Langutelo Ra Bibele

Xana Vukati Byi Nga Ya Emahlweni Loko Munghana A Nga Tshembekanga?

“MINA NDZI RI: UN’WANA NI UN’WANA LA TSHIKAKA NSATI WA YENA, LOKO KU NGA RI HI MHAKA YA VUNGHWAVAVA, KUTANI A TEKA UN’WANA, WA OSWA.”

—MATEWU 19:9.

HI MARITO lawa Yesu Kreste u nyike Mukreste mpfumelelo wo tihlawulela ku tshika munghana la nga tshembekiki.a Hambiswiritano, ku vuriwa yini hiloko munghana la nga riki na nandzu a tihlawulela ku yisa vukati emahlweni naswona mpatswa wu tiyimisele ku kondletela vuxaka bya wona? Hi swihi swiphiqo leswi mpatswa wu langutanaka na swona, naswona wu nga humelela njhani eku langutaneni ni swiphiqo leswi? A hi voneni ndlela leyi Bibele yi pfunaka ha yona eku hlamuleni ka swivutiso leswi.

Yindlu Leyi Mbundzumuxiweke

Xo sungula hi fanele hi twisisa vukulu bya ku onhaka loku vangiwaka hi ku nga tshembeki. Hilaha Yesu Kreste a hlamuseleke hakona, xikongomelo xa Musunguri wa vukati a a ku ri leswaku nuna na nsati “va [nga] ha [vi] vambirhi, kambe [va va] nyama yin’we.” U engeterile: “Hikwalaho ke leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke, swi nga tshuki swi hambanisiwa hi munhu.” Ina, vukati byi endleriwe ku hlanganisa vanhu va nga hambani. Loko munhu a tshova xiboho xa vukati hi ku endla vuoswi, ku va ni vuyelo lebyi vavisaka.—Matewu 19:6; Vagalatiya 6:7.

Vumbhoni bya mhaka leyi i ntshikilelo lowu humelelaka munghana la nga riki na nandzu. Vuyelo bya vuoswi byi nga fanisiwa ni bya xidzedze lexi onhaka makaya. Dok. Shirley P. Glass u te: “Vavabyi vo tala lava ndzi va tshunguleke va ndzi byele leswaku a swi ta va olovela ku tiyisela loko munghana wa vona wa vukati a lo fa.” I ntiyiso, lava feriweke hi vanghana va vona va vukati va nga ha kaneta. Hambiswiritano, swi le rivaleni leswaku vuoswi byi vanga ku vaviseka lokukulu. Vanhu van’wana lava kanganyisiweke a va hlakarheli hi ku helela.

Hi ku anakanya ku vaviseka ko tano, un’wana a nga ha vutisa: ‘Xana vuoswi byi fanele byi dlaya vukati?’ A swi bohi. Marito ya Yesu malunghana ni vuoswi ma kombisa leswaku munghana la tshembekaka wa pfumeleriwa hi Matsalwa ku dlaya vukati kambe a nga boheki ku endla tano. Mimpatswa yin’wana yi endla xiboho xo kondletela ni ku tiyisa leswi a swi onhiwile, hi ku endla mindzulamiso leyi faneleke—hambileswi ku nga hava lexi endlaka vuoswi byi amukeleka.

Kavula, i swinene ku endla mindzulamiso leyi faneleke eka vuxaka bya vukati loko vanghana havambirhi va tshembekile. Hambiswiritano, hambiloko ku ve ni ku nga tshembeki, vanghana van’wana va vukati lava nga riki na nandzu va tihlawulela ku tshama va ha tekanile ni vanghana va vona. Ematshan’weni yo seketela xiboho xo tano hi ku anakanya leswaku swilo swi ta famba kahle, munghana la nga riki na nandzu u fanele ku anakanyisisa hi vuyelo bya kona. Kumbexana a nga ha anakanyisisa hi swilaveko swa vana va yena kun’we ni swilaveko swa vumoya bya yena n’wini, swa mintlhaveko, swa nyama ni swa timali.b Nakambe u ta va a kombisa vutlharhi loko a anakanyisisa malunghana ni ndlela yo ponisa vukati bya yena.

Xana Vukati Byi Nga Hlayiseka?

Emahlweni ko va a ringeta ku pfuxeta yindlu leyi mbundzumuxiweke hi xidzedze, muaki u fanele a tiyiseka leswaku yi nga pfuxeteka. Hilaha ku fanaka, emahlweni ko ringeta ku kondletela vuxaka lebyi onhiweke hi ku nga tshembeki, mpatswa—ngopfu-ngopfu munghana la tshembekaka—u fanele ku endla swiringanyeto leswi tiyeke leswi nga ta endla swi koteka leswaku ku va ni vuxaka lebyi kondleteriweke ni ku tshembana evukatini.

Mhaka yin’wana leyi faneleke yi anakanyisisiwa i ku vona leswaku munghana la nga na nandzu u kombisa ku hundzuka hi mbilu ya yena hinkwayo kumbe ematshan’weni ya sweswo, wa ha hambeta a endla vuoswi “embilwini ya yena.” (Matewu 5:27, 28) Hambiloko a tshembisa ku hundzuka, xana wa ha kanakana ku herisa vuxaka bya yena bya mahanyelo yo biha hi xihatla? (Eksoda 20:14; Levhitika 20:10; Deteronoma 5:18) Xana wa ha hambeta a va na vutlhoma-mahlo eka vavasati? Xana u sola nsati wa yena hikwalaho ka vuoswi bya yena? Loko swi ri tano, swi nga ha endleka leswaku matshalatshala yo kondletela ku tshembana evukatini ma nga humeleli. Hi hala tlhelo, loko a tshika vugangu bya yena, a amukela ku byarha vutihlamuleri bya xidyoho xa yena, naswona a kombisa leswaku u tiyimisele hi ku helela ku kondletela vukati, nsati wa yena a nga ha xi vona xivangelo xo va ni ntshembo wa leswaku ku tshembana ka xiviri siku rin’wana ku ta va kona.—Matewu 5:29.

Ku engetela kwalaho, xana munghana la tshembekaka a nga vula leswaku wa n’wi rivalela munghana wakwe? Leswi a swi vuli swona leswaku a nga fanelanga ku phofula mintlhaveko ya ku vaviseka ka yena lokukulu malunghana ni leswi humeleleke kumbe ku tiendla onge hiloko ku nga cincanga nchumu. Leswi swi vula leswaku u fanele a tikarhatela ku tshika ku va ni xikhomela hi ku famba ka nkarhi. Ku rivalela ko tano ku teka nkarhi kambe ku nga pfuna eku simekeni ka xisekelo lexi tiyeke lexi vukati byi faneleke ku kondleteriwa eka xona.

Ku Susa “Thyaka”

Endzhaku ka loko munghana la nga riki na nandzu a bohe ku ponisa vukati bya vona, hi wahi magoza lawa mpatswa wu nga ma tekaka? Tanihi leswi thyaka leri rhendzeleke kaya leri hlaseriweke hi xidzedze ri faneleke ri susiwa, ni “thyaka” leri vaka kona evukatini ri fanele ku susiwa. Leswi swi nga ha fikeleriwa hi mpimo wo karhi loko mpatswa wu phofulelana mintlhaveko. Swivuriso 15:22 yi ri: “Laha ku ṭunḍušana ku nga hav̌a, makungu ma hangalaka.” Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriwe va ku, “ṭunḍušana” ri vula vuxaka lebyikulu naswona ri hundzuluxeriweke va ku “e nhlengeletanweni le’yikulu” eka Pisalema 89:7. Hikwalaho a hi mhaka ya ku burisana loku nga nyawuriki, kambe i ku vulavurisana lokunene naswona ka mbilu hinkwayo loku vanhu vambirhi va phofulaka mintlhaveko ya vona leyi enteke.—Swivuriso 13:10.

Hi xikombiso, etimhakeni tin’wana munghana la tshembekaka a nga ha va ni swivutiso swin’wana leswi a lavaka ku swi vutisa nuna wa yena. Vugangu lebyi byi sungule hi ndlela yihi? Byi hete nkarhi wo tanihi kwihi? I mani un’wana la byi tivaka? I ntiyiso, swi ta vava eka mpatswa ku burisana hi timhaka leti. Hambiswiritano, munghana la tshembekaka a nga ha kuma leswaku ku va a tiva timhaka to tano i swa nkoka eku kondleteleni ka ku tshembana. Loko swi ri tano, i swinene leswaku munghana la nga tshembekangiki a hlamula hi ku tshembeka na hi ku anakanyela. U fanele a hlamusela timhaka hi ndlela ya rirhandzu ni musa, a ri karhi a tsundzuka leswaku xikongomelo xa ku burisana loku i ku hanyisa ku nga ri ku pfatlanya. (Swivuriso 12:18; Vaefesa 4:25, 26) Havambirhi va fanele ku tirhisa vutlharhi, va tikhoma ni ku yingiselana hi ntwela-vusiwana loko va ri karhi va phofulelana mintlhaveko malunghana ni leswi humeleleke.c—Swivuriso 18:13; 1 Vakorinto 9:25; 2 Petro 1:6.

Lava nga Timbhoni ta Yehovha va nga ha lava ku kombela mpfuno eka vakulu va vandlha. Kavula, eka Vakreste, swidyoho leswikulu swo tanihi vuoswi swi fanele swi byeriwa vakulu hi ku hatlisa, vona va khumbeka hi vuhlayiseki bya moya bya mpatswa ni bya vandlha. Swi nga ha endleka leswaku muoswi loyi u kombise ku hundzuka ka xiviri loko a hlangane ni vakulu kutani a pfumeleriwa ku tshama evandlheni. Emhakeni yo tano, vakulu va nga ha nyikela mpfuno nkarhi na nkarhi eka vanghana havambirhi.—Yakobo 5:14, 15.

Ku Kondletela

Endzhaku ka loko mpatswa wu kote ku lawula mintlhaveko ya wona ku fika eka mpimo wo karhi, wu ta va wu ri exiyin’weni lexinene xo kondletela swiphemu swa nkoka swa vukati bya wona. Ku vulavurisana ka mbilu hinkwayo ka laveka nkarhi na nkarhi. Loko ku tsana ko karhi ku tshuburiwa, ku fanele ku endliwa mindzulamiso leyinene.

La nga ni xilaveko xo endla mindzulamiso ngopfu-ngopfu i munghana la nga na nandzu. Hambiswiritano, munghana la tshembekaka u fanele ku endla xiphemu xa yena eku tiyiseni ka tindhawu leti tsaneke evukatini. Leswi a swi vuli swona leswaku vuoswi byi endliwe hikwalaho ka yena kumbe byi fanele byi amukeriwa—ku hava lexi nga endlaka leswaku ku endliwa ka xidyoho xo tano ku amukeleka. (Ringanisa Genesa 3:12; 1 Yohane 5:3.) Leswi swo vula ntsena leswaku ku nga ha va ku ve ni swiphiqo evukatini leswi a swi lava ku lulamisiwa. Ku kondletela i ntirho lowu lavaka ku khomisana. Xana xi kona xilaveko xo tiyisa mimpimanyeto ni tipakani letinene? Xana mintirho ya moya yi tshame yi honisiwa? Endlelo leri ro tshubula ku tsana loku lokukulu ni ku endla mindzulamiso leyi lavekaka i swa nkoka eku kondleteleni ka vukati lebyi onhakeke ku tlula mpimo.

Ku Byi Khathalela

Hambi yindlu leyi akiweke kahle yi lava ku khathaleriwa nkarhi na nkarhi. Hikwalaho, i swa nkoka ku khathalela vuxaka lebyi kondleteriweke. Mpatswa a wu fanelanga wu pfumelela ku hundza ka nkarhi ku onha ku tiyimisela ka wona ku namarhela swiboho swa wona leswintshwa. Ematshan’weni yo hela matimba loko wu humeleriwa hi swiphiqo leswitsongo, swo tanihi ku tlhelela eka mikhuva ya ku nga vulavurisani kahle, wu fanele wu teka magoza yo simeka mikhuva ya ku vulavurisana lokunene hi xihatla ivi wu ya emahlweni.—Swivuriso 24:16; Vagalatiya 6:9.

Ku tlula kwalaho, nuna na nsati va fanele va rhangisa xiyimo xa vona xa moya emahlweni, va nga pfumeleli hambi byi ri vukati bya vona leswaku byi xi veka endzhaku ka mintirho leyin’wana. Pisalema 127:1 yi ri: “Loko Yehova a nga aki yindlu, la’v̌a yi akaka v̌a tikaratela ŝa hav̌a.” Nakambe, Yesu u tsundzuxile: “Un’wana ni un’wana la yingisaka marito ya mina lawa, kutani a nga fambi ha wona, ú ta fana ni wanuna wa xiphukuphuku, la akeke yindlu ya yena esaveni. Mpfula yi na, maboboma ma ta, timheho ti hunga, swi ba yindlu yoleyo, kutani yi wa, ku wa ka yona ku va lokukulu.”—Matewu 7:24-27.

Ina, loko misinya ya milawu ya Bibele yi honisiwa hikwalaho ka leswi swi tikaka ku yi tirhisa, vukati byi ta hlaseleka hi ku olova eka ndzingo lowu lowukulu wa ku nga tshembeki enkarhini lowu taka. Hambiswiritano, loko nuna na nsati va namarhela mimpimanyeto ya Bibele etimhakeni hinkwato, vukati bya vona byi ta katekisiwa hi Xikwembu. Nakambe va ta tlhela va kuma ni nsusumeto lowukulu wa ku tshembeka evukatini—ku nga ku navela ku tsakisa Musunguri wa vukati, Yehovha Xikwembu.—Matewu 22:36-40; Eklesiasta 4:12.

[Tinhlamuselo ta le hansi]