Hlayisa Ku Chava Ka Wena Ka Yehova
“Nḍi Hosi le’yikulu, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla, kutani v̌ito ra mina ri tšhav̌iwa e šikari ka matiko.”—MALAKIA 1:14.
1, 2. (a) I mahungu wahi ya matimba lama khomiweke hi buku ya Malakia? (b) I dyondzo yihi leyi yi nyikeriweke hi marito yo sungula ya mahungu ya Yehova?
“XILERISO: Rito ra Yehova leri rhumeriweke Israyele ha Malakiya.” (Malakia 1:1, NW.) Nhlamuselo leyi yo koma, leyi nyanyulaka yi sungula buku ya Bibele ya Malakia. EBibeleni xileriso hakanyingi i ku soriwa ka vubihi. Leswi i ntiyiso hakunene emhakeni ya buku ya Malakiya ni mahungu ya yona lama kongomeke ni lama nga ni matimba eka tiko ra Israyele. Ku ma xiya ka hina ku ta kombisa xilaveko xo hlayisa ku chava ka hina Yehova ni rirhandzu ra hina eka yena.
2 Tindzimana timbirhi to sungula ta buku ti na dyondzo eku nyikeleni ka ndzayo. Yehova u tiyisekisa vayingiseri vakwe hi ku navela kakwe ko va pfuna: “Nḍi mi ranḍile, ku v̌ula Yehova.” Mayana masungulo lama tshembisaka, lama tsakisaka ya vanhu va timbilu leti tshembekaka va Israyele la nga yingisiki. Mahungu ya ya emahlweni: “Kambe mi ri: U hi ranḍile ha yini? A nḍi ku: Esawu a a ri makwa Yakob! Ku v̌ula Yehova; kutani, nḍi ranḍe Yakob, kasi Esawu, yena, nḍi ṅwi v̌engile; nḍi onhe tinṭhav̌a ta yena, ni nḍaka ya yena nḍi yi nyike timhungubye ta mananga.”—Malakia 1:2, 3.
3. A ku ri swihi swivangelo swa ku titwa ka Yehova eka Yakobo na Esawu?
3 Ha yini Yehova a rhandze Yakobo naswona, endzhakunyana, vatukulu va Yakobo, Vaisrayele? A ku ri hi leswi Yakobo a a chava Xikwembu naswona a a xixima vatswari va yena lava chavaka Xikwembu. Esawu, hi tlhelo rin’wana, a a ri munhu wa vutianakanyi, a a nga chavi Xikwembu. Nakambe, a a nga va xiximi vatswari vakwe, lava a va ri na mfanelo leyi va yi nyikiweke hi Xikwembu, ya ntumbuluko yo rindzela ku yingisa ka yena. Hi laha ku faneleke, Yehova u rhandze Yakobo kambe a venga Esawu. Lexi i xitsundzuxo eka hina. Hi fanele ku papalata ku lahlekeriwa hi ku chava Xikwembu ivi hi rhandza rifuwo ku fana na Esawu, loyi a laveke ku anerisa ku navela kakwe ka nyama ntsena.—Genesa 26:34, 35; 27:41; Vaheveru 12:16.
4, 5. (a) Ndlela evuton’wini bya Yakobo na Esawu yi ve na vuyelo byihi eka vatukulu va vona? (b) Xana leswi a swi fanele swi khumbe Vaisrayele hi ndlela yihi?
4 Tanihi leswi ndlela ya Yakobo yi tikombeke yi ri nkateko eka vatukulu vakwe, Vaisrayele, kutani ndlela ya Esawu yi tikombe yi hambana swinene eka vatukulu vakwe, Vaedom. Vaedom a va wu tsakelanga nkateko wa Yehova. Ku ri na sweswo, hi ku kaneta ka vona ngopfu ka vanhu vakwe va ntwanano, va kondletele rivengo ra Yehova. Va hlaseriwe hi mavuthu ya Nebukadnetsar naswona endzhaku hi Vaarabiya. Eku heteleleni, hi laha swi profetiweke ha kona hi Yehova, Vaedom va nyamalarile tanihi tiko.—Obadia 18.
5 Ku avanyisa ka Xikwembu ehenhla ka Edom ku sungule emahlweni ka siku ra Malakiya. Leswi a swi fanele swi va khumbe njhani Vaisrayele? Yehova wa va byela: “Mahlo ya ṅwina ma ta ŝi v̌ona, kutani mi ta ku: Yehova o ta v̌a nkulu e henhla ka tiko ra Israel.” (Malakia 1:5) Hi malembe xidzana yo tala, Israyele u vonile rirhandzu leri Yehova a a ri na rona eka yena tanihi tiko hi “mahlo” ya yena.
Swiendlo Swa Hina Swi Ta Komba Loko Hi Chava Xikwembu
6. I xihehlo xihi lexi Yehova a xi endleke eka Vaisrayele?
6 Xileriso xi ya emahlweni xi ku: “Ṅwana O tšhav̌a tata wa yena, ni nanḍa O tšhav̌a hosi ya yena. Kambe loko nḍi ri tatana, ku kwihi ku ḍunisiwa ka mina šana? Ni loko nḍi ri hosi, ku kwihi ku tšhav̌iwa ka mina šana? Ku v̌ula Yehova wa mav̌andla e ka ṅwina, v̌aprista, la’v̌a solaka v̌ito ra mina.” (Malakia 1:6; Eksoda 4:22, 23; Deuteronoma 32:6) Yehova u lulamisile Vaisrayele, a va phamela ni ku va sirhelela tanihi leswi tatana a endlaka swona eka jaha rakwe. Hi mfanelo a a rindzele ku tlheriseriwa yini? Ku xiximiwa ni ku chaviwa. Tiko, ku katsa ni vaprista, va hluleke ku endla leswi kambe, ku ri na sweswo, va kombe ku delela vito ra Yehova ni ku ri sandza. Va ve “v̌ana la’v̌a hambukeke. ”—Yeremia 3:14, 22; Deuteronoma 32:18-20; Esaya 1:2, 3.
7. Vaisrayele va titwe njhani hi ta xihehlo lexi, naswona nhlamulo ya Yehova a ku ri yihi eka vona?
7 Vaisrayele va vutisile va ku: “Hi sanḍile v̌ito ra wena ha yini-ke?” Yehova u hlamule hi matimba a ku: “Mi tisa ŝinkwa le’ŝo biha e altarini ya mina, kutani mi ri: Hi ku nyamise ha yini-ke? Hi loko mi ku: Tafula ra Yehova ra soleka. Ni loko mi tisa šifuwo le’šo-fe-mahlo e ku endla ganḍelo, šana a hi nanḍu-ke? Ni loko mi tisa le’ši khutaka, ni le’ši v̌abyaka, a hi nanḍu šana? Ŝi yise ka mufumi wa wena, šana o ta ku ṭakela, kumbe a ṭakisiwa hi wena šana? ku v̌ula Yehova wa mav̌andla.”—Malakia 1:6-8.
8. Vaisrayele a va komba yini hi mintirho ya vona?
8 Munhu a nga anakanya Muisrayele a ri karhi a languta ntlhambi wakwe ivi hi mano a hlawula leswo-fe-mahlo kumbe xihari lexi khutaka leswaku a swi nyikela Yehova! Hi ndlela leyi a a ta susumetiwa hi mintirho yo endla gandzelo kambe hi vutianakanyi a tihlayisela leswo antswa swa ntlhambi. A a nga ta chava ku endla nchumu wo tano eka mufumi wakwe! Kambe Vaisrayele va swi endlile eka Yehova—onge hi loko a nga voni makungu ni ku xisa ka vona. Yehova u va vutisile hi laha ku faneleke a ku, “Ku kwihi ku tšhav̌iwa ka mina?” Hi marito ya vona va nga ha va va vule leswaku va chava Yehova, kambe swiendlo swa vona swi kombe swin’wana kahle.—Deuteronoma 15:21.
9. Xana vaprista va te yini hi leswi vanhu a va swi endla?
9 Xiendlo xa vaprista a ku ri xihi eka magandzelo lawa yo nyenyetsa? Va te: ‘A swi bihanga.’ Va yimelele ndlela yo biha ya Vaisrayele. Kutani hambi leswi mahlonga lama vuyeke hi le Babilona ma endleke masungulo lama chivirikaka eku pfuxeteni ka vugandzeri bya ntiyiso, endzhaku va ve ni vusopfa, va tinyungubyisa ni ku tivula lava lulameke. Va lahlekeriwe hi ku chava ka vona Yehova. Kutani, ntirho wa vona wa le tempeleni wu ve xisolo, naswona va hlayise minkhuvo hi ndlela leyi tolovelekeke.—Malakia 2:1-3; 3:8-10.
10. (a) I gandzelo rihi leri Yehova a ri lavaka namuntlha? (b) Xana gandzelo ra hina ri nga amukeriwa hi Yehova hi ndlela yihi ntsena?
10 Van’wana va nga ha kaneta: ‘Leswi a swi tirhi eka hina; a ha ha humesi magandzelo ya swiharhi.’ Kambe hi na muxaka wun’wana wa gandzelo wo wu nyikela. Xiya xikombelo xa Pawulo xa xihatla: “Loko swi ri tano vamakwerhu, ndza mi khongotela hikwalaho ka tintswalo ta Xikwembu, leswaku mi nyiketa vutomi bya n’wina hinkwabyo, mi va mhamba leyi hanyaka, leyi hlawulekeke, leyi amukelekaka eka Xikwembu; hi wona magandzelele ya n’wina ya xiviri.” (Varhoma 12:1) Gandzelo leri Yehova a ri lavaka namuntlha hi wena! Hi leswaku, matimba, malunghelo ni vuswikoti bya wena. Gandzelo ra hina ri ta amukeriwa hi yena ntsena loko ku ri leswi hi swi kotaka. Ku nyika Yehova leswi saleke, ku fana ni gandzelo ra leswi khutaka, leswi vabyaka, hakunene swi ta khumba vuxaka bya hina na yena.
11. I ku tikambela kwihi loku nandza un’wana ni un’wana la tinyiketeke wa Yehova a faneleke ku ku endla?
11 Entiyisweni, hambi loko van’wana va nga ha ku, ‘A swi bihanga,’ hi tiva hi laha Yehova a titwaka ha kona hi swona. Hikwalaho ke, hi vukheta a hi kambeleni ” mhamba ” ya ‘ntirho lowo hlawuleka’ leyi hi yi nyikelaka, leyi katsaka ku hlanganyela loku hi nga na kona eku chumayeleni, edyondzweni ya munhu hi xiyexe, xikhongelo ni ku va kona eminhlanganweni. Xana wa aneriseka leswaku u nyika Yehova leswi u nga swi kotaka, kumbe hi leswi saleke ntsena? Ku na khombo ro katseka swinene eku titsakiseni kumbe ku tirivatisa hi mahelo-vhiki lerova munhu a nga vi na nkarhi kumbe ntamu wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ni ku va kona eminhlanganweni. Ndlela ya hina hinkwayo ya vutomi, ku hanya ka hina ka siku na siku, ku katsa ni malangutelo ni minsusumeto, swi fanele ku twananisiwa ni gandzelo leri hi ri endlelaka Yehova. Ku nga vi swin’wana kambe a ku ve leswi antswaka!
Ku Hlawula Vachavi Va Ntiyiso Va Xikwembu
12. I xitsundzuxo xihi xi nyikeriwaka sweswi?
12 “Kutani ŝeŝi,” ku vula vuprofeta, “khongelani e mahlweni ka Šikwembu, leŝaku ši hi ṭeṭelela!” (Malakia 1:9) Yehova u khutaza Vaisrayele ku endla leswinene, va komba ku chava Xikwembu loku faneleke ni ku xi nyika leswi xi fanelaka. Hi fanele ku endla leswi fanaka namuntlha. I ku hanya hi swilaveko swa Yehova ntsena laha hi nga kumaka ni ku hlayisa tintswalo ta yena.
13. (a) Handle ko chava Xikwembu, hi nga wela eka xirimbana xihi? (b) Xana makwanga ya khumbe vaprista va Vaisrayele hi ndlela yihi?
13 Handle ka ku chava Xikwembu loku faneleke, ntirho wa hina eka xona wu nga endliwa hikwalaho ka ntolovelo ni ku vuyeriwa ka vutitivi ntsena. Xiya hi laha Yehova a vutisaka vaprista va 1srayele ha kona malunghana ni ntirho wa vona wa le tempeleni: “I mani e šikari ka ṅwina l’a nga ta pfala tinyangwa, leŝaku mi nga ha ṭhuki mi ṭhiv̌ela nḍilo wa altari ya mina—ha ntšhumu? A nḍi ṭakisiwi ha ṅwina, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla, nḍi nga ka nḍi nga amukeri ganḍelo le’ri tisiwaka hi mav̌okoya ṅwina.” (Malakia 1:10) Oho, ina, vaprista a va ri kwalaho va endla ntirho wa le tempeleni, va lotlela swipfalo swa xikwetsimisiso, va lumeka mavoni ya tialtari. Kambe leswi a va swi endlelanga mahala. A va lava tinyiko ni ku beriwa mati hi Vaisrayele lava teke ku ta endla magandzelo etempeleni. Yehova a swi n’wi tsakisanga enkarhini wolowo, naswona a swi n’wi tsakisi sweswi, entirhweni lowu endliwaka hikwalaho ka vutianakanyi ntsena. Swa nyenyetsa eka yena.
14. Ha yini ku ri na xilaveko sweswi xo tivonela eka makwanga?
14 Xilaveko xo tivonela eka vutianakanyi ni makwanga a xi hungutekanga esikwini ra hina. Hi ku phindha-phindha Matsalwa ya hi tsundzuxa hi ku tivonela eka makwanga, ya vula leswaku vanhu va makwanga a va tsakeriwi hi Yehova. (1 Vakorinto 6:10; Vaefesa 5:5) Eku hetisiseni ka vutirheli bya hina, onge rirhandzu ra hina ni ku chava Yehova swi nga hi sivela ku byi endla hi vutianakanyi. Hi fanele ku hatlisela ku susa mikhuva yihi na yihi yo tano leyi nga ha humelelaka etimbilwini ta hina. Vakulu ni malandza ya vutirheli ngopfu-ngopfu va tsundzuxiwa ku ka va nga vi na “makwanga.” (Tito 1:7; 1 Timotiya 3:8; 1 Petro 5:2) Van’wana hi xikongomelo va nga ha hlakulela vuxaka ni vamakwerhu lava nga va pfunaka hi rifuwo ntsena, swi hetelela hi ku tsakeriwa ni ku honisa ku tsundzuxa vanhu vo tano. A hi lavi ku fana ni vaprista va makwanga va 1srayele lava a va lava tinyiko ni ku beriwa mati eka Vaisrayele-kulobye.
15. (a) Malakiya u kombe leswaku a ku ta va ni vachavi va Yehova eswiphen’wini hinkwaswo swa misava hi ndlela yihi? (b) I matsalwa wahi man’wana lama seketelaka leswi?
15 Namuntlha, loko Yehova a a lo vutisa xivutiso lexi nge, “Ku kwihi ku tšhav̌iwa ka mina?” xana munhu un’wana ni un’wana a a ta hlamula a ku, ‘Hi hina lava, vanhu lava ku chavaka’? Swinene ngopfu! I vamani? I timbhoni leti tshembekaka ta Yehova, leti kumekaka eswiphen’wini hinkwaswo swa misava. Ntlawa lowu wa vanhu va matiko hinkwawo ni ntirho lowu a va ta wu endla wu vhumbiwile eka Malakia 1:11: “Hikuv̌a ku suka e ku humeni ka dyambu, e ku ya fika e ku peleni ka rona, v̌ito ra mina hi le’rikulu e šikari ka matiko, ni . . . ŝitlhav̌elo ŝi tiseriwa v̌ito ra mina, ma nga maganḍelo la’ma tengeke; hikuv̌a v̌ito ra mina ri ri rikulu e šikari ka matiko, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla.”—Nakambe vona Psalma 67:7; Esaya 33:5, 6; 41:5; 59:19; Yeremia 32:39, 40.
16. Ku suka eku humeni ka dyambu ku ya eku peleni ka dyambu ku nga va ni tinhlamuselo tihi leti hambanaka, naswona leswi swi hetiseke njhani?
16 Swi fanela swonghasi leswi Malakiya laha a vulavulaka hi ta ntirho lowukulu lowu endliwaka esikwini ra hina ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene emisaveni hinkwayo. (Matewu 24:14; Nhlavutelo 14:6, 7) Ku suka eku humeni ka dyambu ku ya eku peleni ka dyambu, hi ku twisisa ka ntivoswa-misava, swi vula ku suka evuxeni ku ya evupela-dyambu. Ku nga khathariseki laha hi langutaka kona emisaveni namuntlha, hi kuma vachavi va Yehova va endla ku rhandza ka yena. Ku suka eku humeni ka dyambu ku ya eku peleni ka dyambu nakambe swi vula siku hinkwaro. 1na, ku dzunisa ku nyikeriwa minkarhi hinkwayo hi malandza lama chavaka Xikwembu. Hi laha Yehova a tshembiseke ha kona, vito rakwe ri twarisiwa emisaveni hinkwayo hi lava hakunene va n’wi chavaka.—Eksoda 9:16; 1 Tikronika 16:23, 24; Psalma 113:3.
Hlayisa Xichavo Lexi Faneleke Xa Xikwembu
17. Vuyelo byo lahlekeriwa hi ku xixima ka hina ka Yehova ni ku n’wi chava byi nga va yini?
17 Eka lava va hlulekaka ku xixima ni ku chava Yehova, vugandzeri na ntirho swi va ndzhwalo. Yehova u te eka Vaisrayele: “Kambe ṅwina, ma ri onha, loko mi ku: Tafula ra Yehova ri ni tšhyaka, ni le’ŝi taka e ka rona i ŝakudya le’ŝi solekaka. Kutani mi ri: Languta, a hi ku karata ka šona!” (Malakia 1:12, 13) Leswi fanaka ku nga va ntiyiso eminkarhini ya manguva lawa. Eka lava va lahlekeriwaka hi ku chava Yehova, minhlangano, ntirho wa nsimu na mintirho yin’wana ya Vukriste swi nga va ndzhwalo.
18. Nkarhi na nkarhi, ku humelele yini eka van’wana va malandza ya Xikwembu ya manguva lawa?
18 Xiya hi laha vanhu vo tano va hlamuseriweke ha kona eka Xihondzo xo Rindza xa Xinghezi xa January 1, 1937: “Eka vanhu volavo lava nga tshembekiki lunghelo ro tirhela Xikwembu hi ku tisa mihandzu ya Mfumo eka van’wana, hi laha Hosi yi leriseke ha kona, ri ve dyondzo leyi karharisaka ni leyi tolovelekeke, leyi nga va nyikiki nkarhi wo vangama ematihlweni ya vanhu. Ku rhwala mahungu ya mfumo hi yindlu na yindlu hi xivumbeko lexi gandlisiweke, ni ku nyikela leswi eka vanhu, swi khomisa tingana swinene eka vanhu vo tano lava tivulaka va nkoka. A va kumi ntsako eka swona . . . Hikwalaho va vurile, naswona va hambeta va ku: ‘Ku famba-famba loku na tibuku i rhengu ro xavisa tibuku. Vona ntirho wo karhata swonghasi!’” Hambi ku ri namuntlha ku ni lava, nkarhi na nkarhi, va kumaka ntirho wa nsimu ku ri ntirho ni ku va kona eminhlanganweni swi karhata. Leswi hi leswi swi nga humelelaka loko hi lahlekeriwa hi ku chava ka hina ka Yehova naswona, kun’we na rirhandzu ra hina eka yena.
19. Hi nga hambeta hi komba ku tlangela ka hina ka malunghiselelo ya Yehova hi ndlela yihi?
19 Ku hlayisa ku chava Yehova swi ta endla leswaku hi titsongahata eka yena ni ku tlangela hinkwaswo leswi a hi endlelaka swona. Hambi hi ri eka nhlengeletano leyintsongo ekaya kumbe eka nhlengeletano leyikulu ya makume ya magidi exitediyamu, hi nkhensa Yehova hi lunghelo ro va ni vamakwerhu va Vukriste. Hi ta komba ku nkhensa ka hina hi ku va kona kwalaho na hi ku hlohlotela van’wana ku “kombana rirhandzu ni mintirho leyinene” hi bulo ra hina leri akaka na hi tinhlamuselo leti hi ti humesaka eminhlanganweni. (Vaheveru 10:24, 25) Loko ko va lunghelo ra hina ku khathalela swiphemu eminhlanganweni, hi ta papalata ku lunghiselela hi nkarhi wo hetelela, hi ku hatlisa hi ringeta ku ehleketa. U nga languti swiavelo swo tano tanihi nchumu lowu tolovelekeke. I malunghelo yo hlawuleka, kutani ndlela leyi hi swi khathalelaka ha yona i xikombiso xin’wana xa hi laha hi xiximaka ni ku chava Yehova ha kona.
20. (a) A hi fanelanga ku rivala yini? (b) Hi fika eka makumu wahi?
20 Vuyelo byi vavisa swonghasi eka lava va lahlekeriwaka hi ku chava Xikwembu! Va pfumala ku tlangela lunghelo leri nga fanelangiki ro va ni vuxaka ni Mufumi wa misava. “Nḍi Hosi le’yikulu, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla, kutani v̌ito ra mina ri tšhav̌iwa e šikari ka matiko.” (Malakia 1:14; Nhlavutelo 15:4) Onge hi nga ka hi nga swi rivali sweswo. Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga fana ni mupisalema loyi a nga te: “Nḍi tolov̌ela hikwav̌o la’v̌a ku tšhav̌aka.” (Psalma 119:63) Endzhaku ko xiya mhaka leyi, hi fika eka makumu lama fanaka lama Solomoni a ma endleke loko a te: “Tšhav̌a Šikwembu [xa ntiyiso], u hlayisa milawu ya šona, hikuv̌a hi yona fanelo hikwayo ya munhu; hikuv̌a Šikwembu ša ha ta yisa mitiro hikwayo e ku av̌anyiseni ni le’ŝi fihliweke hikwaŝo, hambi ŝi ri le’ŝo biha, hambi ŝi ri le’ŝo saseka.”—Eklesiasta 12:13, 14.
Tidyondzo Leti Humaka eBukwini ya Malakiya—
◻ Ha yini Vaisrayele va kolote Yehova xichavo xa vona?
◻ Swiendlo swa hina swi komba loko hakunene hi chava Yehova hi ndlela yihi?
◻ I yini leswi kombaka leswaku ku ni vachavi va Yehova emisaveni hinkwayo namuntlha?
◻ Ha yini hi fanele ku hlayisa xichavo lexi fanelaka xa Xikwembu?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Ku suka eku humeni ka dyambu ku ya eku peleni ka dyambu, vito ra Yehova ri ta kurisiwa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Vaisrayele va sandze Yehova hi ku nyikela leswo-fe-mahlo, leswo khuta, kumbe swihari leswi vabyaka tanihi magandzelo