Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Hikwalaho ka yini Yesu a vule leswaku muproselita wa Vafarisi a a ri ‘loyi a fanelaka hi Gehena kambirhi ku tlula’ Vafarisi?

Entiyisweni, Vamatiko lava hundzukeleke eka ntlawa wa Vufarisi bya Xiyuda a va soleka ngopfu. Van’wana va vona va nga ha va lava eku sunguleni a va nga amukeriwi hi Xikwembu, kambe loko va hundzuka Vafarisi, va ve lava nga amukeriwiki kambirhi, va kongoma endzovisweni eGehena hakunene.

Xivandla xa Hinom a xi ri edzongeni/dzonga-vupela-dyambu bya marhangu ya Yerusalema. Minkarhi yin’wana a xi tirhiseriwa swikwembu swa hava ni magandzelo ya vanhu. (2 Tikronika 28:1-3; 33:1-6; Yeremia 32:35) Kutani xi ve xivandla xa ku lahlela mathyaka, ku katsa ni mintsumbu ya swigevenga leswi langutiweke swi nga faneriwanga hi ku lahliwa hi langutelo ra ku pfuxiwa ka vafi.—Ringanisa Matewu 5:22.

The New Bible Dictionary (yo hleriwa hi J. D. Douglas, 1962) yi vula leswaku ‘xivandla xa Hinom a xi ri ehandle ka Yerusalema, laha vana a va hisiwa kona tanihi magandzelo ya Molok. Xi ve mfungho wa vuprofeta wa ku avanyisa ivi endzhakunyana wu va wa nxupulo wo hetelela.’ Mujesuit John L. McKenzie, eka Dictionary of the Bible yakwe (1965), wa tlhandlekela: “Hikwalaho ka [ndhumba ya vugandzeri ya gandzelo ra vanhu] Yeremiya u rhukane xivandla lexi ivi a vhumba leswaku a xi ta va xivandla xa rifu ni nthyakiso (7:32; 19:6 yi landzela). Xivandla lexi ku kombeteriwa eka xona, hayi hi vito eka Es[aya] 66:24, tanihi xivandla lexi mintsumbu ya lava feke lava xandzukeleke Yahweh yi nga ta latiwa eka xona . . . Hambi swi ri tano, eka tibuku ta vafundhisi, ndzilo lowu nga heriki a hi nxupulo lowu nga heriki hakunene . . . [Gehena] i xivandla lexi eka xona lowo biha a heriseriwaka ntsumbu ni moya, leswi kumbexana swi kandziyisaka mianakanyo ya ku lovisiwa (Mt 10:28).”

Loko hi hlaya timhaka to fana na Matewu 15:1-8; Yohane 8:12-19, 31-41; 9:13-34; 11:45-53, hi nga twisisa mhaka leyi ha yona Yesu a vuleke leswaku Vafarisi a va faneriwa hi ku lovisiwa, loku faniseriweke hi Gehena. I ntiyiso, van’wana va nga ha hundzuka ivi va kuma ku amukeriwa hi Xikwembu, kambe tanihi ntlawa, a va faneriwa hi ku lovisiwa loku nga heriki. Kriste u te: “Mi ni khombo n’wina vatsari ni Vafarisi, vakanganyisi, hikuva mi rhendzeleka ni malwandle ni matiko, leswaku mi ta kuma muproselita un’we ntsena; kutani loko mi n’wi kumile, mi n’wi endla loyi a faneriwaka hi [Gehena] ku tlula n’wina kambirhi.”—Matewu 23:15.

A ku ri ni leswi engetelekeke eka Vafarisi va Vayuda, kambe lava va veke vaproselita a va ta va lava ‘fanelaka hi Gehena kambirhi ku tlula’ Vafarisi hi ndlela yihi? Vadyondzisiwa lava a va nga ri Vamatiko lava a va ri ni ntwelo-vusiwana eka Vayuda kumbe lava va hundzukeke ni ku yimbisiwa. (Luka 7:2-10; Marka 7:24-30; Mintirho 8:26-34; 10:1, 2) Doo, Yesu a nga vulavuli hi vaproselita eka Xiyuda kambe hi vaproselita eka Vufarisi bya vukanganyisi. Xiyimo xa vona xi ve xihi?

Van’wana va lava eku sunguleni va nga ha va va ve vadyohi lavakulu kumbe vagandzeri lava hundzeletaka timhaka va swikwembu swa mademona, xisweswo va va lava nga amukeriwiki swinene hi Xikwembu. Kumbexana van’wana a va ri enxaxamelweni wa Gehena hikuva va dyohele moya wa Xikwembu hi ndlela yo karhi. (Matewu 12:32) Loko ku ri leswaku xiyimo xa vona emahlweni ka Yehova a xi nga si fikelela xiyimo xexo, va teke goza ra leswi nyanyisaka. Va hundzukele ku landzela leswi tlulaka mpimo swa Vafarisi. Vaproselita lava va tinghenise eka mihiva-hivani ya vukanganyisi ni malangutelo yo tlurisa mpimo lama lawuleke vunene byihi na byihi bya mahanyelo lamanene ni ntiyiso leswi van’wana lava hundzuleriweke eXiyudeni va nga ha vaka va swi kumile. Entiyisweni, Vafarisi lava va vaproselita va ve lava tlurisaka mpimo ku tlula vadyondzisi va vona lava avanyisiweke. Kutani loko Vafarisi va Vayuda va ve ‘lava fanelaka hi Gehena,’ vaproselita lava a va ri tano, kumbe, hi laha Yesu a swi phofuleke ha kona, kambirhi.

[Mepe/Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

MEPE WA YERUSALEMA WA LEMBE XIDZANA RO SUNGULA

XIVANDLA XA TEMPELE

NAMBU WA HINOM

(GEHENA)

[Xifaniso]

Xiyenge xa Xivandla xa Hinom namuntlha

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.