“Ku Tlula Hinkwaswo, Rhandzanani Hi Rirhandzu Ro Enta”

“Makumu ya swilo hinkwaswo ma tshinele. . . . Ku tlula hinkwaswo, rhandzanani hi rirhandzu ro enta.”—1 PETRO 4:7, 8.

YESU a a swi tiva leswaku a wu ri wa nkoka nkarhinyana lowu a wa ha sele wo va swin’we ni vadyondzisiwa va yena. A a swi tiva leswaku va ta sala va vona maxangu. A ku ri ni ntirho wo tala lowu a va fanele va wu endla kambe a va ta vengiwa ni ku xanisiwa, hilaha swi veke tano ni le ka yena. (Yohane 15:18-20) Evusikwini byo hetelela a ri na vona, u va tsundzuxe ko tala leswaku va fanele va “rhandzana.”—Yohane 13:34, 35; 15:12, 13, 17.

² Muapostola Petro loyi a a ri kona hi vusiku byebyo u swi twisise kahle leswi Yesu a a vula swona. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, loko Petro a tsala papila rakwe ka ha sele katsongo leswaku Yerusalema yi lovisiwa, u kandziyise nkoka wa rirhandzu. U tsundzuxe Vakreste a ku: “Makumu ya swilo hinkwaswo ma tshinele. . . . Ku tlula hinkwaswo, rhandzanani hi rirhandzu ro enta.” (1 Petro 4:7, 8) Marito ya Petro i ya nkoka swinene eka lava va hanyaka “emasikwini yo hetelela” ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo. (2 Timotiya 3:1) I yini “rirhandzu ro enta”? Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi rhandza van’wana hi rirhandzu ro tano? Naswona hi nga ri kombisa hi ndlela yihi?

I Yini “Rirhandzu Ro Enta”?

³ Vanhu vo tala va anakanya leswaku rirhandzu ri va kona hi ntumbuluko. Kambe Petro a a nga vulavuli hi rirhandzu ro tano; a a vulavula hi rirhandzu ra xiviri. Rito leri nge “rirhandzu” eka 1 Petro 4:8 ri hundzuluxeriwe ri huma eka rito ra Xigriki leri nge a·gaʹpe. Rito leri ri vula rirhandzu leri pfumalaka vutianakanyi leri kongomisiwaka kumbe leri lawuriwaka hi misinya ya milawu. Buku yin’wana yi ri: “Rirhandzu leri va nge i agape ra lawuleka hikuva a hi ndlela leyi munhu a titwaka ha yona kambe hi leswi munhu a tiyimiseleke ku swi endla, leswi n’wi susumetaka ku teka goza ro karhi.” Leswi hi tswariweke hi ri ni mboyamelo wa vutianakanyi, hi fanele hi tsundzuxiwa ku rhandzana, hi endla hi ndlela leyi misinya ya milawu ya Xikwembu yi hi kongomisaka ha yona.—Genesa 8:21; Varhoma 5:12.

⁴ Leswi a swi vuli leswaku hi fanele ku rhandza van’wana ntsena leswaku hi hetisisa nawu. Rirhandzu ra a·gaʹpe ri ni musa naswona ri huma embilwini. Petro u vule leswaku hi fanele hi ‘rhandzana hi rirhandzu ro enta [leswi hi ku kongoma swi vulaka ‘ku anama’].’a (Kingdom Interlinear) Hambiswiritano, rirhandzu ro tano ri lava leswaku hi endla matshalatshala. Xidyondzi xin’wana loko xi hlamusela rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku, “ku enta,” xi ri: “Ri endla leswaku munhu a anakanya hi xitsutsumi xi ri karhi xi anamisa milenge ya xona hilaha xi nga kotaka hakona loko xi vona ntambhu yo wina mphikizano yi ri kwala.”

⁵ Hikwalaho, rirhandzu ra hina a ri fanelanga ri pimiwa eka leswi swi hi olovelaka ntsena kumbe ri kombiwa eka vanhu va nga ri vangani. Rirhandzu ra Vukreste ri lava leswaku hi pfula timbilu ta hina, hi kombisa rirhandzu ni le ka swiyimo leswi swi tikaka ku ri kombisa eka swona. (2 Vakorinto 6:11-13) A swi kanakanisi leswaku hi fanele hi hlakulela ku va ni muxaka lowu wa rirhandzu hi tlhela hi lwela ku ri kombisa, tanihi leswi xitsutsumi xi faneleke xi titoloveta ni ku antswisa vuswikoti bya xona. I swa nkoka leswaku hi va ni muxaka lowu wa rirhandzu. Ha yini? Ku ni swivangelo swo tala kambe hi ta boxa swinharhu ntsena.

Ha Yini Hi Fanele Hi Rhandzana?

⁶ Xo sungula, “hikuva rirhandzu ri huma eka Xikwembu.” (1 Yohane 4:7) Yehovha, Xihlovo xa mfanelo leyi rhandzekaka swonghasi, hi yena a hi rhandzeke ku sungula. Muapostola Yohane u ri: “Rirhandzu ra Xikwembu ri kombisiwile eka hina, hileswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni leswaku hi ta kuma vutomi ha yena.” (1 Yohane 4:9) N’wana wa Xikwembu u ‘rhumiwe’ ku ta emisaveni a ri munhu wa nyama, a endla ntirho lowu a a rhumiwe ku ta wu endla kutani a fela emhandzini ya nxaniso—u endle leswi hinkwaswo “leswaku hi ta kuma vutomi.” Xana hi fanele hi angurisa ku yini eka rirhandzu lerikulu leri Xikwembu xi hi rhandzeke ha rona? Yohane u ri: “Loko leyi ku ri ndlela leyi Xikwembu xi hi rhandzeke ha yona, kutani hina hi boheka ku rhandzana.” (1 Yohane 4:11) Xiya leswaku Yohane u vula leswaku “loko leyi ku ri ndlela leyi Xikwembu xi hi rhandzeke ha yona”—ku nga ri wena ntsena kambe hinkwerhu. Yinhla yi lo dla, erivaleni: Leswi Xikwembu xi rhandzaka vapfumeri-kulorhi, na hina hi fanele hi va rhandza.

⁷ Xa vumbirhi, sweswi i swa nkoka swinene leswaku hi rhandzana leswaku hi ta kota ku pfuna vamakwerhu lava sweleke hikuva “makumu ya swilo hinkwaswo ma tshinele.” (1 Petro 4:7) Hi hanya ‘eminkarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.’ (2 Timotiya 3:1) Swiyimo swa misava, timhangu ta ntumbuluko ni ku kanetiwa swi hi komba mangava. Loko hi langutane ni swiyimo leswi hi ringaka, hi fanele hi tshinelelana swinene. Rirhandzu leri enteke ri ta hi hlanganisa ri hi endla leswaku hi “khathalelana.”—1 Vakorinto 12:25, 26.

⁸ Xa vunharhu, hi fanele hi rhandzana hikuva a hi swi lavi ku ‘nyika Diyavulosi ndhawu’ ya leswaku a hi tirhisa. (Vaefesa 4:27) Sathana u tshama a honolele ku nga hetiseki ka vapfumeri-kulorhi—ku nga ku tsana ka vona, swihoxo swa vona—leswaku a ta hi khunguvanyisa hi swona. Loko munhu o phatluka a vula swo karhi a nga rhanganga hi ku anakanya kumbe a endla swo karhi leswi hi tlhavaka, xana hi ta tshika ku hlanganyela ni vandlha? (Swivuriso 12:18) A hi nge tshiki loko hi rhandzana hi rirhandzu leri enteke! Rirhandzu ro tano ri endla leswaku hi va ni ku rhula naswona hi tirhela Xikwembu “hi mbilu yin’we.”—Sofaniya 3:9.

Ndlela Yo Kombisa Leswaku Wa Va Rhandza Vanhu

⁹ Rirhandzu ri fanele ri rhanga ri vonaka ekaya. Yesu u vule leswaku valandzeri va yena va xiviri va ta tiviwa hi ku rhandzana. (Yohane 13:34, 35) Rirhandzu a ri fanelanga ri kombisiwa ntsena evandlheni kambe ni le ndyangwini—eka vatekani ni le ka vatswari ni vana. A swi ringananga ku vula leswaku ha va rhandza vandyangu; kambe hi fanele hi kombisa hi swiendlo.

¹⁰ Xana vatekani va nga kombisana njhani leswaku va rhandzana? Wanuna la rhandzaka nsati wa yena wa n’wi byela a tlhela a kombisa hi swiendlo—erivaleni ni le xihundleni—leswaku wa n’wi khathalela. U xixima xindzhuti xa yena a tlhela a anakanyela leswi a swi vulaka, mavonelo ya yena ni ndlela leyi a titwaka ha yona. (1 Petro 3:7) U rhangisa swilaveko swa nsati wa yena naswona u endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a n’wi khathalela hi tlhelo ra nyama ni ra moya ni ku khathalela ndlela leyi a titwaka ha yona. (Vaefesa 5:25, 28) Wansati loyi hakunene a rhandzaka nuna wa yena u n’wi kombisa “xichavo xo enta” hambiloko minkarhi yin’wana a nga ri swona leswi a a swi languterile. (Vaefesa 5:22, 33) U seketela nuna wa yena naswona wa titsongahata eka yena, a nga koxi swilo leswi nga twaliki kambe u khomisana na yena leswaku mianakanyo ya vona yi dzika etimhakeni ta moya.—Genesa 2:18; Matewu 6:33.

¹¹ Vatswari, xana mi nga va komba njhani vana va n’wina leswaku ma va rhandza? Loko mi tiyimisela ku kulula mi n’watseka leswaku vana va nga dyi rikoko ra xilondza, swa vonaka leswaku ma va rhandza. (1 Timotiya 5:8) Kambe vana a va lavi ntsena swakudya, swiambalo ni yindlu yo tshama eka yona. Leswaku va kula va ri karhi va rhandza ni ku tirhela Xikwembu xa ntiyiso, va fanele va leteriwa hi tlhelo ra moya. (Swivuriso 22:6) Sweswo swi vula ku veka nkarhi etlhelo wo dyondza Bibele mi ri ndyangu, mi hlanganyela entirhweni wa nsimu ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste. (Deteronoma 6:4-7) Leswaku swilo leswi swi tshama swi ri karhi swi endliwa, swi lava ku titsona swo karhi, ngopfu-ngopfu eminkarhini leyi ya mangava. Ku navela ka wena ku khathalela vana va wena hi tlhelo ra moya ni matshalatshala lama u ma endlaka i ndlela leyi u kombisaka ha yona leswaku wa va rhandza hikuva u kombisa leswaku wa khathala hi vumundzuku bya vona.—Yohane 17:3.

¹² Nakambe i swa nkoka leswaku vatswari va kombisa rirhandzu hi ku khathala hi ndlela leyi vana va vona va titwaka ha yona. Vana va hlaseleka hi ku olova; leswi va ha riki vantshwa va lava mi va tiyisekisa leswaku ma va rhandza. Va byeleni leswaku ma va rhandza, naswona mi va kombisa hi tindlela to tala leswaku ma va rhandza, phela loko mi endla tano va tiyiseka leswaku va rhandziwa naswona i va risima. Va bumabumeleni swi suka embilwini hikuva i ndlela leyi kombisaka leswaku ma swi vona leswi va swi endlaka, naswona matshalatshala ya vona mi ma teka ya ri ya risima. Va layeni hi ndlela ya rirhandzu hikuva ndzayo yo tano yi va byela leswaku ma khathala hi leswi va nga xiswona. (Vaefesa 6:4) Tindlela teto hinkwato ta rirhandzu lerinene ti pfuna ku aka ndyangu lowu nga ni ntsako ni vun’we, lowu tilunghiselelaka kahle ku lwa ni mintshikilelo ya masiku lawa yo hetelela.

¹³ Rirhandzu ri hi susumeta leswaku hi nga swi tekeli enhlokweni swihoxo swa van’wana. Tsundzuka leswaku loko Petro a khongotela vahlayi va yena leswaku va ‘rhandzana hi rirhandzu ro enta,’ u nyike xivangelo xa leswaku ha yini swi ri swa nkoka, u te: “Hikuva rirhandzu ri funengeta swidyoho swo tala.” (1 Petro 4:8) Ku “funengeta” swidyoho a swi vuli ku fihla swidyoho leswikulu. Swidyoho swo tano swi fanele swi vikiwa swi tlhela swi tameriwa hi lava nga ni vutihlamuleri byo endla tano evandlheni. (Levhitika 5:1; Swivuriso 29:24) Ku ta va ku nga ri ku kombisa rirhandzu nikatsongo—naswona a swi pfumelelani ni Matsalwa—ku pfumelela vaendli va swidyoho leswikulu leswaku va ya emahlweni va twisa lava nga riki na nandzu ku vava kumbe va va dyisa mbitsi va va xevisa hi nhlomulo.—1 Vakorinto 5:9-13.

¹⁴ Minkarhi yo tala, swihoxo ni swidyoho leswi endliwaka hi vapfumeri-kulorhi hi leswitsongo. Phela, hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala hi rito kumbe hi swiendlo, hi khomisa van’wana tingana kumbe hi va twisa ku vava. (Yakobo 3:2) Xana hi fanele ku hatlisela ku paluxa swihoxo swa van’wana? Sweswo swi to vanga timholovo evandlheni. (Vaefesa 4:1-3) Loko hi lawuriwa hi rirhandzu, a hi nge xi ‘paluxi xihoxo’ xa mugandzeri-kulorhi. (Pisalema 50:20) Tanihi leswi ku phama khumbi ni ku ri penda swi funengetaka ku gombonyoka ka rona, ni rirhandzu ri funengeta ku nga hetiseki ka van’wana.—Swivuriso 17:9.

¹⁵ Rirhandzu ri ta hi susumetela ku pfuna lava hakunene va lavaka mpfuno. Loko swiyimo swi ya emahlweni swi ri karhi swi nyanya ku biha eminkarhini leyi ya makumu, swi nga ha endleka ku va ni minkarhi leyi swi nga lavaka leswaku hi pfuna vapfumeri-kulorhi hi swilo leswi vonakaka kumbe swa nyama. (1 Yohane 3:17, 18) Hi xikombiso, xana ku ni xirho xa vandlha ra ka hina lexi langutaneke ni swiphiqo swa timali kumbe xi lahlekeriweke hi ntirho? Loko xi ri kona, swi nga va swinene leswaku hi xi pfuna hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka, hilaha swiyimo swa hina swi hi pfumelelaka hakona. (Swivuriso 3:27, 28; Yakobo 2:14-17) Xana ku ni noni leyi dyuhaleke leyi yindlu ya yona yi lavaka ku lunghisiwa? Loko swi ri tano, hi nga ha lunghisa lomu ku lavaka ku lunghisiwa.—Yakobo 1:27.

¹⁶ A hi fanelanga hi kombisa rirhandzu eka lava hi tshamaka ekusuhi na vona ntsena. Minkarhi yin’wana hi nga ha twa hi swiviko swa malandza ya Xikwembu ya le matikweni man’wana, lama hlaseriweke hi swidzedze swa matimba, ku tsekatseka ka misava kumbe mpfilumpfilu etikweni leri ma tshamaka eka rona. Swi nga ha endleka ma pfumala swakudya, swiambalo ni swilo swin’wana. Hi ta ma pfuna hambiloko ma ri ya rixaka kumbe ndhavuko wun’wana. Hi ‘rhandza nhlengeletano ya vamakwerhu hinkwayo.’ (1 Petro 2:17) Kutani, ku fana ni mavandlha ya lembe-xidzana ro sungula, hi tiyimisele ku seketela matshalatshala lama endliwaka yo phalala. (Mintirho 11:27-30; Varhoma 15:26) Loko hi kombisa rirhandzu hi tindlela leti hinkwato, hi tiyisa swiboho leswi hi hlanganisaka emasikwini lawa yo hetelela.—Vakolosa 3:14.

¹⁷ Rirhandzu ri hi susumetela ku byela van’wana mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Hi xikombiso anakanya hi Yesu. Ha yini a chumayerile ni ku dyondzisa? U susumetiwe hi ‘ntwela-vusiwana’ leswaku a pfuna ntshungu hi leswi a wu ri swisiwana emoyeni. (Marka 6:34) Varisi va mavunwa va vukhongeri lava a va fanele va wu dyondzisa tidyondzo ta moya va tlhela va endla leswaku wu va ni ntshembo, a va nga wu khathaleli naswona a va wu hambukisa. Kutani rirhandzu leri enteke leri humaka embilwini ni ntwela-vusiwana swi susumetele Yesu leswaku a chavelela vanhu hi “mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu.”—Luka 4:16-21, 43.

¹⁸ Ninamuntlha, vanhu vo tala a va khathaleriwi emoyeni naswona va hambukisiwile kutani a va na ntshembo. Loko ho fana na Yesu, hi tshama hi xalamukele ku va pfuna hi tlhelo ra moya vanhu lava nga si tivaka nchumu hi Xikwembu xa ntiyiso, rirhandzu ni ntwela-vusiwana swi ta hi susumeta leswaku hi va byela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 6:9, 10; 24:14) Leswi nkarhi lowu seleke wu nga nyawuriki, rungula leri ri fanele ri chumayeriwa hi xihatla!—1 Timotiya 4:16.

“Makumu Ya Swilo Hinkwaswo Ma Tshinele”

¹⁹ Tsundzuka leswaku Petro u sungule ndzayo ya yena ya leswaku hi rhandzana, hi marito lama nge: “Makumu ya swilo hinkwaswo ma tshinele.” (1 Petro 4:7) Ku nga ri khale, misava leyi yo homboloka yi ta nyizela misava leyintshwa yo lulama ya Xikwembu. (2 Petro 3:13) Kutani, namuntlha a wu kona nkarhi wa leswaku munhu a tshama ehansi a nava milenge. Yesu u tsundzuxe a ku: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu.”—Luka 21:34, 35.

²⁰ Kutani a hi lweni hi matimba leswaku hi ‘tshama hi rindzile,’ hi ri karhi hi xiyisisa nkarhi lowu hi hanyaka eka wona. (Matewu 24:42) A hi tivoneleni eka miringo yihi ni yihi ya Sathana leyi nga hi hambukisaka. Hi nga tshuki hi pfumelela misava leyi nga riki na vumunhu ni leyi pfumalaka rirhandzu leswaku yi hi sivela ku rhandza van’wana. Ku tlula hinkwaswo, a hi hambeteni hi tshinela eka Xikwembu xa ntiyiso, Yehovha, loyi Mfumo wa Mesiya wa yena wu nga ta hetisisa xikongomelo xa yena xo kwetsima emisaveni leyi, ku nga ri khale.—Nhlavutelo 21:4, 5.

[Nhlamuselo ya le hansi]

SWIVUTISO SWA DYONDZO

• Hi yihi ndzayo leyi Yesu a leleke vadyondzisiwa va yena ha yona, naswona i yini lexi kombisaka leswaku Petro u swi twisise kahle leswi Yesu a a vula swona? (Tindz. 1-2)

• Xana i yini “rirhandzu ro enta”? (Tindz. 3-5)

• Ha yini hi fanele hi rhandzana? (Tindz. 6-8)

• U nga kombisa njhani leswaku wa va rhandza van’wana? (Tindz. 9-18)

• Ha yini nkarhi lowu wu nga ri wona wo tshama hansi hi nava milenge, naswona i yini lexi hi faneleke hi tiyimisela ku xi endla? (Tindz. 19-20)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ndyangu lowu nga ni vun’we wu kota ku tiyisela mintshikilelo ya masiku lawa yo hetelela

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

Rirhandzu ri hi susumeta leswaku hi pfuna lava hakunene va lavaka mpfuno

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Ku vula mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu i ku kombisa rirhandzu