Buku Ya Bibele Ya Vu-17—Ester

Mutsari: Mordekayi

Tindhawu Ta Vutsari: eXuxani ni le Elamu

Ku Hetiwa Ka Vutsari: c. 475 B.C.E.

Nkarhi Lowu Hlanganisiweke: 493–c. 475 B.C.E.

1. I mhaka yihi leyi paluxiwaka ebukwini ya Ester?

LEYI hlamuseriweke hi ku olova laha i mhaka ya Asuerus, hosi ya Peresi, loyi van’wana va anakanyaka leswaku a a ri Xerxes I, loyi nsati wakwe loyi a nga yingisiki Vhasti a siviwaka hi Estere wansati wa Muyuda, n’wana hahani wa Mordekayi. Hamani wa Muagaga u kunguhata rifu ra Mordekayi ni Vayuda hinkwavo, kambe u hayekiwa emhandzini ya yena n’wini, loko Mordekayi a tlakusiwa leswaku a va ndhuna-nkulu ni loko Vayuda va ponisiwa.

2. (a) Ha yini van’wana va kanakane ku huhuteriwa ka buku ya Ester? (b) Vito ra Xikwembu ri tikomba ri tirhisiwe hi xivumbeko xihi ebukwini ya Ester?

² Kavula, ku na lava va lavaka ku vula leswaku buku ya Ester a yi huhuteriwanga naswona a yi pfuni nchumu, kambe ko va ntsheketo lowunene ntsena. Va seketela marito ya vona eka ku pfumaleka ka vito ra Xikwembu. Hambi leswi ku nga ntiyiso leswaku Xikwembu a xi boxiwi hi ku kongoma, etsalweni ra Xiheveru ku na swikombiso swa mune leswi hambaneke swa nxaxamelo wa maletere ya Tetragrammaton, maletere yo sungula ya marito ya mune lama tlhandlamanaka, lama peletiwaka tanihi YHWH (Xiheveru, יהוה), kumbe Yehova. Maletere lawa yo sungula ma endliwa lama xiyekaka hi ndlela leyi hlawulekeke ematsalweni manharhu ya khale ya Xiheveru naswona ma tlhele ma funghiwa hi maletere yo tshwuka eka Masora. Nakambe, eka Ester 7:5 (NW), handle ko kanakana ku ni nxaxamelo wa maletere eka xitiviso xa Xikwembu lexi nge “Ndzi ta tikombisa ndzi ri loyi ndzi nga yena.”—Vona Ester 1:20; 5:4, 13; 7:7 kun’we na 7:5, NW, tinhlamuselo ta le hansi.

3. I swiendlakalo swihi leswi kombisaka ripfumelo ni xikhongelo eka Xikwembu, naswona i swiendlakalo swihi leswi ringanyetaka ku kunguhata ka Xikwembu ka timhaka leti?

³ Erhekhodweni hinkwayo swi le rivaleni swinene leswaku Mordekayi u amukerile ni ku yingisa nawu wa Yehova. U arile ku nkhinsama leswaku a xixima wanuna loyi kumbexana a a ri Muamaleke; Xikwembu a xi funghe Vaamaleke leswaku va lovisiwa. (Ester 3:1, 5; Deut. 25:19; 1 Sam. 15:3) Marito ya Mordekayi lama nga eka Ester 4:14 ma kombisa leswaku a a langutele ku ponisiwa hi Yehova ni leswaku a a ri ni ripfumelo eka vukongomisi bya Xikwembu enxaxamelweni hinkwawo wa swiendlakalo. Ku titsona ka Estere swakudya, kun’we ni xiendlo lexi fanaka xa Vayuda van’wana, hi masiku manharhu a nga si ya eka hosi swi kombisa ku titshega hi Xikwembu. (Ester 4:16) Ku kunguhata ka Xikwembu ka swiendlakalo leswi nakambe ka ringanyetiwa loko Ester a kuma tintswalo emahlweni ka Hegayi, mulanguteri wa vavasati, ni nkelu-nkelu wa hosi hi vusiku lebyi ha byona a kambisiseke tirhekhodo ta ximfumo ivi a kuma leswaku Mordekayi a nga fundzhiwanga hikwalaho ka ntirho wa yena lowunene lowu hundzeke. (Ester 2:8, 9; 6:1-3; ringanisa Swivuriso 21:1.) Handle ko kanakana ku ni nhlamuselo ya xikhongelo emaritweni lama nge, “timhaka ta ku titsona swakudya, ni ta ku huwelela ka vona.”—Ester 9:31.

4. Buku ya Ester yi kombisiwa njhani tanihi leyi tshembekaka ni ya xiviri?

⁴ Mintiyiso yo tala yi seketela rhekhodo leyi tanihi leyi tshembekaka ni ya ntiyiso. Yi amukeriwile hi vanhu va Vayuda, lava va vuleke buku leyi Meghil·lahʹ, leswi vulaka “xiputsa; buku yo songa.” Yi vonaka yi nghenisiwe enxaxamelweni wa matsalwa ya Xiheveru hi Ezra, loyi entiyisweni a a ta va a ale ntsheketo. Ku ta fikela namuntlha, Vayuda va hlayisa nkhuvo wa Purimi, kumbe Mikateko eku tlangeleni ka ku ponisiwa lokukulu hi nkarhi wa Estere. Buku leyi yi nyikela mahanyelo ni mindhavuko ya le Peresi hi ndlela ya xiviri na hi ku pfumelelana ni mintiyiso leyi tivekaka ya matimu ni leswi kumiweke hi vuyimburi. Hi xikombiso, buku ya Ester yi hlamusela ndlela leyi Vaperesi a va fundzha munhu ha yona hi ndlela leyi pakanisaka. (6:8) Swikumiwa swa vuyimburi swi paluxe leswaku tinhlamuselo ta yindlu ya hosi ya vuhosi hi laha ti nyikiweke ha kona ebukwini ya Ester ti pakanisa hi laha ku heleleke.a—5:1, 2.

5. I ku pakanisa kwihi loku endlaka leswaku mhaka ya Ester yi xiyiwa yi ri ya ntiyiso, naswona ririmi ri pfumelelana ni nkarhi wihi?

⁵ Ku pakanisa loku nakambe ku fanele ku xiyiwa emhakeni hi yoxe, eku nyikeni ka yona mavito ya vatirhi va le ndlwini ya vuhosi ni valanguteri, yi tlhela yi nyika mavito ya vana va xinuna va khume va Hamani. Nxaxamelo wa rixaka ra Mordekayi ni ra Estere wa landzelerisiwa ku ya fika eka Kixi wa nyimba ya Benjamini. (2:5-7) Ku kombeteriwa eka tirhekhodo ta ximfumo ta hulumendhe ya Peresi. (2:23; 6:1; 10:2) Ririmi ra buku leyi i ra Xiheveru xa le ndzhaku, ku engeteriwe marito ni swiga swo tala swa Xiperesi ni Xiaramu, laha mahlamuselele ya yona ma fanaka ni lamaya ya Tikronika, Ezra na Nehemia, xisweswo yi twanana hi laha ku heleleke ni nkarhi lowu yi tsariweke ha wona.

6. (a) I nkarhi wihi lowu kombisiwaka eka buku ya Ester? (b) Vumbhoni byi ringanyeta yini loko swi ta eka mutsari, kun’we ni ndhawu ni nkarhi wa ku tsala?

⁶ Ku anakanyiwa leswaku swiendlakalo swa Ester swi sungula emasikwini lawa mfumo lowukulu wa Peresi a wu ri emaninginingini ya wona ni leswaku swi hlanganisa kwalomu ka malembe ya 18 ya ku fuma ka Asuerus (Xerxes I). Nkarhi lowu yaka kwalomu ka 475 B.C.E., wu kombisiwa hi vumbhoni lebyi humaka eka swihlovo swa Magriki, Vaperesi ni Vababilona.b Mordekayi, mbhoni leyi swi voneke hi mahlo ni ximunhuhatwa-nkulu emhakeni leyi, handle ko kanakana a a ri mutsari wa buku leyi; mhaka ya rixaladza ni ya vuxokoxoko yi kombisa leswaku mutsari u fanele a hanye hi nkarhi wa swiendlakalo leswi endlwini ya vuhosi ya Xuxani.c Hambi loko a nga boxiwi eka buku yihi na yihi yin’wana ya Bibele, a ku na ku kanakana leswaku Mordekayi a a ri munhu wa xiviri wa matimu. Lexi tsakisaka, tsalwa ra tinhlanga to tontswa leri nga tsariwangiki siku leri hlamuseriweke hi A. Ungnad wa Jarimani tanihi leri kombetelaka eka Mardukâ (Mordekayi?) a ri ndhuna leyikulu endlwini ya vuhosi ya Susa (Xuxani) hi nkarhi wa ku fuma ka Xerxes I ri kumiwile.d A ku ri kwalaho eXuxani laha Mordekayi handle ko kanakana a heteke rhekhodo ya swiendlakalo swa Ester kona hi ku hatlisa endzhaku ka loko swi humelerile, ku nga kwalomu ka 475 B.C.E.

LESWI NGA ENDZENI KA ESTER

7. I gome rihi leri humelelaka enkhubyeni wa Asuerus, naswona hikwalaho ka swona i goza rihi leri hosi yi ri tekaka?

⁷ Nkosikazi Vhasti a susiwa exitulwini (1:1-22). I lembe ra vunharhu ra ku fuma ka Asuerus. U endlela tindhuna ta mfumo wa yena nkhuvo lowukulu, a ti kombisa rifuwo ni ku twala ka mfumo wa yena hi masiku ya 180. Endzhaku, ku ni nkhuvo lowukulu wa masiku ya nkombo wa vanhu hinkwavo va le Xuxani. Hi nkarhi lowu fanaka, nkosikazi Vhasti u endlela vavasati nkhuvo. Hosi yi tidzunisa hi rifuwo ni ku twala ka yona, naswona hi ku tsakisiwa hi vhinyo u vitana Vhasti leswaku a ta kombisa rirhandzu ra yena eka vanhu ni le ka tihosana. Nkosikazi Vhasti u hambeta a ala. Hi ku tsundzuxiwa hi tindhuna ta yindlu ya vuhosi, leti kombisaka leswaku xikombiso lexi xo biha xi nga vangela hosi ku lahlekeriwa hi xichavo emfun’weni hinkwawo, Asuerus u susa Vhasti tanihi nkosikazi ivi a hangalasa mapapila lama tshinyaka vavasati hinkwavo ku “chava vavanuna va vona” ni wanuna un’wana ni un’wana ku “[va hosana] endlwini ya yena.”—1:20, 22.

8. (a) I swiendlakalo swihi leswi endlaka leswaku Estere a va nkosikazi? (b) I kungu rihi leri Mordekayi a ri paluxaka, naswona hikwalaho ka sweswo ku endliwa rhekhodo yihi?

⁸ Estere u va nkosikazi (2:1-23). Endzhaku, hosi yi veka vakhomixinara leswaku va lavisisa tintombhi leto saseka swinene eka swifundza hinkwaswo swa 127 swa mfumo ivi va ti tisa eXuxani, laha ti faneleke ku lulamisiwa hi ku khomiwa ko xonga leswaku ti ta tisiwa eka hosi. Exikarhi ka vavasati lavantsongo lava hlawuriweke ku na Estere. Estere i xisiwana xa Muyuda, “a sasekile, a languteka,” loyi a a wundliwa hi n’wana hahani wa yena Mordekayi, ndhuna eXuxani. (2:7) Vito ra Estere ra Xiyuda, Hadasa, ri vula “Mirta.” Hegayi, mulanguteri wa vavasati, u tsakisiwa hi Estere kutani a n’wi khoma hi ndlela leyi hlawulekeke. Ku hava loyi a tivaka leswaku i wansati wa Muyuda, hikuva Mordekayi u n’wi lerise leswaku a nga swi byeli munhu. Vavasati lavantsongo va tisiwa eka hosi ha un’we-un’we. U hlawula Estere tanihi nkosikazi ya yena leyintshwa, naswona ku endliwa nkhuvo leswaku ku tlangeriwa ku tlhandlekiwa ka yena harhi ya vuhosi. Endzhakunyana ka sweswo, Mordekayi u twa hi ta rhengu ra ku dlaya hosi, naswona u endla leswaku Estere a yi tivisa “hi vito ra Mordekayi.” (2:22) Rhengu leri ra paluxiwa, vakhirhi va hayekiwa, naswona rhekhodo leyi yi nghenisiwa etimhakeni ta lembe na lembe ta vuhosi.

9. Mordekayi u hlundzukisa Hamani hi ndlela yihi, naswona i xileriso xihi xa vuhosi xo lwisana ni Vayuda lexi loyi wo hetelela a xi kumaka?

⁹ Rhengu ra Hamani (3:1–5:14). Ku hundze malembe ya kwalomu ka mune. Hamani, loyi handle ko kanakana ku nga ntukulu wa Agaga hosi ya Muamaleke loyi Samuwele a n’wi dlayeke, u va ndhuna-nkulu. (1 Sam. 15:33) Hosi ya n’wi tlakusa ivi yi lerisa malandza ya yona hinkwawo lama nga enyangweni ya hosi leswaku ma nkhinsama emahlweni ka Hamani. Lava va katsa Mordekayi. Hambi swi ri tano, Mordekayi wa ala ku endla tano, a tivisa malandza ya hosi leswaku yena i Muyuda. (Ringanisa Eksoda 17:14, 16.) Hamani u tele hi vukari naswona loko a kuma leswaku Mordekayi i Muyuda, u vona nkarhi lowunene lowu n’wi pfulekeleke wo dlaya Mordekayi ni Vayuda hinkwavo hi laha ku heleleke hikwalaho ka leswi. Ku hoxiwa vuhlolotwana (puru) leswaku ku hlawuriwa siku lerinene ro herisa Vayuda. Hi ku lava ku tsakisa hosi, Hamani u lumbeta Vayuda hi vuhomboloki ivi a kombela leswaku ku lovisiwa ka vona ku lerisiwa hi ku tsala. Hamani u nyikela munyikelo wa titalenta ta silivhere ta 10 000 (leti ringanaka na kwalomu ka R171 756 000) leswaku a hakela ku dlaya. Hosi ya pfumela naswona swileriso leswi tsariweke leswi funghiweke hi xingwavila xa hosi swi rhumeriwa emfun’weni hinkwawo, swi veka ti-13 ta Adar tanihi siku ra ku lovisa Vayuda.

10. Mordekayi na Estere va hambetisa ku yini hi ripfumelo ematimbeni ya Yehova?

¹⁰ Loko va twa nawu lowu, Mordekayi ni Vayuda hinkwavo va sungula ku rila va ambale tinguvu ta masaka ni ku ticheletela nkuma. Ku ni “ku titsona swakudya, ni ku rila, ni ku tiba swifuva.” (Ester 4:3) Loko a tivisiwa hi ta khombo ra Vayuda hi Mordekayi, Estere eku sunguleni wa kanakana ku yimelela. Rifu i xigwevo xo humelela emahlweni ka hosi u nga rhambiwanga. Hambi swi ri tano, Mordekayi u kombisa ripfumelo ra yena eka matimba ya Yehova hi ku tivisa leswaku loko Estere a hluleka ehenhleni ka vona, u ta fa hi laha ku heleleke naswona ku ponisiwa ku ta “humelela Vayuda swi pfa kun’wana.” Ku tlula kwalaho, xana Estere a nga va a ve nkosikazi “hikwalaho ka nkarhi lowo tano”? (4:14) Loko a vona mphikamakaneta leyi, u pfumela ku nghenisa vutomi bya yena ekhombyeni, naswona Vayuda hinkwavo va titsona swakudya na yena eXuxani hi masiku manharhu.

11. Ester u tirhisa tintswalo ta yena to huma eka hosi hi ndlela yihi, kambe xana Hamani u kunguhata yini ehenhla ka Mordekayi?

¹¹ Endzhaku, a ambale swiambalo leswo hlawuleka swa vuhosi, Estere u humelela emahlweni ka hosi. U kuma tintswalo emahlweni ka yena, naswona u n’wi tshinetela nhonga ya nsuku ya vuhosi leswaku a yi khoma, a tsetselela vutomi bya yena. Kutani u rhambela hosi na Hamani enkhubyeni. Hi nkarhi wa nkhuvo, hosi yi n’wi khutaza ku yi tivisa xikombelo xa yena, yi tiyisekisa leswaku xi ta pfumeleriwa, ‘ku ya fika eka hafu ya vuhosi,’ laha nakambe a rhambaka lava vambirhi eka nkhuvo wun’wana hi siku leri landzelaka. (5:6) Hamani u famba a tsakile. Kambe enyangweni wa hosi ku na Mordekayi! U tlhela a ala ku xixima Hamani kumbe ku rhurhumela emahlweni ka yena. Ntsako wa Hamani wu hundzuka vukari. Nsati ni vanghana va yena va ringanyeta leswaku a aka mhandzi ya tikhubiti ta 50 (timitara ta 22,3) hi ku leha ivi a kuma xileriso xo hayeka Mordekayi ehenhla ka yona eka hosi. Hamani u lerisa leswaku mhandzi yi yimisiwa hi ku hatlisa.

12. I ku hundzuka kwihi eka swiendlakalo loku humelelaka loko Asuerus a fundzha Mordekayi, leswi yisaka eka ku tsongahatiwa ka Hamani?

¹² Muhloti wa tinyarhi ti vuya hi yena (6:1–7:10). Hi vusiku byebyo hosi a yi koti ku etlela. U lerisa leswaku ku tisiwa buku ya tirhekhodo ivi a hlayeriwa yona, naswona u kuma leswaku a nga n’wi hakelanga Mordekayi hi leswi a nga ponisa vutomi bya yena. Endzhakunyana, hosi yi vutisa leswaku i mani loyi a nga exivaveni. I Hamani, loyi a teke ku ta kombela mpfumelelo wa hosi wa rifu ra Mordekayi. Hosi yi vutisa Hamani leswaku munhu loyi a tsakisaka hosi u fanele ku fundzhiwa hi ndlela yihi. Hi ku anakanya leswaku hosi yi ehleketa hi yena, Hamani u andlala nxaxamelo wa ku hanana ka ku fundzha. Kambe hosi ya n’wi lerisa yi ku: “Endla sweswo eka Mordekayi, Muyuda”! (6:10) Ku hava xin’wana lexi Hamani a nga xi endlaka handle ko ambarisa Mordekayi tinguvu leto vangama ta vuhosi, a n’wi khandziyisa ehancini ya hosi, ivi a n’wi rhendzelekisa exikwerheni xa le rivaleni xa muti, a ri karhi a huwelela a ri emahlweni ka yena. Hi ku va a tsongahatiwile, Hamani u tsutsumela ekaya a ri karhi a rila. Nsati ni vanghana va yena a va na nchavelelo lowu va nga wu nyikelaka. Hamani u hetiwe matimba!

13. I yini lexi Estere a xi paluxaka enkhubyeni, swi yisa eku avanyisiweni kwihi eka Hamani?

¹³ Sweswi i nkarhi wa leswaku Hamani a va kona enkhubyeni na hosi na Estere. Nkosikazi u tivisa leswaku yena ni vanhu va ka vona va xavisiwile, va fanele ku herisiwa. I mani a veke ni xivindzi xo endla vuhomboloki lebyi? Estere u ri: “Muxanisi ni nala, i Hamani, munhu lowo biha!” (7:6) Hosi yi suka yi yima yi karihile ivi yi huma yi ya entangeni. Loko a ri yexe ni nkosikazi, Hamani u kombela ku ponisiwa, naswona hosi, loko yi vuya yi bava yi khalakasa loko yi vona Hamani a ri exitshan’wini xa nkosikazi. Hi ku hatlisa u lerisa leswaku Hamani a hayekiwa eka mhandzi yoleyi Hamani a yi lunghiseleleke Mordekayi!—Ps. 7:16.

14. Hosi yi n’wi hakela njhani Estere na Mordekayi, naswona yi endlela Vayuda tintswalo hi xileriso xihi lexi tsariweke?

¹⁴ Mordekayi a tlakusiwa, Vayuda va ponisiwa (8:1–10:3). Hosi yi nyika Estere rifuwo hinkwaro ra Hamani. Estere u tivisa Asuerus hi ta vuxaka bya yena na Mordekayi, loyi hosi yi n’wi tlakuselaka eka khale ka xiyimo xa Hamani, a n’wi nyika xingwavila xa vuhosi lexi tiyisiweke. Estere u tlhela a nghenisa vutomi bya yena ekhombyeni hi ku ya emahlweni ka hosi leswaku a kombela ku herisiwa ka xileriso lexi tsariweke xa ku herisa Vayuda. Hambi swi ri tano, “milawu ya Peresi na Mediya” yi nga ka yi nga tluriwi! (1:19) Hikwalaho hosi yi nyika Estere na Mordekayi mpfumelelo wo tsala nawu lowuntshwa ivi va wu tiyisa hi xingwavila xa hosi. Xileriso lexi xi tsariweke, lexi rhumeriweke emfun’weni hinkwawo ku fana ni lexiya xo sungula xi nyika Vayuda mfanelo yo “hlengeletana endhawini yin’we, ni ku yimela ku hanya ka vona, eku dlaya, ni ku lovisa hinkwavo vanhu ni tiko leri va pfukelaka, kun’we ni vana va vona ni vasati va vona, ni ku phanga swilo swa vona,” hi siku leri fanaka leri nawu wa Hamani wu sungulaka ku tirha ha rona.—8:11.

15. (a) Hi byihi vuyelo bya nyimpi, naswona i nkhuvo wihi lowu Mordekayi a wu simekaka? (b) Mordekayi u tlakuseriwa eka xiyimo xihi, naswona u tirhisa vuhosi lebyi hi xikongomelo xihi?

¹⁵ Loko siku leri vekiweke, ti-13 ta Adar ri fika, ku hava munhu loyi a kotaka ku yima emahlweni ka Vayuda. Hi xikombelo xa Estere eka hosi, nyimpi yi yisiwa emahlweni hi siku ra vu-14 eXuxani. Loko va hlanganile, valala va Vayuda va 75 000 va dlayiwa emfun’weni hinkwawo. Van’wana va 810 va dlayiwa ekhokholweni ra Xuxani. Exikarhi ka vona ku na vana va xinuna va Hamani va khume, lava dlayiwaka hi siku ro sungula ivi va hayekiwa etimhandzini hi siku ra vumbirhi. A ku phangiwi nchumu. Hi siku ra vu-15 ra Adar, ku ni ku wisa, naswona Vayuda va tlhela va endla nkhuvo ni ku tsaka. Kutani Mordekayi u nyikela swiletelo leswi tsariweke swa leswaku Vayuda va hlayisa nkhuvo lowu wa “Puru, byi nga vuhlolotwana,” lembe na lembe hi ti-14 na ti-15 ta Adar, naswona leswi va swi endla ku ta fika namuntlha. (9:24) Mordekayi wa tlakusiwa emfun’weni naswona u tirhisa xiyimo xa yena tanihi wa vumbirhi eka Hosi Asuerus “a lavela vanhu va rikwavo etintswalo, a kanelela hinkwavo va rixaka ra yena eku rhula.”—10:3.

MHAKA LEYI YI PFUNAKA HA YONA

16. I misinya yihi ya milawu ya Xikwembu ni ntila lowu faneleke lowu Vakriste va wu kumaka ebukwini ya Ester?

¹⁶ Hambi leswi ku nga riki na mutsari un’wana wa Bibele loyi a tshahaka eka Ester hi ku kongoma, buku leyi yi twanana ni Matsalwa laman’wana lama huhuteriweke hi laha ku heleleke. Entiyisweni, yi nyikela swikombiso leswinene swa misinya ya milawu ya Bibele leyi yi hlamuseriweke endzhaku eka Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki ni leyi tirhaka eka vagandzeri va Yehova emalembeni hinkwawo. Dyondzo ya tindzimana leti landzelaka a yi nga kombisi leswi swi ri tano ntsena, kambe yi ta va leyi akaka eka ripfumelo ra Mukriste: Ester 4:5—Vafilipiya 2:4; Ester 9:22—Vagalatiya 2:10. Xihehlo lexi vekiweke ehenhla ka Vayuda, xa leswaku a va nga yi yingisi milawu ya hosi, xi yelana ni xihehlo lexi pfuxiweke ehenhla ka Vakriste vo sungula. (Ester 3:8, 9; Mintirho 16:21; 25:7) Malandza ya Yehova ma ntiyiso ma hlangavetana ni swihehlo swo tano ma nga chavi nchumu hi ku titshega hi xikhongelo eka matimba ya Xikwembu yo ponisa, ma landzela ntila lowunene wa Mordekayi, Estere ni Vayuda-kulobye.—Ester 4:16; 5:1, 2; 7:3-6; 8:3-6; 9:1, 2.

17. Mordekayi na Estere va nyike xikombiso xa ntila lowu faneleke eku tivekeni ehansi ka Xikwembu ni ‘valawuri lava tlakukeke’ hi ndlela yihi?

¹⁷ Tanihi Vakriste, a hi fanelanga hi anakanya leswaku xiyimo xa hina xi hambanile ni lexiya xa Mordekayi na Estere. Na hina hi hanya ehansi ka ‘valawuri lava tlakukeke’ emisaveni yimbe. I ku navela ka hina ku va vaaki lava hlayisaka nawu etikweni rihi na rihi leri hi tshamaka eka rona, kambe hi nkarhi lowu fanaka, hi lava ku hambanisa kahle exikarhi ka ‘ku tlherisa swilo swa Khezari eka Khezari ni swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.’ (Varhoma 13:1; Luka 20:25) Ndhuna-nkulu Mordekayi na Nkosikazi Estere va veke swikombiso leswinene swa ku tinyiketela ni ku yingisa eka mintirho ya vona ya ku tihanyisa. (Ester 2:21-23; 6:2, 3, 10; 8:1, 2; 10:2) Hambi swi ri tano, handle ko chava Mordekayi u ale ku yingisa xileriso xa vuhosi xo nkhinsama emahlweni ka Hamani, Muagaga la solekaka. Ku tlula kwalaho, u endle leswaku ku endliwa xikombelo xo lava ku lulamisiwa ka le nawini ka xihoxo loko Hamani a endle rhengu ro herisa Vayuda.—3:1-4; 5:9; 4:6-8.

18. (a) I yini lexi kombisaka buku ya Ester tanihi leyi ‘huhuteriweke hi Xikwembu ni leyi pfunaka’? (b) Yi khutaza ku lwela timhaka ta Mfumo wa Xikwembu hi ndlela yihi?

¹⁸ Vumbhoni lebyi hinkwabyo byi kombetela eka buku ya Ester tanihi leyi nga xiphemu xa Bibele leyo Kwetsima, ‘leyi huhuteriweke hi Xikwembu ni leyi pfunaka.’ Hambi leswi yi nga boxiki Xikwembu kumbe vito ra xona hi ku kongoma, yi hi nyika swikombiso swa ntikelo swa ripfumelo. Mordekayi na Estere a va nga ri mintsheketo ntsena ya mianakanyo yo karhi ya muhlamuseri wa switori, kambe a va ri malandza ya xiviri ya Yehova Xikwembu, vanhu lava vekeke ntshembo lowukulu ematimbeni ya Yehova yo ponisa. Hambi leswi a va hanya ehansi ka ‘valawuri lava tlakukeke’ etikweni rimbe, va tirhise matshalatshala hinkwawo ya le nawini leswaku va lwela timhaka ta vanhu va Xikwembu ni vugandzeri bya vona. Hina namuntlha hi nga landzela swikombiso swa vona eku ‘lweleni ni le ku ngheniseni enawini ka mahungu lamanene’ ya Mfumo wa Xikwembu wa ku ponisa.—Vafil. 1:7.

[Tinhlamuselo ta le hansi]