Ku Gandzela Tinyoka—Enkarhini Lowu Hundzeke Ni Namuntlha — Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE

Ku Gandzela Tinyoka—Enkarhini Lowu Hundzeke Ni Namuntlha

VAEGIPTA va khale a va gandzela tinyoka hilaha Vaminoa, vaaki va khale va xihlala xa Crete a va endla hakona. Vaisrayele van’wana va khale va nyikele switlhavelo eka nyoka ya koporo. Vanhu van’wana va rixaka rero va teke murhi wa risuna va yima emahlweni ka swiharhi “leswi kokovaka.”—Ezekiyele 8:10-12; 2 Tihosi 18:4.

Vanhu va khale va le Mexico na vona a va nghene hi nhloko eka vugandzeri bya swikwembu leswi nga tinyoka. Itzamná, xikwembu lexikulu xa Vamaya, minkarhi yin’wana a xi kombisiwa xi ri nyoka. Quetzalcoatl, “nyoka leyi nga ni tinsiva” a yi ri xikwembu xa dyondzo, ndhavuko ni filosofi xa Vatoltec. Hambi ku ri Vaaztec a va xi teka xi ri xikwembu xa dyondzo naswona a va kala va xi gandzela va vula leswaku hi xona xi tumbuluxeke vanhu. Loko magazini wa Arqueología Mexicana wu vulavula hi mintirho ni vuswikoti byo tala bya xikwembu xexo, yi ri: “Nyoka leyi nga ni tinsiva yi sungule ku va ni tinhlamuselo to tala, kumbexana to tala ku tlula ta xikwembu xihi na xihi.”

Ku ringana malembe-xidzana yo tala, vaaki va ndhawu leyi vuriwaka Mesoamerica a va gandzela nyoka leyi nga ni tinsiva. Namuntlha, vanhu lava vuriwaka Vacora ni Vahuichol va le Mexico va ha pfumela eka xikwembu xexo. Emasikwini man’wana ya minkhuvo, ku va ni mincino leyi vacini va kona va ambalaka swiambalo leswi nga ni tinsiva naswona va tekelela ku tshombonyoka ka nyoka. Vaquiche va endla mihivahivana ya ku veleka laha va cinaka va tirhisa tinyoka leti hanyaka. Vachorti, ku nga rixaka rin’wana ra Vamaya va le tikweni ra Guatemala, va gandzela nyoka leyi nga ni tinsiva leyi va yi hlanganisaka ni vakwetsimi van’wana va kereke ya Khatoliki.

Xivutiso lexi tlakukaka hi lexi, Xana Muvumbi wa vanhu ni swiharhi ku katsa ni tinyoka, u swi teka njhani ku gandzela tinyoka leti nga swikwembu?

Ndlela Leyi Xikwembu Xi Swi Langutaka Ha Yona Ku Gandzela Nyoka

Yehovha Xikwembu u lerise tiko ra khale ra Israyele a ku: “U nga tshuki u tiendlela xifaniso lexi vatliweke kumbe xivumbeko lexi fanaka ni xilo xihi ni xihi lexi nga ehenhla ematilweni kumbe lexi nga ehansi emisaveni kumbe ematini ehansi ka misava. U nga tshuki u swi nkhinsamela kumbe u yengiwa ku swi tirhela.”—Eksoda 20:4, 5.

Yehovha u alele vanhu vakwe ku gandzela swifaniso swa swiharhi swo fana ni tinyoka. Kutani, xana a swi twali leswaku lava lavaka ku amukeriwa hi yena va fanele va papalata ku gandzela tinyoka? Ha yini Yehovha a venga ku gandzeriwa ka swifaniso, ku katsa ni ku gandzela nyoka? Xivangelo xa kona xi le rivaleni: Hi yena la vumbeke vanhu, tinyoka ni swiharhi leswin’wana hinkwaswo. Hinkwaswo i mintirho ya mavoko yakwe, kutani hi yena la faneleke a gandzeriwa, ku nga ri swilo leswi a swi vumbeke.

Hi xikombiso: A hi nge munjhiniyara u ake tiyindlu kutani a ti nyika mindyangu leswaku yi tshama eka tona yi tiphina. A ku ta humelela yini loko mindyangu yoleyo yi nkhensa ni ku dzunisa tiyindlu ematshan’weni ya munjhiniyara? Xana sweswo a ku ta va ku nga ri vuphukuphuku swi tlhela swi khunguvanyisa munjhiniyara yoleyo la hananaka? Hilaha ku fanaka, ku gandzela swiharhi ematshan’weni yo gandzela Muvumbi wa swona swa xi khunguvanyisa Xikwembu.

Hikokwalaho, lava lavaka ku amukeriwa hi Xikwembu va fanele va yingisa xilemukiso xa muapostola Yohane lexi nge: “Vana lavatsongo, tivoneleni swifaniso.”—1 Yohane 5:21.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

KU GANDZELA U KHOME NYOKA

● Etindhawini ta le dzonga-vuxa bya United States, tikereke to hlayanyana leti hanyisaka ti ni mukhuva wo khoma tinyoka leti hanyaka leti nga ni vuxungu. Vanhu van’wana va pakatsa tinyoka leti nga ni vuxungu kasi van’wana va tlakula tinyoka to hlayanyana hi nkarhi wun’we. Ku tlakula ni ku yinga-yingisa tinyoka swi nga ti karihisa ni ku endla leswaku ti luma. Ku ringana malembe yo tala, vagandzeri van’wana lava khomaka tinyoka va file hikwalaho ko lumiwa hi tona.

Vanhu lava khomaka tinyoka va vula leswaku sweswo swi tsariwe eka Marka 16:17, 18. Tindzimana teto ti ni marito lama nge: “Va ta khoma tinyoka hi mavoko ya vona.” Bibele ya King James Version ni Tibibele tin’wana ta khale ti hundzuluxele tindzimana teto onge hiloko a ti ri kona eka matsalwa yo sungula. Bibele ya New Revised Standard Version, New American Standard Bible ni ya The New King James Version ti vula leswaku tindzimana teto a ti kona eka matsalwa yo tala ya khale lama tsariweke hi voko ya buku ya Marka.

Tidyondzo ta Bibele a ti yi seketeli mhaka ya leswaku ku khoma tinyoka i mukhuva lowu amukelekaka wa vugandzeri bya ntiyiso. Bibele yi ri: “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:8) A swi kanakanisi leswaku u ta pfumela leswaku Muvumbi wa hina la nga ni rirhandzu a nge swi lavi leswaku vagandzeri vakwe va ntiyiso va endla mikhuva leyi nga ni khombo leswaku va n’wi tsakisa. N’wana wakwe Yesu u hi rhambe a ku: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa.” (Matewu 11:28, 29) I ntiyiso leswaku a hi ku rhandza ka Yehovha na Yesu leswaku valandzeri vakwe va twa ku vava, va vabya hambi ku ri ku fa hikwalaho ko lumiwa hi tinyoka leti a va ti khoma-khoma!

[Xihlovo Xa Kona]

REUTERS/Tami Chappell

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Nhloko ya nyoka leyi nga ni tinsiva ekhumbini ra tempele ya Vaaztec

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Swifaniso leswi kovotliweke swa Quetzalcoatl, xikwembu lexi nga nyoka leyi nga ni tinsiva xa Vatoltec

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 22]