Tidyondzo Leti Humaka eMatsalweni: Obadia 1-21

Switsundzuxo Swa Xikwembu Leswi Swi Ku Khumbaka

“LOYI a mi khumbaka, o khumba nḍololo ya tihlo ra [mina].” (Zakaria 2:8) Marito wolawo ya xikombiso xa leswi taka ma yima tanihi rungula ra xitsundzuxo eka un’wana ni un’wana: Yehova wa yi xiya ndlela leyi matiko ma khomaka vanhu va yena ha yona. Kambe ke, ku humelela yini eka tiko leri nga hlayisiki xitsundzuxo xo tano xa Xikwembu ivi ri khumba vanhu va Xikwembu hi ndlela leyi vavisaka? Buku leyi komeke eka Matsalwa ya Xiheveru, Obadia, ya hlamula.

Khombo Ra Edom

Ku hava loyi a balekelaka ku avanyisa ka Yehova. Vuprofeta bya Obadiya, lebyi vuriweke kwalomu ka 607 B.C.E., byi vhumbe ku hlongoriwa ka Vaedom etikweni ra vona ku nga khathariseki xiyimo xa vona lexi vonakaka xi ri nsirhelelo lexi tlakukeke “e šikari ka tinyeleti.” Naswona hambi leswi vutomi bya munhu hi xiyexe bya mutsari loyi wa Bibele byi nga paluxiwiki, u hanya hi ku pfumelelana ni nhlamuselo ya vito ra yena, “Nandza wa Yehova.” Hi ndlela yihi? Hi ku twarisa ku avanyisa loku lovisaka. Loko Edom a wa, u ta phangiwa hi laha ku heleleke hi vanghana lava twananaka na yena. Hambi ku ri vanhu va yena lavo tlhariha ni lava matimba va nge poni.—1-9.

Xikwembu xi tisa khombo ehenhla ka lava va nga ni nandzu wa ku lwisana ni vanhu va xona. Xana hi xihi xivangelo xa khombo ra Vaedom ke? I swiendlo leswi phindha-phindhiweke swo lwisana ni vana va Yakobo, vamakwavo. Tanihi vatukulu va Esawu, Vaedom a va ri maxaka ni Vaisrayele. Hambi swi ri tano, va voniwa nandzu wo phanga xaka ra vona, va tsaka swinene eku weni ka Yerusalema, ivi va hetelela leswi hi ku nyiketa vaponi eka valala. Xisweswo, Edom hi yena la kunguhateke ku lovisiwa ka yena.—10-16.

Yindlu Ya Yakobo Yi Hlengeletiwa

Switshembiso swa Yehova hi minkarhi hinkwayo swa tshembeka. Esikwini ra Obadiya, Yehova u tiyise leswaku vanhu va Yena a va ta tlhela va fuma tiko ra vona ni ku tlurisa. Israyele a a nga ha ta avanyisiwa. Yindlu ya Yakobo, vuhosi bya mfumo-swivongo swimbirhi bya Yuda, a byi ta tlhela byi hlanganisiwa ni yindlu ya Yosefa, vuhosi bya le n’walungwini bya mfumo-swivongo swa khume, eku hlaseleni ka Edom ku fana ni loko ndzilo wu hisa nhova ni le ku akeni ka tiko ra Edom. Loko a dlayelela hi yinhla leyi khutazaka, Obadiya u tivisa leswaku Vaisrayele lava hlengeletiweke va ta gandzela Xikwembu xa vona hi vun’we ivi va va malandza ya xona. Hakunene, vuhosi byi ta va bya Yehova.—17-21.

Dyondzo ya namuntlha: Switsundzuxo leswi honisiweke swi tswala mihandzu leyi vavisaka. Xisweswo, xitsundzuxo xa xiviri xa Obadiya eka Edom xi fanele ku twakala etindleveni ta vakaneti va manguva lawa va Xikwembu: Lava va lwaka na Yehova ni vanhu va yena va ta heriseriwa makumu.

Tidyondzo Leti Humaka eMatsalweni: Yonas 1:1–4:11

PAPALATA khombo! U amukela tintswalo! Njhani? Hi ku hlayisa dyondzo ya mhaka ya ntiyiso leyi nga ni ku tlula 2 800 wa malembe hi vukhale—buku ya Yonas. Yi tsariwe hi muprofeta Yonasi wa le Galeliya kwalomu ka 844 B.C.E., yi tele hi vutlhari bya moya.

Yonasi Wa Baleka

Hi fanele hi tshemba Yehova leswaku a hi sekela entirhweni wa yena. Hambi swi ri tano, Yonasi u balekele ntirho lowu a nyikiweke hi Xikwembu ematshan’wini yo tshembela eka Yehova leswaku a n’wi tiyisa. I ntiyiso, xa yena a ku nga ri xiavelo xo olova. A a fanele ku tsundzuxa Ninivha wo kala tingana wo biha hi khombo ra Xikwembu. Kambe Yonasi u teke ndlela leyi hambaneke, a khandziya xikepe lexi yaka eTaxixi, sweswi ku nga Spain. Endleleni, xihuhuri xi sungule ku kariha lerova ku pona ka xikepe ni vatirhi ku vonaka ku nga koteki. Yonasi u vula nandzu wakwe, vatirhi va le xikepeni va n’wi hoxela elwandle, kutani lwandle ri miyela. Nhlampfi leyikulu yi mita muprofeta.—1:1-17.

Malandza ya Xikwembu ya nga va ni ntshembo wa leswaku xi ta hlamula swikhongelo swa wona. Endzeni ka nhlampfi, Yonasi u huwelele Yehova leswaku a n’wi pfuna, u nkhense Xikwembu hi ku khongela leswi xi n’wi poniseke esirheni ra mati, kutani a tshembisa ku hakela leswi a swi hlambanyeke. Hi nkarhi lowu faneleke, u hlanteriwa emisaveni leyi omeke.—2:1-10.

Yonasi U Ya eNinivha

U nga tshuki u balekela xiavelo lexi humaka eka Yehova. Swi le rivaleni ku loko a dyondze dyondzo leyi, muprofeta loyi a nga tshama a va ni mona u chumayela ‘emutini lowukulu.’ Yonasi u twarisa xitsundzuxo xo olova kambe lexi kongomeke a ku: “Ka ha sele masiku ya mune wa makume, kutani Niniva wu ta mbunḍušiwa!” Eku hundzukeni loku xiyekaka swinene ka swiendlakalo, Vaninivha va hundzuka ivi va papalata khombo.—3:1-10.

Munhu a nga ka a nga pimi tintswalo ta Xikwembu. Ku hlundzuka ka Yonasi ka kula hikuva Ninivha a ri lovisiwi. Kambe hi ku tirhisa ximilana, Yehova u dyondzisa Yonasi leswaku U ta kombisa tintswalo hi ku ya hi ku rhandza ka Yena lokunene.—4:1-11.

Dyondzo ya namuntlha: Khombo ri nga siveriwa hi ku hlayisa vuprofeta bya Xikwembu! Tekelelani Vaninivha. Hi ku titsongahata mi yingisa Yesu Kriste, muprofeta lonkulu ku tlula Yonasi.—Luka 11:32.

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

TINDZIMANA TA BIBELE LETI KAMBISISIWEKE

○ 7—Eminkarhini ya Bibele, ku “dya v̌uŝa” kun’we ni un’wana kahle-kahle a ku ri ntwanano wa vunghana. Vona ku hambana konghasi! Vababilona, ‘vavanuna lava va endleke xinakulobye’ ni Vaedom, a va tikombisa va ri valovisi va vona. I ntiyiso, Vababilona va siku ra Nebukadnetsar va pfumelele Edom ku hlanganyela eku phangeni ka nhundzu ya Yuda endzhaku ka loko Yerusalema wu lovisiwile. Kambe Nabonidus, hosi leyi landzeleke ya Babilona yi lawule rifuwo ra mabindzu ni ra ku xaviselana ra Edom hi laha ku heleleke.

○ 10—Edom a a avanyiseriwe ku “lov̌isiwa makumu” hikwalaho ka rivengo ra yena ra tihanyi ni ku pfumaleka loku tlanyaleke ka rirhandzu ra tiko ra vamakwavo, “v̌ana v̌a Yuda.” (Ndzimana 12) Ku fela makumu ka tiko ro tano a swi vula leswaku tiko ra Edom ni hulumendhe ni vaaki exivandleni xo karhi xa misava a swi ta nyamalala emisaveni. Namuntlha, a ku na vanhu lava tivekaka va tiko ra Edom; va ‘ve tanihi loko va nga si tshama va va kona.’—Ndzimana 16.

[Bokisi leri nga eka tluka 31]

TINDZIMANA TA BIBELE LETI KAMBISISIWEKE

○ 2:1—Hikwalaho ka nhloko ya yona ni nkolo wa yona lowukulu, nkavangaheti ya swi kota ku mita munhu. Hambi leswi tinkavangaheti ti kalaka eMediteraniya, vaphasi va tinkavangaheti va tshama va yimisa xikepe ehlalukweni eYopa. Nhlampfi leyi tiviwaka yi ri leyi landzelelaka swikepe eMediteraniya ni ku dya xin’wana ni xin’wana lexi hoxiwaka endzeni ka lwandle i nyankwave leyikulu yo basa. Na yona ya swi kota ku mita munhu a helerile. Hambi swi ri tano, emhakeni ya Yonasi Xikwembu xi tirhise “nhlampfi leyikulu,” kumbexana xivumbiwa lexi nga tiviwiki eka sayense ya manguva lawa.

○ 2:2, 3—Entiyisweni Yonasi a nga vanga na swiyimo swa ku anakanya ku endla xiphato loko a ha ri “e khurini ra nhlampfi.” Kambe endzhakunyana u rhekhode ntokoto wa yena. Endzeni ka mbilu ya yena ku hume marito lama tekelelaka eka lama nga eka Tipisalema lama phofuleke mintlhaveko ya yena.—Ringanisa 2:3 na Psalma 120:1 na 130:1; 2:6 na Psalma 69:1.

○ 3:3—Mpimo wa Ninivha a wu hundzeletiwi. Hambi leswi makhumbi lama ri rhendzeleke a ya ri kwalomu ka 13 wa tikhilomitara ntsena hi ndzhendzeleko, entiyisweni vito ra muti ri katse swimitana swa wona, leswi nga ha vaka swi hlanganise mpfhuka wa kwalomu ka 42 wa tikhilomitara.

○ 3:10—Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “ku tisola” (NW) ri vula “ku cinca miehleketo ya munhu malunghana ni xiendlo xa nkarhi lowu hundzeke (kumbe lexi kunguhatiweke).” Xisweswo, Yehova a nga ‘tisola’ kumbe a cinca mianakanyo ya yena ehenhleni ka ku ba vanhu lava dyohaka loko va hundzuka hakunene.