Dyondza Hi Alpine Marmot

Ku twakale khwela leri a ri fana ni ra jaha leri belaka munghana wa rona—kambe rona a ri twakalela ehenhla swinene. A ri twakala entshaveni hinkwayo lerova a swi tika ku twa leswaku ri huma kwihi. Hiloko ndzi vona maxindyana leyitsongo leyi nga ni voya byo tsindziyela yi tsutsumela emugodini lowu nga ekusuhi ni kwalaho. Loko ndzi langute hi ku hatlisa ebukwini ya mina ya vavalangi, ndzi tiyiseke hi ku helela leswaku maxindyana leyi ndzi yi voneke ni ku twa khwela ra yona i alpine marmot.

ENDZHAKU ka masiku ma nga ri mangani, ndzi sungule ku tolovelana ni vamaxindyana lava. Ndzi tive maribye lawa va rhandzaka ku orha masana eka wona, laha micele ya vona leyikulu yi kumekaka kona ni ndlela leyi va hanyaka ha yona etintshaveni leti hisaka hileswi ti nga riki na minsinya.

Ku Tirhisana Tanihi Ndyangu Ni Ku Hiteka

Ti-marmot swa ti tikela swinene ku hanya emadyelweni lama nga etintshaveni ta Alps. Xixika xa kona xi vuyisa ni n’wana evukatini naswona ndhawu ya tona yi nga funengetiwa hi gamboko ku ringana tin’hweti to tala. Nakambe tinyenyana ni swiharhi leswi hlotaka swi xungeta vutomi bya tona. Kutani leswaku ti kota ku hambeta ti hanya swi titshege hi ku tirhisana, ku hlela swilo ni ku hiteka.

Hi ntolovelo ti-marmot ti tshama tanihi ndyangu lowu vumbiwaka hi vatswari ni vana. Ndyangu wun’wana ni wun’wana wu ni micele yo hambana-hambana—ncele wun’wana i kaya ra tona kasi leyin’wana ti balekela eka yona loko ku ri ni khombo. Minkarhi yin’wana ti cela mincele ya tona eka mavangwa lama nga ehansi ka maribye lamakulu. Tindhawu toleto leti fanaka ni xihondzo ti pfuna ti-marmot leswaku ti kota ku vona kahle mbango lowu ti nga eka wona ni ku titshamela eka tona ti orha masana.

Ti-marmot ta tirhandza swinene. Ti ni ncele lowu ti wu tirhiselaka ku va xihambukelo leswaku ncele lowu nga kaya ra tona wu tshama wu basile. Emakumu ka ncele wolowo lowukulu, ti aka xisaka lexikulu lexi ti xi andlalelaka hi byanyi. Xisaka xexo i ndhawu leyinene laha ti-marmot ta xisati ti velekaka kona. Xi tlhela xi tirhisiwa hi ndyangu hinkwawo ku etlela eka xona kukondza xixika xi hela.

Kumbexana ntirho wa nkoka swinene lowu ti wu endlaka i ku rindza. Marmot leyikulu yi va murindzi loko swirho swin’wana swa ndyangu swi lava-lava swakudya endhawini ya le kusuhi. Leswaku yi kota ku vona loko ku ri ni khombo, minkarhi yin’wana yi nga ha yima hi milenge yi langutisa kahle ndhawu hinkwayo leyi yi nga eka yona. Swiharhi leswi xungetaka swinene vutomi bya swihadyana leswi i magama, tinhlati ni vanhu. Loko swi vona swiharhi sweswo kumbe nyenyana yihi na yihi leyikulu leyi nga swi dyaka, swi ba khwela leri lemukisaka khombo. Lexi tsakisaka hileswaku khwela rero leri ti lemukisaka loko ku ri ni magama—tinyenyana leti swi hlotaka swinene—ri hambane ngopfu ni makhwela laman’wana. Loko ti ri twa, ti baleka hi ku hatlisa ti ya tumbela. Swi tikomba onge ta nyamalala hinkwato hi ku tsopeta ka tihlo.

Ku yingisa ku nga ha vula vutomi ni rifu, ngopfu-ngopfu eka ti-marmot leta ha riki titsongo hikuva hi tona leti rhandziwaka ngopfu hi magama lama nga ni timpapa ta muvala wa nsuku. Loko khombo ri tikomba ri ri ra xihatla, murindzi u tlhelela enceleni lowu nga ekusuhi swin’we ni letin’wana. Kutani endzhaku ka timinete ti nga ri tingani yi humesa nhloko ya yona hi vuxiyaxiya leswaku yi vona loko khombo se ri hundzile.

Ndlela Leyi Ti Ti Kufumetaka Ni Ku Etlela Kahle Ha Yona

Etindhawini leti tlakukeke laha ti-marmot ti tshamaka kona ku ni madyelo yo tala naswona maxelo ya ximumu a ma hisi ku tlula mpimo. Loko maxelo ma horile, ti orhela masana emaribyeni lama faneleke. Maxelo yo hisa ngopfu ma ti vangela swiphiqo swo tala hikuva a ti swi koti ku dzuvula dzovo ra tona. Hikwalaho ka sweswo, ti tala ku gingiriteka ngopfu nimixo ni hi ndzhenga.

Vamaxindyana lava a swi va tikeli nikatsongo ku etlela hikuva va etlela kwalomu ka tin’hweti ta tsevu hi xixika. Kambe vamaxindyana van’wana lava vitaniwaka hoary marmot va nga ha etlela tin’hweti ta kaye hi xixika. Hi nkarhi wolowo, mbilu ya alpine marmot yi ba kan’we kumbe kambirhi hi minete naswona ku hisa ka miri wa yona ka ehla ku va kwalomu ka ntlhanu wa tidigri. Ku tshama nkarhi wo leha swonghasi ti nga dyi nchumu swi lava leswaku ti ti lunghiselela kahle. Hi ximumu niloko ku sungula xixikana, ti dya ngopfu leswaku ti va ni mafurha yo tala lawa ma nga ta tirhisiwa hi mimiri ya tona loko ti etlele hi xixika.

Ti-marmot ti rhandza ku tlanga naswona hakanyingi ta rhendzeleka ti ri karhi ti hlongorisana. Ndzi vone tin’wana tinharhu ti khunguluka endhawini leyi ehlelaka leyi nga ni byanyi loko ti ri karhi ti tlanga hi ku lwa. Hinkwato ka tona ti xewetana hi ku khumbanisa tinhompfu ta tona; nakambe swirho swa ndyangu swi burachana voya naswona swa angarhana loko ku titimela leswaku swi kufumetana.

Ti-marmot ti tilunghiselela nkarhi lowu taka naswona ti tshama ti xalamukele khombo. (Yobo 12:7) Kumbexana mindyangu ya vanhu yi nga dyondza eka vamaxindyana lava.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 11]

Marmot yi sasekisa tindhawu ta le tintshaveni leti nga ni byanyi naswona ndlela leyi ndyangu wa yona wu tirhisanaka ha yona yi kombisa leswaku Muvumbi u tlharihile.—Pisalema 50:10.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 12]

Marmot leyikulu yi va murindzi loko swirho swin’wana swa ndyangu swi lava-lava swakudya endhawini ya le kusuhi