Marungula Ya Yehovha Ya Nkarhi Lowu Hundzeke Ni Ya Sweswiw

1, 2. Xana vanhu van’wana va endle njhani leswaku va kuma xuma lexi ceriwaka ehansi, kambe i yini lexi nga ku pfunaka leswaku u tiphina evuton’wini?

EMALEMBENI lama hundzeke, vanhu vo tala a va tshama va ri karhi va navela ku kuma xuma lexi ceriwaka ehansi. Xana u tshama u hlaya tibuku ta matimu leti vulavulaka hi vavalangi, vayimburi ni van’wana lava fambeke va lavana ni xuma xa muxaka wolowo? Hambiloko u nga si tshama u ya lavana ni xuma, xana u nga titwa njhani loko wo xi kuma? U nga tsaka swinene loko xo kota ku susa vusiwana bya wena kumbe xi endla leswaku u tiphina evuton’wini naswona swilo swi ku fambela kahle.

² Vanhu vo tala a va tikarhati va hlotana ni xuma lexi ceriwaka ehansi, kambe va lava ntsako hi ku handzana ni mali, rihanyo lerinene ni vukati lebyi nga ni ntsako, ku nga xuma lexi nga ceriwiki ehansi. Naswona a wu kona mepe wa xiviri lowu nga ku yisaka laha xuma xo tano xi kumekaka kona. Hilaha u swi tivaka hakona, u nge xi kumi u lo nava milenge, swi lava leswaku u kulula u n’watseka. Hi yona mhaka leyi vanhu vo tala va yi amukelaka hi mandla mambirhi ndzayo leyinene leyi va pfunaka leswaku va fikelela tipakani ta vona nileswaku swilo swi va fambela kahle evuton’wini.

3, 4. Xana u nga wu kuma kwihi nkongomiso lowunene?

³ Entiyisweni, wu kona nchumu lowu nga ku pfunaka leswaku u kuma nkongomiso lowunene, lowu ana se wu pfuneke van’wana leswaku va tsaka. Vanhu vo tala va kume leswaku Bibele yi ni ndzayo leyinene evuton’wini. Loko mutsari wa Munghezi, Charles Dickens a vulavula hi Bibele, u te: “A yi kona buku leyi nga pimanisiwaka na yona emisaveni . . . hikuva yi tamele tidyondzo letinene . . . leti nga kongomisaka munhu un’wana ni un’wana.”

⁴ Hinkwavo lava tekaka Bibele yi ri leyi huhuteriweke hi Xikwembu, va pfumelelana ni marito wolawo hi mbilu hinkwayo. Kumbexana na wena u pfumelelana ni marito lama seketelaka sweswo, lawa hi ma hlayaka eka 2 Timotiya 3:16, leyi nge: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu naswona ma pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni.” Leswi vulaka leswaku Bibele yi tamele rungula ra nkoka swinene, leri nga pfunaka vanhu leswaku va kota ku tiyiselela swiphiqo swo tika leswi nga kona emisaveni namuntlha. Lava hanyaka hi ku landza leswi Bibele yi swi vulaka va ta hetelela va tiphina hi vutomi naswona swilo swi ta va fambela kahle.

5-7. Hi tihi tibuku ta Bibele leti u nga yaka eka tona loko u lava nkongomiso?

⁵ Kambe, loko u ri karhi u anakanya hi ndzayo yoleyo, hi tihi tibuku ta Bibele leti u vonaka onge u nga kuma ndzayo yo tano eka tona? Van’wana va nga ha anakanya hi Dyondzo ya le Ntshaveni, leyi eka yona Yesu a vuleke ndzayo leyinene leyi tirhaka etimhakeni ta vutomi bya siku ni siku. Kasi van’wana va ta anakanya hi tibuku leti tsariweke hi muapostola Pawulo. Un’wana ni un’wana a nga kuma ndzayo leyinene eka Tipisalema ni le ka Swivuriso—ku nga tibuku leti nga xihlovo xa vutlhari. Kambe ntiyiso wa mhaka hileswaku buku yin’wana ni yin’wana eBibeleni yi nga ku pfuna, hambi ku ri tibuku ta Bibele leti nga ta matimu to kota tibuku leti sukelaka eka Yoxuwa ku ya eka Estere, ti nga ku pfuna hi ku ya hi swiyimo leswi u langutaneke na swona. Matimu ya tona ma tamele tidyondzo leti lemukisaka hinkwavo lava lavaka ku tirhela Xikwembu va tsakile. (1 Vakorinto 10:11) Ina, tibuku teto ti nga ku nyika ndzayo leyi nga ku kongomisaka evuton’wini leswaku swilo swi ku fambela kahle. Tsundzuka marito lawa, lama nga ntiyiso: “Swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi tsaleriwe ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.”—Varhoma 15:4; Yoxuwa 1:8; 1 Tikronika 28:8, 9.

⁶ Hambiswiritano, ku ni xiyenge xin’wana xa Bibele lexi eka vanhu vo tala xi fanaka ni ndhawu leyi nga ni xuma lexi nga si tshuburiwaka hi munhu. Xiyenge xexo i tibuku ta 12 leti hi xitalo ti vitaniwaka Tibuku to Koma ta Vuprofeta. Hi ntolovelo ti landzela tibuku to leha ta Bibele, ku nga Ezekiyele na Daniyele, ku nga katsiwi Evhangheli ya Matewu. (Eka Tibibele to tala tibuku leta 12 ti longoloxiwe hi ndlela leyi: Hosiya, Yuwele, Amosi, Obadiya, Yonasi, Mikiya, Nahume, Habakuku, Sofaniya, Hagayi, Zakariya na Malakiya.) Hilaha hi swi voneke hakona, Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu naswona yi pfuna ku dyondzisa ni ku komba vanhu ndlela leyi va faneleke va hanya ha yona. Xana sweswo swi katsa ni tibuku leti ta 12?

⁷ Hakunene swi tano! Entiyisweni, tibuku leti van’wana va vulaka leswaku i Tibuku to Koma ta Vuprofeta ti tamele rifuwo leri hi pfunaka swinene leswaku hi tiva ndlela leyi hi faneleke hi hanya ha yona namuntlha. Ku twisisa leswaku ha yini van’wana va nga ti tekeli enhlokweni, anakanyisisa hi ndlela leyi tibuku leta 12 ti vitaniwaka ha yona hi tindzimi to tala, ti vuriwa: Tibuku to Koma ta Vuprofeta. Xana ku vitaniwa ka tona hi ndlela yoleyo ku nga khumba ndlela leyi vanhu va ti langutaka ha yona? Xana swi nga endleka leswaku na wena u ti languta hi ndlela yo karhi?

XANA KU VITANIWA KA TONA TANIHI “TIBUKU TO KOMA TA VUPROFETA” SWI VULA LESWAKU A HI TA NKOKA?

8. (a) Hi yihi ndlela ya nkoka leyi Xikwembu xi yi tirhiseke ku kongomisa vanhu? (b) Hakanyingi tibuku ta 12 ti tala ku vitaniwa njhani, kambe kahle-kahle xiga lexi xi va xi vula yini?

⁸ Loko muapostola Pawulo a tsalela Vaheveru, u sungule papila ra yena hi ndlela leyi: “Xikwembu, lexi khale swinene hi minkarhi yo tala ni hi tindlela to tala xi vulavuleke ni vatata wa hina hi vaprofeta, emakun’wini ya masiku lawa xi vulavule na hina hi N’wana.” (Vaheveru 1:1, 2) Tanihi leswi Xikwembu xi tirhiseke vaprofeta leswaku va hundzisa rungula ra xona, a hi fanelanga ni siku ni rin’we hi vona onge rungula ra vona a hi ra nkoka. Nilokoswiritano, leswi ti thyiweke “Tibuku to Koma ta Vuprofeta” sweswo swi endle leswaku van’wana va teka rungula ra tona ri nga ri ra nkoka. Kasi van’wana va gimeta hileswaku rungula ra tona a ri na matimba loko ri pimanisiwa ni ra tibuku letin’wana ta Bibele. Kambe, ntiyiso wa mhaka hi leswaku loko tindzimi tin’wana ti vula leswaku i “Tibuku to Koma ta Vuprofeta,”a xiga lexi xi va xi vula ntsena ku koma ka tibuku leti ta 12 loko ti pimanisiwa ni letin’wana.

9. Ha yini ku koma ka buku ya Bibele ku nga vuli leswaku a hi ya nkoka?

⁹ Ku koma ka buku ya Bibele a swi vuli leswaku rungula ra yona a ri nyawuli kumbe a hi ra nkoka eka wena. Buku ya Rhuti yi komile loko yi pimanisiwa ni tibuku leti nga le mahlweni ni le ndzhaku ka yona kambe yi tamele rungula ra nkoka swinene. Hambileswi yi komeke, yi kandziyisa nkoka wa ku namarhela vugandzeri bya ntiyiso, yi kombisa ndlela leyi vavasati va nga va risima ha yona emahlweni ka Xikwembu nakambe yi tamele rungula ra nkoka mayelana ni rixaka leri Yesu a a ta huma eka rona. (Rhuti 4:17-22) Xikombiso xin’wana i buku ya Yudha leyi kumekaka emakumu ka Bibele. Yi kome lerova eTibibeleni tin’wana a yi tati ni tluka. Hambiswiritano, yi tamele rungula ni nkongomiso wa nkoka swinene: Yi vulavula hi ndlela leyi Xikwembu xi yi tameleke ha yona mhaka ya tintsumi leto homboloka, yi lemukisa hi ta vanhu vo biha lava thyakisaka vandlha naswona yi hi khutaza ku lwela ripfumelo ra hina hi matimba! Kutani swi le rivaleni leswaku hambileswi Tibuku leti ta Vuprofeta ti nga koma, kambe rungula ra tona i ra risima swinene naswona ri fanele ri tekeriwa enhlokweni.

XANA I TA VUPROFETA HI NDLELA YIHI?

10, 11. (a) Xana vanhu van’wana va ri twisisa njhani rito leri nge “vaprofeta”? (b) Hi ku ya hi Bibele, vaprofeta a va ri vanhu va njhani naswona a va tirha yini?

¹⁰ Mhaka yin’wana leyi lavaka ku xiyiwa i marito lama nge “vaprofeta” na “vuprofeta.” Swi nga endleka marito lawa ma hi tsundzuxa hi ta ku vuriwa ka swilo leswi nga si endlekaka. Vanhu vo tala va ehleketa leswaku ntirho wa vaprofeta i ku vula swilo leswi nga siki humelelaka—kumbexana ku vula swilo leswi nga tivikaniki leswi nga hlamuseriwaka hi tindlela to hambana-hambana. Langutelo leri ri endla leswaku van’wana va va ni mavonelo lama hoxeke hi tibuku leta 12.

¹¹ I ntiyiso leswaku loko u hlaya tibuku leta 12, u ta hatla u swi xiya leswaku ti vula swilo swo tala leswi nga siki humelelaka, leswi swo tala swa swona swi fambisanaka ni ku ta ka siku lerikulu ra Yehovha. Sweswo swi fambisana kahle ni leswi rito leri nge “muprofeta” ri vulaka swona. Muprofeta a ku ri munhu loyi a a ri ni vuxaka lebyikulu ni Xikwembu loyi hakanyingi a a tala ku hlavutela leswi nga ta endleka. Ku sukela eka Enoko, va tele vaprofeta va le Bibeleni lava vuleke leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka.—1 Samuwele 3:1, 11-14; 1 Tihosi 17:1; Yeremiya 23:18; Mintirho 3:18; Yudha 14, 15.

12. U nga kombisa njhani leswaku ku va muprofeta a swi vuli ntsena ku vula leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka?

¹² Kambe, hi fanele hi tsundzuka leswaku vaprofeta va Yehovha a va nga tirhi ntsena ku vula swiendlakalo ka ha ri emahlweni. Minkarhi yin’wana Xikwembu a a xi tirhisa vaprofeta leswaku va byela vanhu leswi xi swi languteleke eka vona. Hi xikombiso, swi nga endleka Abrahama, Isaka na Yakobe hi nga va teki va ri vaprofeta kambe Pisalema 105:9-15 yi vula leswaku a va ri vaprofeta. Minkarhi yin’wana Xikwembu xi va tirhise ku vula leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka, ku fana niloko Yakobe a katekisa vana va yena. Kambe, vapatriyaka volavo a va ri vaprofeta hileswi va byeleke mindyangu ya vona leswi Yehovha a swi vuleke malunghana ni leswi a va ta swi endla leswaku va hoxa xandla eka leswi yena hi yexe a tiyimiseleke ku swi endla. (Genesa 20:7; 49:1-28) Kun’wana laha rito leri nge “muprofeta” ri tirhaka kona, hiloko Aroni a ri muprofeta eka Muxe. Aroni u ve muprofeta hileswi a a vulavulela Muxe kumbe leswi a veke “nomu” wa yena.—Eksoda 4:16; 7:1, 2; Luka 1:17, 76.

13, 14. (a) Kombisa leswaku ntirho wa vaprofeta a ku nga ri ku vula swilo ka ha ri emahlweni ntsena. (b) Xana swi nga ku pfuna njhani ku tiva leswaku ntirho wa vaprofeta a ku nga ri ku vula swilo leswi nga siki endlekaka ntsena?

¹³ Nakambe, anakanya hi muprofeta Samuwele na Natani. (2 Samuwele 12:25; Mintirho 3:24; 13:20) Yehovha u va tirhise ku vula leswi nga ha humelelaka enkarhini lowu taka, kambe u tlhele a va tirhisa tanihi vaprofeta hi tindlela tin’wana. Tanihi muprofeta, Samuwele u khutaze Vaisrayele leswaku va tshika ku gandzela swikwembu swa hava, va ya emahlweni va gandzela Xikwembu xa ntiyiso. U tlhele a byela Hosi Sawulo hi ta ku avanyisa ka Xikwembu, laha hi dyondzaka leswaku ku yingisa Yehovha i ka nkoka swinene ku tlula switlhavelo. Ina, ntirho wa Samuwele wa ku va muprofeta a wu katsa ku byela vanhu ndlela leyi Xikwembu xi lavaka leswaku va hanya hi yona. (1 Samuwele 7:3, 4; 15:22) Muprofeta Natani u vule ka ha ri emahlweni leswaku Solomoni u ta aka tempele nileswaku mfumo wa yena wu ta simekiwa wu tiya. (2 Samuwele 7:2, 11-16) Nakambe, Natani a a tirha tanihi muprofeta loko a byela Davhida xidyoho xa yena na Bati-xeba ni ndlela leyi a dyoheleke Uriya ha yona. A yi rivaleki ndlela leyi Natani a byi paluxeke ha yona vuoswi bya Davhida hi ku tirhisa xifaniso xa wanuna la fuweke, la tekeke xinyimpfana lexi rhandzekaka xa xisiwana! Nakambe, Natani u hoxe xandla loko ku hleriwa vugandzeri bya ntiyiso evukwetsimelweni bya Xikwembu.—2 Samuwele 12:1-7; 2 Tikronika 29:25.

¹⁴ Yinhla ya nkoka hi leswaku a hi fanelanga hi teka rungula ra tibuku leti ta vuprofeta ri ri leri vulavulaka hi swiendlakalo swa nkarhi lowu taka ntsena. Ti tamele marungula lama humaka eka Xikwembu lama khumbaka swilo swin’wana swo tala, leswi katsaka timhaka ta nkarhi lowu hundzeke, leti hi pfulaka mahlo hi vona ndlela leyi vanhu va Xikwembu a va fanele va hanya ha yona enkarhini wolowo ni ndlela leyi na hina hi faneleke hi hanya ha yona namuntlha. Entiyisweni, ha tiyiseka leswaku leswi hi swi hlayaka eBibeleni, ku katsa ni leswi tsariweke etibukwini leta 12, i swa nkoka swinene na swona swi pfuna vanhu leswaku va lemuka ndlela leyinene leyi va faneleke va hanya hi yona. Tibuku leti huhuteriweke ti hi nyika nkongomiso wa nkoka lowu nga hi pfunaka leswaku hi “hanya hi mianakanyo yo hluteka ni ku lulama ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu exikarhi ka mafambiselo lawa ya swilo ya sweswi.”—Tito 2:12.

NDLELA LEYI U NGA VUYERIWAKA HA YONA

15, 16. (a) Hi yihi mhaka yo fanekisela leyi kumekaka eka “Tibuku to Koma ta Vuprofeta”? (b) Hi swihi swin’wana leswi hlamuseriwaka hi tibuku leti?

¹⁵ Ti tele tindlela leti hi nga vuyeriwaka ha tona hi ku hlaya Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke. Tibuku tin’wana ta Bibele ti hi byela leswi endlekeke hi nkarhi wo karhi, tin’wana to tlhokovetsela kunene kambe yin’wana ni yin’wana i ya nkoka hi ndlela ya yona. Kasi tin’wana ti ni timhaka to karhi to fanekisela, hilaha swi nga hakona eka tibuku leti ta 12. Hi xikombiso, Yesu a a tshaha ebukwini ya Yonasi loko A ku: “Xitukulwana xo homboloka ni xa vuoswi xi tshamela ku lava singita, kambe ku hava singita leri xi nga ta nyikiwa rona handle ka singita ra Yonasi lowa muprofeta. Tanihi leswi Yonasi a a ri ekhwirini ra nhlampfi leyikulu masiku manharhu ni vusiku byinharhu, na yena N’wana wa munhu u ta va embilwini ya misava masiku manharhu ni vusiku byinharhu. Vavanuna va le Ninivha va ta yima ni xitukulwana lexi eku avanyisiweni naswona va ta xi gweva; hikuva va hundzukile eka leswi Yonasi a swi chumayeleke, kambe, maswivo, nchumu wo tlula Yonasi wu kona.”—Matewu 12:39-41.

¹⁶ Swi le rivaleni leswaku loko Yesu a hlaya buku ya Yonasi, a a nga yi twi yi ri matimu ntsena ya ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke ha yona na Yonasi, kambe a a twa ku ri rungula ra nkoka swinene leri katsaka ntirho lowu muprofeta loyi a wu endleke eNinivha ni vuyelo lebyinene lebyi veke kona loko Yonasi a twarise rungula ra Xikwembu leri lemukisaka vanhu. Yesu u swi xiyile leswaku muprofeta Yonasi a a ri xikombiso xa leswi nga ta humelela eka Yesu Kreste enkarhini lowu taka loko a fa kutani a pfuxiwa hi siku ra vunharhu. Ku tlula kwalaho, ndlela leyi vanhu va muti wa Ninivha va anguleke ha yona a yi hambanile ni ndlela leyi Vayuda va anguleke ha yona eka rungula leri Yesu a a va chumayela rona. (Matewu 16:4) Hikwalaho, ha swi vona leswaku tibuku leti ta 12 ti hlamusela swo karhi leswi endlekaka enkarhini wa hina kumbe leswi yelanaka ni ndlela leyi Xikwembu xi tirhisanaka ha yona ni vanhu va xona manguva lawa. Tidyondzo ta muxaka lowu ta tsakisa naswona i ta nkoka.b

17. Buku leyi u yi tameleke yi ta ri hlamusela njhani rungula leri nga eka tibuku leti ta 12?

¹⁷ Hambiswiritano, buku leyi u yi hlayaka sweswi a yi tsaleriwanga leswaku u kuma tinhlamuselo to fanekisela ta buku ya Yonasi kumbe ta tibuku letin’wana ta 11. Nakambe a ti nge hlamuseriwi ndzimana hi ndzimana. Kambe, hi ta dzika eka rungula leri tirhaka evuton’wini bya hina bya siku ni siku. Tivutise: ‘Hi xihi xitsundzuxo lexinene kumbe ndzayo leyi Yehovha a ndzi nyikaka yona eka tibuku leta 12? Xana tibuku leti ti nga ndzi pfuna njhani leswaku ndzi “hanya hi mianakanyo yo hluteka ni ku lulama ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu exikarhi ka mafambiselo lawa ya swilo ya sweswi”? Ti ndzi byela yini hi mahanyelo ya Vukreste, mahanyelo lamanene, vutomi bya ndyangu ni langutelo leri ndzi faneleke ndzi va na rona eminkarhini leyi ya mangava, tanihi leswi ‘siku ra Yehovha ri taka, naswona ri nga le kusuhi’?’ (Tito 2:12; Yuwele 2:1; 2 Timotiya 3:1) Loko u ri karhi u kuma tinhlamulo leti enerisaka, swi nga endleka leswaku u ta kuma tindzimana leti nga ta lava leswaku u tshama u ri karhi u anakanyisisa ha tona, leti u nga si tshamaka u ti tirhisa loko u ri karhi u pfuna van’wana hi Bibele. Hi ndlela yoleyo, xitlati xa wena lexi u hlayisaka tindzimana ta nkoka ta Bibele eka xona, xi ta ya xi tala.—Luka 24:45.

18. Xana buku leyi yi hleriwe njhani naswona mahlelelo lawa ma ku vuyerisa hi ndlela yihi?

¹⁸ Tindzima ta buku leyi ti pandziwe ti va swiyenge swa mune. Rhanga u kambisisa xiyenge ha xin’we leswaku xi tamele yini u nga si sungula ku xi hlaya. Eka ndzima yin’wana ni yin’wana ya tindzima leta 13 leti nga ta landzela, u ta kuma ku ri ni mabokisi mambirhi lama nga ku pfunaka leswaku u tsundzuka leswi u swi hlayeke. Swivutiso leswi nga emabokisini wolawo swi ta ku pfuna leswaku u anakanyisisa hi leswi u swi hlayeke kutani u vona nkoka wa swona ni ndlela leyi swi tirhaka ha yona. Bokisi ro sungula ri kumeka kun’wana exikarhi ka ndzima. Loko u fika eka rona, tivutise swivutiso leswi nga eka rona. Loko u endla tano, leswi u swi dyondzeke swi ta dzika embilwini ya wena. (Matewu 13:8, 9, 23; 15:10; Luka 2:19; 8:15) Bokisi ra vumbirhi ri ta ku pfuna leswaku u anakanyisisa hi leswi u swi dyondzeke eka xiyenge xo hetelela xa ndzima leyi u yi hlayaka nileswaku swi tshama emianakanyweni ya wena. Hikwalaho, tinyike nkarhi wo kambisisa mabokisi lawa. Ma ta ku pfuna leswaku u vuyeriwa eka leswi u swi dyondzaka.

19. Hi swihi swilo leswi faneleke swi dzika emianakanyweni ya wena hi tibuku leti ta 12?

¹⁹ Leswaku u vuyeriwa hi leswi u nga ta swi hlaya, tivutise leswi ana se u swi tivaka hi yin’we ya tibuku leta 12. I vamani lava Yehovha a va tirhiseke ku vula marungula wolawo naswona a va ri vanhu va njhani? Hi wihi nkarhi lowu va tsaleke ha wona naswona va tirhe ehansi ka swiyimo swa njhani? (Nxaxamelo wa minkarhi lowu nga eka matluka 20 na 21 wu ta ku pfuna ngopfu; tshamela ku wu kambisisa loko u ri karhi u dyondza tindzima leti landzelaka.) Xana rungula rero ri tirhe njhani enkarhini wolowo naswona ku tiva sweswo swi nga ku pfuna njhani leswaku u vona ndlela leyi rungula rero ri nga ku pfunaka ha yona? Ndzima leyi landzelaka yi ta ku pfuna leswaku u kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi swa nkoka.