Eminkarhini Ya Hina Yo Chavisa, I Mani Loyi U Nga N’wi Tshembaka Hakunene?
“Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.”—PSALMA 146:3.
1. Mfungho wa nkarhi wa hina hi wihi, naswona wu kombisa xilaveko xihi ke?
LOKO ha ha ri swihlangi ivi hi chavisiwa, hi tsutsumele eka vatswari va hina lava khathalelaka ku ya chaveleriwa ni ku sirheleriwa hikuva a hi va tshemba. Tanihi vanhu lavakulu, na hina hi lava lava hi nga va tshembaka. Ngopfu-ngopfu leswi swi tano emasikwini lawa laha swilo leswo tala leswi chavisaka swi nga eku humeleleni. Loko yi hlamusela hi minkarhi ya hina, nyuziphepha ya Jarimani yi te: “Ku tlula rini na rini, misava yi tele hi ku chava.” Hi ku phindha-phindha, vatirhela-mfumo, vatsari va tinyuziphepha ni van’wana va phofule ku chava ka vona ka swiphiqo leswikulu leswi sweswi swi kongomaneke na vanhu.
2. Xana ku chava ni ku pfumaleka ka ntshembo swi vhumbiwe hi ndlela yihi eka rixaka leri?
2 Tinhlamuselo to tano ti komba leswi Yesu Kriste a swi vhumbeke hi nkarhi wa hina loko a vule leswaku a wu ta funghiwa hi ‘ku kanakana ka matiko, va nga tivi lexi va nga xi endlaka . . . vanhu va titivala hi ku chava ni ku ehleketa leswi nga ta humelela la misaveni.’ (Luka 21:25, 26) Bibele yi vhumbe leswaku ‘emasikwini lawa ya makumu ku ta humelela minkarhi yo nonon’hwa’ ni leswaku vanhu a va ta va ‘lava tirhandzaka, lava nga tshembekiki, valumbeti ni vaxengi.’ Swiga leswi swi komba leswaku mfungho wun’wana wa nguva ya hina a ku ta va ku pfumaleka lokukulu ka ntshembo.—2 Timotiya 3:1-4.
Ntshembo Lowu Nyamalalaka
3. I vumbhoni byihi lebyi nga kona bya leswaku ntshembo i nhlomulo wa nguva ya hina?
3 Eminkarhini leyi yo chavisa, hi va lava swinene van’wana lava hi nga va tshembaka, lava nga ta tshembeka, mpfuno hi nkarhi wa xilaveko. Kambe vo tala va twa va tsanisiwile hi lava va va tshembaka. Nyuziphepha etikweni rin’wana yi te: “Vanhu A Va Titshembi Tinhlengeletano To Tala Ta Vanhu.” Lava tshembiwaka swintsongo a ku ri varhangeri va politiki ni bindzu. Ku pfumala ntshembo ku andzile ni le mindyangwini, tanihi laha swi kombisiweke ha kona hi mimpimo leyikulu ya ku dlaya vukati. Ematikweni man’wana, ku ni ku dlaya vukati kun’we eka vukati byin’wana ni byin’wana byinharhu kumbe kun’we eka byin’wana ni byin’wana byimbirhi. Etikweni rin’wana, tiphesente ta 70 ta vukati hinkwabyo lebyintshwa bya fa exikarhi ka malembe ya khume. Kutani ntshembo i nhlomulo lowu kulaka. Ku pfumala ntshembo ku teka xivandla xa kona. Yi tolovelekile nhlamuselo ya munhu loyi a nga te: “A ndza ha tshembi munhu nikantsongo.”
4. Vantshwa vo tala va khumbiwa njhani hi ku chava?
4 Ku pfumala ntshembo ku tele hikuva lowu i nkarhi lowu chavisaka ngopfu evurungurwini hinkwabyo bya vanhu. Lembe xidzana leri ri vone tinyimpi timbirhi ta misava ni tinyimpi tin’wana to tala leti koxeke vutomi byo tlula dzana ra timiliyoni. Sweswi, switlhavani swa nyutliya swi xungeta ku herisa vutomi hinkwabyo emisaveni. Naswona leswi swi khumba hambi ku ri ntshembo wa vanhu lavantsongo swinene. Magazini wa swa vutshunguri wu vikile: “Vana lava engetelekeke swinene, hambi ti ri tincece, va sungula ku chavisiwa hi nxungeto wa ndzoviso wa nyutliya.” Nyuziphepha ya le Canada yi vule leswaku sweswi ku ni “ku pfumaleka ka ntshembo, nhlomulo, ku vaviseka ni ku titwa ka ku nga pfuni nchumu” eka vantshwa vo tala. Muntshwa un’wana u te: “A hi titwi hi sirheletiwile eka vanhu lava kuleke. Hi nga ha kulela ku va rixaka leri pfumalaka ntshembo swinene leri nga si vaka kona.”
5. Loko a wo vulavula, xana ntlawa lowu nga hava nandzu ni lowu nga pfuniki nchumu wa vantshwa a wu ta titwa njhani?
5 Kutani, xana ntlawa wun’wana wa lavantsongo a wu ta ku yini—loko a vo kota ku vulavula—mayelana ni ku nga twi va sirheletiwile eka vanhu lava kuleke? Hi vula lava va dlayiwaka hi ku xixiwa ka tinyimba va nga si velekiwa. Mpimanyeto wun’wana wu veka nhlayo ya ku xixiwa ka tinyimba emisaveni hinkwayo kwalomu ka 55 wa timiliyoni lembe rin’wana ni rin’wana. Vona ku xengiwa konghasi ka xiphemu xa vanhu lexi nga riki na nandzu ni lexi nga pfuniki nchumu!
6. Xana vugevenga byi tlhandlekele ku pfumala ntshembo enkarhini wa hina hi ndlela yihi?
6 Ku pfumala ntshembo ku andze hikwalaho ka ku chava kun’wana loku kulaka esikwini ra hina: ku chava ku hlaseriwa hi vugevenga. Vo tala sweswi va endla ku fana ni wansati loyi a nga vula leswaku u etlela ni xibalesa ehansi ka xikhigelo xa yena. Wansati un’wana loyi a chavaka u te: “Ndza swi venga . . . kokwa wa mina wa xisati a a nga kali a ti lotlela timbanti ta yena.” Xisweswo, muhleri wa nyuziphepha ePuerto Rico u te: “Lava nga ekhotsweni hi hina,” ina, emakaya ya hina lama biyeriweke ni ku lotleriwa. Minchavo leyi yi humelela kahle. Le United States, hi xikombiso, wansati un’we eka vanharhu a nga ha hlaseriwa enkarhini wa vutomi bya yena. Muhandzuri-jenerala kwalaho u xiye leswaku “Vaamerika va mune wa timiliyoni va hlaseriwa hi vukarhi lebyikulu lembe rin’wana ni rin’wana—ku dlaya, ku pfinya, ku ba vavasati, ku xanisa vana ni ku kanganyisiwa.” Vugevenga byo tano byi tolovelekile ematikweni yo tala, nakambe byi onha ku tshemba loku vanhu va nga na kona eka van’wana.
7. Hikwalaho ka yini swiyimo leswo biha swa ikhonomi swi engetela ku pfumala ntshembo?
7 Ematikweni lama hluvukeke kantsongo, vanhu vo tala va hanya evuswetini. Vo tala a va tshembi munhu leswaku va ntshunxeka eka swona. Muungameri wa tiko rin’wana ro tano u vule leswaku eka xifundza-nkulu xin’wana eka 1 000 yin’wana ni yin’wana ya vana lava velekiwaka, 270 va fa va nga si va ni lembe rin’we hi vukhale. Ko va yin’we ntsena eka tindlu tin’wana ni tin’wana ta 100 leyi nga ni mati. Hulumendhe ya tiko rin’wana yi vula leswaku 60 wa tiphesente ta vana va rona i swisiwana, naswona nkombo wa timiliyoni ta vana lava tshikiweke “va kula tanihi lava nga tiviki ku hlaya ni ku tsala, lava fularheriweke ni ku cukumetiwa lava nga tholekiki.” EUnited States, nhlayo ya vantshwa lava pfumalaka makaya yi ringanyetiwa ku va 500 000, kambe van’wana va vula leswaku nhlayo ya ntiyiso yi le henhla ngopfu. Xana vana vo tano lavantsongo va nga va ni ntshembo wo tanihi kwihi eka vatswari va vona, eka vanhu, eka nawu ni ku rhula, kumbe eka switshembiso swa varhangeri?
8. (a) Ku tiya ka matiko lama fumeke ni ikhonomi ya misava hinkwayo swi xungetiwa hi ndlela yihi? (b) Xana vatshila va nga tshembiwa ku fika eka mpimo wihi eku tlhantlheni ka swiphiqo swa ikhonomi?
8 Swiphiqo swa ikhonomi swi karhata hambi ku ri matiko lama fumeke. Sweswinyana, United States ri ve na nhlayo leyikulu ya ku hohloka lokukulu ka tibanki ku sukela eka Gome Lerikulu ra va-1930. Mutivi wa swa ikhonomi u tsarile: “Vuyelo byo hetelela i mafambiselo ya tibanki lawa hakunene ya tsekatsekaka namuntlha tanihi leswi a ya ri xiswona hi va-1920,” ya nga si hohloka. Muxiyi u vulavule hi “bubutsa ra matimba leri onhaka leri tshinelaka” emisaveni ya ikhonomi. Un’wana u te: “Ku titwa ka xihatla ka ta hikuva mintshikilelo leyi efambiselweni ra matiko hinkwawo a yi tumbelanga; yi fikile.” Xana vativi va ikhonomi va nga tshembiwa ku kongomisa matiko leswaku ya huma eka khombo leri? Un’wana wa vona u vule leswaku rhekhodo ya ku vhumba ka vona “yi chavisa ngopfu lerova a ku na ku kanakana leswaku ngopfu-ngopfu va le ku hangalaseni ka mpfilumpfilu.”
Ntshembo Lowu Hoxeke
9. (a) Ku humelele yini hi ntshembo lowu nga va kona eku sunguleni ka lembe xidzana leri ke? (b) Hikwalaho ka yini Timbhoni ta Yehova ti nga lavanga ku sayina tsalwa ra 1945 ra Nhlangano wa Matiko?
9 I ku hambana muni konghasi loku leswi hinkwaswo swi nga swona eka ntshembo lowu humeleleke loko misava yi nghena eka lembe xidzana ra vu-20. Ku vile ni makume ya malembe ya ku rhula ko karhi, naswona ku voniwe leswaku ku rhula ni ku humelela a swi ta fikelela mimpimo leyintshwa. Kambe hi 1914 Nyimpi yo Sungula ya Misava yi herise xivono xexo. Hi 1945, endzhaku ka nyimpi ya vumbirhi ya misava yo chavisa ku tlurisa, Ntwanano wa Nhlangano wa Matiko wu sayiniwile. Matiko ya tsala xivono xa wona xa misava ya le ndzhaku ka nyimpi xa ku rhula, ku humelela ni vululami. Xiviko xa sweswinyana xi te: “Tsalwa ro hetelela ri sayiniwe hi 51 wa matiko, lama yimelaka tiko-nkulu rin’wana ni rin’wana, rixaka ni vukhongeri.” Kambe a ku ri ni vukhongeri byin’we lebyi nga yimeriwangiki, naswona a byi swi lavanga, Timbhoni ta Yehova. A va swi tiva leswaku switshembiso sweswo swa ku rhula, ku humelela ni vululami swi nga ka swi tisiwi hi tiko rin’wana ni rin’wana ra misava leyi kumbe hi nhlengeletano yihi na yihi ya vona, ku fana ni Nhlangano wa Matiko.
10. Xana mintiyiso namuntlha hi yihi loko yi ringanisiwa ni nthyeketo wa Nhlangano wa Matiko le ndzhaku hi 1945?
10 Xiviko xexo xi fanaka xi ri: ‘Malembe ya makume-mune endzhakunyana swi vonake swi fanela ku pfuxeta mintiyiso ematshan’wini ya minthyeketo. Vumbhoni byi le rivaleni. Misava leyi ringaniselaka kantsongo, leyi nga sirheletekangiki ngopfu ni vukarhi lebyi kulaka, i mintiyiso. Vanhu lava kayivelaka swakudya, mati, byetlelo, ku hlayisiwa ka rihanyo ni dyondzo swi kula hi matimba. Leswi a swi nga ri kona enorhweni wa 1945.’ Xa engetela: ‘Malembe ya makume-mune endzhaku matiko ma hlangane kun’we ku tiyisa leswaku vanhu hinkwavo va nga hanya va ntshunxekile eka ku chava ni ku pfumala, misava ya xiviri ya va-1980 hi yin’wana ya vusweti lebyikulu eka n’we xa mune wa vanhu. Avhareji ya mafu lama vangiwaka hi ndlala i 50 000 hi siku.’ Kambe matiko ya tirhisa madzana mambirhi ya timiliyoni ta tirhandi awara yin’wana ni yin’wana enyimpini!
11. Xana switshembiso swa vanhu swa misava leyi antswaka swi tshembeka hi ndlela yihi?
11 Hikwalaho ka rhekhodo leyi yo vavisa endzhaku ka nkarhi wa malembe xidzana, xana hi nga tshemba switshembiso swa vanhu swo tlhantlha swiphiqo leswi ke? Switshembiso swo tano a swi tshembeki ku fana ni marito ya ndhuna ya xikepe lexikulu xa le lwandle leyi nga te: “A ndzi anakanyi xiyimo xihi kumbe xihi lexi a xi ta vangela xikepe [lexikulu] ku mbombomela. . . . Ku akiwa ka swikepe ka manguva lawa ku sivela sweswo.” Xirho xa vatirhi va xikepe xexo xi byele mukhandziyi xi ku: “Xikwembu hi xoxe xi nge swi koti ku mbombomerisa xikepe lexi.” Hambi swi ri tano, xikepe xexo, ku nga Titanic, xi mbombomerile hi 1912 ivi ku lova vutomi bya 1 500. Hi 1931 National Education Association eUnited States yi vule leswaku hikwalaho ka dyondzo “vugevenga kahle-kahle byi ta va byi herisiwile ku nga si fika 1950.” Hi 1936 mutsari wa tinyuziphepha wa Munghezi u tsale leswaku “swakudya, swiambalo ni byetlelo swi ta xaveka ngopfu” hi va-1960. Xana a wu pfumeli leswaku mintiyiso ya namuntlha yi kaneta switshembiso sweswo ke?
Loyi A Nga Tshembiwaka Hi Ku Helela
12. I mani loyi hi nga n’wi tshembaka hi ku helela, naswona i vukongomisi byihi lebyi a hi nyikeke byona?
12 Xisweswo, hi lava xihlovo lexi hi nga xi tshembaka ku hi pfuna exikarhi ka minkarhi leyi yo chavisa hi laha ku heleleke. Xihlovo xexo ku nge vi xa vanhu. Munhu u tinghenise eka swiphiqo leswikulu ngopfu lerova a nge swi koti ku tihumesa. Xihlovo lexi nga tshembiwaka hi ku helela i Muvumbi wa vanhu, Yehova Xikwembu. Wa swi tiva leswaku hikwalaho ka yini misava yi ri eka xiyimo lexi xa yona, laha yi kongomeke kona ni leswaku u ta endla yini hi swona. U tlhele a hlavutela mahungu lawa ebukwini leyi a hi nyikeke yona leswaku yi hi kongomisa, ku nga Bibele. Ha yona, 2 Timotiya 3:16, 17 yi ri: “Matsalwa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa, ni ku laya, ni ku ololoxa, ni ku tolovetisa leswo lulama, leswaku mutirheli wa Xikwembu a va la hetisekeke, a tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.”
13. Timbhoni ta Yehova ti tlangela yini mayelana na Bibele?
13 Xiya tinhlamuselo toleto ta ntikelo. Rito leri huhuteriweke ra Xikwembu ri ololoxa swilo. Ri hi byela leswi lulameke. Ri endla leswaku hi va lava hetisekeke. Ri hi hlomisela leswinene hi laha ku heleleke. I ntiyiso, vanhu vo tala a va amukeli Bibele hikwalaho ka leswi yi nga swona—ku nga Rito ra Xikwembu. Kambe Timbhoni ta Yehova ta yi amukela. (1 Vatesalonika 2:13) Ha tlangela leswi Muvumbi wa vuako lebyi byo chavisa bya tibiliyoni ta swirimele ni tikhwintiliyoni [quintillions] ta tinyeleti entiyisweni a nga ni vutshila bya ku sungula buku. U ni vutshila bya ku vona ni leswaku ntiyiso wa yona wu hlayiseriwa ku pfuna valavi va ntiyiso.—1 Petro 1:25.
14. Bibele yi twanana njhani ni mintiyiso ya namuntlha?
14 Eminkarhini ya hina yo chavisa, xana Rito ra Xikwembu ri ri yini malunghana ni mhaka leyi ya ntshembo eminkarhini ya hina yo chavisa? Tinhlamuselo ta yona ti twanana hi laha ku heleleke ni swiyimo swa xiviri loko swi ri karhi swi humelela. Yeremia 10:23 hi laha ku fanelaka yi ri: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” Naswona Psalma 146:3 yi khutaza kahle: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.”
15. Xana i ndzayo yihi leyi Bibele yi hi nyikaka yona malunghana ni ntshembo?
15 Rito ra Xikwembu ri hi tsundzuxa leswaku ni ku titshemba hi nga titshembi hikuva vanhu a va hetisekanga. (Varhoma 5:12) Yeremia 17:9 ya xiya: “Mbilu yi ni mano e ku tlula hikwaŝo.” Hikwalaho ka xivangelo lexi Swivuriso 28:26 yi ri: “L’a ṭhembaka mbilu ya yena i šihunguki. Kambe l’a fambaka v̌utlharini u ta hlayiseka.” Xana hi nga byi kuma kwihi vutlhari lebyi byi nga nyikaka ku hlayiseka? Swivuriso 9:10 ya hlamula: “Masungulo ya v̌utlhari i ku tšhav̌a Yehova. Ni v̌utivi bya la’v̌a tengeke hi kona ku twisisa.” Ina, i vutlhari bya Muvumbi ntsena lebyi nga hi kongomisaka eminkarhini leyi yo chavisa. Xisweswo, Swivuriso 3:5, 6 ya laya: “Ṭhemba Yehova hi mbilu ya wena hikwayo, u nga tiṭhembi ku tlhariha ka wena. U ṅwi nghenisa e makungwini ya wena hikwawo, o ta lulamisa tindlela ta wena.”
Langutelo Ra Xikwembu Hi Vukhongeri Bya Misava
16. I ku tivula kwihi loku hoxeke loku vukhongeri lebyi bya misava byi ku endlaka, tanihi laha Mufarisi a endleke ha kona enkarhini wa Yesu?
16 Vutlhari lebyi byi humaka eka Xikwembu byi ta hi pfuna ku papalata xirimbani lexi dlayaka lexi vukhongeri lebyi bya misava byi weleke eka xona. Va vula leswaku hi lavanene hikuva i vakhongeri. Langutelo ra vona ri fana swinene ni leri hlamuseriweke eka Luka 18:9: “Yesu a tlhela a vulavula na van’wana lava titshembaka leswaku va lulamile.” Mufarisi u nkhense Xikwembu leswi a a nga ri mudyohi, kambe muluvisi u tshamele ku kombela: “Xikwembu, ndzi twele vusiwana, mina ndzi nga mudyohi.” Yesu u te: “Ndzi ri ka n’wina: Muluvisi loyi [mudyohi] u ngirimele kaya ka yena a hlayiwile la lulameke ku tlula Mufarisi; hikuva un’wana ni un’wana la tikurisaka, u ta tsongahatiwa, ni la titsongahataka u ta kurisiwa.”—Luka 18:10-14.
17. Xikwembu xi ma teka njhani matshalatshala ya vukhongeri ya lava va fanaka ni Vafarisi?
17 Mufarisi a nga titsongahatanga emahlweni ka Xikwembu. Ematshan’wini ya sweswo, u vone onge hi mimpimanyeto ya yena n’wini a a lulamile. Kambe sweswo a hi swona leswi Xikwembu xi swi tekiseke swona. (Matewu 23:25-28) A ku ri mudyohi loyi a titsongahataka loyi a kombiseke leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka eka Esaya 66:2: “V̌ona, loyi nḍi nga ta ṅwi languta, hi loyi a tiṭongahataka, loyi mbilu ya yena yi nga leyi ṭhov̌ekeke, ni loyi a rurumelaka hi rito ra mina.” Varhangeri va vukhongeri bya Vayuda a va rhurhumelanga hi Rito ra Xikwembu. Va ri honisile. Va endle leswi va swi laveke ivi va ehleketa leswaku Xikwembu xa va amukela. Hambi swi ri tano, Yesu u te ka vona: “A hi hinkwavo lava nge ka mina: ‘Hosi, Hosi,’ lava nga ta nghena eMfun’weni wa matilo, kambe ku ta nghena la endlaka ku rhandza ka Tata wa mina la nge matilweni. Hi siku rolero lavo tala va ta ku ka mina: ‘Hosi, Hosi, xana a hi vulavulanga hi vito ra wena ke? Xana a hi hlongolanga mademona hi vito ra wena ke? Xana a hi endlanga mahlori layo tala hi vito ra wena ke?’ Enkarhini wolowo ndzi ta va byela erivaleni, ndzi ku: A ndzi mi tivanga, ni siku ni rin’we; sukani eka mina, n’wina lava endlaka leswo homboloka!”—Matewu 7:21-23.
18. Xikwembu xi ta byi avanyisa hi ndlela yihi vukhongeri lebyi vulaka leswaku bya xi tirhela kambe byi ri lebyi nga pfumelelaniki ni milawu ya xona?
18 Varhangeri volavo va vukhongeri eka lembe xidzana ro sungula a va xi tshembanga Xikwembu. Ematshan’wini ya sweswo, va veke ntshembo wa vona eka mikhuva leyi a yi lwisana ni milawu ya Xikwembu. (Matewu 15:3, 9) Kutani Yesu u va byerile: “Muti wa n’wina wu ta sala wu nga ri na munhu.” (Matewu 23:38) Tanihi vumbhoni bya leswaku hakunene Xikwembu xi tshike vukhongeri bya vona bya Xiyuda, hi lembe ra 70 ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke vona, ntsindza wa tiko ra vona, Yerusalema ni tempele ya vona swi lovisiwile hi mavuthu ya Rhoma. A swi hambananga ni namuntlha. Vukhongeri lebyi bya misava byi tivekele mimpimanyeto ya byona ya vugandzeri leyi nga pfumelelaniki ni milawu ya Xikwembu. Kutani a va endli ku rhandza ka xona, kambe ka vona. Hikokwalaho ke, emahlweni ya Xikwembu, va xiyiwa tanihi vaendli va vuhomboloki. (Tito 1:16) Tanihi vumbhoni bya leswaku Xikwembu xi cukumete vukhongeri lebyi, ku nga ri khale va ta lovisiwa hi matiko, tanihi leswi Yerusalema ni tempele ya rona swi lovisiweke hi mavuthu ya Rhoma eka lembe xidzana ro sungula.—Vona Nhlavutelo, tindzima 17, 18.
19. Xana i swivutiso swihi leswi nga ha vutisiwaka malunghana ni vukhongeri?
19 Xana ku avanyisiwa loku ka vukhongeri bya misava hi loku vavaka ngopfu? Xana hi nga tiyisekisa ku yini leswaku ku avanyisa ka Xikwembu ku ta va ehenhla ka byona ku nga ri khale? Xana vukhongeri byi fanele ku endla yini leswaku byi amukeriwa hi Xikwembu? Xana ku ni swikombiso swa matimu leswi kombaka leswaku Yehova u sirhelela lava hakunene va hundzukelaka eka yena va tiveka ehansi ka milawu ya yena? Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamula swivutiso leswi.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Xana i yini lexi engeteleke ku pfumala ntshembo enkarhini wa hina?
◻ Hikwalaho ka yini ntshembo wa misava leyi wu hambukisiwile?
◻ I mani loyi hi nga n’wi tshembaka hi ku helela, naswona xana u hi nyike vukongomisi byihi?
◻ Ha yini hi nga fanelanga ku titshemba kumbe ku tshemba vanhu van’wana?
◻ Xikwembu xi languta vukhongeri lebyi bya misava hi ndlela yihi?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 13]
Mufarisi u vule leswaku a a lulamile, kambe wanuna wa mudyohi hi ku titsongahata u kombele tintswalo ta Xikwembu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Xikwembu xi sola vukhongeri lebyi nga endliki ku rhandza ka xona hi laha xi soleke Vuyuda ha kona eka lembe xidzana ro sungula loko mavuthu ya Rhoma ya lovise Yerusalema