Xana Un’wana Ni Un’wana A Nga Tshembiwa?

YOLEYO i ndlela leyi wansati un’wana lontshwa a hlamuseleke ku tshemba kakwe dokodela wa ndyangu wa ka vona. Lexi vavisaka hi leswaku a veke ku tshemba ka yena eka munhu wa khombo swinene. Ku sukela loko a ri ni malembe ya 16 hi vukhale, dokodela loyi a n’wi chovorisa hi tlhelo ra rimbewu. “U ndzi xisile a tlhela a ndzi xenga,” wansati loyi a byela valawuri va huvo lava hi nkarhi wolowo a va avanyisa.—The Toronto Star.

Ku Tshemba Munhu Ka Onhiwa Kun’wana Ni Kun’wana

Ku tshemba munhu, ku nga tsuvuriwa hi ku olova ni ku kandziyeriwa ku fana ni xiluva xa ku xonga lexi nga ni vunyenyeti. Ka kandziyeriwa kun’wana ni kun’wana! Michael Gaine, loyi a a ri matsalana wa mufundhisi lonkulu ni wa xandla xa yena eNghilandhi u ri: “Ku tshame ku va ni nkarhi lowu mani na mani a a tshemba muprista. Laha mindyangu a a yi n’wi kombela leswaku a khathalela vana va yona. Sweswo a ndzi nge swi languteli sweswi. A ha ha va tshembi hi laha ku heleleke.”—The Guardian Weekend.

Van’wamabindzu va kanganyisa vanhu lava xavaka na vona. Vanavetisi va vuxisi va hambukisa ni ku dyelela vaxavi. Murhangeri un’wana wa mona u tlhakise mali ya phenceni ya khampani yakwe, a dyelela vatirhi vakwe mali leyi va vekeriweke yona. Vatirhi va tshamela ku dyelela vathori va vona. Hi xikombiso, xiviko xi tivise leswaku “hi lembe mabindzu ya le Canada ma lahlekeriwa hi mali leyi ringanyetiwaka ku va $20 wa magidi ya timiliyoni [R55 wa magidi ya timiliyoni] hikwalaho ka vukhamba bya vatirhi.”—Canadian Business.

A hi van’watipolitiki hinkwavo lava nga tshembekangiki. Kambe swiviko swo fana ni lexi swi hlamarisa vanhu va nga ri vangani: “Endzhaku ka mavhiki mambirhi ya ku dlawa ka un’wana wa vavasati va le Furwa lava nga ni ntshiva eka tipolitiki, maphorisa ma bunga ku funungula nguvu leyi funengeteke vuxengi bya tipolitiki ni swikungu swa vugevenga leyi ku nga khale yi bange vufendze bya mfumo eribuweni ra Mediterranean.”—The Sunday Times, ya le London.

Hakanyingi, vanghana lavakulu a va ha tshembani. Vatekani va xisana. Vatswari va chovorisa vana. Vana va xisa vatswari. Loko ku pfuriwe tirhekhodo ta vuxokoxoko bya Stasi ku nga maphorisa ya le xihundleni le khale ka Jarimani Vuxa, ti paluxe “mukhuva wa vukanginyisi lowu andzeke” eka vanhu lava a a va tiviwa va ri vanghana. Muviki un’wana u ri hikwalaho ka vuxengi lebyi hangalakeke, “vuntunga bya Stasi byi tlulele ni le swikolweni, etikerekeni, emakaya, hambi ni lomu vadyohi va tivulaka kona swidyoho.”—Time.

Muviki wa phepha-hungu eIreland u ri: “Na hina hi xisiwile, hi kanganyisiwile naswona hi tirhisiwile ni ku khomiwa hi ndlela yo biha naswona hi khovoleriwile hi lava hi nga lo va veka eswikhundleni swa vulawuri.” (The Kerryman) Leswi va xengiweke ko tala swinene, vanhu vo tala a va ha tshembi munhu. Hi nga endla yini leswaku ku tshemba ka hina munhu ku nga vi loku hoxeke? Swihloko swimbirhi leswi tlhandlamaka swi ta kambisisa xivutiso lexi.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

“A a ri un’wana wa vanhu va nga ri vangani lava nga riki swirho swa ndyangu wa ka hina lava vatswari vanga a a va va tshembe hi ku helela. . . . A a tiendla munhu lonene, la khathalaka hi vanhu, loyi a a nga ta tshuka a endle nchumu lowu nga hi khunguvanyisaka. . . . A a ri un’wana va vanhu va nga ri vangani lava a a ndzi va tshemba swinene evuton’wini bya mina.”