Langutelo Ra Bibele

Xana Khombo Ra Ntumbuluko Ri Ta Herisa Misava Ya Hina?

HI March 12, 1998, tinhloko-mhaka ta maphepha-hungu, minkombiso ya TV ni switichi swa Internet emisaveni hinkwayo swi hangalase mahungu lama chavisaka: “Planete leyitsongo leyi anameke 1,5 wa tikhilomitara yi le kusuhi ni ku tlumbana ni Misava.” Vativi va sayense ni vanhu ntsena va hatlisele ku kumisisa khombo ra kona. Hi ku hatlisa vativi va tinyeleti va gimete hileswaku swilo leswi a swi nga ta tlumbana.

Hambiswiritano, exikarhi ka mpfilumpfilu wolowo ku lemukiwe mhaka yin’wana. “Nchumu lowu xiyekeke ngopfu malunghana ni xilemukiso xa vunwa ku nga ha va leswaku, hambiloko xi chavise ku fikela kwihi, vanhu vo tala a va xi tekanga tanihi xihlamariso lexikulu,” ku vule U. S. News & World Report. “Mianakanyo ya leswaku hina hi nga laha Misaveni hi fanele hi langutela swilo swo tano swo tala—ni ku kunguhata ku endla swo karhi hi swona—a yi nga tolovelekanga eka khume ra malembe lama hundzeke kumbe ku tlula, kambe sweswi vativi va sayense hambi ku ri van’watipolitiki van’wana va anakanya leswaku nxungeto lowu, hambiloko wu nga tshembisi, i wa xiviri.”

Vativi va tinyeleti va pfumela leswaku kwalomu ka 2000 wa swilo swa le xibakabakeni i swikulu ngopfu lerova swi nga vanga khombo ra misava hinkwayo swi famba eminsokweni ya misava kumbe swi tshinela eka yona. Hambiloko lexitsongo eka swona xo hlasela misava, valavisisi va ri, ku buluka ka kona ku ta yelana ni matimba ya matlhari yo tala ya nyutliya lama bulukaka xikan’we. Vuyelo bya ku tlumbana koloko byi ta va ni khombo eka pulanete ya hina ni vaaki va yona, vanhu ni swiharhi hilaha ku fanaka.

Mianakanyo yin’we leyi yi talaka ku honisiwa malunghana ni ku vhumbha koloko ku chavisaka ni ku hlayela i ya Mutumbuluxi wa vuako hinkwabyo, Yehovha Xikwembu. (Pisalema 8:3; Swivuriso 8:27) EBibeleni u ku veke erivaleni ku rhandza ka yena ni xikongomelo xa yena hi misava ni rixaka ra vanhu. Xana u ta pfumelela khombo ra ntumbuluko ri herisa misava ya hina?

Vuako Lebyi Lawuriwaka Hi Xikwembu

Tanihi leswi Yehovha a nga Mutumbuluxi wa matimba hinkwawo wa vuako, swa twala ku gimeta hileswaku u ni vuswikoti byo lawula hilaha ku heleleke matimba lama lawulaka swilo swa le xibakabakeni. Hosi yo tlhariha Solomoni u vule leswaku Yehovha u “simeke matilo ma tiya hi ku twisisa.” (Swivuriso 3:19, NW) Muprofeta Yeremiya u vule leswaku Xikwembu hi xona xi “vambeke matilo hi ku twisisa ka xona.”—Yeremiya 51:15, NW.

Yehovha u veke milawu ni matimba lama lawulaka mafambelo ya swilo swa le xibakabakeni, ku katsa ni tinyeleti, tipulanete, tinyeleti ta ncila ni tipulanete letitsongo. (Esaya 40:26) Hambiswiritano, swa vonaka leswaku u pfumelela tinyeleti ni tipulanete leswaku ti famba hi ndzhendzeleko wa masungulo ya tona ya ntumbuluko, ku hanya ni ku fa hi ndlela yo gega handle ka vukongomisi byakwe lebyi hambetaka. Leswi swi katsa ku tlumbana lokukulu ka swilo swa le xibakabakeni. Xikombiso xin’wana xa sweswinyana i ku tlumbana loku endlekeke hi July 1994, laha swiphemu swa nyeleti ya ncila leyi vuriwaka Shoemaker-Levy 9 swi himaneke ni pulanete leyi vuriwaka Jupiter.

Hi ku ya hi ntivo-maribye, ku ni vumbhoni bya leswaku maribye lamakulu lama humaka exibakabakeni ma tlumbane ni misava khale swinene emahlweni ka ku va munhu a va kona. Kambe xana xiendlakalo xo tano xi ta kala xi humelela eka pulanete ya hina leyi nga ni vanhu? Hi xikombiso, ku nga humelela yini loko pulanete leyitsongo leyi anameke 1,5 wa tikhilomitara yi tlumbana ni misava? Mutivi wa tinyeleti Jack Hills u vhumbha leswaku swi ta tlumbana hi matimba lamakulu lama tlulaka matimba ya bomo leyi mbundzumuxeke Hiroshima. Loko yo banana ni lwandlenkulu, magandlati ya hloto wa lwandle ma ta khapa-khapela emagiyagiyeni. Hills u ri: “Laha ku nga ni madoroba ku ta va tindhawu leti khubumetiweke hi ndzhope.” Xiendlakalo lexi biheke ku tlurisa ku ta va ku herisiwa loku heleleke ka rixaka ra vanhu. Xana ku vhumbhiwa loku ka siku ra khombo ku fambisana njhani ni ku rhandza ka Mutumbuluxi wa hina hi misava? Bibele yi kombisa leswaku pulanete leyi yi ni ndhawu yo hlawuleka exikongomelweni xa Yehovha.

Misava Ya Hina—Yi Endliwe Hi Xikongomelo

Malunghana ni pulanete ya hina, mupisalema u ri: “Matilo, i matilo ya Yehova, e misav̌a, o yi nyikile v̌ana v̌a v̌anhu.” (Pisalema 115:16) Esaya u hlamusela Yehovha tanihi “[la] endleke misav̌a . . . , [Loyi a yi simekeke yi tiya]; a nga yi endlanga mananga, kambe o yi endlile leŝaku yi akiwa.” (Esaya 45:18) Misava i ndzhaka leyi Yehovha a yi nyikeke vanhu. Naswona tanihi leswi Mutumbuluxi a anakanyaka hi vumundzuku lebyi nga heriki hi vanhu lava chavaka Xikwembu, misava yi ta tshama hilaha ku nga heriki yi ri kaya ra vona ra hilaha ku nga riki na makumu. Pisalema 104:5 ya hi tiyisekisa: “[Yehovha] o tiyisile misav̌a e masungulweni ya yona, yi nga ka yi nga ṭekaṭeki ni siku riṅwe.”

I ntiyiso, Xikwembu xi pfumelele makhombo lamakulu eka pulanete ya hina, lama vangeke leswaku ku fa vanhu vo tala. Man’wana ya makhombo lawa—yo tanihi tinyimpi, tindlala ni mintungu—hinkwawo ka wona kumbe xiyenge xa wona ma vangiwe hi makwanga, vuphukuphuku ni tihanyi ta vanhu. (Eklesiasta 8:9) Man’wana—yo tanihi ku tsekatseka ka misava, ku buluka ka tivholkheno, tindhambi ni swidzedze—ma vangiwe hi swiendlakalo swa ntumbuluko leswi vanhu va nga swi twisisiki ngopfu. Ku hambana ni xikongomelo xa Xikwembu xo sungula, vanhu a va ha hetisekanga; va ni xidyoho. Tanihi vuyelo bya kona eka munhu un’wana ni un’wana, a hi nge titshegi hi ku sirheleriwa hi Xikwembu hi nkarhi lowu eka leswi vuriwaka makhombo ya ntumbuluko.

Hambiswiritano, Yehovha a nga pfumelelanga vukona bya munhu emisaveni leswaku byi tshama byi ri ekhombyeni swinene. Ku sukela loko munhu a tumbuluxiwile, ematin’wini ya xiviri a ku si tshama ku va ni khombo ra ntumbuluko leri xungeteke vukona bya vanhu hinkwavo.a

Ku Pona Ka Rixaka Ra Vanhu Ku Tiyisiwa

Ku sukela eku sunguleni ka matimu ya vanhu, xikongomelo xa Muvumbi wa hina a xi ri xa leswaku vanhu va ‘tata misava, va yi fuma.’ (Genesa 1:28; 9:1) U tshembise leswaku “la’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.” (Pisalema 37:9, 11, 22, 29) Malunghana ni switshembiso swa yena, Yehovha wa tiyisekisa: “Makungu ya mina ma ta tiya, kutani nḍi ta endla ku ranḍa ka mina hikwaku.”—Esaya 46:10; 55:11; Pisalema 135:6.

Bibele a yi lwisani hilaha ku heleleke ni leswaku ku nga tshuka ku va ni khombo endhawini yo karhi laha misaveni leri vangiwaka hi swilo swa ntumbuluko. Hambiswiritano, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a nge pfumeleli khombo rihi na rihi ra ntumbuluko leswaku ri kavanyeta xikongomelo lexi a xi vuleke hi misava ni vanhu. Exisekelweni xa switshembiso swa Bibele, hi nga tiyiseka leswaku pulanete ya hina yi ta tshama yi ri na vanhu hilaha ku nga heriki—ina, yi ta va kaya ra vanhu hilaha ku nga riki na makumu!—Eklesiasta 1:4; 2 Petro 3:13.

[Tinhlamuselo ta le hansi]