Ku Hetisisa Ku Hlawuleka eXichabyeni Xa Xikwembu
“Hi fanele ku tibasisa, hi susa thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya, hi ringeta ku hanya vutomi lebyo hlawuleka swinene, exichabyeni xa Xikwembu.”—2 VAKORINTO 7:1.
1. Hi swi tiva njhani leswaku tintsumi leti tlakukeke ti xiya ku kwetsima ka Yehova?
YEHOVA i Xikwembu lexo kwetsima. Tintsumi leti tlakukeke etilweni ti huwelela ku kwetsima ka yena hi marito lama tiyeke. “Wa kwetsima, wa kwetsima, wa kwetsima, Yehova wa tinyimpi! misav̌a hikwayo yi tele hi ku kwetsima ka yena.” Xexo a xi ri xirhambo lexi nyanyulaka xa tiserafim leti voniweke exivonweni hi muprofeta Esaya hi lembe xidzana ra vunhungu B.C.E. Eku heleni ka lembe xidzana ro sungula C.E., muapostola Yohane u vone swivono swa leswi a swi ta endleka, hi “siku ra Hosi” laha hi nga kona sweswi. U vone swivumbiwa leswi hanyaka swa mune swi rhendzele xiluvelo xa Yehova naswona u swi twe swi huwelela swi nga miyeli swi ku: “Ya kwetsima, ya kwetsima, ya kwetsima Hosi, Xikwembu xa matimba hinkwawo, loyi a a ri kona, loyi a nga kona, ni loyi a taka.” Ku huwelela loku ka matlhelo manharhu ka swivumbiwa swa Yehova swa moya swa le tilweni ku kandziyisa ku kwetsima lokukulu swinene ka Muvumbi.—Esaya 6:2, 3; Nhlavutelo 1:10; 4:6-8.
Ku Kwetsima Ni Ku Tihambanisa
2. (a) I timhaka tihi timbirhi ta ku kwetsima leti ti nga kona, naswona Yehova u kwetsima njhani etimhakeni leti? (b) Xana Muxe u ku kandziyise njhani ku kwetsima ka Yehova?
2 Ku kwetsima a swi vuli ntsena ku tenga ni ku basa evukhongerini kambe ni ku tihambanisa, kumbe ku hlawuleka. Yehova u tengile swinene, kumbe u basile; u tlhela a hambana hi laha ku heleleke ni swikwembu hinkwaswo swa thyaka swa matiko. Mhaka leyi ya ku kwetsima, kumbe ku hlawuleka ka yena yi kandziyisiwe hi Muxe loko a yimbelela a ku: “I mani l’a fanaka na wena, Yehova, e šikari ka ŝikwembu! I mani l’a kwetsimaka, l’a tengeke kukotisa wena.”—Eksoda 15:11.
3. Hi tihi tindlela leti Vaisrayele hinkwavo a va laveka leswaku va kwetsima ha tona, naswona Yehova u va pfune njhani emhakeni leyi?
3 Yehova Xikwembu xo kwetsima a a lava leswaku Vaisrayele va khale, vanhu va yena va le misaveni, na vona va kwetsima. Leswi a swi laveka ku nga ri ntsena eka vaprista ni Valevhi kambe ni le ka tiko hinkwaro. Eka Muxe Yehova u te: “Byela nhlengeletano ya v̌ana v̌a Israel, u ku ka v̌ona: ‘Hlawulekani hikuv̌a nḍi hlawulekile, mina Yehova, Šikwembu ša ṅwina.’” (Levitika 19:2) Ku fikela kwalaho, Yehova u va nyike milawu yo va pfuna leswaku va tshama va tengile emoyeni, emahanyelweni, emianakanyweni, emirini ni le ku hlanganeni, loku ko hetelela ku va mayelana ni ku gandzela ka vona etabarnakeleni naswona endzhakunyana, etempeleni.
Vanhu Lava Tihambaniseke
4, 5. (a) Israyele wa nyama a a ri tiko ro hlawuleka hi ndlela yihi? (b) Ku laveka yini eka Vaisrayele va moya, naswona muapostola Petro u swi tiyisa njhani leswi?
4 Leswaku Vaisrayele va landzelela milawu ya Xikwembu, va hume ematikweni yo biha lama ya va rhendzeleke. A va tiviwa tanihi vanhu lava hambaneke, kumbe lava hlawulekeke, entirhweni wa Yehova Xikwembu xo kwetsima. Muxe u va byele ku: “U tiko leri hlawuleriweke Yehova, Šikwembu ša wena; Yehova, Šikwembu ša wena, o ku hlawurile leŝaku u v̌a tiko ra yena hi šiv̌iri e šikari ka matiko hikwawo, la’ma nge misav̌eni.”—Deuteronoma 7:6.
5 Ku tenga ni ku tihambanisa ko tano ka ha laveka eka Israyele wa moya. Muapostola Petro u tsalele vanhu lava hlawuleriweke ku va Vaisrayele va moya a ku: “Tani hi vana lava nga ni ku yingisa, mi nga landzi ku navela ka n’wina loko biha loku a mi ri na kona mi nga si tiva nchumu. Kambe, leswi loyi a nga mi vitana a hlawulekeke, hlawulekani na n’wina emahanyelweni hinkwawo ya n’wina. Hikuva ku tsariwile va ku: ‘Hlawulekani, hikuva mina ndzi hlawulekile.’”—1 Petro 1:1, 14-16.
6, 7. (a) Swirho swa “ntshungu lowukulu” swi hlamuseriwa njhani eka Nhlavutelo ndzima 7, naswona i yini leswi kahle-kahle swi lavekaka eka vona? (b) I yini leswi nga ta xiyiwa eka tindzimana leti landzelaka?
6 Eka Nhlavutelo ndzima 7, swirho swa “ntshungu lowukulu” swi hlamuseriwa tanihi leswi ‘yimeke emahlweni ka xiluvelo xa Yehova ne mahlweni ka Xinyimpfana swi ambele tinguvu to basa’ ‘swi hlantswile tinguvu ta swona, swi ti basisile hi ngati ya Xinyimpfana.’ (Nhlavutelo 7:9, 14) Tinguvu ta vona leto basa ti fanekisela xiyimo xa vona lexo tenga, lexi lulameke emahlweni ka Yehova, lexi a va nyikaka xona hikwalaho ka ripfumelo ra vona engatini ya Kriste leyi kutsulaka. Manuku ke, swi le rivaleni leswaku a hi Vakriste lava totiweke ntsena kambe ni “tinyimpfu tin’wana” na tona ti fanele ti tshama ti tengile emoyeni ni le mahanyelweni leswaku ti gandzela Yehova hi laha ku amukelekaka.—Yohane 10:16.
7 Sweswi a hi xiyeni ndlela leyi ha yona vanhu va Yehova enkarhini lowu hundzeke a va laveka leswaku va tikomba va tengile ni ku kwetsima ni mhaka leyi ha yona misinya ya milawu yoleyo yi tirhaka eka vanhu va Xikwembu namuntlha.
Ku Tenga Ka Moya
8. I swivangelo swihi leswi ha swona Vaisrayele a va fanele ku tshama va tihambanisile ni vukhongeri bya Kanana?
8 Vaisrayele va nyama a va fanele ku tihambanisa hi laha ku heleleke ni mikhuva leyi nga tengangiki ya vukhongeri ya tinxaka tin’wana. Loko a vulavula hi ku tirhisa Muxe, Yehova u byele Israyele a ku: “Tšhav̌a ku endla ntwanano ni la’v̌a akeke tikweni leri u nga ta fika ka rona, va nga ti ṭhuka va hunḍuka ntlhamu ešikari ka wena. Kambe mi ta hlanhla tialtari ta v̌ona, mi faya ŝifaniso ŝa vona [leswi tirhisiweke mayelana ni ku gandzela loku nyenyetsaka ka rimbewu] mi susa ti-Astarte. U nga ka u nga nkhinsameli šikwembu šin’wana, hikuv̌a Yehova o v̌uriwa l’a lav̌etaka; Šikwembu ša rilonḍo [kumbe, “Xikwembu lexi lavaka ku gandzeriwa xi ri xoxe,” nhlamuselo ya New World Translation Reference Bible]. U nga ṭhuki u endla ntwanano ni v̌aaki v̌a tiko lero, [tanihi leswi va nga ta oswa ni swikwembu swa vona naswona va swi endlela magandzelo].”—Eksoda 34:12-15.
9. Xana i swiletelo swihi leswi kongomeke leswi nyikiweke masalela lama tshembekaka lama sukeke eBabilona hi 537 B.C.E.?
9 Malembe xidzana yo tala endzhaku, Yehova u huhutele Esaya ku kongomisa marito lawa ya vuprofeta eka masalela lama tshembekaka lama a ma ta tlhelela eYuda ma huma eBabilona: “Sukani! sukani! humani kona! mi nga khumbi ntšhumu wa le’ŝi yilaka; humani šikari ka wona. Tibasiseni, ṅwina lav̌a mi rwalaka timbita ta Yehova [leti a ti ta tirhisiwa eku pfuxeteni ka vugandzeri lebyi tengeke etempeleni leyi nga eYerusalema]!”—Esaya 52:11.
10, 11. (a) Xana i swiletelo swihi leswi fanaka leswi nyikiweke Vaisrayele va moya eka lembe xidzana ro sungula C.E.? (b) Swiletelo leswi swi landzeleriwe njhani ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1919 na 1935, naswona hi yihi ndlela yin’wana leyi ha yona vatotiwa ni vanghana va vona va tshamaka va tengile emoyeni?
10 Hi laha ku fanaka, Vaisrayele va moya ni vanghana va vona va fanele va tshama va nga thyakisiwanga hi vukhongeri bya swikwembu swa hava bya misava leyi. Loko a tsalela Vakriste lava totiweke ebandlheni ra le Korinto, muapostola Pawulo u te: “Tempele ya Xikwembu yi ni vunakulobye byihi ni swikwembu swa hava ke? Hikuva tempele ya Xikwembu lexi hanyaka hi hina, kukotisa leswi Xikwembu xi nga te: ‘Ndzi ta aka na vona, ndzi famba-famba exikarhi ka vona; ndzi ta va Xikwembu xa vona, kutani vona va ta va tiko ra mina.’ Hikokwalaho [Yehova u] ri: ‘Humani exikarhi ka vona, mi hambana na vona; mi nga tshuki mi khumba leswi nga tengangiki, kutani ndzi ta mi amukela.’”—2 Vakorinto 6:16, 17.
11 Ku sukela hi 1919 swirho leswi tengisiweke ni ku basisiwa swa masalela lama totiweke swi ntshunxiwile eka vukhongeri lebyi thyakeke, bya swikwembu swa hava bya Babilona Lonkulu. (Malakia 3:1-3) Va hlayise xitsundzuxo xa le tilweni lexi nge: “N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya, leswaku mi ta kala mi nga ngheni eswidyohweni swa yena, mi ta kala mi nga weriwi hi maxangu ya yena.” (Nhlavutelo 18:4) Ku sukela hi 1935 ntshungu lowukulu lowu andzaka wa “tinyimpfu tin’wana” hi ku fanana wu hlayise xitsundzuxo lexi naswona wu fularhele vukhongeri lebyi thyakeke bya Babilona. Vanhu lava totiweke kun’we ni vanghana va vona va tihlayisa va basile hi ku papalata ku hlangana hinkwako ni mianakanyo leyi vavisaka ya vagwinehi.—Yohane 10:16; 2 Yohane 9-11.
Ku Tenga eMahanyelweni
12. (a) Yehova u tlakuse xikhundla xa mahanyelo ya Vaisrayele xi tlula swinene xa tinxaka leti va rhendzeleke hi ku tirhisa milawu yihi? (b) Xana i milawu yihi leyi ngopfu-ngopfu a yi ri leyi bohaka eka vaprista?
12 Hi ku tirhisa ntwanano wa Nawu, Yehova u tlakuse xikhundla xa mahanyelo ya Vaisrayele xi tlula swinene xiyimo lexi solekaka xa tinxaka leti va rhendzeleke. Vukati ni vutomi bya ndyangu a swi ri swivumbeko leswi sirheletiweke eIsrayele. Wa vunkombo wa Milawu ya Khume wu sivele vuoswi. Lava endlaka vuoswi ni vumbhisa a va xupuriwa ngopfu. (Deuteronoma 22:22-24) Vanhwana a va sirheletiwa ehansi ka Nawu. (Deuteronoma 22:28, 29) Milawu ya vukati a yi ri leyi bohaka ngopfu-ngopfu eka vuprista. Loko ku ri muprista lonkulu, a a fanele ku hlawula ntombhi leyi tengeke ku va nsati wa yena.—Levitika 21:6, 7, 10, 13.
13. Xana swirho swa “Mutekiwa” wa Kriste swi fanisiwa na vamani, naswona ha yini?
13 Hi ku fanana, Muprista Lonkulu swinene, Yesu Kriste, u na “Mutekiwa” la vumbiweke hi Vakriste lava totiweke va 144 000, lava fanisiwaka hi ‘vanhwana.’ (Nhlavutelo 14:1-5; 21:9) Va tshama va nga thyakisiwanga hi misava ya Sathana naswona va tshama va tengile etidyondzweni ni le mahanyelweni. Muapostola Pawulo u tsalele Vakriste lava totiweke eKorinto a ku: “Ndza mi vavisekela hi ku vaviseka loku Xikwembu na xona xi mi vavisekelaka ha kona. Ndzi mi hlomisele eka Kriste kukota nhwana la tengeke, ndzi mi nyikete ka yena a va nuna un’we ntsena eka n’wina.” (2 Vakorinto 11:2) Nakambe Pawulo u tsarile a ku: ‘Kriste u rhandze bandlha, kutani u nyiketile vutomi bya yena hikwalaho ka rona. U endlile leswi leswaku a ta ri hlawulekisa hi rito ra yena, a ri endla leri tengeke hi ku ri khuvula hi mati. U naverile ku yimisa bandlha emahlweni ka yena, hi ku saseka ka rona hinkwako, ri nga ri na xivati kumbe minkonya, kumbe xin’wana lexi fanaka na swona, kambe ri ri leri hlawulekeke, leri nga riki na xisandzu.’—Vaefesa 5:25-27.
14, 15. (a) Ku basa ka moya ka ntlawa wa mutekiwa ku fanele ku hlangana na yini, naswona i tsalwa rihi leri kombaka leswi? (b) Ha yini swi ri rivaleni leswaku swilaveko leswi fanaka swa ku basa ka mahanyelo nakambe swa tirha eka tinyimpfu tin’wana?
14 Ku basa loku ka moya ka mutekiwa wa Kriste ku fanele ku hlangana ni ku tenga emahanyelweni eka swirho swa yena. Muapostola Pawulo u te: “Mi nga tshuki mi tikanganyisa: Loko ti ri timbhisa, ni lava phahlaka swikwembu swa hava, ni vaoswi . . . va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu. Hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona; kambe sweswi mi basisiwile, na swona mi endliwile lava hlawulekeke.”—1 Vakorinto 6:9-11.
15 Leswaku swilaveko swo tano swa ku basa emahanyelweni swa tirha ni le ka tinyimpfu tin’wana swi va erivaleni loko ku xiyiwa lava Yehova a nga ta ka a nga va katsi eka matilo lamantshwa ni misava ya yena leyintshwa leswi tshembisiweke. Ha hlaya: “Kambe . . . va manyala, ni loko va ri vadlayi, ni vaoswi, . . . xa vona ku ta va ku hoxiwa etiveni leri pfurhaka hi ndzilo ni xivavula, ri nga rona rifu ra vumbirhi.”—Nhlavutelo 21:1, 8.
Vukati Lebyi Xiximekaka
16, 17. (a) I matsalwa wahi lama kombaka leswaku ku nga ngheneli vukati a hi xilaveko xa ku tenga emahanyelweni? (b) Xana Mukriste a nga xi komba njhani xichavo lexinene xa Xikwembu eku hlawuleni ka munghana wa vukati, naswona ha yini ku nga ta va vutlhari ku honisa ndzayo ya vuapostola?
16 Leswaku swi tshama swi tengile, swirho leswi totiweke swa ntlawa wa mutekiwa ni tinyimpfu tin’wana a va languteriwanga ku tshama va nga tekanga kumbe ku tekiwa. Xiboho xa vunghwendza a hi xa matsalwa. (1 Timotiya 4:1-3) Vuxaka bya rimbewu exibohweni xa vukati a hi lebyi nga tengangiki. Rito ra Xikwembu ri ri: “Ku tekana a ku ve loku xiximiwaka hi vanhu hinkwavo, vukati byi nga onhiwi hi ku kanganyisana, hikuva Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.”—Vaheveru 13:4.
17 Hambi swi ri tano, Mukriste la navelaka ku “hanya vutomi lebyo hlawuleka swinene, exichabyeni xa Xikwembu” a nga fanelanga a titwa a ntshunxekile ku tekana ni un’wana ni un’wana loyi a n’wi tsakisaka. Emahlweni ka ku laya Vakriste-kulobye leswaku va ‘tibasisa, va susa thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya, va ringeta ku hanya vutomi lebyo hlawuleka swinene, exichabyeni xa Xikwembu,’ muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Mi nga rhwaleni mpingu wun’we ni lava nga riki vapfumeri; hikuva ku tirhisana ku kwihi exikarhi ka ku lulama ni ku homboloka xana? . . . Kumbe mupfumeri a nga fambelana hi mukhuva wihi ni loyi a nga riki mupfumeri xana?” (2 Vakorinto 6:14, 15; 7:1) Tanihi xirho xa vanhu va Yehova lava tihambaniseke ni lavo tenga, wanuna kumbe wansati wa Mukriste la navelaka ku nghenela vukati u ta amukela nawu wa muapostola wo endla tano ‘eHosini ntsena’ hi ku hlawula un’wana la nga nandza wa Yehova la tinyiketeleke, la khuvuriweke ni la tshembekaka. (1 Vakorinto 7:39) Tanihi le ndzhaku, swi tano ni namuntlha, ku ta va ku nga ri vutlhari eka lava tinyiketeke exikarhi ka vanhu va Xikwembu ku honisa ndzayo leyi ya Matsalwa. (Ringanisa Deuteronoma 7:3, 4; Nehemia 13:23-27.) A ku nge vi ku komba xichavo lexinene eka N’wini wa hina Lonkulu, Yehova.—Malakia 1:6.
18. Hi yihi ndlela yin’wana leyi Vakriste va nga hlayisaka vukati bya vona byi ri lebyi xiximekaka ha yona?
18 Ku tlula kwalaho, eIsrayele, milawu a yi hika swiendlo swa rimbewu hambi ku ri exikarhi ka xiboho xa vukati. Wanuna a a fanele a tikhoma eku veni ni vuxaka ni nsati wa yena loko a ri enkarhini. (Levitika 15:24; 18:19; 20:18) Leswi a swi lava ku khathalela ka rirhandzu ni ku tikhoma eka vavanuna va Vaisrayele. Xana Vakriste va fanele va ehleketelela vasati va vona kantsongo? Muapostola u vula leswaku vavanuna va Vakriste va fanele va tshama ni vavasati va vona hi ku “twelelana,” ku nga vutivi bya xiyimo xa vona tanihi “swibya leswi nga tiyangiki.”—1 Petro 3:7.
Ku Famba ‘Endleleni Leyo Kwetsima’
19, 20. (a) Hlamusela ndlela yo anama leyi landzeleriwaka hi vanhu vo tala. (b) Xana vanhu va Yehova va fanele va hambana ni misava ya Sathana hi ndlela yihi? (c) I gondzo rihi leri vanhu va Xikwembu va ri landzelelaka, ri pfuriwe rini, naswona i vamani ntsena lava pfumeleriwaka eka rona?
19 Marito lama nga laha henhla ma kandziyisa ndzilakana wo anama ngopfu lowu hambanisaka vanhu va Yehova eka misava ya Sathana. Mafambiselo ya sweswi ya swilo ya misava ya tilawula hi laha ku engetelekeke naswona ma tianerisa. Yesu u te: “Nghenani hi nyangwa leyo khuma, hikuva nyangwa leyi yisaka eku loveni yi ahlamile, ni ndlela leyi yaka kona, yi anamile, kutani lava nghenaka hi yona va tele.” (Matewu 7:13) Gondzo rero ro anama ri landzeriwe hi vanhu vo tala. Loko ku tshahiwa marito ya muapostola Petro, i ndlela ya ‘swa manyala, ku titsakisa, ku pyopyiwa, ni makolo, ni ku va swilovekelo, ni ku gandzela swikwembu swa hava leswi nga lavekiki,’ ndlela leyi yisaka ‘emakhukhumbeni ya vuoswi.’ (1 Petro 4:3, 4) Makumu ya yona i ku lova.
20 Hi tlhelo rin’wana, vanhu va Xikwembu, va famba egondzweni leri hambaneke, gondzo ro basa leri landzeriwaka hi vanhu lavo tenga. Ku pfuriwa ka gondzo leri enkarhini wa makumu ku vhumbiwe hi muprofeta Esaya, la tsaleke a ku: “Gonḍo ri ta v̌a kona, ni ndlela le’yi v̌uriwaka ndlela yo kwetsima; a ku na munhu wa tšhyaka la nga ta hunḍa kona.” (Esaya 35:8) Loko yi hlamusela hi vuprofeta lebyi, buku leyi nge Nsirhelelo Wa Misava Hinkwayo Ehansi Ka “Hosana Ya Ku Rhula” yi ri: “Hi 1919 gondzo ro fanekisela a ri pfuleriwe malandza lama tsakeke ya Xikwembu. Lava va laveke ku va lava kwetsimaka emahlweni ka Yehova a va ri vona lava fambeke hi ‘gondzo’ rero, ‘Ndlela yo kwetsima.’ . . . Namuntlha, endzeni-ndzeni ka ‘ku hela ka mafambiselo ya swilo,’ ‘gondzo’ rero leri lunghiseleriweke hi Xikwembu ri tshama ri pfulekile. Mintshungu ya vanhu lava tlangelaka yi . . . nghena endleleni ya paradeyisi ya moya, ‘Ndlela yo Kwetsima.’”a
21. Malandza ya Yehova ma fanele ma tihambanisa njhani ni ntshungu wa Diyavulosi naswona ha yini, kutani i yini leswi nga ta xiyiwa eka xihloko lexi landzelaka?
21 Ina, masalela lama totiweke ya Israyele wa moya ni vanghana va vona, tinyimpfu tin’wana, namuntlha va tihambanisa tanihi vanhu lava sukeke emisaveni ya Sathana, leyi eka yona mianakanyo ya ku kwetsima yi nga tirhiki. A ku na lexi hlawulekeke entshungwini wa Diyavulosi lowu fambaka hi ‘ndlela yo ahlama ni ku anama leyi yisaka eku loveni.’ A va thyakanga emoyeni ni le mahanyelweni ntsena kambe, ku vula leswi nga nyawuriki, ni le timhakeni to tala va thyakile emirini naswona xiyimo xa vona i xa vusopfa. Kambe, muapostola Pawulo u ri: “Hi fanele ku tibasisa, hi susa thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya, hi ringeta ku hanya vutomi lebyo hlawuleka swinene, exichabyeni xa Xikwembu.” (2 Vakorinto 7:1) Tindlela leti ha tona vanhu va Xikwembu va faneleke ku khathalela ku tenga emianakanyweni ni le mirini ti ta xiyiwa exihlokweni lexi landzelaka.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Ndzima 16, tluka 134-5.
Tinhla ta Mpfuxeto
◻ Xana i timhaka tihi timbirhi ta ku kwetsima leti nga kona, naswona ha yini ku nga vuriwaka leswaku Yehova u kwetsima swinene?
◻ Hi tihi tindlela timbirhi leti ha tona Vaisrayele a va fanele va tikomba va ri tiko ro kwetsima?
◻ Xana ku laveka yini eka Vaisrayele va moya ni le ka vanghana va vona, tinyimpfu tin’wana?
◻ Ku chava ka hina Xikwembu ku fanele ku ku khumbisa ku yini ku hlawula ka hina munghana wa vukati?
◻ I magondzo wahi mambirhi lama nga landzeleriwaka namuntlha, naswona ha yini ku hlawula loku twisisekaka ku fanele ku endliwa?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]
Rito ra Xikwembu ri ri: “Ku tekana a ku ve loku xiximiwaka”