“Vuswa Bya Vutomi” Bya Kumeka Eka Hinkwavo
“Hi mina vuswa lebyi hanyaka lebyi xikeke hi le tilweni; loko munhu a dya vuswa bya kona, u ta hanya hi laha ku nga heriki, kutani vuswa lebyi byi nga ta nyikiwa hi mina, i nyama ya nga; ndza yi nyika leswaku misava yi va ni vutomi.”—YOHANE 6:51.
1. I xiyimo xihi xo vavisa lexi langutanaka ni vanhu namuntlha?
MISAVA ya vanhu a yi nyikiwa vuswa ku sukela khale, xakudya lexi dyiwaka ngopfu emisaveni hinkwayo. Kahle-kahle, a byi vuriwa nchumu wa vutomi. Kambe namuntlha ndlala ya vuswa yi va mhaka leyi chavisaka. Ku sika ni ndlala sweswi swi khumba kotara ya vaaki-tiko va misava. Sweswinyana, The Globe and Mail ya Toronto, Canada, yi te, “Ndlala, ku fana ni nyimpi, yi hava mindzilakana.” Phepha leri ri tshahe xinawana xa matirhelo ya xihatla ya UN eAfrika tanihi xitsundzuxo xa leswaku Afrika ri le ndzilakanini wa “rin’wana ra makhombo ya vanhu, yin’wana ya mintlhontlho ya vanhu, leyi hi tshameke hi yi vona.”
2, 3. (a) Ndlala i xiphemu xa xikombiso xihi? (b) Swiphiqo swa swakudya swi ta tlhantlhiwa hi ndlela yihi? (c) I yini swin’wana leswi swi lavekaka, naswona i xitiyisekiso xihi xo tsakisa lexi Esaya 25:8 yi hi nyikaka xona?
2 Yesu u profete leswaku ndlala yi ta va xiphemu xa xikombiso xa vukona byakwe ematimbeni ya Mfumo. (Matewu 24:3, 7, 32, 33; 25:31, 32; Luka 21:11) I ntsako muni wonghasi hi nga vaka na wona leswi Mfumo wakwe wu nga kusuhi! Ku nga ri khale, Hosi leyi yo hlamarisa yi ta herisa valala hinkwavo va vanhu, yi susa vuhomboloki bya politiki na ikhonomi lebyi tiseke ku hlupheka ko tano ka tihanyi. Kutani vanhu hinkwavo va ta tsakela ku kuma vuswa bya vona bya siku na siku.—Matewu 6:10, 11; 24:21, 22; Daniel 2:44; Swivuriso 29:2.
3 Ehansi ka hulumendhe wo lulama, misava ya hina leyinene yi ta kota ku humesa “nḍalo” ya swakudya, leswi ringaneke ku anerisa vo tala ku hundza nhlayo ya misava ya sweswi. (Psalma 72:12-14, 16, 18) Yehova u ta lunghiselela “ŝakudya ŝa tinyama le’ti noneke” swa vanhu vakwe. (Esaya 25:6) Kambe xin’wana lexi engetelaka xa laveka. Tanihi loko malembe ya karhi ya famba, xana vanhu va ha ta vabya ni ku fa? Hi ntsako, Esaya 25:8 yi ya emahlweni yi vulavula hi Yehova yi ku: “0 ta lov̌isa rifu hi laha ku nga heriki: Hosi, Yehova o ta hlangula mihloti emimombyeni hinkwayo.” Xana leswi swi endleka njhani?
Lunghiselelo Ra Yehova Ra Rirhandzu
4. I lunghiselelo rihi ra rirhandzu leri Yehova a ri lunghiseleleke aEgipta?
4 Loko Yosefa a ri mulawuri wa swakudya aEgipta, a ku ri na swakudya hi xitalo. Leswi a ku ri hi mhaka ya leswi Yosefa, endzhaku ka loko a hlawuriwile hi Faro, hi vutlhari a hlengeleteleke malembe lama vhumbiweke ya nkombo ya ndlala, kutani Yehova hi rirhandzu u engetele mikateko yakwe. (Genesa 41:49) A ku ri na swakudya swa hinkwavo, naswona a ku ri na leswi swi nga hlayisiwaka. Loko Yakobo tata wa Yosefa, vamakwavo wa Yosefa, ni mindyangu ya vona va tile ku ta tatisa Yosefa aEgipta, va pfuneke ngopfu hi ku rhandza koloko ka Xikwembu. Handle ko kanakana Vaisrayele volavo laha va tolovelane swinene ni vuswa lebyi vileke bya mbila ya koroni, hikuva leswi kahle-kahle swi sungule aEgipta.
5. (a) Xana Yehova u swi lunghiselele hi ndlela yihi swakudya emananga? (b) I vamani lava hlanganyeleke na Israyele eka mikateko leyi, naswona ha yini?
5 Endzhaku, Yehova u endlele vanhu vakwe lunghiselelo rin’wana ra rirhandzu. Leswi a ku ri loko timiliyoni ta Vaisrayele ti suka aEgipta ti hundza hi le mananga ya Sinayi. Xana ntshungu lowu lowukulu a a wu ta kuma swakudya hi ndlela yihi enkanghala, emananga ya tihanyi? Hambi leswi Yehova a a hlundzukisiwe hi ku pfumala ka vona ka ripfumelo, u ‘pfule tinyangwa ta tilo. U tshame a ri karhi a va nisela manna, swi va swakudya swa vona, a va nyika koro ya tilo.’ “Kutani a v̌a šurisa hi vuŝa bya tilo” hi malembe ya 40. (Psalma 78:22-24; 105:40; Eksoda 16:4, 5, 31, 35) Kutani u nga rivali leswaku Vaisrayele a va nga ri voxe eku dyeni ka manna, “La’v̌o tala v̌a matiko” lava nga riki Vaisrayele va kombise ripfumelo eka Yehova kutani va hlangana na vona loko va suka aEgipta. Xikwembu xi va lunghiselele manna na vona.—Eksoda 12:38.
6. (a) I xilaveko xihi xikulu munhu a nga na xona, naswona hikwalaho ka yini? (b) Xana magandzelo ya Israyele ma tiyise yini, naswona a ma fanekisela yini?
6 Hambi swi ri tano, minkarhi hinkwayo vanhu va lave leswikulu ku tlula “vuŝa bya tilo.” Hambi lava va dyeke manna lowu lunghiseleriweke hi singita va dyuharile ni ku fa, hi leswi xiyimo xa munhu xa ndzhaka xa xidyoho xi endlaka leswaku rifu ri nga suki, ku nga khathariseki leswi a swi dyaka. (Varhoma 5:12) Magandzelo ya Israyele ya lunghiselele ndlela yo hlayisa vuxaka lebyinene na Xikwembu, kambe magandzelo wolawo nakambe ya tiyise vudyoho bya matiko. A ma “nga koti ku susa swidyoho ni siku ni rin’we.” Ku ya emahlweni, magandzelo wolawo a ma fanekisela “mhamba yin’we” ya Yesu, leyi lunghiselelaka ku susiwa ka swidyoho “minkarhi hinkwayo.” A ri exivandleni xakwe lexi tlakukeke etilweni, sweswi Yesu wa swi kota ku lawula matimba ya gandzelo rolero.—Vaheveru 10:1-4; 11-13.
“Vuswa Bya Xiviri Lebyi Humaka eTilweni”
7. (a) Marito ya Yesu eka Yohane ndzima ya 6 ya fanele ku langutiwa hi mongo wihi wuntshwa? (b) Hikwalaho ka yini Yesu a tshinye ntshungu?
7 Sweswi a hi pfuleni Yohane ndzima 6. Switsundzuxo swa Yesu laha a hi ku ya emahlweni ka leswi tsariweke eka ndzima 5. Mongo wa hambana, hikuva lembe rin’wana a ri hundzile. Sweswi se i 32 C.E. Mhaka a ya ha ri exikarhi ka Vayuda lava tivulaka valulami eYerusalema kambe exikarhi ka vanhu lava tolovelekeke eGaleliya. Yesu a a ha ku endla singita ro phamela vanhu va 5 000 hi swinkwa swa ntlhanu swa barley ni tinhlampfi timbirhi letintsongo. Siku leri tlhandlamaka, ntshungu wu landza Yesu, wu rindzele swakudya, swin’wana swa mahala. Kutani Yesu wa va byela: “Ma ndzi lava, ku nga ri hi leswi mi nga vona mahlori, kambe hi leswi mi nga dya swinkwa mi xurha. Mi nga tirheleni swakudya leswi bolaka, kambe tirhelani swakudya leswi nga boriki.” Yesu a a rhume hi Tata wakwe ku ta lunghiselela swakudya swo tano swa hinkwavo lava a va ta pfumela eka yena. Lebyi a byi ta va “vuswa bya xiviri lebyi humaka etilweni,” lebyi nga ni mbuyelo lowu nga heriki ku ri na manna wa xiviri lowu Vaisrayele va khale va wu dyeke.—Yohane 6:26-32.
8. Xana munhu a nga kuma vutomi lebyi nga heriki hi ndlela yihi?
8 Yesu u ya emahlweni no hlamusela mimpfuno leyi nga ta kumeka eka “swakudya” swoleswo, a ku: “Hi mina vuswa bya vutomi; loyi a taka eka mina, a nga ka a nga twi torha ni siku ni rin’we. . . . Hi koloku ku rhandza ka Tata wa mina: Hi leswaku un’wana ni un’wana la langutaka N’wana, a va a pfumela eka yena, a va ni vutomi lebyi nga heriki, kutani mina ndzi ta n’wi pfuxa hi siku ra makumu.”—Yohane 6:35-40.
9, 10. (a) “Vuswa bya vutomi” byi hambana hi ndlela yihi na manna? (b) Ku ya hi Yohane 6:42-51, i vamani lava Yesu a va nyikeke nyama yakwe? (c) Xana lava va ‘dya nyama yakwe’ hi ndlela yihi?
9 Vayuda volavo vo rhandza rifuwo va kanetana ni marito lawa. Va vona ku nga ri na nchumu eka Yesu ku tlula ku va n’wana Yosefa na Mariya. Yesu wa va tsundzuxa: “Ku nga vi na ku n’unun’uta exikarhi ka n’wina. A ku na munhu la nga taka ka mina, loko a nga kokeriwi ka mina hi Tatana la ndzi rhumeke, kutani mina ndzi ta n’wi pfuxa hi siku ra makumu.” Kutani a vula nakambe: “Hi mina vuswa bya vutomi. Vatata wa n’wina va dyile manna emananga, kambe va file. Vuswa lebyi xikaka hi le tilweni hi byo byebyi, lebyi endlaka leswaku loko munhu a dya byona, a nga ka a nga fi. Hi mina vuswa lebyi hanyaka lebyi xikeke hi le tilweni; loko munhu a dya vuswa bya kona, u ta hanya hi laha ku nga heriki, kutani vuswa lebyi byi nga ta nyikiwa hi mina, i nyama ya nga; ndza yi nyika leswaku misava yi va ni vutomi.”—Yohane 6:42-51.
10 Hikwalaho ke, a swi endleriwa leswaku “misava yi va ni vutomi”—misava ya vanhu lava kutsuriweke—lava Yesu a va nyikeke nyama ya yena. Kutani “un’wana ni un’wana” wa misava ya vanhu loyi hi ku fanekisela a dyaka “xinkwa” xolexo, hi ku komba ripfumelo ematimbeni lama kutsulaka ya gandzelo ra Yesu, a a ta nghena endleleni ya vutomi lebyi nga heriki. Laha, ‘vunyingi lebyikulu’ lebyi hlanganyeleke ni Vaisrayele eku dyeni ka manna emananga va fanekisela ntshungu lowukulu wa “tinyimpfu tin’wana” ta Yesu leti, xikan’we ni masalela lama totiweke ya “Israyele wa Xikwembu,” sweswi ya dyaka nyama ya Yesu hi ku fanekisela. Leswi va swi endla hi ku va ni ripfumelo eka gandzelo ra yena.—Vagalatiya 6:16; Varhoma 10:9, 10.
11. I marito wahi man’wana ya Yesu ya hlamariseke Vayuda, naswona ha yini?
11 Endzhaku eGaleliya, vo tala va vayingiseri va Yesu va hlamarisiwe hi ku vulavula kakwe. Kutani loko a ha ri emhakeni ya nyama ya yena, u tlhela a ya emahlweni, a va byela: “Ndzi tiyisisile ndzi ri ka n’wina, loko mi nga dyi nyama ya N’wana-wa-Munhu, ni loko mi nga nwi ngati ya yena, a mi na vutomi eka n’wina. Loyi a dyaka nyama ya nga ni ku nwa ngati ya nga, ú ni vutomi lebyi nga heriki, kutani mina ndzi ta n’wi pfuxa hi siku ra makumu. Hikuva nyama ya nga i swakudya swa xiviri, ni ngati ya nga i swakunwa swa xiviri.” (Yohane 6:53-55) Swi tsema nhlana hakunene! A hi miehleketo ya vukhema ntsena leyi nyenyetsaka eka Vayuda volavo kambe nawu lowu nga eka Levitika 17:14 a wu sivela ku dya “ngati ya nyama, hambi yi ri yihi ni yihi” hi matimba.
12. (a) Yesu laha u kandziyisa yini? (b) I matsaIwa wahi ya kombaka leswaku leswi a swi hikeriwanga eka vadyandzhaka va Yesu?
12 Kavula, Yesu laha u komba leswaku un’wana ni un’wana loyi a nga ta kuma vutomi lebyi nga heriki u fanele ku endla tano eka xisekelo xo komba ripfumelo eka gandzelo leri Yesu a ri endleke endzhaku eku nyikeleni ka miri wakwe wa munhu la hetisekeke ni ku halata ngati ya vutomi byakwe. (Vaheveru 10:5, 10; 1 Petro 1:18, 19; 2:24) Lunghiselelo leri a ri hikeriwanga eka vadyandzhaka swin’we na Yesu. Ri fanele nakambe ri katsa “ntshungu lowukulu,” lowu ponaka “nhlomulo lowukulu,” hikuva vona “va hlantswile tinguvu ta vona, va ti basisile hi ngati ya Xinyimpfana.” Ku va na ripfumelo ka vona eka gandzelo ra Yesu, hi laha swi tlheleke swi kombisiwa hi ku nyikela ka vona ka ‘vutirheli lebyi hlawulekeke’ eka Xikwembu, leswi yiseke eku hlayisiweni ka vona enkarhini lowu wukulukumba wa mahlomulo wa misava. Hi ku fanana, Rahava u hlayiwe la lulameke kutani u ponile loko Yoxuwa a lovisa Yeriko.—Nhlavutelo 7:9, 10, 14, 15; Yoxuwa 6:16, 17; Yakobo 2:25.
“Vutomi Eka N’wina”
13. (a) Hi ku ringanisa Yohane 5:26 na Yohane 6:53, i yini swi faneleke ku xiyiwa? (b) I maandlalelo wahi lama tolovelekeke ya Xigriki ma hi pfunaka ku twisisa Yohane 6:53? (c) Hikwalaho ke, swi vula yini ku va ni “vutomi eka n’wina,” naswona marito lawa ya tirha eka vamani?
13 Eka Yohane 6:53, 54, Yesu u ringanisa “vutomi lebyi nga heriki” ni ku va ni “vutomi eka n’wina.” Kutani, eka mhaka leyi, marito lama nge “vutomi eka n’wina” ya vonaka ya ri na nhlamuselo yo hambana ni leyi Yesu a yi tirhiseke eka Yohane 5:26. Marito lama andlariweke ku fana ni ku va ni “vutomi eka n’wina” ya humelela kun’wana eka Matsalwa ya Xigriki. Hi xikombiso: “Vanani ni munyu eka n’wina” (Marka 9:50, Bibele ya Xitsonga,) na ku, “va tivangela ku biwa” (Varhoma 1:27).a Eka swikombiso leswi, xivulwa a xi vuli matimba yo nyika munyu kumbe ku biwa eka van’wana. Ku ri na sweswo, ku kombisiwa ku helela ka le ndzeni kumbe ku tala. Xisweswo, ku ya hi mongo wa Yohane 6:53, ku va ni “vutomi eka n’wina” laha swi nga vula ku nghena eku hetisekeni ka vutomi eku heteleleni. “Ntlhambinyana” wa vadyandzhaka va Mfumo wu tokota leswi loko wu pfukela ematilweni. “Tinyimpfu tin’wana” ti swi tokota endzhaku ka ku hela ka gidi ra malembe, loko va ringiwile ni ku hlayiwa lava lulamelaka vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya Paradeyisi.—1 Yohane 3:2; Nhlavutelo 20:4, 5.
14. I vamani van’wana va nga ta pfuneka hi “vuswa lebyi humaka etilweni,” naswona hi ndlela yihi?
14 Van’wana, na vona, va nga pfuneka eka “vuswa lebyi xikeke hi le tilweni.” Yesu u vulavule hi un’wana loyi a ‘dyaka nyama yakwe ni ku nwa ngati ya yena’ kambe loyi a faka a ku: “Ndzi ta n’wi pfuxa hi siku ra makumu.” Swa twisiseka leswaku Vakriste lava totiweke lava etleleke eku feni va pfuxiwa eku pfumeni ka “mhalamhala ya makumu,” leyi pfumaka enkarhini wa ku “humelela” ka Yesu Kriste eku kwetsimeni ka Mfumo. (1 Vakorinto 15:52; 2 Timotiya 4:1, 8) Kambe ku vuriwa yini hi lava va nga ta va “tinyimpfu tin’wana” lava etlelaka eku feni? Marito ya Marta enkarhini wa rifu ra Lazaro ya tsakisa laha, hikuva enkarhini wolowo Vayuda lava chavaka Xikwembu a va nga ri na ntshembo lowu tlulaka ku pfukela emisaveni. Ripfumelo ra Marta ri tiyisiwile eka marito lawa: “Ndza swi tiva leswaku [Lazaro] u ta pfuka hi siku ra makumu.” (Yohane 11:24) Hina lava hanyaka sweswi enkarhini wa vukona bya Kriste hikwalaho hi nga tshemba leswaku lavo tshembeka va “ntshungu lowukulu” lava feke va ta va ni ku pfuka ko sungula kwala misaveni, leswaku nakambe va hlanganyela “vuswa lebyi humaka etilweni,” va ri ni ku langutela ka vutomi lebyi nga heriki. Mawaku ntshembo wolowo, ntshembo lowu tiyisiweke hi leswi Yesu hi yexe a pfuxiweke eku feni.—1 Vakorinto 15:3-8.
‘Ku Va Eka Kriste’
15. Marito ya Yesu lama nge ‘ku va eka Kriste’ ya tirha eka vamani, kutani hikwalaho ka yini u hlamula tano?
15 Yesu u ya emahlweni: “Loyi a dyaka nyama ya nga ni ku nwa ngati ya nga, u tshama eka mina na mina ndzi tshama eka yena.” (Yohane 6:56) Leswi, manuku, i ntiyiso hi “un’wana ni un’wana” loyi xisweswo a kombisaka ripfumelo eka gandzelo ra Yesu, a ri ni ku langutela ko va ni ‘vutomi eka yena.’ Hinkwavo lava kombaka ripfumelo ro tano va nga ‘va eka’ Yesu. Kavula, “ntshungu lowukulu,” lowu nga ni mintshembo ya la misaveni, a wu ‘le ka Kriste’ hi mhaka yo va vadyandzaka-kulobye, swirho swa mutekiwa wakwe leswi kumaka ku pfuka ka le tilweni tanihi yena. (Varhoma 8:1, 10; 1 Vakorinto 1:2; 2 Vakorinto 5:17; 11:2; Vagalatiya 3:28, 29; Vaefesa 1:1, 4, 11; Vafilipiya 3:8-11) Kambe hinkwavo lava nga ni mintshembo ya la misaveni swi nga va fanela, kahle-kahle va fanele ku twanana hi ku helela ni Tatana ni N’wana eku tiveni na le ku endleni ka ku “rhandza lokunene ka Xikwembu,” tanihi leswi ku nga ntiyiso hi ntlhambinyana.—Varhoma 12:2; ringanisa Yohane 17:21.
16. (a) Xana hinkwavo lava tirhisaka ripfumelo egandzelweni ra Kriste ‘va va eka’ Yesu hi tindlela tihi ta nkoka? (b) Xana vun’we bya vona bya xikongomelo ni matshalatshala swi tikomba eka yini?
16 Hikokwalaho, nkoka wa gandzelo wa nyama ni ngati ya Kriste wa kumeka namuntlha eka hinkwavo lava kombisaka ripfumelo, naswona hinkwavo lava va wu tirhisaka va nga swi kota, hi tindlela ta nkoka, ku ‘va eka’ Yesu. Hinkwavo va ta va xiphemu xa ndyangu wa Yehova Xikwembu wa misava hinkwayo. ‘Emasikwini lawa ya makumu yo nonoha,’ va tsakela vun’we bya misava hinkwayo bya vupfumeri, xikongomelo ni ntirho. Ku tirhisa ripfumelo eka Yesu, va swi kota ku ‘endla mintirho leyikulu’ hi mpimo ku tlula leyi Yesu a yi endleke laha misaveni. Kutani a swi xiyiwe leswaku timiliyoni ta “ntshungu lowukulu” sweswi ti endla 99,7 wa tiphesente ta lava endlaka ntirho wa Yehova enkarhini lowu. (Yohane 14:12; Varhoma 10:18) Vun’we lebyi bya xikongomelo ni matshalatshala byi vonaka eka vumbhoni lebyinene bya misava hinkwayo ni nseketelo wo tirhandzela wa minongonoko ya vuaki ya Sosayiti ya Watch Tower. (Psalma 110:3) Leswaku i vangani va vanhu va misava va nga ta pfumela, kutani va ta eka vun’we byo hlawuleka, swa ha ta voniwa. Xiviko xa sweswinyana xi komba 3 024 131 wa Timbhoni leti chivirikaka.
17. I tinhla tihi leti faneleke ku tlangeriwa hi hinkwavo lava vaka kona eka Xitsundzuxo?
17 Ku languteriwa leswaku vanhu vo tala lava tsakelaka va ta ndlandlamukisa swivandla swa lava va veke kona enkhubyeni wa Xitsundzuxo wa 1986. Timiliyoni ta “tinyimpfu tin’wana” ti ta va kona, kun’we ni magidi lama hungutekaka ya “ntlhambinyana”—hinkwavo va tsakela lunghiselelo ra rirhandzu ra Yehova ha Kriste, va xiya nkoka wa nyama ni ngati ya Kriste. Hambi swi ri tano, hinkwavo va fanele ku vonisisa lomu va yimeke kona. Ku dya swifanekiselo swa Xitsundzuxo a ku nyiki vutomi lebyi nga heriki. Leswi i swikombiso swa gandzelo ra Yesu, leswi swi tirhisiweke ku sungula mayelana ni “ntwanano lowuntshwa.” Vatotiwa volavo lava nghenisiweke eka ntwanano wolowo, kutani vona va ri voxe, va hlanganyela hi laha ku faneleke eka swifanekiselo. Munhu a nga ha va eka ntwanano wolowo wuntshwa, kumbe a nga ri kona. (1 Vakorinto 11:20, 23-26) Lava va nga riki eka ntwanano lowuntshwa ni lava nga nghenisiwangiki hi Yesu eka ntwanano wa mfumo a va hlanganyeli eka swifanekiselo swa Xitsundzuxo, kambe swa ha va fanela ku xiya hi laha nyama ya gandzelo ni ngati ya Yesu swi nga swa nkoka ha kona eka vona. (Luka 22:14-20, 28-30) Gandzelo leri i ndlela leyi ha yona va nga ta kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni.
18. I ntsako wihi lowu vangiwaka hi ku twisisa kahle hinkwaswo leswi gandzelo ra Yesu ri vulaka swona?
18 Hikwalaho a hi tshineleleni xiendlakalo lexi xa Xitsundzuxo hi ku twisisa lokunene ka hinkwaswo leswi gandzelo ra Yesu ri vulaka swona eka vanhu. Onge lava va “ntlhambinyana” va nga tlangela ku vitaniwa ka vona, nakona onge ntshungu lowu kulaka wa “tinyimpfu tin’wana” wu nga tsakela ku langutela ka ku va ni ‘vutomi lebyi hetisekeke eka vona’ emisaveni loko va ri karhi va tlakusa ku hlangana ka vona, sweswi, na Tatana, ni N’wana, na nhlayo leyi hungutekaka ya masalela ya vatotiwa lava va ha riki emisaveni. I ntsako muni wonghasi hi nga na wona leswi “vuswa bya vutomi” sweswi byi kumekaka eka hinkwavo!
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Nakambe vona Matewu 3:9; 9:3; 13:21; Marka 5:30; 6:51; Luka 7:39, 49; 12:17; 18:4; Yohane 5:42; 11:38; Mintirho 10:17; 2 Vakorinto 1:9.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Hi 32 C.E., Yesu u vulavula hi tinxaka tihi timbirhi ta manna, tanihi leti ti lunghiseleriweke vamani?
◻ I vamani lava Yesu a va rhambeleke ku ‘dya nyama yakwe ni ku nwa ngati ya yena,’ naswona leswi va swi endlisa ku yini?
◻ Swi vula yini ku va ni “vutomi eka n’wina,” naswona hi ndlela yihi futhi byona byi kumiwe rini?
◻ I ntsako muni lowu hinkwerhu sweswi hi nga wu hlanganyelaka mayelana ni “vuswa bya vutomi”?