Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Watchtower
LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Xitsonga
  • BIBELE
  • MIKANDZIYISO
  • TINHLENGELETANO TA VANDHLA
  • ws ndz. 4 matl. 29-37
  • “Babilona” Wo Pfumala Nsirhelelo U Avanyiseriwe Ndzoviso

A ku na vhidiyo.

Hi khomele, ku ve ni xiphiqo loko hi tlanga vhidiyo leyi.

  • “Babilona” Wo Pfumala Nsirhelelo U Avanyiseriwe Ndzoviso
  • Nsirhelelo Wa Misava Hinkwayo Ehansi Ka “Hosana Ya Ku Rhula”
  • Swihloko
  • Tinhlokomhaka Tin'wana Leti Yelana Na Yona
  • “Nakulorhi Wa Misava”—Hayi Wa Xikwembu
  • “N’wina Vanhu Va Mina, Humani Mi N’wi Siya”
  • Ku Wa—Kambe Hayi Ku Wela Eku Lovisiweni
  • Mimfumo Ya Politiki Yi Ta Hundzukela Babilona
  • Babilona Lonkulu—U Wile Naswona U Avanyisiwile
    Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha—1989
  • Vukhongeri Bya Mavunwa—Ku Profetiwa Ka Makumu Ya Byona Lama Chavisaka
    Vuprofeta Bya Esaya—Rivoningo Eka Vanhu Hinkwavo II
  • Ku Lovisiwa Ka Muti Lowukulu
    Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisaka Ku Tshinele!
  • I Yini Babilona Lonkulu?
    Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Bibele
Vona Swo Tala
Nsirhelelo Wa Misava Hinkwayo Ehansi Ka “Hosana Ya Ku Rhula”
ws ndz. 4 matl. 29-37

Ndzima 4

“Babilona” Wo Pfumala Nsirhelelo U Avanyiseriwe Ndzoviso

1. (a) Xana rito leri nge “babilona” ri vula yini, naswona i mani loyi a sunguleke muti wa vito rero? (b) I ntirho muni wa ku aka lowu Nimrod wa migingiriko a wu endleke, naswona wu va na vuyelo byihi ke?

MPFILUMPFILU wu fungha misava namuntlha—epolitikini, ntirhisano ni le vukhongerini. Ku hundzuluxela ka Xinghezi ka rito ra Xiheveru ra Bibele ra mpfilumpfilu i “babilona.” Eka Genesa, Babilona ku vulavuriwa hi yena tanihi Babel, vito leri nakambe ri vulaka “mpfilumpfilu.” Muti lowu nga ni vito rero wu akiwile hi Nimrod, la xandzukeleke Yehova. (Genesa 10:8-10) Hikwalaho, vanhu lava a va fambisiwa hi mugingiriteki Nimrod va sungule ku aka xihondzo lexi a xi ta fika etilweni ku lwisana ni ku rhandza ka Yehova. Yehova u hlurile ntirho lowu wo nyaja Xikwembu hi ku pfilunganya ririmi ra vaaki, leswaku va nga ha twanani loko va ri karhi va ringeta ku tirha kun’we.—Genesa 11:1-9.

2. (a) I yini leswi endlekeleke mfumo wa misava wa Babilona hi 539 B.C.E., naswona sweswo swi funghe ku hela ka muti wa vito rero xana? (b) I yini lexi muti wa khale wa Babilona wu nga tikombangiki wu ri xona?

2 Endzhaku ka nkarhi wo leha, muti lowuntshwa lowu nga ni vito ra Babilona wu vikiwe tanihi lowu a wu ri kona eNambyeni wa Eufrata. (2 Tihosi 17:24; 1 Tikronika 9:1) Hi 539 B.C.E. Mfumo wa Misava wa Babilona wu wisiwile hi Koresh Lonkulu, mufumi wa Medo-Persia, eku hetisekeni ka vuprofeta bya Yehova eka Esaya 45:1-6. Hambi leswi Babilona wu karhatekeke hi ku wa lokukulu, wu pfumeleriwe ku hambeta wu va kona tanihi muti. Wu vikiwe tanihi lowu nga kona hambi ku ri exiphen’wini xo hetelela xa lembe xidzana ro sungula ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. (1 Petro 5:13) Hambi swi ri tano, muti wolowo wa khale a wu tikombisanga wu ri “Babilona Lonkulu” lowu muapostola Yohane a tsaleke ha wona ebukwini ya Nhlavutelo ndzima 17.

3. Xana hi xihi xikombiso xa ntiyiso xa Babilona Lonkulu?

3 “Babilona Lonkulu” wa apocalipsi, la kombisiweke tanihi wansati wa muoswi la tshameke “ehenhla ka xivandzana xa ribungu,” u yimela mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, ku katsa ni vukhongeri hinkwabyo bya Vujagana.a (Nhlavutelo 17:3-5) Hi ku ya hi leswi muapostola Yohane a swi voneke hi ta yena, nhlengeletano leyi yo fanekisela yi endlile vuoswi bya moya ni vafumi hinkwavo va politiki va misava. Mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, Babilona Lonkulu, wa ha ri ni nkucetelo lowukulu.

“Nakulorhi Wa Misava”—Hayi Wa Xikwembu

4. Hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava, Babilona Lonkulu u engeterise ku yini eka vuhomboloki byakwe byo lwisana ni ndyangu wa vanhu?

4 Hambi swi ri tano, xiyimo xa Babilona Lonkulu a xi sirheletekanga, naswona sweswo swi vile tano ngopfu-ngopfu ku sukela eku heleni ka Nyimpi yo Sungula ya Misava. Hi nkarhi wa mpfilumpfilu wolowo, u tiengetelele vugevenga bya ndyangu wa vanhu. Vafundhisi va Vujagana, lava va tivulaka valandzeri va Yesu Kriste, va hlohlotele majaha-ntiyela ku ya etimbaleni ta nyimpi. Sirha Harry Emerson Fosdick, mufundhisi wa Maprotestente la xiyekaka, u seketele matshalatshala ya nyimpi kambe endzhakunyana a pfumela a ku: “Hambi ku ri etikerekeni ta hina hi hayekile mijeko ya nyimpi. . . . Etlhelo rin’wana ra nomo wa hina hi dzunisile Hosana ya ku Rhula kasi hi lerin’wana hi kwetsimisa nyimpi.” Vaprista ni vafundhisi van’wana va Vujagana va khongelele mavuthu lama lwaka eminhlanganweni ya vukhongeri, naswona a va tirha tanihi vafambisi va nyimpi, vuthu ra le matini ni vuthu ra le moyeni.b

5. (a) I marito wahi ya Yakobo 4:4 lawa Vujagana byi nga ma hlayisangiki? (b) I ku avanyisa muni ka Xikwembu loku faneleke ku va eka yena?

5 Vujagana, ehansi ka vukongomisi bya varhangeri lava va vukhongeri, a byi ma hlayisanga marito ya Yakobo 4:4: “Vanhu ndzin’wina lava nga tshembekiki, xana a mi swi tivi leswaku ku rhandza swa misava swi vula ku lwa na Xikwembu xana? Hikokwalaho, loyi a tinyiketaka eku rhandzeni ka swa misava, ú tiendla nala wa Xikwembu.” Xisweswo Vujagana byi ya emahlweni byi va nala wa Xikwembu lexi nga Henhla-henhla ku ta fika sweswi. Kunene a byi na nsirhelelo wa Xikwembu, kutani hikwalaho ka xivangelo lexi xa nkoka vukona bya byona hi lebyi byi nga sirheletekangiki. Vanghana va byona va politiki a hi lava va nga tshembiwaka, naswona gandlati ra nkongomiso leri lwisanaka ni vukhongeri ri ya emahlweni no tinyika matimba. Xikwembu a xi vuli byona loko xi ku: “Mi nga khumbi vahlawuriwa va mina.”—1 Tikronika 16:22.

“N’wina Vanhu Va Mina, Humani Mi N’wi Siya”

6, 7. (a) I xiviko xihi xa xihatla lexi twarisiwaka eka Nhlavutelo 18:4, naswona xi kongomisiwa eka vamani? (b) Xana xiviko xo sungula kambe lexi fanaka xi sungule rini ku tirha eka Vayuda lava nga emangaveni eBabilona ya khale?

6 Eka vahlawuriwa lava ni vanakulobye eku heleni loku ka mafambiselo ya swilo, mhalamhala ya Xikwembu yi biwa hi xihatla yi ku: “N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya, leswaku mi ta kala mi nga ngheni eswidyohweni swa yena.” (Nhlavutelo 18:4) Ina, humani eka mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, Babilona Lonkulu.

7 Mhalamhala leyi yi twarisa marito ya Yeremia 50:8 na 51:6, 45, lawa a ma kongomisiwe eka masalela ya Vayuda lava Yehova a a va gwevile ku heta malembe ya 70 ya vuhlonga ni vukhumbi etikweni ra Babilona. Marito wolawo ma sungule ku tirha eka Vayuda lava a va ri emangaveni eBabilona hi 537 B.C.E., endzhaku ka loko Koresh Lonkulu la vhumbiweke a fambise mavuthu yakwe ya Medo-Persia hi le kusuhi ni tiko leri omeke ra Nambu wa Eufrata ivi ma ya nghena emutini wa Babilona.

8. (a) Koresh Lonkulu u yi hetisise njhani Esaya 45:1-6? (b) Hikwalaho ka yini la fanekiseriweke hi Koresh Lonkulu a fanele ku endla hi ku pfumelelana ni maendlelo lawa ya vuprofeta ya swilo?

8 Hi lembe ro sungula ra ku fuma kakwe, Koresh Lonkulu u teke goza eku hetisekeni ka vuprofeta bya Esaya 45:1-6. Hi ku fanana, loyi a fanekiseriweke hi Mufumi Koresh, kambe loyi a nga ni matimba swinene, Yesu Kriste, u endle hi ku pfumelelana ni endlelo leri ra swilo ra vuprofeta. Leswi a swi ri hi nkarhi lowu faneleke endzhaku ka loko a nghene evulawurini byakwe bya vuhosi etilweni evokweni ra xinene ra Yehova Xikwembu, loko “minkarhi leyi vekiweke ya vamatiko” yi herile hi October 1914. (Luka 21:24) Hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava ya 1914-18, masalela ya Vaisrayele va moya ya hlangavetane ni vuhlonga emavokweni ya Babilona Lonkulu ni tihosi ta yena ta politiki.

9, 10. (a) I xiendlo muni lexi tekiweke ku lwisana ni swirho swa nhungu swa yindlu-nkulu ya Sosayiti? (b) I vumbhoni muni lebyi nga kona bya leswaku Babilona Lonkulu hi yena a a susumeta ku yimisiwa ka ntirho wa vanhu va Yehova?

9 Hi xikombiso, buku leyi a ya ha ku humesiwa hi Sosayiti ya Watch Tower hi nkarhi wolowo eUnited States, The Finished Mystery, yi yirisiwile tanihi leyi hehlaka mfumo. Vatsari vambirhi va buku leyi va yisiwe eka huvo leyikulu eBrooklyn, New York, ivi hi ndlela leyi nga fanelangiki va gweviwa ku pfaleriwa malembe ya 20 ejele ya tiko eAtlanta, Georgia. Swi ve tano eka muungameri wa sosayiti yo humesa tibuku, matsalani ni mutameri wa nkwama ni van’wana vanharhu va swirho swa yindlu-nkulu. Muhundzuluxeri loyi a a tirha na vona u gweviwile hafu ya ntsengo wolowo wa nkarhi ekhotsweni-nkulu.

10 Kutani ke, hi July 4, 1918, Vakriste lava vo tinyiketa va nhungu va hoxiwe exitimeleni va yisiwa eAtlanta, Georgia, leswaku kwalaho va ya tsoniwa ntshunxeko. Swirho swa yindlu-nkulu ya Brooklyn ya Sosayiti ya Watch Tower manuku a swi fanela ku khathalela timhaka hi laha swi nga kotaka ha kona. I mani loyi a a fanele ku voniwa nandzu hikwalaho ka xiyimo lexi ke? Buku leyi nge Preachers Present Arms ya hlamula: “Nkambisiso wa mhaka hinkwayo wu yisa eka xiheri xa leswaku tikereke ni vafundhisi hi vona eku sunguleni a va kucetela ku herisiwa ka Ma-Russell [Timbhoni]. . . . Loko mahungu ya xigwevo xa makume mambirhi ya malembe ya fike eka vahleri va nkandziyiso wa vukhongeri, kahle-kahle yin’wana ni yin’wana ya tibuku leti, leyikulu kumbe leyintsongo, va tsakisiwile hi xiendlakalo lexi. A ndzi ma kumangi marito ya ntwelo-vusiwana eka yihi na yihi ya timagazini ta vukhongeri bya vu-orthodox.”—Ray H. Abrams, matluka 183, 184.

Ku Wa—Kambe Hayi Ku Wela Eku Lovisiweni

11, 12. (a) I yini leswi Babilona Lonkulu a ringeteke ku swi endla? (b) Xana u we hi ndlela yihi, hambi leswi a nga welangiki eku lovisiweni? (c) Xana swi ve ni vuyelo byihi eka vanhu va Yehova lava ntshunxiweke?

11 Kambe ku tsaka ka Babilona Lonkulu a ku nga ta teka nkarhi wo leha. Hi ximun’wana xa 1919, Babilona Lonkulu u karhatekile hi ku wa loku xiyekaka, loku a ku ta landziwa hi swiendlakalo swo karhi swa vukhongeri emahlweni ka ku va a lovisiwa hi ku helela. Babilona Lonkulu u anakanye ku endla leswaku vanhu va Yehova va tshama va tshikileriwile ni ku va evuhlongeni hi laha ku nga heriki. Kambe hi March ya 1919 tinyangwa ta khotso ti boheke ku pfuleriwa vayimeri va nhungu va Sosayiti ya Watch Tower, ivi va huma hi ku beyila. Endzhakunyana, va ntshunxiwe hi ku helela eka milandzu hinkwayo.

12 Kutani ku tsaka hinkwako ka Babilona Lonkulu nkwee! Malunghana ni kungu leri bohiweke hi khoto ro ntshunxa Timbhoni buku leyi nge Preachers Present Arms yi ri: “Ku avanyisa loku a ku amukeriwanga etikerekeni.” Kambe ntsako wa vanhu va Yehova a wu ri lowukulu. Nhlengeletano ya vona ya misava hinkwayo yi pfuxetiwile. Eka ntsombano wa vona hi 1919 eCedar Point, Ohio, muungameri wa Sosayiti u nyikile magidi ya lava veke kona matimba yo teka goza hi nkulumo yakwe leyi nge “Ku Huwelela Mfumo.” Timbhoni ta Yehova nakambe a ti ntshunxiwile, ti twarisa Mfumo wa Xikwembu erivaleni hi xivindzi! Babilona Lonkulu u wile, hambi leswi a nga welangiki eku lovisiweni. Koresh Lonkulu, Yesu Kriste, u n’wi hlurile ni ku ntshunxa valandzeri vakwe lava tshembekaka.

13. Loko Ntwanano wa Matiko wu humelerile, Babilona Lonkulu u endle yini xana?

13 Xisweswo Babilona Lonkulu u pfumeleriwe ku ya emahlweni ku fika eka nguva ya le ndzhaku ka nyimpi. Loko Ntwanano wa Matiko wu tekiwe tanihi huvo ya misava leyi hlayisaka ku rhula, Huvo-nkulu ya tikereke ta Kriste eAmerika yi n’wi seketerile, yi huwelela erivaleni leswaku Ntwanano wa Matiko i “xitirho xa politiki xa Mfumo wa Xikwembu emisaveni.” Loko Ntwanano lowu lunghiseleriweke eku heteleleni wu tlhomiwa, Babilona Lonkulu u wu gadile ivi xisweswo a sungula ku gada kakwe ka ‘xivandzana lexi xa ribungu’ xo fanekisela.—Nhlavutelo 17:3.

14. (a) Hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, i yini lexi Babilona Lonkulu a xi endleke? (b) Loko xitirho lexi endliweke hi vanhu xo hlayisa ku rhula xi humile ekheleni endzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Babilona Lonkulu u endle yini xana?

14 Loko xitirho lexi xo chivirika xo hlayisa ku rhula xi ye ekheleni leri nga hava ntirho eku sunguleni ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Babilona Lonkulu a a ri hava laha a nga khandziyaka kona. (Nhlavutelo 17:8) Kambe a ri kwalaho ni matiko ya 57 lama katsekeke eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Ku avanyisa vutshembeki byakwe exikarhi ka mintlawa leyi lwaka a swi n’wi karhatanga, tanihi leswi ku tiavanyisa kakwe a va madzana yo tala ya mintlawa ya vukhongeri leyi himpfilitanaka swi nga n’wi kavanyetangiki ni kan’we. Loko xitirho lexi endliweke hi vanhu xo hlayisa ku rhula, hi xivumbeko xa Nhlangano wa Matiko, xi humile hi le kheleni ra ku pfumala ntirho eku heleni ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Babilona Lonkulu hi xihatla u khandziyile enhlaneni wa xona ivi a sungula ku tirhisa nkucetelo wa yena eka xona.

Mimfumo Ya Politiki Yi Ta Hundzukela Babilona

15, 16. (a) Vanhu se va langutane ni xiendlakalo xihi lexi chavisaka? (b) I yini lexi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi xi voneke, ku pfumelelana na Nhlavutelo 17:15-18 ke?

15 Misava hinkwayo ya vanhu yi kusuhi ni ku kongomana ni xiendlakalo lexi chavisaka. Loku ku ta va ku hundzuka ka mimfumo ya politiki yi lwisana na Babilona Lonkulu, hi xikongomelo xo n’wi herisa a nga ha vi kona. Leswi swi nga ha twala swi tsema nhlana eka vanhu lava hi ku tiyiseka va tshembaka leswaku vukhongeri hinkwabyo byi lulamile. Kambe Mufumi wa Hinkwako, Yehova Xikwembu, u swi vonile leswaku Babilona Lonkulu a nga na xivandla eka vuako hinkwabyo ni leswaku u onhe xivandla xa ntumbuluko hi nkarhi lowu eneleke. U fanele ku lovisiwa hi ku helela hi ndlela ya vukari.

16 Ana se ku ni switirho swa matimba leswi Xikwembu xi nga swi pfumelelaka ku tisa ndzoviso wakwe, ku nga, swirho swa politiki swa misava. Buku leyi huhuteriweke hi Xikwembu ya Nhlavutelo yi vhumba leswaku Yehova u ta endla leswaku varhandziwa va yena va n’wi hundzukela, kutani va ta n’wi hluvula a sala a nga ambalanga nchumu, va n’wi paluxa leswi hakunene a nga swona—mukanganyisi wa vudemona! Kutani ke, kavula, va ta n’wi hisa hi ndzilo ivi va n’wi endla nkuma. Va ta n’wi xanisa hi ndlela leyi na yena a xaniseke vagandzeri lava nga landzuriki va Xikwembu xa ntiyiso.—Nhlavutelo 17:15-18; 18:24.

17. Xana swiendlo swa mimfumo ya politiki leswi lwisanaka ni Babilona swi yi hundzuluxela evugandzerini bya Yehova Xikwembu, naswona hi swi tivisa ku yini?

17 Xiendlo lexi xa vukarhi xo lwisana ni vukhongeri xa mimfumo ya politiki a xi vuli swona leswaku endzhaku ka sweswo yi ta hundzukela evugandzerini bya Yehova Xikwembu. Xiendlo xa vona xa vukari xo lwisana na Babilona a xi vuli swona leswaku kutani va ta va vanghana va Xikwembu. Loko swi ri tano a va nga ta teka goza lera ha ku vuriwaka leri buku ya Nhlavutelo yi kombaka leswaku va ta ri teka. (Nhlavutelo 17:12-14) Va nga ha tsakisiwa swinene ngopfu hi swiendlo leswi lwisanaka ni vukhongeri leswi Yehova Xikwembu a va tshikeke va swi endla, kambe va tlhela va ya emahlweni va hambukisiwa hi “xikwembu xa misava leyi,” Sathana Diyavulosi, mukaneti lonkulu, la phikelelaka wa Yehova Xikwembu.—2 Vakorinto 4:4.

18, 19. (a) I mani la nga ta ka a nga yi emahlweni a vona ku lweriwa ka vuhosi bya Yehova bya hinkwako-nkwako hi ku tirhisa “Hosana ya ku Rhula”? (b) Kambe i vamani lava nga ta va timbhoni leti yaka emahlweni ti hanya ta ku tilwela ka Yehova eka Babilona Lonkulu?

18 Babilona Lonkulu a nga ka a nga yi emahlweni leswaku a vona ku chaputa lokunene, ku lweriwa ka vuhosi bya hinkwako bya Yehova hi ku tirhisa “Hosana ya ku Rhula,” leyi sweswi yi nga “Xikwembu xa Matimba” evokweni ra xinene ra Loyi a nga ni Matimba hinkwawo ni Xikwembu lexi Tlakukeke, Yehova.—Esaya 9:6.

19 Ematlhelo, ehansi ka nsirhelelo lowu nga nghenekiki wa Xikwembu, ku ta va ni Timbhoni ta Yehova. (Esaya 43:10, 12) Ehansi ka xileriso lexi humaka ematilweni layo lulama, hi ku yingisa va ta va va humile eka Babilona Lonkulu. (Nhlavutelo 18:4) Ntsako wa vona lowu lulameke wu ta va lowu nga pimanisiwiki hikwalaho ka leswi va swi vonaka. Endzhaku ka kwalaho va ta va Timbhoni ta Yehova hi laha ku nga heriki naswona va ta swi kota hi laha ku nga heriki ku tiyisa ku tilwela ka yena n’wini eka Babilona Lonkulu.—Nhlavutelo 19:1-3.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

a Ku kuma xikombiso lexi nga ni vuxokoxoko, vona buku leyi nge “Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules!, matluka 468-500, leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Nhlamuselo leyi nga ni vuxokoxoko ya ku seketela ka vafundhisi ka Nyimpi yo Sungula ya Misava yi nyikeriwe ebukwini leyi nge Preachers Present Arms, hi Ray H. Abrams (New York, 1933). Buku leyi yi ri: “Vafundhisi va vule leswaku matimba ni nsusumeto wa nyimpi leyi swi huma eka Xikwembu. . . . Nyimpi hi yoxe a yi ri nyimpi leyo kwetsima yo hlohlotela Mfumo wa Xikwembu emisaveni. Ku va munhu a nyiketela vutomi byakwe etikweni leri a ku ri ku byi nyiketa eka Xikwembu ni Mfumo wa xona. Xikwembu ni tiko swi ve leswi fanaka. . . . Majarimani ni Manghezi a va fana emhakeni leyi. Tlhelo rin’wana ni rin’wana a ri tshemba leswaku ri seketeriwe hi Xikwembu . . . Vafundhisi vo tala a swi nga va nonon’hweli ni kantsongo ku rhangisa Yesu enyimpini leyikulu a yisa mavuthu yakwe eku hluleni. . . . Kereke kwalaho yi vile leyi tirhisanaka ni fambiselo ra nyimpi. Varhangeri [va kereke] a va hetanga nkarhi va ri karhi va tilunghiselela kahle exisekelweni xa nyimpi. Hi tiawara ta makumembirhi mune endzhaku ka ku pfuka ka nyimpi, Huvo ya Ntwanano wa Tikereke ta Kriste eAmerika yi andlale minkunguhato ya ntirhisano lowu taleke. . . . Tikereke to tala ti endle swo tlula leswi ti komberiweke ku endla swona. Ti hundzuke tindhawu to kuma vanhu lava hoxiwaka emavuthwini.”—Matluka 53, 57, 59, 63, 74, 80, 82.

    Minkandziyiso Ya Xitsonga (1987-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xitsonga
    • Rhumela
    • Leswi u swi tsakelaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Swipimelo Swo Tirhisa Website Leyi
    • Milawu Yo Sirhelela Rungula Ra Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rhumela