Ku Lwela Matimba Ka Misava Hinkwayo—I mani A Nga Ta Hlula?

“XIKONGOMELO-NKULU xa Soviet a ku ri ku hi sindzisa ku tshika S.D.I. [Strategic Defense Initiative (“Star Wars”)]. Ndzi ehleketa leswaku . . . Mr. Gorbachev wa swi twisisa leswaku a hi tiyimiselanga ku endla tano.” Ku vule Presidente Reagan wa U.S. endzhaku ka nhlengeletano ya le Geneva hi November 1985.

Tanihi loko u swi tiva, ku sukela hi lembe rolero ku Iwa exikarhi ka mimfumo leyi leyikulu ku ye emahlweni. Kambe ku na matiko yo tala lama tixaxametaka na yona kumbe ku yi twela vusiwana, ya vumba Vuxa (ngopfungopfu ntlawa wa vukhomonisi) na Vupeladyambu (hakanyingi ntlawa wa vukhapitalisi). Leswi swi ku endla ku Iwela matimba ka misava hinkwayo. Kutani wa katseka. Nakambe, mphikizano wa matlhari wu hambeta wu yisa ku xungeta ka nyimpi leyikulu emahlweni, leswi xungetaka vumundzuku bya wena—hambi loko u tshama etikweni leri nga tixaxametangiki.

Hikokwalaho, u fanele ku tsakela mbuyelo wa ku Iweriwa ka matimba. Xana ku ta va ni murhi wa ku rhula? Loko swi nga ri tano, i mani a nga ta hlula? Ku tiva ka wena sweswo swi nga khumba vumundzuku bya wena.

Ndlela Leyi Ku Sunguleke Ha Yona

Tibuku to tala ta matimu ya manguva lawa ti vula leswaku ku lwa ka sweswi exikarhi ka Vuxa ni Vupela-dyambu ku sungule hi ku hatlisa endzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hambi swi ri tano, matimu ya Bibele ya komba leswaku i ku ya emahlweni ka ku lwela vurhangeri bya misava loku sunguleke kwalomu ka malembe ya 2 300 lama hundzeke.

Loko u hlaye matimu ya Greece ya khale, wa swi tiva leswaku Alexander the Great u endle tiko rolero ri va mfumo. Leswi a swi vhumbiwe hi Daniyele muprofeta wa Bibele. Ku pfumelelana ni vuprofeta, endzhaku ka loko ‘hosi yoleyo ya vurhena’ yi file hi 323 B.C.E., eku heteleleni mfumo wu ‘avanyiseriwe timheho ta mune’—exikarhi ka tihosi takwe ta mune. (Daniel 11:2-4) Eka leti, Seleucus I Nicator u lawule Siriya na Mesopotamiya—matiko ya le n’walungu na le vuxeni bya tiko-xikaya ra Daniyele, Yuda. Ptolemy Lagus, mufumi un’wana wa Mugriki, u lawule Egipta na Palestina, leswi n’wi vekeke edzongeni ni le vupela-dyambu bya mfumo wa Seleucus Nicator. Swiyimo swa vona leswi ringanaka swi va endle “hosi ya le nwalungwini” na “hosi ya le ḍongeni,” hi laha ku xiximekaka.—Daniel 11:5, 6.

“N’walungu” na “dzonga” ti ve leti faniselaka matiko ya matimba lama hetisiseke mintirho yin’wana ya vuprofeta.a Hi malembe xidzana yo tala, matiko lama hambaneke ya hetisise mintirho ya “tihosi” letimbirhi; kambe matiko lawa minkarhi hinkwayo a ya fanela vuprofeta byin’we. Nkarhi na nkarhi ya tiviwile hi ku Iwa ka wona, loko hakanyingi ya lawula matiko lama vonakaka ya n’walungu na dzonga.

Namuntlha mintirho yoleyo yi fambelana ni swivandla swa “Vuxa” ni “Vupela-dyambu.” Nakambe, lawa i marito yo fanekisela, tanihi leswi matiko hinkwawo ma kulaka. Swivandla swa Bibele swa “n’walungu” na “dzonga” i mimfungho leyi ringanaka hi laha ku faneleke ku nga khathariseki ku kula loku fanaka.

Xikwembu Xa “Hosi Ya Le Ṅwalungwini”

Loko a languta emahlweni “mikarini le’yo hetelela,” Daniyele u vule leswaku “hosi ya le ṅwalungwini” a yi ta “titlakusa henhla ka ŝikwembu hikwaŝo,” yi “nga v̌uri ntšhumu” hi ‘Xikwembu xa vatata wa yona.’ Ematshan’wini ya sweswo, a a ta nyika ku dzuneka eka “ŝikwembu ŝa makhokholo . . . a ŝi bombisa hi nsuku . . . silver . . . maribye ya nkoka ni . . . ŝibombiso ŝiṅwana” a nga si “ya hela.”—Daniel 11:35-39, 45.

Ngopfu-ngopfu hi ku ka yi nga pfumeli eka Xikwembu, “hosi ya le ṅwalungwini” ya namuntlha yi kaneta ku va kona ka Xikwembu naswona hakanyingi yi sivele vukhongeri. Yi titshege swinene hi switlhavani ni nyimpi ku tlula tindlela tin’wana to tikarhatela nkucetelo wa matiko hinkwawo. Kutani yi tirhisa vukosi bya yona bya timali ku “dzunisa” “šikwembu ša makhokholo.” Hi laha ku fanaka, loko “hosi ya le ḍongeni” ya manguva lawa na yona yi dzunisa switlhavani na nyimpi, yi khathalela swikwembu swin’wana, naswona vo tala va vanhu va yona va na vukhongeri bya matimba lebyi katsekaka.

Ku Lweriwa Ka Matimba Ka Manguva Lawa

Loko byi kombetela swiendlakalo swa siku ra hina, vuprofeta byi ri: “E mikarini ya makumu, hosi ya le ḍongeni yi ta himana na yena [hosi ya le n’walungwini], kutani hosi ya le ṅwalungwini yi ta wela henhla ka yena kukotisa šidzedze [xitirho xa nyimpi], [hosi ya le n’walungwini yi ta] nghena e matikweni [yi] v̌av̌amela kukota nambu.”—Daniel 11:40.

Kumbexana wa swi tiva leswaku ku sukela eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava mianakanyo ni vulawuri bya ‘hosi ya le n’walungwini’ swi hangalakile etikweni hinkwaro, ku nga khathariseki tinyimpi leti Iwiweke ku sivela leswi. Leswaku yi ta humelela ku fikela kwihi eka ku ‘nghena ematikweni yi vavamela kukota nambu’ swa ha ta voniwa; kambe “hosi ya le ḍongeni” ya manguva lawa yi ringete ku sivela ku tlula mindzilakano ya yona yi nghena eka leswi swi vuriwaka ntshunxeko wa misava. Xisweswo valala lava va nghenela ku “himana” loku sweswi ku kuriseriweke eka matlhari lama hluvukisiweke ni mphikizano wa lexi bakabakeni. Hi nkarhi lowu, va hehlana hi ku lava ku fuma misava.

Daniyele u ya emahlweni a ku: “O ta [hosi ya le n’walungwini] teka šuma ša nsuku ni ša silver . . . ni hikwaŝo ŝa nkoka ŝa v̌a-Egipta; kutani v̌a-Libia ni v̌a-Kuš v̌a ta lanḍela mitila ya yena.” (Daniel 11:43) Leswi swi nga ha kombetela eka rifuwo ra ntumbuluko; naswona “hosi ya le ṅwalungwini” ya manguva lawa a yi wa lawuli matiko lama nga ni ndzalo ya swiceriwa, ku katsa oyili. Nakambe yi na nkucetelo wa matimba ematikweni lama nge handle ka mfumo wa yona lama fuweke hi rifuwo ra ntumbuluko. Hinkwerhu ka hina hi na xivangelo xo languta hi ntsako loko a ta kuma ku lawula lokukulu ka leswi ni leswaku nkucetelo wakwe wa ikhonomi wu ta fika kwihi.

I Mani A Nga Ta Hlula?

Kambe, i yini lexi sivelaka “tihosi” leti leswaku ti nga tlhontlhi nyimpi yo hetelela? Mhaka yin’wana leyi kulukumba hi leswaku ti chava ndzoviso lowukulu wa matlhari ya tona ya nyutliya. Va vona swi fanela ku kanela hi mintwanano, hambi loko leswi swi nga xiximiwi hakanyingi. Tanihi loko Daniyele a vhumbile u te: “Kutani e tafuleni ri ri riṅwe, v̌a ta v̌ulav̌ula ŝiṅwe hi mav̌unwa. Kambe leŝo ŝi nga ka ŝi nga tiyi, hikuv̌a v̌uheriso byi ta fika hi nkari lo’wu hlawuriweke ntsena.”—Daniel 11:27.

Kutani u rhandza ku tiva leswaku, Ku ta humelela yini eku heteleleni? Xana eku heteleleni va ta kanerisana hi ku rhula loku nga heriki? Kumbe un’wana u ta hlula lon’wana? Ku ya hi vuprofeta lebyi nga eRitweni ra Xikwembu, nhlamulo ya swivutiso hinkwaswo i, E-e! Ha yini? Hikuva hosi ya vunharhu yi ta va hlula kutani yi teka vulawuri bya misava. Kutani ku ta va ni ku hundzuka ka vuhosi—hi ku anghwetla!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso eka tluka 4]

MFUMO WA SWA NYIMPI WA MATIKO LAMAKULU NI SWIPHIQO

Matlhari ya nyutliya

50 000

Nyimpi ya vanhu

11 913 000

Swikepe swa nyimpi

1 350

Swihaha-mpfhuka swo boma ni swo lwa ha swona

20 100

Mathangi

95 800