Swivono Leswi Chavisaka, Ntshembo Lowu Nga Kona

“MIAKO HINKWAYO LEYI NDZI RHENDZELEKE A YI RI KARHI YI TSEKATSEKA NASWONA MUSI WU TUVIKA. LOKO NDZI RI KARHI NDZI BALEKA, VANHU A VA RILA EMATLHELO HINKWAWO, VA RI KARHI VA KHONGELA, VA KOMBELA KU PFUNIWA. A NDZI EHLEKETA LESWAKU MAKUMU YA MISAVA MA FIKILE.”—G. R., LA PONEKE EKA KU TSEKATSEKA KA MISAVA.

LEMBE ni lembe ku ni ku tsekatseka ko tala ka misava. Ina, ku tsekatseka ko tala a ku twiwi hi munhu.a Hambiswiritano, hi xiringaniso, kwalomu ka ku tsekatseka ka misava ka 140 hi lembe ku tekiwa ku ri loku nga ni “matimba,” kumbe ku ri “lokukulu.” Ematin’wini hinkwawo, ku tsekatseka loku ku koxe vutomi bya vanhu va timiliyoni, ku tlhele ku onha nhundzu ya ntsengo wa ntsandza vahlayi.

Ku tsekatseka ka misava ku tlhela ku siya vanhu lava poneke va ri enhlomulweni lowukulu. Hi xikombiso, endzhaku ka loko ku tsekatseka ka misava ku hlasele tiko ra El Salvador eku sunguleni ka 2001, muungameri wa komiti ya xitsundzuxo ya mavabyi ya miehleketo, eka ndzawulo ya rihanyo ya tiko rero u te: “Vanhu va hlaseriwa hi mavabyi lama khumbaka miehleketo, yo tanihi ntshikilelo, gome swin’we ni ku hlundzuka.” A swi hlamarisi leswi vatirhi va ndzawulo ya rihanyo le El Salvador va vikeke leswaku nhlayo leyi engetelekeke hi 73 wa tiphesente ya vavabyi, va karhatiwa hi gome ni ntshikilelo. Entiyisweni, minkambisiso yi kombise leswaku swin’wana swa swilo leswi laviwaka hi vanhu lava nga etikampeni ta xilamulela-mhangu, a ku ri mati, ivi ku landzela xilaveko xa ku tshungula vanhu lava kavanyetekeke emiehleketweni.

Kambe ku tsekatseka ka misava a ku fambisani ntsena ni ku fa ka vanhu, ku lovisiwa ka swilo ni ku kayakaya. Hakanyingi, makhombo lawa ma susumetele vanhu leswaku va va ni ntwela-vusiwana. Kunene, van’wana va tirha hi matimba leswaku va lunghisa miako leyi onhakeke kumbe ku chavelela vanhu lava weriweke hi khombo. Hambiloko swiyimo swi tikomba swi tika hi ndlela leyi, ntshembo a wu ri kona, hilaha hi nga ta vona hakona.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

EAtena, le Grikiya, tatana u tsakile loko a kuma leswaku n’wana wakwe wa nhwanyana la nga ni malembe ya ntlhanu u kutsuriwile

[Xihlovo Xa Kona]

AP Photos/Dimitri Messinis