Tshembeka eSwilweni Hinkwaswo

“Hi titwa swinene leswaku hi ni ripfalo leri tengeke, hi ri karhi hi navela ku endla leswi lulameke minkarhi hinkwayo.”—VAHEVERU 13:18.

1, 2. (a) Ku humelele yini hi vutshembeki enkarhini wa hina? (b) I tinxaka tihi ta vanhu ti katsekeke eka ku pfumala vutshembeki?

LAVA kuleke va nga tsundzuka nkarhi lowu, etindhawini to tala, vanhu a va nga khiyeli mavanti ya vona. A va nga ehleketi ku yivela van’wana kumbe ku va xisa. Loko va lombe mali, a va titwa va boheka ku yi tlherisa hi ku tshembeka. Kutani rito ra vona a ri ri ‘rinene tanihi nsuku.’ I ntiyiso, a ku ri na ku pfumala ku tshembeka, kambe a ku nga onhi hinkwavo. Hambi swi ri tano, namuntlha ku yiva, ku nga tshembeki ni ku xisa i swilo leswi tolovelekeke etindhawini hinkwato ta misava. Naswona swiendlo swo tala swa ku nga tshembeki swi endliwa hi vanhu lava xiximekaka lava tshamaka ni ku tirha etindhawini ta le kusuhi letinene, va ambalaka kahle, va nga ha va va ri na vukhongeri naswona va tivona va ri vaaki-tiko lavanene. Hakunene, ku nga tshembeki ku dumile exikarhi ka vatirhela-mfumo va hulumendhe ni va mabindzu.

² EUnited States vugevenga lebyikulu lebyi tlulaka timiliyoni ta 11 lebyi katsaka ku ngatshembeki bya vikiwa lembe na lembe. Ni ku hluleka ku vika ntsengo wa mali hinkwayo ya muthelo ya ku hundza mamiliyoni magidi 640 wa tirhandi hi lembe. EMutini wa New York, ku ringana vanhu va magidi-dzana va papalata ku hakela mali eka swo famba hi minsoko—siku na siku. Mutirhela-mfumo u vule leswaku loko vaxisi lava hinkwavo a vo khomiwa, “a hi ta va hi lumeke ntirho wa khoto hi tin’hweti to tala.” EJapani mpompolo wa vahakeli wa muthelo wu kume leswaku 95 wa tiphesente yi xisiwe eka mithelo leyi tlhelaka, ku katsa 92 wa tiphesente ta magweta. Hi n’hweti yin’we vanhu vo tlula 16 000 va khomiwa va ri karhi va yiva va khandziya mahala eswitimeleni.

3. Ku nga tshembeki ku ve loku andzeke eka vukati hi ndlela yihi?

³ Ku nga tshembeki ku andzile ni le ka vutomi bya vatekani. Hi malembe yo tala lama hundzeke mpompolo wu hlavutele leswaku 30 wa tiphesente ta vavasati lava tekiweke va Maamerika “va va ni swigangu.” Eka mimpompolo yo tala ya sweswinyana ya vavasati lava tekiweke vo tlula magidi-dzana, 50 wa tiphesente ti pfumele “ku va ni vuxaka bya rimbewu ni un’wana loyi a nga riki nuna wakwe, kumbexana kan’we.” Muxiyi u hlamusele leswaku kumbexana “90 wa tiphesente ta vavanuna lava tekeke” hi laha ku fananaka va xisa.

Xiphemu Xa “Masiku Ya Makumu”

4. Hikwalaho ka yini ku andza ka ku nga tshembeki ku nga hlamarisi eka hina?

⁴ A swi hlamarisi eka malandza ya Yehova leswi ku nga tshembeki ku andzeke. Va swi tiva leswaku lexi i xiphemu xa xikombiso xa ‘masiku lawa ya makumu.’ Rito ra Xikwembu ri vhumbe leswaku enkarhini wa hina vanhu ‘va ta va lava tirhandzaka, va ta va lava rhandzaka mali ngopfu, lava nga tikotiki, lava vengaka leswo lulama. Va ta tiendla wonge hi loko va ri ni vukhongeri, kambe va ta ala matimba ya byona. Va ta ya emahlweni va nyanya ku biha.’ (2 Timotiya 3:1-5, 13) ‘Hi laha ku andzaka,’ ntlawa wa vamathwa-rivona wu pfumerile, vanhu emisaveni “va vekela etlhelo nkoka wa leswo lulama ni leswo biha ivi va honisa ripfalo.”

5. Ku humelele yini loko xiyimo lexi fanaka ni lexi xa siku ra hina xi ve kona eka mfumo wa tinxaka ta khume ta Israyele wa khale?

⁵ Xiyimo emisaveni namuntlha xi bihe ku tlula enkarhini lowu Yehova a a nga si tisa ku avanyisa kakwe eka mfumo wa tinxaka ta khume ta Israyele wa khale. Hi nkarhi wolowo Hosea 4:1-3 yi ri: “Yehova o tengisa v̌aaki v̌a tiko, hikuv̌a a ku na v̌unene, ni ku ṭeṭelela, ni ku tiv̌a Šikwembu e tikweni. Ka hlambanyiwa, ka rukaniwa, ka dlayiwa, ka yiv̌iwa, ka oŝiwa, ku pfukeriwa v̌anhu hi matimba, kambe ngati yi kari ya halatiwa. Hikwalaho tiko ri ni ŝirilo, ni v̌anhu la’v̌a akeke ka rona v̌a ṭanile.” Ku avanyisa ka Yehova loko vavisa ku tisiwe hi 740 B.C.E. loko a pfumelele Asiriya ku hlula Israyele ni ntsindza wa rona wa Samariya ni ku yisa vaaki-tiko va rona evuhlongeni.

6. Hikwalaho ka yini Xikwembu xi ta tisa ku avanyisa eka mafambiselo lawa ya sweswi, naswona ku avanyisa koloko ku tiyiseke hi ndlela yihi?

⁶ Hi laha ku fananaka, Yehova u “tengisa” misava leyi yo pfumala vutshembeki. Matsalwa ya swi veka erivaleni leswaku yi avanyisiwe hi ndlela yo vavisa hi Yehova naswona yi ta ‘hela’ endzovisweni. “Matilo ni misava ya sweswi, swi hlayiseriwe ku tshwa hi ndzilo, swi yimele siku ra ku avanyisiwa ni ra ku lovisiwa ka vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu.” (2 Petro 3:7) Kutani ku hetiseka ka leswi ku tiyile lerova Rito ra Xikwembu ri vulavula hi swona onge hi loko se swi humelerile: “Vonani, Hosi yi fikile ni mavandla ya yona layo hlawuleka ya madzana-dzana, ku ta avanyisa hinkwavo; yi ta veka nandzu eka hinkwavo lava nga chaviki Xikwembu, hi mhaka ya mintirho ya vona hinkwayo leyi lwaka na xona, leyi va yi endleke hi ndlela yo pfumala xichavo eka xona.”—Yuda 14, 15.

7. Ku kondza Yehova a herisa misava leyi yo onhaka, i mimphikamakaneta yihi yi telaka malandza ya yena?

⁷ Hambi swi ri tano, ku kondza Xikwembu xi tisa misava leyi yo ka yi nga tshembeki emakumu ya yona, malandza ya xona ya fanele ku tshama eka yona. Vakriste “va laha misaveni,” hambi leswi hi laha Yesu a vuleke ha kona, ‘va nga riki va misava.’ (Yohane 17:11-14) Xisweswo, siku na siku va boheka ku endla ku avanyisa lokunene loku katsaka ku tshembeka. Leswi swi katsa swiyimo entirhweni, exikolweni, endyangwini kumbe ni vanghana. Eka mimphikamakaneta hinkwayo ya mapfalo ya vona lama leteriweke hi Bibele, malandza ya Yehova ma lava ku titwa hi laha muapostola Pawulo a titweke ha kona loko a te: “Hi titwa swinene leswaku hi ni ripfalo leri tengeke, hi ri karhi hi navela ku endla leswi lulameke minkarhi hinkwayo.”—Vaheveru 13:18.

A Hi ‘Leswi Pfunaka’ Ntsena

8. Hikwalaho ka yini ku tshembeka ku ri swona swi pfunaka eka malandza ya Yehova?

⁸ Ku vuriwe leswaku ‘ku tshembeka swi pfuna ku antswa,’ leswi vulaka leswaku ku tshembeka ku tisa mimbuyelo leyinene. Kambe eka Vakriste, mhaka yi tlula swoleswo. Eka vona, ku tshembeka hi swona swi pfunaka ntsena. Tanihi malandza ya Yehova, va boheka ku ka va nga tekeleli misava leyi yi avanyisiweke yo ka yi nga tshembeki—hayi hi xivangelo xo karhi. Ku ri na sweswo, va fanele ku endla mintirho hinkwayo ya vona hi ku twanana ni milawu ya Xikwembu. Kutani milawu ya xona a yi hundzukanga emhakeni leyi.

9. Xana nawu wa Yehova eka Israyele wa khale wu kandziyise vutshembeki hi ndlela yihi?

⁹ Hi xikombiso, eka Israyele wa khale Yehova u te: “U nga ṭhuki u oŝa. U nga ṭhuki u yiv̌a. U nga ṭhuki u lumbeta warikwenu hi v̌umboni byo hemba. U nga ṭhuki u navela . . . šilo šiṅwana ša warikwenu.” (Eksoda 20:14-17) Hi laha ku fananaka, Levitika 19:11, 12 yi ri: “Mi nga ṭhuki mi yiv̌a. Mi nga ṭhuki mi hembelana, hambi ku ri ku šisana. Mi nga ṭhuki mi hlambanya hi v̌ito ra mina hi ku hemba, hikuv̌a mi ta v̌a mi tlangile hi v̌ito ra Šikwembu ša ṅwina. Hi mina Yehova.”

10. Xana Vukriste byi kandziyisa vutshembeki hi ndlela yihi?

¹⁰ Milawu yo tano yi vuriwile nakambe eka Vakriste. Xisweswo, Rito ra Xikwembu ri ri: “Xana a mi swi tivi leswaku lavo homboloka va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu, xana? Mi nga tshuki mi tikanganyisa: Loko ti ri timbhisa, ni lava phahlaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, ni vayivi, ni va makwanga, ni swidakwa, ni varhukani, ni vaxisi, va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu”; hambi ku ri un’wana ni un’wana loyi a “tsakelaka vunwa.” (1 Vakorinto 6:9, 10; Nhlavutelo 22:15) Hinkwavo lava lavaka ku hanya emafambiseIweni lamantshwa ya Xikwembu va fanele ku xiya timfanelo ta xona, yin’wana ya tona hi leswaku ‘Xikwembu . . . a xi hembi.’ (Tito 1:2; Vaheveru 6:18) Ku nga tshembeki ku sungule hi Sathana, “tata wa mavunwa.”—Yohane 8:44.

11, 12. (a) Hikwalaho ka yini hi fanela ku dyondza vutshembeki sweswi? (b) Hikwalaho ka yini hi titwa hi hlayisekile eka nhlengeletano ya Xikwembu leyi vonekaka?

¹¹ Tanihi leswi “ku lulama ku tshameke kona” eka “misava leyintshwa” leyi tshembisiweke hi Xikwembu, “v̌anhu v̌a misav̌a v̌a dyonḍa ku lulama.” (2 Petro 3:13; Esaya 26:9) Hi yona mhaka leyi nhlayo leyi kulaka hi ku hatlisa ya lava nga ta va vaaki-tiko va Paradeyisi emisaveni sweswi ‘yi dyondzisiwaka hi ta tindlela ta Yehova,’ ku katsa ni leyi ya ku tshembeka. (Esaya 2:3, 4) Xisweswo, Rito ra Xikwembu ra hi tsundzuxa, “mi nga hembelani, leswi mi hluvuleke hanyelo ra n’wina ra khale ni mintirho ya rona.” (Vakolosa 3:9) Nakambe ri ri: “Loyi a a toloverile ku yiva, a nga ha engeti a yiva; kambe a a tikarhate a tirha hi mavoko ya yena, a tirhela swo tipfuna ha swona, leswaku a ta kuma swo pambulela loyi a pfumalaka.”—Vaefesa 4:28.

¹² Kutani malandza ya Yehova ya fanele ku tshembeka eka swilo hinkwaswo. Tanihi leswi swoleswo ku nga ndlela leyi un’wana ni un’wana a nga ta va eka mafambiselo lamantshwa ha yona, hi leswi vanhu va Xikwembu va faneleke ku va xiswona sweswi. Mawaku ntsako wonghasi wa ku hlanganyela ni vandla ra matiko hinkwawo ra timiliyoni ta vanhu lava va hlakulelaka ku tshembeka! Hi titwa hi hlayisekile swonghasi eka paradeyisi leyi ya moya leyi yi nga muhandzu wa matimba ya moya lowo kwetsima wa Xikwembu, “lowu Xikwembu xi wu nyikeke lava va xi yingisaka.” (Mintirho 5:32) Pimanyisa sweswo ni moya lowo biha lowu nghenaka emisaveni leyi ehansi ka “xikwembu xa misava leyi,” Sathana Diyavulosi.—2 Vakorinto 4:4; Vagalatiya 5:19-24.

Ku Tshembeka Loku Xiyiwaka Hi Van’wana

13, 14. Xana van’wana va hlamusele vutshembeki bya vanhu va Yehova hi ndlela yihi?

¹³ Ku tshembeka ka vanhu va Xikwembu hakanyingi ku xiyiwa hi van’wana. Hi xikombiso, phepha-hungu ra Italiya Il Piccolo ri humese papila ro huma eka un’wana wa vahlayi va rona leri nga te: “Ndzi navela ku nkhensa wansati loyi a tivuleke Mbhoni ya Yehova naswona loyi a nyikeke vumbhoni bya xikombiso xa ku tshembeka hi ku ndzi tlherisela, hi nyuziphepha leyi, ntsengo lowu xiyekaka wa mali leyi ndzi lahlekeleke.” EUnited States, The Indianapolis Star yi tsale hi mpatswa wa Timbhoni lowu kumeke $4 000 (R10 260) ivi wu yi tlherisela eka n’wini wa yona. Phepha ri vule leswaku mpatswa “a wu nga ri na minkanakano hi leswi a wu ta swi endla.” Ha yini swi nga ri tano? Wu te: “A hi nga ta swi kota ku yi teka. Hi Timbhoni ta Yehova.”

¹⁴ Loko Mbhoni eMissouri yi kume $9 500 (R24 360) ivi yi yi yisa eka maphorisa, phepha-hungu ri tshahe mutirhela-mfumo a ku: “Swa kala ku va munhu a kuma mali yo tano ivi a yi tlherisa. A hi si va ni munhu loyi ndzi nga n’wi tsundzukaka loyi a tshameke a endla tano. Hakunene a swi hlamarisa.” Nhloko-mhaka yi hlamusela leswaku Mbhoni “a yi vanga ni mianakanyo yo teka mali.” Mutirhela-mfumo la tirhanaka na swona u vule leswaku Mbhoni “a yi pfuxete ripfumelo ra yena ra leswaku ka ha ri ni vanhu van’wana lava tshembekaka exikarhi ka vanhu.” Mbhoni yi hlamurile: “Hina tanihi vanhu ha tidzunisa hi ku va lava tshembekaka etimhakeni hinkwato.”

15, 16. I mintokoto yihi yi kombaka leswaku vutshembeki ni le ka swilo leswintsongo bya xiyiwa hi van’wana?

¹⁵ A hi le ka swilo leswikulu ntsena laha hi faneleke ku tshembeka kona. Ku tshembeka ka laveka ni le ka swilo leswintsongo. (Luka 16:10) Hi xikombiso, loko ndyangu wa Mbhoni wu tshame ehodela ya le Florida, mufana wa wona u teke xilopo (nkwama wa xikhegelo) handle ko swi xiya, a anakanya leswaku i xisokisana xakwe xo rhangisa. Ndyangu wu xi tlherisele ehodela hi poso, kutani mininjhere wa hodela a tsala: “Hi rhandza ku mi nkhensa swinene ngopfu hi ku tshembeka ka n’wina. Hambi leswi ku tlherisa xilopo xa hina kahle-kahle a ku ri xiendlo xa n’wina lexi tolovelekeke xa siku na siku, eka hina a ku ri nchumu lowu faneriwaka hi ku bumabumeriwa.” Hi laha ku fananaka, loko mpatswa wa Timbhoni hi ku paxeka wu teke peni yo tsala ehodela ya le Georgia ivi wu yi tlherisa, mininjhere u tsarile: “Ndza mi nkhensa hi ku heta nkarhi mi tlherisa peni yo tsala leyi hi ku paxeka mi yi pakeke ni nhundzu ya n’wina. Swa phyuphyisa ku amukela mapapila yo tano tanihi leri mi ri rhumeleke ro huma eka vanhu vo tano vo tshembeka!”

¹⁶ Mufana wa Mbhoni la nga eka ntangha nharhu a a tlanga ‘baseball’ exikolweni. A a katsekile eka ntlangu wo kamanyetana, kambe u swi tivile leswaku a a “humile.” Vatlangi va xipani-kulobye va ringete ku vula leswaku a a “hlayisekile.” Kambe xirho xa xipani lexi va tlangaka na xona xi vule leswaku a ku ri na ndlela yin’we leyi tiyeke yo kuma ntiyiso. Xi ku: “N’wi vutiseni loko a humile kumbe e-e. I Mbhoni, kutani Timbhoni a ti hembi.” Mahanyelo lamanene ya mufana loyi eka timhaka ta siku na siku a ya xiyiwile hi van’wana. I ntiyiso, hi ku hanya hi milawu ya Xikwembu, hambi “hi milomu ya vana” ku dzuneka ku nga ta eka Yehova.—Matewu 21:16.

17, 18. I mbuyelo wihi lowunene lowu milawu ya Yehova malunghana ni vutshembeki yi nga na wona eka vanhu va timbilu letinene?

¹⁷ ENigeria, nuna wa Mbhoni yin’wana a a yi lwisana swinene ni ku ya ka yona enhlengeletanweni ya xifundza. Kutani a n’wi landza kwale ivi a ringeta ku kavanyeta. Endzhaku ka xiyenge, wanuna u te: “Sweswi ndzi lava ku mi ringa n’wina Timbhoni.” Loko a nga voniwi hi munhu, u teke mali exikhwameni xakwe, a yi fungha, a yi pfinya-pfinya, a yi lahlela ehansi. Endzhaku, a vula leswaku u lahlekeriwe hi mali yakwe. Kambe u byeriwe ku nga vileli hikuva yi ta kumeka. U tlhelele laha a a lahlele kona mali, kambe a yi nga ha ri kona. A ku: “Aha, ma hemba n’wina vanhu ndzin’wina!” Kutani u byeriwe leswaku mali a yi kona kwalaho kambe yi fanele yi yisiwe eka Ndzawulo ya Leswi Lahlekeke No Kumeka. Hakunene mali leyi funghiweke a yi ri eka ndzawulo yoleyo naswona yi tlheriseriwe eka yena. Ntokoto lowu wu n’wi khutaze ku xiya leswi nsati wakwe a a swi pfumela, kutani namuntlha hi un’wana wa Timbhoni ta Yehova.

¹⁸ Eka papila leri tsaleriweke yindlu-nkulu ya misava ya Timbhoni ta Yehova eNew York, wansati loyi a nga riki Mbhoni u vule leswaku u lava ku hlamusela eka xiendlakalo lexi humeleleke nhwana wa yena exikolweni. Wanhwana wakwe a a ri na tomu ra hanci ro durha leri tshameke ri yiviwa. Endzhaku ka malembe mambirhi, wanhwana u kume papila leri a ri ku: “Eka Lili, hi leri tomu ra wena leri yiviweke malembe ma nga ri mangani lama hundzeke. Hi mina loyi ndzi ri tekeke, kambe sweswi ndzi un’wana wa Timbhoni ta Yehova, kutani ripfalo ra mina lerintshwa ri nga ka ri nga ndzi pfumeleri ku tama ndzi tshama na rona. Ndza tisola hakunene. Ndzi rivalele.” Ina, lava rhandzaka ku tirhela Yehova va fanele ku hlakulela ‘ripfalo leri tengeke, tanihi leswi hi rhandzaka ku hanya hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.’—Vaheveru 13:18.

Ku Hlayisa Nhlengeletano Yi Tengile

19. (a) Loko Mukriste a endla xiendlo xo pfumala vutshembeki, xana u fanele ku endla yini? (b) Loko vantsongo exikarhi ka hina va katseka eka swiendlo swa ku nga tshembeki, ku ta humelela yini eka vona, naswona ha yini?

¹⁹ Loko nandza wa Xikwembu handle koswi xiya a endla xiendlo xo pfumala vutshembeki, kutani u fanele hi ku hatlisa a xi lunghisa loko a xi vona kumbe loko a byeriwa xona. Naswona loko vanhu va nga ri vangani exikarhi ka hina va lahlekeriwa hi ku tlangela ka vona ka milawu ya Bibele ivi va phikelela swiendlo swo ka swi nga tshembeki va nga ka va nga pfumeleriwi ku thyakisa vanhu va Xikwembu. Va ta tsemiwa. (1 Vakorinto 5:11-13) Eka leswi hi nga tiseketela hi mpfuno wa le tilweni, hikuva Yesu u vhumbile: “N’wana-wa-Munhu ú ta rhuma tintsumi ta yena, ti ta humesela ehandle ka Mfumo wa yena vakhunguvanyisi hinkwavo ni lava endlaka leswo biha, . . . enkarhini wolowo, lavo lulama va ta hatima kukotisa dyambu, eMfun’weni wa Tata wa vona.”—Matewu 13:41-43.

20, 21. (a) Hikwalaho ka yini hi ku tiyiseka hi nga rhambaka vatitsongahati ku gandzela Yehova na hina? (b) I mhaka yihi ya vutshembeki yi nga ta hlamuseriwa eka nhloko-mhaka leyi landzelaka?

²⁰ Xisweswo, nhlengeletano ya Yehova yi hlayisiwe yi tengile. Hikwalaho, yi ‘hatima’ tanihi pakani eka vanhu va timbilu leti tshembekaka. Hi yona mhaka leyi hi ku tiyiseka hi nge eka vatitsongahati va misava: “A hi yeni, hi tlhandlukela e nṭhav̌eni ya Yehova [ndhawu leyi tlakukeke kumbe xivandla xa vugandzeri bya ntiyiso] . . . a ta hi dyonḍisa tindlela ta yena, kutani hi famba hi tindlela ta yena.”—Mikea 4:2.

²¹ Tanihi leswi malandza ya Yehova ya faneleke ku tirhisa vutshembeki eka swilo hinkwaswo, kavula, leswi swi ta katsa ku tirhisana ka vona ka bindzu ni Timbhoni tin’wana. Laha na kona, mimphikamakaneta ya vutshembeki yi nga tlakuka. Hi yihi yin’wana ya yona? Xana hi nga tirhisana na yona hi ndlela yihi? Nhloko-mhaka leyi landzelaka yi ta hlamusela mhaka leyi ya vutshembeki.

Swivutiso Swa Mpfuxeto

◻ Ku humelele yini eka vutshembeki esikwini ra hina? Ha yini?

◻ Rito ra Xikwembu ri vulavula hi xilaveko xa vutshembeki hi ndlela yihi?

◻ Hikwalaho ka yini hi fanela ku hlakulela vutshembeki hambi emahlweni ka mafambiselo lamantshwa?

◻ I mintokoto yihi yi kombaka risima ra vutshembeki?

◻ I ntshembo wihi wu nga kona wa leswaku vutshembeki byi ta hlayisiwa exikarhi ka hina?

[Xifaniso eka tluka 13]

Sweswi, lava va nga ta va vaaki-tiko va mafambiselo lamantshwa ya Xikwembu va karhi va leteriwa eka ndlela ya Yehova ya vutshembeki