi eka n’hweti yo sungula ya ku tika kakwe, xi kuleke ku tlula kwalomu ka hafu ya sentimitara hi ku leha ni leswaku a xo va ni mahlo ni tindleve ntsena?

Tsundzuka leswaku ntsumi Gabriyele yi byele Mariya leswaku n’wana wakwe u ta vitaniwa “N’wana wa Loyi-a-nge-henhla-henhla” ni “N’wana wa Xikwembu,” ku nga ri “Xikwembu N’wana.” Loko entiyisweni Yesu a a ri Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, ha yini ntsumi Gabriyele yi nga tirhisanga xona xiga lexi tirhisiwaka hi vaseketeri va Vunharhu-un’we va namuntlha—“Xikwembu N’wana”? Gabriyele a nga xi tirhisanga xiga xexo hikuva a xi kona eBibeleni.

Kunene, a hi koti ku twisisa swo tala hi mintirho ya Xikwembu. Kambe matwisiselo lama faneleke ya Matsalwa ma hi pfuna ku pfumela leswaku Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, Mutumbuluxi wa vutomi hinkwabyo, u ve ni matimba ya leswaku hi singita a rhurhisela vutomi bya N’wana wakwe la rhandzekaka, Yesu Kreste, byi ya embelekweni wa Mariya ivi a tlhela a byi sirheleta byi kula hi matimba Yakwe lama tirhaka, kumbe moya lowo kwetsima, kukondza Mariya a va mana wa Yesu—N’wana wa Xikwembu.

Ina, Mariya a a katekisiwile swinene tanihi mana wa loyi a veke Kreste. A hi ku n’wi tsongahata ku pfumela leswaku dyondzo leyi twalaka ya Bibele—ku katsa ni rhekhodo ya ku titsongahata ka Mariya—yi kaneta ku n’wi nyika xithopo xa leswaku i “Mana wa Xikwembu.”

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

Museo del Prado, Madrid