Xana Kaya Ra Wena I Ndhawu Yo Wisa Ni Ku Rhula?
“Yehova a mi nyike uṅwana ni uṅwana e ku ṭsaka e ndlwini ya nuna wa yena.”—RUTI 1:9.
1. Malembe lama nga vaka 3 000 lama hundzeke, i vavasati vahi vanharhu lava ngheneleke pfhumba ro ya eYuda?
MALEMBE ya kwalomu ka 3 000 lama hundzeke, vavasati vanharhu va sungule pfhumba leri nga ni khombo. A ri ta va yisa etindhawini leti hi ntolovelo ti funengetiweke hi makhamba ni vavanuna lava pfumalaka. Vavasati lava a va famba hi le tikweni ra tintshava ra Moab. Lonkulu eka vona a ku ri Naomi wa noni, a tiyimisele ku fika eBetlehema etiko-xikaya rakwe leri rhandzekaka, ku nga Yuda. Etlhelo kakwe a ku ri ni tinoni timbirhi letintshwa, Orpa na Ruti, vavasati va Moab lava a va ri vasati va Khiliyoni na Makloni majaha lama loveke ya Naomi. Yingisa!
2. Nahumi a a va navelela yini Orpa na Ruti?
2 “Tlhelani,” ku vule Naomi, “timukeleni uṅwana ni uṅwana e ndlwini ya mana wa kwe. Yehova a mi endle hi tintŝalo kukota leŝi mi endleleke la’v̌a feke na mina.” Kutani i yini lexi Naomi a xi phofuleleke ku navela loku engetelekeke? “Yehova a mi nyike,” ku vula yena, “uṅwana ni uṅwana e ku ṭaka e ndlwini ya nuna wa yena.” (Ruti 1:8, 9) Ina, Naomi u khutaze vingi vakwe ku tlhelela evanhwini va ka vona, a tshemba leswaku exikarhi ka vona Xikwembu a xi ta nyika wansati un’wana ni un’wana lontshwa ku wisa ni ku chaveleleka leswi vaka kona swi huma eka ku va ni nuna ni kaya lerinene.
3. Hi xihi xiyimo lexi Ruti a xi tekeke, naswona hi vuyelo byihi byo hetelela?
3 Orpa u fambile, kambe hayi Ruti la tshembekaka. Loko a ala ku tshika n’wingi wa yena, Ruti u tiyisile a ku: “Tiko ra wena ri ta v̌a tiko ra mina, Šikwembu ša wena ši ta v̌a Šikwembu ša mina.” Vuyelo byo hetelela byi ve byihi ke? Kunene, Ruti u kume kaya ro phyuphya ni ku rhula na Boaz naswona u nyikiwe “hakelo leyi hetisekeke”! U ve kokwana wa xisati wa Hosi Davhida ni wa Hosi yakwe leyi nga ringanisiwiki, Yesu Kriste.—Ruti 1:16; 2:12; 4:13-22; Psalma 110:1; Matewu 1:1-6.
4. Hi xihi xivutiso lexi tlhontlhaka mianakanyo lexi vutisiwaka?
4 Naomi u navele leswaku Yehova a nyika un’wana ni un’wana wa vingi vakwe nyiko ya vukati lebyi sirheletekeke ni kaya ro wisa ni ku rhula. Hakunene, Xikwembu xi lava leswaku vutomi bya le kaya bya malandza ya xona byi va ni ku rhula. Manuku ke, loko u ri mbhoni ya Yehova, xana kaya ra wena i ndhawu yo wisa ni ku rhula?
Ku Hlawula Munghana Lonene
5. Loko u ri Mukriste la nga tekangiki la anakanyaka hi xiboho xa vukati, hi rihi goza ro sungula ro ya evuton’wini bya kaya lebyi nga ni ku rhula?
5 Loko u ri Mukriste la nga tekangiki loyi a anakanyaka hi xiboho xa vukati, handle ko kanakana u langutele vutomi byo rhula bya kaya. Goza ro sungula emhakeni yoleyo ri vekiwe erivaleni hi muapostola Pawulo, loyi a tsaleke a ku: “Wansati u bohiwile eka nuna wa yena loko nuna a ha hanya; kambe loko nuna wa yena a fa, u ntshunxekile, a nga ha tekiwa hi loyi a lavaka ku tekiwa hi yena, ntsena a [ku ve eHosini].”—1 Vakorinto 7:39.
6. (a) Ku ‘teka eHosini ntsena’ swi vula yini? (b) I swivutiso swihi leswi faneleke ku xiyisisiwa hi munhu loyi a lavaka munghana wa vukati? (c) Ha yini munhu a fanele ku hlawula munghana la khuvuriweke hi xikhongelo?
6 Ku ‘teka eHosini ntsena’ swi vula ku nghenela xiboho xa vukati ni mupfumeri-kuloni ntsena. Kambe Mukriste a nga fanelanga ku tsutsumela vukati, hambi ku ri eka munhu la tinyiketeke eka Yehova. Xana munhu wa kona hakunene ‘u lava ku lulama ni ku titsongahata’? (Sofonia 2:3) Xana u tirhela Xikwembu hi mbilu hinkwayo? Xana munhu yoloye u vulavula hi ku dzuneka ka Yehova ku suka embilwini leyi taleke hi swiga swa rirhandzu? Xana vutirheli bya nsimu i xiphemu xa nkarhi na nkarhi ni lexikulu xa vutomi bya munhu? Xana u na tona timfanelo leti lavekaka ta vutirheli ni ta vukati bya Vukriste? Ina, hambi a ri munghana la khuvuriweke u fanele ku hlawuriwa hi vutlhari, hi xikhongelo. Loko swi koteka, tiyiseka leswaku mupfumeri u na timfanelo letinene ta moya. Ku hlangana ko tano ku sivela ntshikilelo lowu kavanyetaka ku rhula ni mbilu leyi vavaka leswi hakanyingi swi nga kona emindyangwini leyi avaneke hi tlhelo ra vukhongeri.
7. Leswaku u kuma ntsako lowukulu swinene evukatini, ku laveka yini?
7 Swilaveko swa minsusumeto swi nga anerisiwa naswona swilo swa moya ku nga avelaniwa swona evukatini bya Vakriste vambirhi lava tinyiketeke. Leswi swi vanga xiboho lexikulu swinene xa vanhu. Vavanuna ni vavasati va Vukriste hakunene va navela xiboho lexikulu ni vanghana va vona va vukati. Vanhu va vumbiwe va ri ni ku navela ko gandzela, naswona ntsako werhu lowukulu wu va kona loko hi teka magoza lama faneleke leswaku hi anerisa xilaveko xa hina xa moya. (Matewu 5:3) Hi ku xiya leswi, hakunene hi nga ka hi nga xandzukeli Yehova hi ku teka loyi a nga riki mupfumeri ivi xisweswo hi titsona vun’we lebyi bya moya lebyi kurisaka vukati. (Deuteronoma 7:3, 4) Ee, leswaku u kuma ntsako lowukulu swinene exibohweni xa vukati, tiyiseka leswaku Xikwembu xi kona evukatini bya wena. ‘Ntambu yo tano ya miluko minharhu yo fanekisela a yi hatlisi ku tsemeka.’ (Eklesiasta 4:12) Hakunene, ku va na Yehova Xikwembu evukatini bya wena ku ta byi tiyisa naswona ku ta pfuneta ku endla leswaku kaya ra wena ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula.
Ndzayo Leyi Tisaka Ku Rhula Ka Le Kaya
8. Eka Vakriste lava tekeke, hi yihi ndzayo leyi yi xiyekaka ngopfu?
8 Exikarhi ka Vakriste lava ana se va tekeke, i yini lexi lavekaka leswaku kaya ri va ra ku wisa ni ku rhula? Kavula, ku laveka swilo swo tala kambe lexi xiyekaka ngopfu i ndzayo ya Pawulo leyi nga eka Vaefesa 5:21-33. I ntiyiso, nuna kumbe nsati a nga ringeta ku tirhisa marito wolawo ku kombisa swihoxo swa munghana wakwe. Kambe swi antswa swonghasi ku yisa mianakanyo eka ndzayo leyi kumekaka kona leswaku wena u yi tirhisa hi munhu hi xiyexe!
9. I ndzayo yihi leyi Pawulo a yi nyikeke vavanuna va Vukriste?
9 Loko u ri wanuna wa Mukriste, ku tirhisa ndzayo ya Pawulo hi wexe swi ta pfuna ku endla leswaku kaya ra wena ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula. Muapostola wa khutaza a ku: “N’wina vavanuna, rhandzani vasati va n’wina kukota leswi Kriste na yena a nga rhandza [bandlha], kutani u nyiketile vutomi bya yena hikwalaho ka [rona].” Pawulo u tlhele a ku: “Vavanuna na vona va fanele ku rhandza vasati va vona, hi laha va rhandzaka miri wa vona ha kona. Loyi a rhandzaka nsati wa yena, wa tirhandza, hikuva a ku si va ni munhu na siku ni rin’we loyi a tshamaka a venga nyama ya yena, kambe wa yi fihluta, wa yi kufumeta, tanihi leswi Kriste na yena a endlaka [bandlha]. . . . Kutani hi sweswo eka un’wana ni un’wana wa n’wina: Wanuna a a rhandze nsati wa yena, kukota loko a tirhandza.” Wanuna u fanele ‘ku rhandza nsati wakwe hi laha a tirhandzaka ha kona’—onge hiloko a a ri yena. Swi fanela swonghasi, tanihi leswi ‘lavambirhi va veke nyama yin’we’!—Genesa 2:24.
10. Hikwalaho ka 1 Timotiya 5:8, i vutihlamuleri byihi lebyi wanuna wa Mukriste a nga na byona?
10 Wanuna la rhandzaka nsati wakwe hi laha a tirhandzaka ha kona u ta rhangela etimhakeni ta moya. Kavula, u na vutihlamuleri bya xiyimo lexi nga kona endyangwini wa yena naswona hi laha ku faneleke a nga ka a nga tshiki swilo swi hambuka. Doo, u fanele ku khathalela timhaka ta nyama ni ta moya ta ndyangu wa yena hinkwawo kahle. “[Entiyisweni],” ku vule Pawulo, “loko munhu a nga pfuni maxaka ya yena, ngopfu-ngopfu lava va nga va ndyangu wa yena wa xiviri, u landzurile vupfumeri, kutani u tlula ni loyi a nga riki mupfumeri hi ku biha.”—1 Timotiya 5:8.
11. Hi yihi ndzayo leyi Pawulo a yi nyikelaka vavasati va Vukriste?
11 Wansati wa Mukriste a nga endla swo tala ku endla leswaku kaya ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula. Eka vavasati, Pawulo u nyika ndzayo leyi yi huhuteriweke: “N’wina vavasati, titsongahateni eka vavanuna va n’wina, kukota loko mi titsongahata eka Hosi. Hikuva nuna i nhloko ya nsati, kukota leswi Kriste na yena a nga nhloko ya [bandlha], naswona Kriste i muponisi wa [bandlha], miri wa yena; kutani, tanihi leswi [bandlha ri] titsongahataka eka Kriste, vavasati na vona a va titsongahate eka vavanuna va vona, etimhakeni hinkwato. . . . Na yena wansati a a ve ni xichavo [lexikulu] eka nuna wa yena.” (Vaefesa 5:22-24, 33) ‘Xichavo lexi xikulu’ xi pfuneta ku endla kaya ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula. Hakunene, swi hambana swinene ni langutelo ra vavasati vo tala va misava lava nga ni moya wo tilawula, wo tlhontlha lowu kavanyetaka ni ku hohlokisa kaya.
12. Vavanuna ni vavasati va Vukriste va fanele ku endlisa ku yini?
12 Vavanuna ni vavasati va Vukriste va fanele ku endla hi tindlela leti kurisaka rirhandzu ni xichavo. Wanuna u fanele ku khathalela, ku rhandza, a va la vupfeke emoyeni. Naswona wansati u fanele ku chava Xikwembu, a twisisa, a rhandzeka. A swi nonon’hwi ku vona ndlela leyi malangutelo yo tano ya nga endlaka kaya ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula ha yona.
U Nga “Nyiki Diyavulosi Nkarhi”
13. I ndzayo yihi leyi Pawulo a yi nyikaka eka Vaefesa 4:26, 27?
13 Tanihi leswi vanhu va nga hetisekangiki, swi nga ha va leswi nga oloviki ku hlayisa kaya ro rhula. Hi xikombiso, mintshikilelo ya le handle yi nga ha vanga gome leri nga tekelaka kaya ku rhula. Kambe ku tirhisa ndzayo ya Pawulo leyi nga eka Vaefesa 4:26, 27 ku nga vanga ku rhula emakaya yerhu. Pawulo u tsarile a ku: “Loko mi tshuka mi karihile, mi nga weli eku dyoheni; dyambu ri nga tshuki ri pela ma ha karihile, naswona mi nga nyiki Diyavulosi nkarhi.” Hambi loko wanuna kumbe wansati a va la hlundzukeke nkarhi wun’wana hi laha ku twisisekaka, ni un’we wa vona a nga fanelanga ku pfumelela xiyimo lexi xo hlundzuka xi va xidyoho hi ku tshama a ri exiyin’weni lexi hlundzukeke ni ku hlayisa rivengo. Onge hi nga ka hi nga n’wi pfumeleli mukavanyeti wa ku rhula, Sathana Diyavulosi, a tekela makaya ya hina ya Vukriste ku rhula!—1 Petro 5:8.
14. Loko xiphiqo xi vange ku kavanyeta ko karhi, i yini lexi ringanyetiwaka ku pfuxeta ku rhula ka ndyangu?
14 Kavula, leswaku ku va ni ku rhula ka le kaya, munghana un’wana ni un’wana wa vukati u fanele ku tirhisa ndzayo ya Bibele. Loko xiphiqo xi vanga ku kavanyeta ko karhi, ku khongelela moya wa Xikwembu kun’we swi nga vanga ku kombisiwa ka mihandzu ya wona ni ku kondleteriwa ka ku rhula ka ndyangu. (Luka 11:13; Vagalatiya 5:22, 23) Ina, hambi ku ri ehansi ka swiyimo leswi ringaka swinene, ndlela leyi yi ta pfuneta ku endla leswaku kaya ri va ndhawu ya ku rhula ni ku wisa.
Ntirho Wa Vana Eku Rhuleni Ka Ndyangu
15. Xana vana va nga pfuna ku kurisa ku rhula ka ndyangu hi ndlela yihi?
15 Nakambe, vana va nga pfuneta ku kurisa ku rhula ka ndyangu. Njhani? Hi ku kombisa moya wa ku yingisa ni ntirhisano. Moya wo tano wu tiseketele ngopfu hi dyondzo ya Matsalwa leyi va yi amukelaka ni ndlela leyi mutswari wa Mukriste a hetisisaka ntirho wakwe wa munhu hi xiyexe ha yona tanihi mudyondzisi. Xiyenge xa vuleteri lebyi bya nkoka i ku veka xikombiso lexinene tanihi vatswari. Hi laha Swivuriso 22:6 yi vekaka timhaka hi ku pakanisa ha kona yi ri: “Dyonḍisa džaha e ndleleni leyi a fanelaka ku famba ha yona; ni loko a dyuhele a nga ka a nga hambuki.” Hi vuleteri lebyinene ni xikombiso lexinene xa vatswari, vana hi ntolovelo va nga ka va nga hambuki endleleni leyi faneleke. Kambe, kavula, swo tala swi titshege hi mfanelo ni mpimo wa vuleteri, kun’we na hi mbilu ya n’wana.
16. Hi xihi xikombiso lexi hi nga na xona emhakeni ya Timotiya malunghana ni ku letela vana?
16 Sungula ku letela vana va wena emoyeni loko va ha ri vantsongo swinene. Sweswo swi endliwile emhakeni ya Timotiya, hikuva Pawulo u n’wi khutazile a ku: “Kambe loko a ri wena, yana emahlweni na leswi u swi dyondzeke, ni leswi u nga pfumela u tiya eka swona, hikuva u tiva lava u swi dyondzeke eka vona, ni hi laha, ku sukela evuhlangini, u toloveleke ha kona matsalwa layo hlawuleka, lama kotaka ku ku letela, ma ku ponisa hi ku pfumela eka Kriste Yesu.” (2 Timotiya 3:14, 15) Ina, Timotiya u ‘khorwiseriwe ku pfumela’ mintiyiso ya Matsalwa. Leri tirhisiweke laha i rito ra Xigriki leri vulaka “ku khorwisiwa hi laha ku tiyeke hi; ku tiyisekisiwa hi” xanchumu. (New Thayer’s Greek-English Lexicon, tluka 514) Ku ‘khorwisiwa koloko ku tiyeke’ ku lave matshalatshala lamakulu eka Yunika, mana wa Timotiya wa Mukriste, na Luwisa, kokwa wa kona wa xisati. Va humelerile eku ngheniseni ka ‘ripfumelo leri nga hava vukanganyisi’ eka Timotiya, hambi leswi entiyisweni tata wakwe a a ri la nga pfumeriki. (2 Timotiya 1:5) Xana u tirhela ku kurisa ripfumelo leri fanaka eka vana va wena?
17. I vumbhoni byihi lebyi nga kona bya leswaku munhu a nga dyondzisiwa ku sukela evuhlangini?
17 Timotiya u dyondzisiwe Matsalwa ku sukela evuhlangini. Hikwalaho ke, u nga tshuki u tsongahata xivandla xa n’wana xo dyondza. The New York Times yi vike leswaku hi ku ya hi dyondzo yin’wana, “ku na ku hlangana ka xitekela loku tlulaka kambirhi hi ku tala—swivandla leswi marhavi lama fanaka ni mirhi ya tisele ta byongo ya hlanganaka eka swona—etindhawini tin’wana ta byongo bya vana ku tlula leswiya swa lavakulu.” Hambi va ri vana lavantsongo swinene va nga dyondza xanchumu ehenhleni ka leswinene ni leswo biha, leswi tsakisaka kumbe leswi vavisaka. Ebukwini yakwe leyi nge The Brain, Richard M. Restak, M.D., u ri: “Eka swivumbiwa hinkwaswo leswi hanyaka, mianakanyo yi nga ha hlayisiwa exikarhi ka byongo hi ku ya hi ntikelo wa swona wa ku pona. Xiharhi xi ‘tsundzuka’ muhlaseri wa xona ivi xi songa rigogo ra ha tsakama eka xikombiso xo sungula xa ku tshinela ka nala wa xona. Nakambe mianakanyo yi andlariwa hi ku landzelelana hi ku kula ka mintokoto ya minsusumeto. Tanihi vana, a hi fanelanga ku byeriwa ku tlula kan’we leswaku hi nga veki swandla swa hina exitofini lexi hisaka.” Kavula, ka ha ri na swo tala leswi faneleke ku dyondziwa ehenhleni ka mintirho ya byongo, kambe n’wana a nga dyondza hi ntokoto. Hi xikombiso, hambi ku ri emalembeni ya vuhlangi swinene, n’wana a nga dyondzisiwa ku tshama a miyela eminhlanganweni ya Vukriste.
18. Eka Vaefesa 6:1-4, hi yihi ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke vana ni vatswari?
18 Loko vana va ri karhi va kula, va nga amukela vuleteri bya moya ku ya emahlweni. Exikarhi ka swilo swin’wana, va nga dyondza leswaku Xikwembu xi langutela leswaku va yingisa vatswari va vona. Leswi swi lava vuleteri lebyi tiyeke bya vutswari kambe byi ri bya rirhandzu, hikuva Pawulo u tsarile a ku: “Vana, yingisani vatswari va n’wina, hikuva hi swona leswi lulameke emahlweni ka Hosi. Matsalwa ma ri: ‘U va ni xichavo eka tata wa wena ni ka mana wa wena’ (hi wona nawu lowo rhanga lowu nga ni xitshembiso), ‘leswaku u kateka, ni leswaku u hanya ngopfu emisaveni leyi.’ Na n’wina vatatana, mi nga dyisi vana va n’wina embitsi, kambe mi va kurisa, hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta [Yehova].” (Vaefesa 6:1-4) Vana lava yingisaka va seketela swinene eku endleni ka kaya ndhawu ya ku wisa ni ku rhula.
19. I yini lexi nga tiyisaka xiboho xa mutswari ni n’wana?
19 Kambe i yini lexi nga tiyisaka xiboho xa mutswari ni n’wana? Ku hlaya Bibele ni tibuku ta Vukriste kun’we hakunene swi nga pfuneta ku endla leswi. Tibuku to tanihi Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele na Listening to the Great Teacher ngopfu-ngopfu ta pfuna eku pfuneni ka vana. Loko u hlaya Bibele ni le ka minkarhi yin’wana, kandziyisa rirhandzu ra Xikwembu. Loko u dya swakudya, endla tinhlamuselo leti dzunisaka Yehova tanihi Munyiki Lonkulu. Loko u famba ni vana va wena, yisa swihlamariso swa ku tumbuluxa eka Xikwembu—swimilana, swiluva, mirhi, tintshava, swinambyana, mativa ni vutomi bya swiharhi. Loko u ri evutirhelini bya nsimu, tirhisa minkarhi leyi ku hlamusela ehenhleni ka rirhandzu ra Xikwembu. Siku na siku, pfuna n’wana wa wena ku kula hi rirhandzu ra Yehova tanihi munhu. Kavula, leswaku u fikelela mbilu ya n’wana wa wena, rirhandzu ro tano ri fanele ri va embilwini ya wena n’wini.—Deuteronoma 6:4-7.
20. Ku laya lokunene i ka nkoka ku fikela kwihi?
20 U nga tshuki u rivala leswaku ku laya i ka nkoka. Loko ku nyikeriwile ni ku amukeriwa kahle, “ku veka mihandzu ya ku rhula ya vutomi lebyo lulama.” (Vaheveru 12:11) Naswona vana lava va titsongahatelaka ku laya ka vatswari hi vutlhari va tisa ntsako wa ndyangu ni ku dzuneka naswona va hlayisa vito ra wona lerinene. (Swivuriso 10:1; 13:1; 23:24, 25) Hakunene, hi ku endla mintirho ya vona ya Matsalwa, vatswari ni vana va endla kaya ra vona ri va ndhawu yo wisa ni ku rhula.
Hlayisani Kaya Ra Ku Wisa Ni Ku Rhula
21. Hi ku ya hi Swivuriso 24:3, 4, kaya ri nga hlayisisiwa ku yini tanihi ndhawu ya ku wisa ni ku rhula?
21 Xana kaya ri nga hlayisisiwa ku yini tanihi ndhawu ya ku wisa ni ku rhula? Xivuriso xi ri: “Yindlu yi akiwa hi v̌utlhari, yi tiyisiwa hi ku twisisa; hi ku tiv̌a, makamera ya yona ma tala. I rifuwo ra risima leri ṭakisaka.” (Swivuriso 24:3, 4) Hi vutivi ni ntirho wa ndyangu lowu gingiritekaka, kaya ri nga ha va leri tatiwaka hi swilo leswinene swa muxaka wa leswi vonekaka. Kambe yindlu yi nga akiwa ivi yi tiyisiwa emasungulweni lama tiyeke loko swirho swa woa swi kombisa ku twisisa naswona swi tirhisa vutlhari bya Xikwembu ntsena, swi tirhisa vutivi bya Matsalwa kahle. Ina, vutlhari byi aka ndyangu naswona byi endla leswaku swi koteka leswaku vutomi bya wona byi humelela tanihi nchumu lowu hlanganeke.
22. Ku tirhisa swiletelo swa Xikwembu ku ta vanga yini?
22 Ku tirhisa swiletelo swa Xikwembu ekaya swi ta vanga ku rhula, hikuva Vaisrayele va byeriwe ku: “Hi mina Yehova, Šikwembu ša wena la ku dyonḍisaka, a ku pfuna, a ku fambisa e ndleleni leyi u faneleke ku famba hi yona. Mawako! Loko ngi u yingisa milawu ya mina! Ku rula ka wena ku ta v̌a tanihi nambu, ku lulama ka wena ku ta fana ni magandlati ya lwandle, v̌atukulu v̌a wena v̌a ta fana ni sav̌a.” (Esaya 48:17, 18) Hikwalaho, onge vavanuna hinkwavo lava chavaka Xikwembu, vavasati ni vana va nga tirhisa vutlhari bya le tilweni. Kutani makaya ya hina minkarhi hinkwayo ya ta va tindhawu ta ku wisa ni ku rhula.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Leswaku ku va ni vutomi bya kaya lebyi nga ni ku rhula, i ku hlawula kwihi loku faneleke ku endliwa hi Mukriste la nga tekangiki loyi a anakanyaka hi xiboho xa vukati?
◻ Hi ku ya hi Vaefesa 5:21-33, i yini lexi vavanuna ni vavasati va faneleke ku xi endla leswaku va fikelela ku rhula ka ndyangu?
◻ Xana ku tirhisa ndzayo leyi nga eka Vaefesa 4:26, 27 ku nga pfuna ku endla kaya ndhawu ya ku rhula hi ndlela yihi?
◻ Hi yihi ndlela leyi vana va nga kurisaka ku rhula ka ndyangu ha yona?
◻ Hi ma hlayisisa ku yini makaya ya hina tanihi tindhawu ta ku wisa ni ku rhula?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Vavanuna ni vavasati va Vukriste va fanele ku endla hi tindlela leti kurisaka rirhandzu ni xichavo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Timotiya u dyondzisiwe mintiyiso ya Xikwembu ku sukela evuhlangini. Xana u pfuna vana va wena ku kula hi vutivi ni rirhandzu ra Yehova ke?