Ndzima 11
Ku Twanana Ka Bibele Hinkwayo
Anakanya hi layiburari ya tibuku ta 66 leti tsariweke hi kwalomu ka vanhu va 40 lava hambaneke hi nkarhi wa malembe ya 1 600. Tindzimi tinharhu ti tirhisiwile hi vatsari lava a va tshama ematikweni yo hlayanyana. Vatsari hinkwavo a va ri ni vumunhu, vuswikoti ni matshamelo leswi hambaneke. Kambe loko tibuku leti va ti tsaleke eku heteleleni ti hlengeletiwe kun’we, swi tikombile leswaku, hakunene, ti vumbe buku yin’we ntsena leyikulu leyi landzelaka nhloko-mhaka yin’we ya xisekelo ku sukela eku sunguleni ku ya emakumu. Sweswo swa nonon’hwa ku swi ehleketa, a swi tano ke? Hambi swi ri tano, Bibele i layiburari yo tano ntsena.
1. (Katsa ni xingheniso.) I ku twanana kwihi loku hlamarisaka loku tiyisaka ntiyiso wa leswaku Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu?
KU HAVA xichudeni lexi tshembekaka lexi nga hlulekaka ku hlamarisiwa hi ntiyiso wa leswaku Bibele, hambi leswi yi nga nhlengeleto wa tibuku to hambana-hambana, i ntirho wun’we lowu hlanganeke. Yi ni vun’we hi mhaka ya leswi, ku sukela eku sunguleni ku ya emakumu, yi seketelaka vugandzeri bya Xikwembu xin’we ntsena lexi timfanelo ta xona ti nga hundzukiki, naswona tibuku ta yona hinkwato ti ndlandlamuxa nhloko-mhaka yin’we leyi lawulaka. Ku twanana loku hinkwako i vumbhoni lebyi nga ni matimba bya leswaku Bibele, hakunene, i Rito ra Xikwembu.
2, 3. Hi byihi vuprofeta lebyi vuriweke aEdeni lebyi nyikeke xisekelo xa ntshembo, naswona i swiyimo swihi leswi yiseke eku vuriweni ka vuprofeta byebyo?
2 Nhloko-mhaka-nkulu ya Bibele yi tivisiwa eka tindzima to sungula swinene ta buku ya yona yo sungula, ku nga Genesa. Kwalaho, hi hlaya leswaku vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha, va vumbiwe va hetisekile ivi va vekiwa entangeni wa paradeyisi, ku nga Edeni. Hambi swi ri tano, Evha u tshineleriwe hi nyoka leyi yi tlhontlheke ku lulama ka milawu ya Xikwembu ivi yi n’wi hambukisela endleleni ya xidyoho hi mavunwa ya vukanganyisi. Adamu u n’wi landzerile naswona na yena u xandzukele Xikwembu. Vuyelo byi ve byihi? Hinkwavo va hlongoriwile aEdeni naswona va avanyiseriwe rifu. Hina namuntlha ha karhateka hikwalaho ka vuyelo bya ku xandzuka koloko ko sungula. Hinkwerhu hi kuma xidyoho ni rifu hi ndzhaka eka vatswari va hina vo sungula.—Genesa 3:1-7, 19, 24; Varhoma 5:12.
3 Hambi swi ri tano, enkarhini wolowo wa nhlomulo, Xikwembu xi vule vuprofeta lebyi nyikeke xisekelo xa ntshembo. Vuprofeta byi byeriwe nyoka, kambe byi vuriwe Adamu na Evha va ri karhi va swi twa leswaku va ta byi byela vana va vona. Hi leswi leswi Xikwembu xi swi vuleke: “Ndzi ta veka ku vengana exikarhi ka wena ni wansati, ni xikari ka rixaka ra wena ni rixaka ra wansati; ri ta ku faya nhloko, wena u ri lulama xirhendze.”—Genesa 3:15; Varhoma 8:20, 21.
4. I vanhu vahi lava boxiweke evuprofeteni bya Yehova aEdeni, naswona a va ta tirhisa ku yini hi malembe xidzana layo tala?
4 Xiya mune wa vanhu lava boxiwaka endzimaneni leyi ya nhloko-mhaka: nyoka ni rixaka ra yona kun’we ni wansati ni rixaka rakwe. Swivumbeko leswi a swi ta va vatlangi-nkulu eswiendlakalweni hi magidi ya malembe lama taka. Ku vengana loku hambetaka a ku ta va kona exikarhi ka wansati ni rixaka ra yena hi tlhelo rin’wana ni nyoka ni rixaka ra yona hi tlhelo lerin’wana. Ku vengana loku a ku ta katsa nkwetlembetano lowu hambetaka exikarhi ka vugandzeri bya ntiyiso ni bya mavunwa, mahanyelo lamanene ni vuhomboloki. Eka xiyimo xin’wana, nyoka a yi ta kuma leswi vonakaka swi ri mpfuno loko yi lume xirhendze xa rixaka ra wansati. Hambi swi ri tano, eku heteleleni, rixaka ra wansati a ri ta phyandlasa nhloko ya nyoka, naswona Xikwembu hi xoxe a xi ta lweriwa loko vuthala hinkwabyo bya ku xandzuka koloko ko sungula byi susiwile.
5. Hi swi tivisa ku yini leswaku Evha a a nga ri wansati wa vuprofeta?
5 Wansati ni nyoka i vamani? Naswona tinxaka ta vona i vamani ke? Loko Evha a kume n’wana wakwe wa mativula, ku nga Kayini, u te: “Ndzi kumile munhu ha Yehova.” (Genesa 4:1) Kumbexana u vone onge a a ri wansati wa vuprofeta ni leswaku n’wana loyi a a ta tikomba a ri rixaka. Hambi swi ri tano, Kayini a a ri ni moya lowo biha ku fana ni lowuya wa nyoka. U hundzuke mudlayi, a dlaya ndzisana ya yena n’wini Avele. (Genesa 4:8) Entiyisweni, vuprofeta lebyi a byi ri ni nhlamuselo leyi enteke, yo fanekisela leyi a ku ri Xikwembu ntsena lexi a xi ta yi hlamusela. Kutani leswi xi swi endlile hakantsongo-ntsongo. Tibuku hinkwato ta 66 ta Bibele hi ndlela yo karhi ti seketela nhlavutelo ya nhlamuselo ya leswi, vuprofeta byo sungula eBibeleni.
Nyoka I Mani?
6-8. I marito wahi ya Yesu lama hi pfunaka ku vona matimba lama susumetaka nyoka? Hlamusela.
6 Xo sungula, i mani nyoka leyi ku vulavuriwaka ha yona eka Genesa 3:15? Mhaka yi vula leswaku nyoka ya xiviri yi tshinelele Evha le Edeni, kambe tinyoka ta xiviri a ti swi koti ku vulavula. Ku fanele ku ve ni matimba yo karhi lama susumetaka nyoka yoleyo, ma yi vangela ku endla leswi yi swi endleke. Matimba wolawo a ma ri yini? Nhlamuselo ya matimba wolawo a yi paluxiwanga hi laha ku twisisekaka ku kondza ku va lembe xidzana ro sungula ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke, loko Yesu a endla vutirheli byakwe laha misaveni.
7 Eka khamba rin’wana, Yesu a a vulavula ni varhangeri van’wana lava tivonaka vululami va vukhongeri bya Vayuda lava va tinyungubyiseke hi leswaku a va ri vana va Abrahama. Kambe ke, va wu kanete hi matimba ntiyiso lowu chumayeriweke hi Yesu. Kutani Yesu u te eka vona: “N’wina mi huma eka tata wa n’wina, a nga Diyavulosi, kutani mi tsakela ku endla ku navela ka tata wa n’wina. A a ri mudlayi ni le ku sunguleni. A nga yimanga entiyisweni, hikuva ku hava ntiyiso eka yena. Loko a vulavula mavunwa, u tikomba lexi a nga xona, hikuva i muhembi, ni tata wa mavunwa.”—Yohane 8:44.
8 Marito ya Yesu a ma ri na matimba naswona ma ba nhloko ya mhaka. U hlamusele Diyavulosi tanihi “mudlayi” ni “tata wa mavunwa.” Manuku ke, vunwa byo sungula lebyi rhekhodiweke a ku ri lebyiya byi vuriweke hi nyoka le Edeni. Loyi a vuleke vunwa byebyo hakunene a a ri “tata wa mavunwa.” Ku tlula kwalaho, mavunwa wolawo ma vange rifu ra Adamu na Evha, ma endla muhembi yoloye wa khale mudlayi. Manuku ke, swi le rivaleni leswaku matimba lama susumeteke nyoka le Edeni a ku ri Sathana Diyavulosi, naswona Yehova hakunene a a vulavula na Sathana eka vuprofeta byebyo bya khale.
9. Sathana u ve kona hi ndlela yihi?
9 Van’wana va vutisile va ku: Loko Xikwembu xi ri xinene, hikwalaho ka yini xi vumbe xivumbiwa xo fana na Diyavulosi? Marito ya Yesu nakambe ma hi pfuna ku hlamula xivutiso xexo. Ha Sathana Yesu u te: “A a ri mudlayi ni le ku sunguleni.” Kutani loko Sathana a hembile eka Evha, wolowo wu ve nkarhi lowu a sunguleke ku va Sathana—leri humaka eritweni ra Xiheveru leri vulaka “mukaneti.” Xikwembu a xi n’wi vumbanga Sathana. Ntsumi leyi eku sunguleni a yi tshembeka yi pfumelele ku navela loku hoxeke ku kula embilwini ya yona lerova yi va Sathana.—Deuteronoma 32:4; ringanisa Yobo 1:6-12; 2:1-10; Yakobo 1:13-15.
Rixaka Ra Nyoka
10, 11. Yesu na muapostola Yohane va hi pfuna ku vona rixaka ra Nyoka hi ndlela yihi?
10 Kambe ke, ku vuriwa yini hi ‘rixaka [kumbe vana] ra nyoka’? Marito ya Yesu nakambe ma hi pfuna ku tlhantlha xiyenge lexi xa xikanganyiso. U byele varhangeri va vukhongeri bya Vayuda a ku: “N’wina mi huma eka tata wa n’wina, a nga Diyavulosi, kutani mi tsakela ku endla ku navela ka tata wa n’wina.” Vayuda lava a va ri vatukulu va Abrahama, hi laha va tinyungubyiseke ha kona. Kambe mahanyelo ya vona lamo biha ma va endle vana va moya va Sathana, musunguri wa xidyoho.
11 Muapostola Yohane, loko a tsala eku heleni ka lembe xidzana ro sungula, u va hlamusela erivaleni lava va nga va rixaka ra Nyoka, ku nga Sathana. Wa tsala a ku: “Loyi a tshamelaka ku dyoha i wa Diyavulosi, hikuva Diyavulosi ú dyohile ku sukela eku sunguleni. . . . Ku hambana exikarhi ka vana va Xikwembu ni vana va Diyavulosi, ku nga vonaka hi ndlela leyi: Hi leswaku un’wana ni un’wana loyi a nga endliki leswo lulama, kumbe loyi a nga rhandziki makwavo, a hi wa Xikwembu.” (1 Yohane 3:8, 10) Entiyisweni, rixaka ra Nyoka ri ve leri gingiritekaka ngopfu evurungurwini hinkwabyo bya vanhu!
Rixaka Ra Wansati I Mani?
12, 13. (a) Yehova u swi paluxise ku yini eka Abrahama leswaku rixaka ra wansati a ri ta humelela exikarhi ka vatukulu vakwe? (b) I mani la kumeke ndzhaka ya xitshembiso mayelana ni Rixaka?
12 Manuku ke, i mani ‘rixaka [kumbe vana] ra wansati’? Lexi hi xin’wana xa swivutiso swa nkoka swinene leswi tshameke swi vutisiwa, hikuva i rixaka ra wansati leri eku heteleleni ri nga ta pfotlosa nhloko ya Sathana ivi ri herisa vuyelo lebyo biha bya ku xandzuka ko sungula. Le ndzhaku eka lembe xidzana ra vu-20 B.C.E., Xikwembu xi paluxe vuthala lebyikulu ehenhleni ka nhlamuselo ya munhu loyi ku ya eka Abrahama wanuna la tshembekaka. Hikwalaho ka ripfumelo lerikulu ra Abrahama, Xikwembu xi endle nxaxamelo wa switshembiso eka yena ehenhleni ka rixaka leri a ri ta tswaleriwa yena. Xin’wana xa leswi xi swi veke erivaleni leswaku ‘rixaka ra wansati’ leri a ri ta ‘faya nhloko ya nyoka’ a ri ta humelela exikarhi ka vana va Abrahama. Xikwembu xi n’wi byerile xi ku: “Rixaka ra wena ri ta fuma nyangwa ya valala va rona. Kutani matiko hinkwawo ya misava ma ta tinkhensa ha rixaka ra wena, hikuva u yingisile rito ra mina.”—Genesa 22:17, 18.
13 Loko malembe ma ri karhi ma hundza, xitshembiso xa Yehova eka Abrahama xi phindhiwile eka Isaka n’wana wa Abrahama ni le ka Yakobo ntukulu wa yena. (Genesa 26:3-5; 28:10-15) Eku heteleleni, vana va Yakobo va ve tinxaka ta 12, naswona rin’wana ra tinxaka teto, ku nga Yuda, ri amukele xitshembiso lexi hlawulekeke: “Ku fuma ku nga ka ku nga suki ka Yuda, ni loko yi ri nhonga ya vuhosi, exikarhi ka milenge ya yena, ku kondza ku fika Shilo, kutani vamatiko va ta yingisela yena.” (Genesa 49:10) Entiyisweni, Rixaka a ri ta humelela erixakeni ra Yuda.
14. I tiko rihi leri hleriweke leswaku ri tilunghiselela ku ta ka Rixaka?
14 Eku heleni ka lembe xidzana ra vu-16 B.C.E., tinxaka ta 12 ta Israyele ti hleriwile ti va tiko tanihi vanhu lava hlawulekeke va Xikwembu. Emhakeni leyi, Xikwembu xi endle ntwanano lowu tiyiseke na vona kutani xi va nyika nxaxamelo wa milawu. Xivangelo-nkulu xa leswi a ku ri ku tilunghiselela ka tiko ka ku ta ka Rixaka. (Eksoda 19:5, 6; Vagalatiya 3:24) Ku sukela enkarhini wolowo ku ya emahlweni, rivengo ra Sathana eka Rixaka ra wansati ri voniwile eka rivengo ra matiko eka vanhu va Xikwembu lava hlawuriweke.
15. I vuthala byihi byo hetelela lebyi nyikeriweke malunghana ni leswaku i ndyangu wihi exikarhi ka vatukulu va Abrahama lowu a wu ta humesa Rixaka ke?
15 Vuthala byo hetelela bya leswaku i ndyangu wihi lowu a wu ta humesa Rixaka byi nyikeriwile eka lembe xidzana ra vu-11 B.C.E. Enkarhini wolowo, Xikwembu xi vulavule ni hosi ya vumbirhi ya Israyele, ku nga Davhida, kutani xi tshembisa leswaku Rixaka a ri ta huma enxaxamelweni wakwe ni leswaku xiluvelo xa Munhu loyi a xi ta “tshama hi laha ku nga heriki.” (2 Samuel 7:11-16) Ku sukela eyinhleni yoleyo ku ya emahlweni, Rixaka a ri ta hlamuseriwa hi laha ku faneleke tanihi n’wana Davhida.—Matewu 22:42-45.
16, 17. Esaya u yi hlamuserise ku yini mikateko leyi Rixaka a ri ta yi tisa?
16 Emalembeni lama landzeleke, Xikwembu xi humese vaprofeta leswaku va nyikela rungula leri engetelekeke leri huhuteriweke ehenhleni ka ku ta ka Rixaka leri taka. Hi xikombiso, eka lembe xidzana ra vunhungu B.C.E., Esaya u tsarile a ku: “Hikuva hi velekeriwe n’wana, hi nyikiwe n’wana wa wandzisanyana, vuhosi byi vekiwile katleni ra yena. Ú ta thyiwa Muhlamarisi, Mutsundzuxi, Xikwembu xa matimba, Tatana la nga riki na ku hela, [Hosana ya ku Rhula]; eku kurisa ku fuma, ni ku nyika xiluvelo xa Davhida ni ku fuma ka yena eku rhula loku nga heriki.”—Esaya 9:6, 7.
17 Esaya u ye emahlweni a profeta hi ta Rixaka leri a ku: “U ta avanyisa xisiwana hi ku lulama, a kanela timhaka ta lavantsongo va misava hakunene. . . . Hlolwa ri ta tshamisa ni xinyimpfana, yingwe yi ta etlela ni ximbutana. Rhole ni xinghalana, ni homu leyi noneke, swi ta va kun’we. . . . Ku nga ka ku nga endliwi swo biha, ni ku onhiwa entshaveni hinkwayo leyi kwetsimaka ya mina; hikuva ku tiva Yehova ku ta eneta misava, tanihi leswi mati ma funengetaka vuento bya lwandle.” (Esaya 11:4-9) Mayana minkateko leyi fuweke swonghasi leyi rixaka leri a ri ta yi tisa!
18. I rungula rihi rin’wana ehenhleni ka Rixaka leri Daniyele a ri rhekhodeke?
18 Eka lembe xidzana ra vutsevu emahlweni ka Nguva ya hina leyi Tolovelekeke, Daniyele u rhekhode vuprofeta byin’wana ehenhleni ka Rixaka. U vhumbe nkarhi lowu un’wana la fanaka ni n’wana wa munhu a a ta humelela ha wona etilweni kutani a vula leswaku “a nyikiwa ku fuma, ni ku kwetsima, ni vuhosi leswaku va tinxaka hinkwato, ni va matiko hinkwawo, ni va tindzimi hinkwato va ta n’wi tirhela.” (Daniel 7:13, 14) Kutani Rixaka leri taka a ri ta dya ndzhaka ya mfumo wa le tilweni, naswona matimba ya rona ya vuhosi a ma ta ndlandlamukela emisaveni hinkwayo.
Xikanganyiso Xi Tlhantlhiwile
19. I ntirho wihi, hi laha wu paluxiweke ha kona hi ntsumi, lowu Mariya a a ta wu endla eku teni ka Rixaka?
19 Nhlamuselo ya Rixaka eku heteleleni yi paluxiwile eku sunguleni ka Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. Hi lembe ra 2 B.C.E., ntsumi yi humelerile eka wanhwana wa Muyuda la vuriwaka Mariya, loyi a a ri wa rixaka ra Davhida. Ntsumi yi n’wi byele leswaku a a ta veleka n’wana la hlawulekeke ngopfu kutani yi ku: “Yena u ta va nkulukumba, a vuriwa N’wana wa Loyi-a-nga-henhla-henhla; [Yehova] Xikwembu xi ta n’wi nyika xiluvelo xa Davhida tata wa yena. Ú ta fuma rixaka ra Yakobo hi laha ku nga heriki; vuhosi bya yena byi nga ka byi nga vi na makumu.” (Luka 1:32, 33) Kutani ku rindza ka nkarhi wo leha ka “rixaka” eku heteleleni a ku fika emakumu.
20. Rixaka leri tshembisiweke i mani, naswona i rungula rihi leri a ri chumayeleke eIsrayele?
20 Hi lembe ra 29 C.E. (siku leri ku kombeteriweke eka rona ka ha ri emahlweni swinene hi Daniyele), Yesu u khuvuriwile. Moya lowo kwetsima manuku wu ehlele eka yena, naswona Xikwembu xi n’wi amukele tanihi N’wana wa xona. (Daniel 9:24-27; Matewu 3:16, 17) Hi malembe manharhu ni hafu endzhaku ka kwalaho, Yesu u veke vumbhoni eka Vayuda, a ku: “Mfumo wa matilo wu le kusuhi.” (Matewu 4:17) Enkarhini wolowo, u hetisise vuprofeta byo tala ngopfu lebyi humaka eMatsalweni ya Xiheveru lerova a ku nga ha ri na xivandla xo kanakana leswaku hakunene a a ri Rixaka leri tshembisiweke.
21. Vakriste vo sungula va twisise yini malunghana ni nhlamuselo ya Rixaka?
21 Vakriste vo sungula va swi twisise kahle leswi. Pawulo u hlamusele Vakriste va le Galatiya a ku: “Sweswi ke, switshembiso swi nyikiwile Abrahama ni wa rixaka ra yena; a ku vuriwanga: ‘ni va rixaka’, wonge hi loko ku vuriwa lavo tala; kambe ku vuriwile: ‘ni wa rixaka ra wena’, hi leswaku munhu un’we a nga Kriste.” (Vagalatiya 3:16) Yesu a a ta va “Hosana ya ku Rhula” (NW) leyi vhumbiweke hi Esaya. Endzhaku ka loko eku heteleleni a ta va a nghene eMfun’weni wakwe, vululami ni vunene a swi ta simekiwa emisaveni hinkwayo.
Manuku Ke, Wansati I Mani?
22. Wansati loyi ku vulavuriwaka hi yena evuprofeteni bya Yehova aEdeni i mani?
22 Loko Yesu a ri Rixaka, wansati loyi ku vulavuriweke ha yena le ndzhaku aEdeni i mani ke? Tanihi leswi matimba lama a ma susumeta nyoka a ku ri xivumbiwa xa moya, a swi fanelanga ku hi hlamarisa leswi wansati na yena a nga moya naswona hayi munhu. Muapostola Pawulo u vulavule hi “wansati” wa le tilwemi loko a te: “Kambe Yerusalema wa le tilweni ú ntshunxekile, kutani hi yena a nga mana wa hina.” (Vagalatiya 4:26) Matsalwa man’wana ma komba leswaku ‘Yerusalema loyi wa le tilweni’ ana se a a ri kona hi magidi ya malembe. I nhlengeletano ya Yehova ya le tilweni ya swivumbiwa swa moya, leyi Yesu a humeke eka yona ku ta hetisisa ntirho wa ‘rixaka ra wansati.’ I muxaka lowu wa “wansati” wa moya ntsena loyi a a ta tiyisela rivengo ra “nyoka ya khale” hi magidi ya malembe.—Nhlavutelo 12:9; Esaya 54:1, 13; 62:2-6.
23. Hikwalaho ka yini ku paluxa loku yaka emahlweni ka nhlamuselo ya vuprofeta bya Yehova bya le Edeni ku ri loku hlamarisaka ngopfu?
23 Nkatsakanyo lowu wo koma wa ku ndlandlamuka ka vuprofeta byebyo bya khale eka Genesa 3:15 i vumbhoni lebyi nga ni matimba bya ku twanana lokunene ka Bibele. Hakunene swa hlamarisa leswi vuprofeta byi nga twisisiwaka ntsena loko hi hlanganisa swiendlakalo ni marito leswi humaka eka lembe xidzana ra vu-20, ra vu-11, ra vu-8 ni ra vu-6 B.C.E. kun’we ni marito ni swiendlakalo leswi humaka eka lembe xidzana ro sungula ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. Leswi swi nga ka swi nga vi leswi humeleleke hi xiwelo. Ku fanele ku ve ni voko leri kongomisaka eka swona hinkwaswo.—Esaya 46:9, 10.
Nhlamuselo Eka Hina
24. Nhlamuselo ya Rixaka yi vula yini eka hina?
24 Xana leswi hinkwaswo swi vula yini eka hina? Phela, Yesu i ‘rixaka ro sungula ra wansati.’ Vuprofeta byebyo bya khale eka Genesa 3:15 byi vhumbe leswaku xirhendze xakwe a xi ta ‘lumiwa’ hi Nyoka, naswona leswi swi humelerile loko Yesu a file emhandzini ya nxaniso. Ku luma a hi loku ku nga heriki. Xisweswo, leswi swi vonakaka ku ri ku humelela ka Nyoka hi ku hatlisa swi hundzuriwe ku hluriwa loko Yesu a pfuxiwile. (Hi laha hi voneke ha kona eka Ndzima 6, ku na vumbhoni lebyi hlamarisaka bya leswaku leswi swi humelerile hakunene.) Rifu ra Yesu ri ve xisekelo xa ku ponisiwa ka vanhu lava nga ni timbilu letinene, kutani Rixaka ri sungule ku va nkateko, hi laha Xikwembu a xi tshembise Abrahama ha kona. Kambe ku vuriwa yini hi vuprofeta bya leswaku Yesu a a ta fuma a ri emfun’weni wa le tilweni ehenhla ka vulawuri byakwe hinkwabyo bya laha misaveni?
25, 26. I mhaka yihi leyi a yi katseka eka ku vengana exikarhi ka ‘rixaka ra wansati’ ni Nyoka, hi laha swi hlamuseriweke ha kona eka Nhlavutelo?
25 Exivonweni xa xivumbeko xa vuprofeta lebyi rhekhodiweke eka Nhlavutelo ndzima 12, ku sungula ka Mfumo lowu ku fanisiwa tanihi ku tswariwa ka n’wana wa wandzisanyana etilweni. Emfun’weni lowu, Rixaka leri tshembisiweke ri teka matimba ehansi ka xithopo lexi nge Mikayele, leswi vulaka ku “I Mani La Fanaka Ni Xikwembu?” U kombisa leswaku ku hava loyi a nga tlhontlhaka vuhosi bya Yehova hi laha ku faneleke, loko a cukumeta “nyoka ya khale” yi humela makumu. Ha hlaya: “Hi loko dragona leyikulu leyi yi cukumetiwa yi ya wela hansi, yona nyoka ya khale leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana, Mukanganyisi wa misava hinkwayo; yi cukumetiwile yi ya wela ehansi emisaveni.”—Nhlavutelo 12:7-9.
26 Vuyelo bya kona i ku ntshunxeka ematilweni kambe i nhlomulo emisaveni. Ku te ku huwelela ka ku hlula loku nge: “Sweswi, ku hlayiseka ka Xikwembu xa hina, ni matimba ya xona, ni mfumo wa xona, ni vuhosi bya [Kriste] wa xona, swi fikile.” Nakambe, ha hlaya: “Hikokwalaho, tsakani n’wina matilo, na n’wina lava akeke eka wona; kambe mi ni khombo, n’wina misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele ka n’wina a karihile ngopfu, hi ku tiva leswaku nkarhi wa yena wu komile.”—Nhlavutelo 12:10, 12.
27. Vuprofeta bya ku cukumetiwa ka Sathana a suka etilweni byi hetiseke rini? Hi swi tivisa ku yini xana?
27 Xana hi nga vula leswaku vuprofeta lebyi a byi ta hetiseka rini ke? Hakunene, xexo a xi ri xivutiso lexi tlakusiweke hi vadyondzisiwa loko va vutise Yesu hi ta ‘xikombiso xa vukona byakwe ni xa makumu ya mafambiselo ya swilo’—hi laha hi kaneleke ha kona eka Ndzima 10. (Matewu 24:3) Hi laha hi voneke ha kona, vumbhoni bya leswaku vukona bya Yesu ematimbeni ya Mfumo wa le tilweni byi sungule hi 1914 bya nyanyula. Ku sukela enkarhini wolowo, hi tokote ‘khombo emisaveni’ hakunene!
28, 29. I ku hundzuka kwihi lokukulu exivonweni xa misava loku ka ha riki emahlweni, naswona hi swi tivisa ku yini leswaku ku ta endleka ku nga ri khale?
28 Kambe xiya: Ku huwelela koloko ka le tilweni ku tivise leswaku Sathana u na ‘nkarhi wo koma’ ntsena. Kutani vuprofeta lebyiya byo sungula eka Genesa 3:15 byi ya eku chaputeni ka byona loku nga hava ku hoxisa. Nyoka, rixaka ra yona, wansati ni rixaka ra yena hinkwaswo swi hlamuseriwile. Rixaka ri ‘lumiwe xirhendze,’ kambe ri hlakarherile. Ku nga ri kungani, ku pfotlosiwa ka Sathana (ni rixaka rakwe) ku ta sungula ehansi ka Hosi ya Xikwembu leyi fumaka sweswi, ku nga Kriste Yesu.
29 Leswi swi ta katsa ku hundzuka loku hlamarisaka exivonweni xa misava. Kun’we na Sathana, lava va tikombaka va ri rixaka ra yena va ta susiwa. Hi laha mupisalema a profeteke ha kona: “Ku sele nkarhinyana, kutani lowo biha a nga ka a nga ha vi kona; u ta lavisisa xivandla xa yena, kutani [u] ta va a nga ha ri kona.” (Psalma 37:10) Vona ku hundzuka lokonghasi loku sweswo swi nga ta va kona! Manuku ke, marito man’wana ya mupisalema ma ta hetiseka: “Va musa va ta fuma misava, va ta titsakela eku rhuleni lokukulu ka vona.”—Psalma 37:11.
30. Hikwalaho ka yini vakanakani lava humesaka ku kanakana eku huhuteriweni ka Bibele ni le ka vukona bya Xikwembu va ri vanhu lava nga riki va xiviri ke?
30 Hi ndlela leyi, “Hosana ya ku Rhula” eku heteleleni yi ta tisa ku rhula evanhwini. Lexi i xitshembiso xa Bibele, hi laha hi xiyeke ha kona eka Esaya 9:6, 7. (NW) Enguveni leyi ya ku kanakana, vo tala va kuma xitshembiso xo tano xi nga ri xa xiviri. Kambe hi yihi ndlela yin’wana leyi munhu a yi nyikelaka ke? Ku hava! Hi tlhelo rin’wana, xitshembiso lexi xi hlamuseriwe khwatsi eBibeleni, naswona Bibele i Rito leri nga hlulekiki ra Xikwembu. Hakunene i vakanakani lava va nga riki va xiviri. (Esaya 55:8, 11) Va honisa Xikwembu, lexi huhuteleke Bibele ni lexi nga xa xiviri ngopfu eka hinkwaswo.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 151]
Vuprofeta byo sungula bya Bibele byi nyike vanhu lava tsaneke xisekelo xa ntshembo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 154]
Eka lembe xidzana ra vu-20 B.C.E., Yehova u byele Abrahama leswaku Rixaka leri tshembisiweke a ri ta huma exikarhi ka vatukulu vakwe
[Xifaniso lexi nga eka tluka 155]
Eka lembe xidzana ra vu-11 B.C.E., Hosi Davhida u tive leswaku Rixaka a ri ta huma enxaxamelweni wakwe wa vuhosi
[Xifaniso lexi nga eka tluka 156]
Eka lembe xidzana ra vunhungu B.C.E., Esaya u vhumbe minkateko leyi Rixaka a ri ta yi tisa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 157]
Eka lembe xidzana ra vutsevu B.C.E., Daniyele u vhumbe leswaku Rixaka a ri ta fuma emfun’weni wa le tilweni
[Xifaniso lexi nga eka tluka 159]
Ekusuhi ni ku sungula ka lembe xidzana ro sungula C.E., Mariya u tive leswaku Yesu, n’wana loyi a a ta n’wi tswala, a a ta kula a va Rixaka