Kente—Nguvu Ya Tihosi

HI MUTSARI WA XALAMUKA! EGHANA

HI RIVILO ra rihati, mavoko ya muluki ma karhi ma luka nguvu. Loko muluki a ri karhi a tiphina hi ku luka hi muchini u va a hlalele ku saseka ka nguvu leyi a yi lukaka. Muluki u manya tintambu hi swikunwana swa yena; tintambu leti ti ya ehenhla ni le hansi, ti kongomisa tingoti leti lukiwaka ti hingakanya, leti leheke timitara ta tsevu emahlweni ka nguvu leyi lukiwaka. Tintiho ta yena ti hulela silika ya mivalavala hi rivilo lerikulu eka tingoti leti hingakanyaka.

Vuanamo bya nguvu leyi nga ta huma kwalaho ko va tisentimitara ta khume ntsena. Nguvu ya kona ya hatima naswona yi vonaka yi rharhanganile swinene. Muluki wa tsaka loko a vona nguvu yo saseka leyi a yi lukeke—leyi vuriwaka kente ya xiviri.

Ntirho Wa Khale Wa Mavoko

Se ku hundze magidi ya malembe vanhu va ri ni vutshila bya ku luka hi mavoko. Minkarhi hinkwayo a ku lukiwa hi tingoti leti swuriweke hi ximila xa ntsembyana, vutiyi ni silika. Mivala leyi a yi tirhisiwa a yi endliwa hi timitsu ni matluka ya swimilana, swi pfuna lava lukaka leswaku va kota ku sasekisa leswi va swi lukaka.

Valuki va le Afrika lava nga tshamiki ndhawu yin’we va endle switirho swo luka leswi leswitsongo ni leswi rhwalekaka hi ku olova. Switirho swin’wana leswitsongo a swi luka swingubyana leswi leheke tisentimitara ta 7,5 ku ya eka 11,5. Swingubyana leswi a swi hlanganisiwa kutani ku huma nguvu leyi munhu a nga yi funengelaka. Switirho leswitsongo swo luka a swi rhwariwa hi swiharhi leswi rhwalaka nhundzu loko ku tsemakanyiwa makwandzasi, milambu ni tintshava. Leswi vabindzuri va khale a va famba na swona, swi ve mpfuno lowukulu eka vanhu lava va swi kumeke.

Ku Naveriwa Ka Nguvu Leyi

Eka malembe-xidzana yo tala, tihosi ni tindhuna ta le Afrika Vupela-dyambu a ti lawula tiko leri fuweke hi maribye ya risima, leri vavalangi lava humaka eYuropa a va ri vitana Ribuwa ra Nsuku.a Endhawini leyi a ku ceriwa nsuku wo tala swinene, lowu wu fuwiseke tihosi ta Vaashanti ni mindyangu ya tona. Tihosi leti a ti bombisa rifuwo, matimba ni vulawuri bya tona eka vanhu lava ti va fumaka, a ti vehela swin’wetsin’wetsi leswikulu swa nsuku, ngopfu-ngopfu eka tinguvu leti ti ti ambalaka. Nguvu yo hlawuleka leyi tihosi leti a ti yi ambala a yi vitaniwa kente, ku nga rito leri kombetelaka eka malukelo ya nguvu leyi, leyi lukiwaka ku fana niloko ku lukiwa basikiti. Tinxaka tin’wana eRibuweni ra Nsuku ti dyondze ku luka nguvu leyi, kambe eka tihosi ta Vaashanti nguvu ya kente a yi yimela ndhuma ni xikhundlha xa vuhosi.

Valuki va le Ribuweni ra Nsuku a va tirhisa vutiyi lebyi swuriweke etikweni ra ka vona. A ku kumeka ntsena harani leyi pendiweke yi va ya wasi. Tiharani leti ta wasi a ti huleriwa eka vutiyi bya muvala wo basa wu tlhela wu kwalalanyana leswaku ku vumbeka tilayini ni swibokisana hi ndlela leyi rhandziwaka hi vanhu kwalaho.

A ku nga pfumeleriwanga mani na mani leswaku a luka nguvu leyi yo saseka ya le vuhosini leyi vuriwaka kente. Ku hlanganisiwe mintlawa ya vanhu lava nga ni vutshila byo luka, leswaku va luka tinguvu ta xiyimo xa le henhla swinene. Malukelo ya kona a ma ri xihundla lexikulu, leswaku ku nga vi na munhu loyi a tivaka ku luka hi ndlela yoleyo. Valuki lavan’wana hinkwavo a va nga pfumeleriwanga ku luka tinguvu ta vona hi ndlela leyi tinguvu ta hosi ni ta le vuhosini a ti lukiwa ha yona. Hosi a yi ri ni tinguvu to tala, nguvu ha yin’we yi ri ni xitayela xa yona. Hi nawu wa ndhavuko, hosi a yi nga fanelanga yi humelela evanhwini ku kala ku va kambirhi yi ambale nguvu leyi fanaka.

Mivala Leyi A Va Yi Lava

Hi lembe-xidzana ra vu-16, ku humelele nguvu ya muxaka wun’wana eRibuweni ra Nsuku. Nguvu leyi leyintshwa a yi nga lukiwi hi swo luka swa laha Afrika kambe a yi huma ematikweni ya le kule kambe vatluti vo sungula lava humaka eYuropa va te na yona, vona a va ta lava timhondzo ta tindlopfu, nsuku ni mahlonga. Nguvu leyi humaka ematikweni mambe a yi lukiwe hi tiharani leti vangamaka, leti mivala ya tona a yi koka mahlo. Ku nga ri kungani, nguvu leyi humaka ematikweni mambe, leyi lukiweke hi tiharani ta mivala yo tshwuka, ya xitshopana ni ya rihlaza, yi sungule ku durhisiwa. A va nga talanga vanhu lava a va ri ni mali ya ku xava nguvu yoleyo yo durha eka vabindzuri va le Yuropa. Lava a va ri ni mali ya ku yi xava a ku ri swigwili swi nga ri swingani swa Vaashanti, leswi a swi lawula ku xavisiwa ka nsuku, timhondzo ta tindlopfu ni mahlonga, eka vatluti lava rindzeke eribuweni. Kambe tihosi ni tindhuna ta Vaashanti a ti nga yi rhandzi nguvu yoleyo.

Loko va heta ku xava nguvu yoleyo, valuki a va susa tiharani ta yona ta mivala-vala, kutani va yi lahla. Endzhaku ka sweswo a va rhungelela tiharani teto ta mivala-vala engubyeni ya vuhosi. Loko tinguvu leti nga ni mivala yo hambana-hambana ti ya ti andza, ni tindlela to antswisa malukelo ti andzile, leswi swi endle leswaku valuki va luka tinguvu to saseka ngopfu leti a va nga si tshama va ti luka. Vanhu va tinxaka tin’wana lava nga ni vutshila bya ku luka va hiriwile hi tihosi ta Vaashanti, leswi endleke leswaku ku lukiwa nguvu yo saseka ngopfu ya kente.

Ku lukiwe tinguvu leti a ti ri ni swivumbeko swa tinhlampfi, swinyenyana, mihandzu, matluka, ku pela ka dyambu ni minkwangulatilo, leswi a swi lukiwe hi vutshila lebyikulu naswona a swi fanekisela swo karhi. Tinguvu leti lukiweke hi tiharani ta muvala wa nsuku a ti fanekisela rifuwo, muvala wa rihlaza a wu kombisa swilo leswi nga si onhakaka ni leswa ha riki swintshwa, muvala wa ntima a wu fanekisela gome, muvala wo tshwuka a wu fanekisela ku kariha kasi muvala wa silivhere a wu kombisa vutengi ni ntsako.

Valuki a va nga tsutsumi, a va heta tin’hweti to tala va luka nguvu yin’we naswona va nga jahanga, hi ku tiva leswaku nguvu leyi nga ta huma yi ta endla leswaku va tekiwa va ri va vutshila ni ku va ni vuswikoti byo sungula maendlelo lamantshwa. Tinguvu to tano ta xiyimo xa le henhla a ti nga xaviwi ngopfu hikuva a va nga talanga lava nga kotaka ku xava nguvu yoleyo yo durha ya kente.

Nguvu Ya Kente Ya Manguva Lawa

Hi ku famba ka nkarhi, vonelo leri tihosi ni tindhuna a ti ri na rona ri sungule ku tsana. A swi nga ha bohi ku hambanisa tinguvu ta le vuhosini ni ta vanhu lava tolovelekeke. Nguvu leyi yi sungule ku laviwa hi mahlo-ngati, hikuva yi sungule ku tirhisiwa ni le ka swikongomelo leswi nga riki swa vuhosi. Leswi se a va tele vanhu lava lavaka nguvu ya kente, yi sungule ku xavisiwa hi mali ya le hansi, naswona yi nga ha ri ya xiyimo xa le henhla ku fana ni le ku sunguleni.

Namuntlha, tinguvu to tala ta kente ti lukiwa hi tiharani ta xiyimo xa le hansi, tinguvu ta kona ti tirhisiwa ku endla minkwama, tithayi, mabandhi, swihuku ni swiambalo. Valuki vo tala a va swi lavi ku luka nguvu ya kente hi malukelo lama endlaka leswaku va tirha hi matimba ni lama va dyelaka nkarhi. Sweswi nguvu ya khale ya xiyimo xa le henhla ya kente yi tekiwa yi ri ya risima naswona mindyangu yi yi hundzisela ku suka eka xitukulwana xin’wana ku ya eka xin’wana. Hakunene, ma hundzile masiku lawaya nguvu ya kente a yi tekiwa yi ri ya xiyimo xa le henhla naswona a yi rhungiwa hi vanhu lava nga ni vutshila lebyikulu, yi lukiwa eka xiluko lexi endliweke hi ntsandza naswona yi tekiwa yi ri nguvu ya tihosi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 16]

Swiluko swo lala a swi vevuka ni ku khomeka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Muluki u tirhisa milenge ya yena ku kongomisa tintambhu to luka