Ndlela Yo Titsongahata

SWI VULA YINI KU TITSONGAHATA?

Vanhu lava titsongahataka va xixima. A va tikukumuxi kumbe ku lava ku khomiwa hi ndlela yo hlawuleka. Ematshan’weni ya sweswo, munhu la titsongahataka u rhandza ku va ni van’wana naswona u tiyimisele ku dyondza swo karhi eka vona.

Mikarhi yin’wana vanhu va ehleketa leswaku munhu la titsongahataka u tsanile kambe a swi tano. Kahlekahle swi pfuna vanhu leswaku va vona swihoxo swa vona ni leswi va nga kotiki ku swi endla.

HIKWALAHO KA YINI KU TITSONGAHATA SWI RI SWA NKOKA?

• Ku titsongahata swi aka vuxaka. Buku leyi vuriwaka The Narcissism Epidemic, yi ri: “Vanhu lava titsongahataka swa va olovela ku endla xinghana. Swa va olovela ku vulavurisana ni van’wana.”

• Ku titsongahata swi ta endla leswaku n’wana a va ni vumundzuku lebyinene. Ku titsongahata a swi nge n’wi vuyerisi sweswi ntsena kambe ni le nkarhini lowu taka, ku fana ni loko se a lava ntirho. Dokodela Leonard Sax, u tsale a ku: “Muntshwa loyi a titshembaka ngopfu, loyi a nga swi xiyiki leswaku u tsanile a swi talanga leswaku a humelela loko a ya kamberiwa ntirho. Kambe muntshwa loyi a lavaka ku tiva leswi muthori a swi languteleke eka yena swa olova leswaku a kuma ntirho.”a

NDLELA YO DYONDZISA N’WANA KU TITSONGAHATA

Pfuna n’wana wa wena leswaku a nga vi ni makatla.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Loko munhu a ehleketa leswaku yena i nchumu kasi a hi nchumu, u xisa mianakanyo yakwe.”—Vagalatiya 6:3.

• U nga va kuceteli ku endla swilo leswi nga taka swi nga koteki. Marito yo fana ni lama nge, “Milorho ya wena yi ta humelela” ni la ma nge, “U ta va xin’wana ni xin’wana lexi u lavaka ku va xona” ma nga ha twala ma khutaza kambe a hi ya xiviri. Vana va wena va ta humelela loko va tivekela tipakani letinene naswona va tirha hi matimba leswaku va ti fikelela.

• Bumabumela leswi va swi endleke. Ku va u byela n’wana leswaku u endle “kahle” hambiloko a nga endlanga kahle a swi nge n’wi khutazi leswaku a titsongahata. N’wi byele ntiyiso.

• Hunguta nkarhi lowu n’wana a wu hetaka eka social media. Eka social media vanhu va tala ku vula leswaku i vanhu lavanene ni ku vula leswi va swi kotaka ni leswi va swi fikeleleke.

• N’wi dyondzise ku hatla a kombela ku rivaleriwa. Pfuna n’wana wa wena a swi vona leswaku u endle xihoxo.

N’wi dyondzise ku khensa.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Tikombeni mi ri ni ku nkhensa.”—Vakolosa 3:15.

• N’wi dyondzise ku tlangela ntumbuluko. Vana va fanele va tlangela ntumbuluko va tlhela va tiva leswaku wu hi vuyerisa njhani. Hi lava moya leswaku hi hefemula, mati yo nwa ni swakudya. Tirhisa swikombiso leswi leswaku u dyondzisa vana va wena ku tlangela swilo hinkwaswo swo saseka swa ntumbuluko.

• N’wi dyondzise leswaku a nga vondzoki van’wana. Dyondzisa n’wana wa wena leswaku a nga fanelanga a vondzoka van’wana hikwalaho ka leswi va nga ni vuswikoti byo tlula byakwe kambe u fanele a dyondza eka vona.

• N’wi dyondzise ku khensa. Dyondzisa n’wana wa wena ku vula a ku ndzi nkhensile naswona a swi vula swi huma embilwini. Ku tlangela swi hi pfuna leswaku hi tshama hi ri karhi hi titsongahata.

Va dyondzise leswaku i swa nkoka ku pfuna van’wana.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Hi mianakanyo yo titsongahata mi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka n’wina, mi nga veki tihlo etimhakeni ta n’wina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.”—Vafilipiya 2:3, 4.

• N’wi dyondzise ku endla mitirho ya le kaya. Loko u byela n’wana wa wena leswaku a nga yi endli mitirho ya le kaya swi ta endla a vona onge u antswa ngopfu lerova a nga faneleki ku endla mitirho yoleyo. U fanele a rhanga hi ku endla mitirho ya le kaya hi kona a nga ta ya eku tlangeni. N’wi kombise ndlela leyi ku endla mitirho ya le kaya swi va vuyerisaka ha yona van’wana ni leswaku va ta n’wi tlangela va tlhela va n’wi xixima loko a endla tano.

• Kandziyisa leswaku ku pfuna van’wana i lunghelo. Ku endla tano swi ta n’wi pfuna a kula emianakanyweni. Pfuna n’wana wa wena leswaku a xiya lava lavaka ku pfuniwa. Bula na yena hi leswaku a nga va pfuna njhani. Loko a pfuna van’wana n’wi bumabumele u tlhela u n’wi seketela.