Fambani eXichabyeni Xa Yehova
“Loko [bandlha] ri ri karhi ri famba exichabyeni xa Yehova na hi ku tiyisiwa hi moya lowo kwetsima ri hambete ri andza.”—MINTIRHO 9:31, “NW.”
1, 2. (a) Ku humelela yini loko bandlha ra Vukriste ri nghena enguveni ya ku rhula? (b) Hambi loko Yehova a pfumelele nxaniso, i yini xin’wana lexi a xi endlaka?
MUDYONDZISIWA u langutane ni ndzingo lowukulu. Xana a ta byi hlayisa vutshembeki eka Xikwembu? Ina, hakunene! U fambe exichabyeni xa Xikwembu, ni xichavo eka Muvumbi wa yena, naswona a ta fa tanihi mbhoni leyo tshembeka ya Yehova.
2 Muhlayisi yoloye wa vutshembeki la chavaka Xikwembu a ku ri Stefano, “wanuna la taleke ku pfumela ni Moya lowo Kwetsima.” (Mintirho 6:5) Ku dlayiwa ka yena ku vange gandlati ra nxaniso, kambe endzhakunyana bandlha leri nga eYudiya, Galeliya, na Samariya ri nghene eka nkarhi wa ku rhula naswona ri akiwile emoyeni. Ku tlula kwalaho, “ri ri karhi ri famba exichabyeni xa Yehova na hi ku tiyisiwa hi moya lowo kwetsima ri hambeta ri andza.” (Mintirho 9:31, NW) Tanihi Timbhoni ta Yehova namuntlha, hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta hi katekisa hambi loko hi tokota ku rhula kumbe ku xanisiwa, hi laha swi kombisiweke ha kona eka Mintirho tindzima 6 ku ya ka 12. Hikwalaho a hi fambeni hi xichavo lexikulu eka Xikwembu loko hi xanisiwa kumbe hi tirhisa ku yimisiwa kwihi na kwihi hikwalaho ka nxaniso leswaku hi titiyisa emoyeni ni ku xi tirhela hi ku gingiriteka.—Deuteronoma 32:11, 12; 33:27.
Ku Tshembeka Ku Fika Emakumu
3. I xiphiqo xihi lexi tlhantlhiweke eYerusalema, naswona hi ndlela yihi?
3 Hambi loko swiphiqo swi tlakuka eminkarhini ya ku rhula, ku hleleka lokunene ku nga ha pfuna ku swi tlhantlha. (6:1-7) Vayuda lava va vulavulaka ririmi ra Xigriki eYerusalema va vilerile va vula leswaku tinoni ta ka vona a ti tsoniwa loko ku phakiwa swakudya swa siku rin’wana ni rin’wana, swi nyikiwa vapfumeri-kulobye lava a va vulavula Xiheveru. Xiphiqo lexi xi tlhantlhiwe loko vaapostola va hlawule vavanuna va nkombo ku khathalela “timhaka leti.” Un’wana wa vona a a ri Stefano.
4. Stefano u hlamule njhani eka swihehlo swa mavunwa?
4 Hambi swi ri tano, Stefano la chavaka Xikwembu hi ku hatlisa u hlangavetane ni ndzingo. (6:8-15) Vavanuna van’wana va humelerile lava kanetaneke na Stefano. Van’wana a va ri va “Sinagoga leyi vuriwaka ‘ya Vantshunxiwa,’” kumbexana i Vayuda lava hluriweke hi Varhoma kumbe mahlonga lama veke vaproselita va Vayuda endzhaku ka loko va ntshunxiwile. Hi ku tsandzeka ku tilwela ehenhla ka vutlhari ni moya lowu Stefano a a vulavula ha wona, valala va yena va n’wi yise eka Sanedri. Kwalaho timbhoni ta mavunwa ti te: ‘Hi twe wanuna loyi a vula leswaku Yesu u ta nhlanhla tempele kutani a cinca mikhuva ya Muxe leyi tsariweke hansi.’ Hambi swi ri tano, hambi ku ri vakaneti va yena a va swi kota ku vona leswaku Stefano a a nga endlanga swo biha kambe a a ri ni langutelo ro ntshunxeka ro tanihi ra ntsumi, murhumiwa wa Xikwembu la tiyisekaka hi nseketelo wa yena. Vona ku hambana loku nga eswikandzeni swa vona, swi tale hi vubihi hikuva va tinyiketele eka Sathana!
5. I tinhla tihi leti Stefano a ti endleke loko a nyikela vumbhoni?
5 Loko a vutisiwa hi Muprista Lonkulu Kayafasi, Stefano u nyikele vumbhoni handle ko chava. (7:1-53) Mpfuxeto wa yena wa matimu ya Israyele wu kombe leswaku Xikwembu xi kunguhate ku vekela Nawu ni ntirho wa le tempeleni etlhelo loko Mesiya a fika. Stefano u xiye leswaku Muxe, mukutsuri loyi Muyuda un’wana ni un’wana a tivulaka la n’wi xiximaka, u landzuriwile hi Vaisrayele, tanihi leswi sweswi va nga n’wi amukeriki Loyi a tisaka ku kutsuriwa lokukulu. Hi ku vula leswaku Xikwembu a xi tshami etindlwini leti endliweke hi mavoko ya vanhu, Stefano u kombise leswaku tempele ni mafambiselo ya tona ya vugandzeri swi ta hundza. Kambe tanihi leswi vaahluri va yena va nga chaviki Xikwembu kumbe ku lava ku tiva ku rhandza ka xona, Stefano u te: ‘N’wina va tinhamu leto nonon’hwa, minkarhi hinkwayo mi alela moya lowo kwetsima. Hi wihi muprofeta loyi vatata wa n’wina va nga n’wi xanisangiki xana? Va dlele na vona lava nga tivisa khale timhaka ta ku ta ka La Lulamake, loyi mi veke vaxengi ni valayi va yena.’
6. (a) Emahlweni ka rifu ra yena, i ntokoto wihi lowu tiyisaka ripfumelo lowu Stefano a ri na wona? (b) Ha yini Stefano a fanela ku vula a ku: “Hosi Yesu, amukela moya wa mina”?
6 Mhaka ya Stefano ya xivindzi yi yise eku dlayiweni ka yena. (7:54-60) Vaavanyisi a va hlundzukisiwile hi ku paluxiwa loku ka nandzu wa rifu ra Yesu. Kambe vona ndlela leyi ripfumelo ra Stefano ri tiyisiweke ha yona loko a ‘langute etilweni kutani a vona ku kwetsima ka Xikwembu na Yesu a yimile evokweni ra xinene ra xona!’ Stefano sweswi a kongomana ni valala va yena hi xivindzi leswi a endla ku rhandza ka Xikwembu. Hambi loko Timbhoni ta Yehova ti nga ri na swona swivono, hi nga ha kombisa xivindzi xo tano lexi nyikiweke hi Xikwembu loko hi xanisiwa. Endzhaku ko cukumetela Stefano ehandle ka Yerusalema, valala va yena va sungule ku n’wi khandla kutani a khongela a ku: “Hosi Yesu, amukela moya wa mina.” Leswi a swi ri swa nkoka hikuva Xikwembu xi nyike Yesu matimba yo pfuxela van’wana evuton’wini. (Yohane 5:26; 6:40; 11:25, 26) A khinsamile, Stefano u huwelerile: “[Yehova], u nga va hlayeli ku dyoha loku.” Kutani a fa tanihi mudlawela-ripfumelo, hi laha van’wana vo tala va valandzeri va Yesu va endleke ha kona ku sukela kwalaho, hambi ku ri eminkarhini ya manguva-lawa.
Ku Xanisiwa Ku Hangalasa Mahungu Lamanene
7. Ku humelele yini hikwalaho ka nxaniso?
7 Rifu ra Stefano entiyisweni ri tise ku hangalasiwa ka mahungu lamanene. (8:1-4) Nxaniso wu hangalase vadyondzisiwa hinkwavo eYudiya na Samariya hinkwaro handle ka vaapostola. Sawulo la seketeleke ku dlayiwa ka Stefano, u hlasele bandlha tanihi xivandzana, a nghena hi yindlu na yindlu ku koka-koka vagandzeri va Yesu leswaku va ta khotsiwa. Loko vadyondzisiwa lava hangalakeke va ya emahlweni no chumayela, kungu ra Sathana ro yimisa vahuweleri va Mfumo lava chavaka Xikwembu hi ku va xanisa ri hlulekile. Ni namuntlha, nxaniso hakanyingi wu hangalase mahungu lamanene kumbe ku kokela nyingiso eka ntirho wa ku chumayela hi Mfumo.
8. (a) Ku humelele yini hikwalaho ka ku chumayela loku endliweke eSamariya? (b) Petro u xi tirhisise ku yini xilotlelo xa vumbirhi lexi Yesu a n’wi nyikeke xona?
8 Muevhangeli Filipi u ye eSamariya “a vula ta Mesiya.” (8:5-25) Ntsako lowukulu a wu ri kona etikweni rero loko mahungu lamanene ma twarisiwile, mimoya ya thyaka yi hlongoriwile, naswona vanhu va horisiwile. “Vaapostola lava va nga eYerusalema va rhumele Petro na Yohane eSamariya, naswona loko va khongerile ni ku tlhandleka mavoko etinhlokweni ta lava va khuvuriweke, vadyondzisiwa lavantshwa va amukele moya lowo kwetsima. Mudyondzisiwa lontshwa khale ka Simoni wa mungoma u ringete ku xava matimba lawa, kambe Petro u te: ‘Mali ya wena a yi love swin’we na wena. Mbilu ya wena a yi lulamanga emahlweni ka Xikwembu.’ U byeriwe ku tisola ni ku kombela ku rivaleriwa eka Yehova, u kombele vaapostola ku n’wi khongelela. Leswi swi fanele swi susumetela hinkwavo vachavi va Yehova namuntlha ku khongelela mpfuno wa Xikwembu leswaku wu hlayisa mbilu. (Swivuriso 4:23) (Hi le ka xiendlakalo lexi laha ku humeke rito “simoni,” “ku xava kumbe ku xavisa xikhundla xa le kerekeni.”) Petro na Yohane va twarise mahungu lamanene eswimitanini swo tala swa Samariya. Xisweswo, Petro u tirhise xilotlelo xa vumbirhi lexi Yesu a n’wi nyikeke ku pfula nyangwa wa vutivi ni nkarhi wo nghena eMfun’weni wa matilo.—Matewu 16:19.
9. A ku ri mani Muetiyopiya loyi Filipi a n’wi nyikeleke vumbhoni, naswona ha yini a swi fanela leswaku wanuna a khuvuriwa?
9 Kutani ntsumi ya Xikwembu yi nyika Filipi xiavelo lexintshwa. (8:26-40) Egolonyini egondzweni ro huma eYerusalema ku ya eGaza u hlangane ni “mutsheniwa,” mulanguteri ehenhla ka rifuwo ra Kadeke nkosikazi ya Etiyopiya. A a nga ri mutsheniwa emirini la nga lavekiki ebandlheni ra Vayuda, kambe a a ye eYerusalema ku ya gandzela tanihi muproselita la yimbisiweke. (Deuteronoma 23:1) Filipi u kume mutsheniwa a hlaya buku ya Esaya. Loko a rhamberiwa ku khandziya golonyi, Filipi u hlamusele vuprofeta bya Esaya kutani “a n’wi tivisa Evhangeli ya Yesu.” (Esaya 53:7, 8) Hi ku hatlisa Muetiyopiya u huwelerile: “Vona! mati hi lawa; ku nga sivela yini leswaku ndzi khuvuriwa xana?” A ku nga ri na nchumu lowu n’wi sivelaka, tanihi leswi a xi tiva Xikwembu naswona sweswi a ri ni ripfumelo eka Kriste. Kutani Filipi u khuvule Muetiyopiya, loyi a fambeke hi ku tsaka. Xana ku ni xin’wana lexi ku sivelaka ku khuvuriwa?
Muxanisi A Hundzuriwa
10, 11. Ku humelele yini eka Sawulo wa Tarso egondzweni ro ya eDamaska ni le ndzhakunyana ka sweswo?
10 Loko, Sawulo a ha lava ku endla valandzeri va Yesu va landzula ripfumelo ra vona ehansi ka nxaniso wo khotsiwa kumbe rifu. (9:1-18a) Muprista lonkulu (kumbexana i Kayafasi) u n’wi nyike mapapila yo ya emasinagogeni ya Damaska lama n’wi nyikaka matimba yo tisa vavanuna ni vavasati eYerusalema, lava nga va “ndlela,” kumbe mahanyelo lama sekeriweke eka xikombiso xa Kriste va bohiwile. Hambi swi ri tano, kwalomu ka ninhlikanhi ekusuhi na Damaska, ku vonakala ku vonaka ku huma etilweni kutani rito ri vutisa: “Sawulo! U ndzi xanisela yini?” Lava a va ri na Sawulo va twa “rito” kambe va nga twisisi leswi ri swi vulaka. (Ringanisa Mintirho 22:6, 9.) Ku paluxiwa ko tano lokuntsongo ka ku kwetsima ka Yesu a ku ringanile ku endla Sawulo bofu, Xikwembu xi tirhise mudyondzisiwa Ananiya ku vuyisela ku vona ka yena.
11 Endzhaku ko khuvuriwa ka yena, khale ka muxanisi u hundzuke muxanisiwa. (9:18b-25) Vayuda eDamaska va lave ku dlaya Sawulo. Hambi swi ri tano, kambe ni vusiku vadyondzisiwa va n’wi xikise hi mbovo ekhumbini ra muti, kumbexana hi ku n’wi nembeleta hansi a ri enguleni leyikulu leyi endliweke hi tintambu kumbe matluka lama lukiweke. (2 Vakorinto 11:32, 33) Mbovo lowu ku nga ha va ku ri wa fasitere ra kaya ra vadyondzisiwa leri endliweke ekhumbini. A ku nga ri vutoya ku balekela valala kutani a ya emahlweni a chumayela.
12. (a) Ku humelele yini eka Sawulo eYerusalema? (b) Xana bandlha a ri ri njhani?
12 Le Yerusalema, Barnaba u pfune vadyondzisiwa ku amukela Sawulo tanihi mupfumeri-kulobye. (9:26-31) Kwalaho Sawulo handle ko chava u kanerisane ni Vayuda lava vulavulaka Xigriki, lava nakambe va ringeteke ku n’wi dlaya. Hi ku lemuka leswi vamakwavo va n’wi yise eKhezariya kutani va n’wi hundzisela eTarso, doroba ra ka vona eKilikiya. Mabandlha hinkwawo lama nge Yudiya, Galeliya na Samariya kutani ya va ni “ku rhula [maakiwa]” emoyeni. Loko ya ri karhi ya ‘famba exichabyeni xa [Yehova]; kutani a ma andza, ma tiyisiwa hi Moya lowo Kwetsima.’
Vamatiko Va Va Vapfumeri!
13. Hi wahi mahlori lawa Xikwembu xi endleke leswaku Petro a ma endla eLida ni le Yopa?
13 Petro na yena a a gingiriteka. (9:32-43) Le Lida (leyi sweswi yi nga Lod) eRivaleni ra Saroni, u horise Eniya la lamaleke. Ku horisa loku ku endla vo tala va hundzukela eka Hosi. Le Yopa, mudyondzisiwa wo rhandzeka Tabita (Dorkasi) u khome hi vuvabyi kutani a fa. Loko Petro a tile, tinoni leti rilaka ti n’wi kombe tinguvu leti Dorkasi a ti endleke ni leti va nga ha va a va ti ambarile. U tlherisele Dorkasi evuton’wini, naswona loko timhaka ta leswi ti hangalaka, vo tala va hundzuke vapfumeri. Petro u tshame eYopa na Simoni mutlhuvutsi wa madzovo, loyi yindlu ya yena a yi ri ekusuhi ni lwandle. Vatlhuvutsi a a va loveka madzovo ya swihari elwandle ni ku ma chela layimi va nga si susa voya. Madzovo ya hundzuriwe ya va xikhumba hi ku ma tlhuvutsa hi xihalaki xo huma eka swimilani swin’wana.
14. (a) Korneliyo a a ri mani? (b) Ku humelele yini hi swikhongelo swa Korneliyo?
14 Enkarhini wolowo (36 C.E.), a ku ri na xiendlakalo lexi xiyekaka kun’wana. (10:1-8) Le Khezariya a ku tshama Korneliyo mutinyiketeri wa Matiko, ndhuna ya dzana ya Rhoma leyi letelaka vavanuna va kwalomu ka dzana. A a fuma “ntlawa wa Italiya,” entiyisweni a va vumbiwa hi masocha lama a ma huma exikarhi ka vaaki va Rhoma ni vantshunxiwa va le Italiya. Hambi leswi Korneliyo a a chava Xikwembu, a nga ri muproselita wa Muyuda. Exivonweni, ntsumi yi n’wi byele leswaku swikhongelo swa yena swi “amukeriwile eka Xikwembu, kutani xi ku anakanyile.” Hambi leswi Korneliyo hi nkarhi wolowo a nga si tinyiketela eka Yehova, u kume nhlamulo eka xikhongelo xa yena. Kambe hi laha ntsumi yi kongomiseke ha kona, yi n’wi rhumele Petro.
15. Xana ku humelele yini loko Petro a khongela elwangwini ra yindlu ya Simoni?
15 Hi nkarhi wolowo, Petro u ve ni xivono loko a ri karhi a khongela elwangwini ra yindlu ya Simoni. (10:9-23) Hi xivono, u vone nguvu leyi xikaka hi le tilweni leyi taleke hi swivumbiwa leswi nga tengangiki swa milenge ya mune, leswi kokovaka, ni tinyenyana. Loko a lerisiwe ku tlhava a dya, Petro u vule leswaku a nga kalanga a dya xilo xihi na xihi lexi nyameke. U byeriwe leswaku “swilo leswi Xikwembu xi nga vula leswaku swi tengile, u nga vuli leswaku swa yila.” Xivono xi hlamarise Petro, kambe u landzelele nkongomiso wa moya. Xisweswo, yena ni vamakwavo va ntsevu va Vayuda va landzele malandza ya Korneliyo.—Mintirho 11:12.
16, 17. (a) Petro u n’wi byele yini Korneliyo ni lava a va hlengeletane endlwini ya yena? (b) Ku humelele yini loko Petro a ha vulavula?
16 Sweswi Vamatiko vo sungula a a va ri ekusuhi no twa mahungu lamanene. (10:24-43) Loko Petro ni vanghana va yena va fika eKhezariya, Korneliyo, maxaka ya yena, ni vanghana va yena va le kusuhi a va rindzile. Korneliyo u wele emilengeni ya Petro, kambe muapostola hi ku titsongahata u ale ku gandzeriwa ko tano. U vulavula hi ndlela leyi Yehova a toteke Yesu hi moya lowo kwetsima ha yona ni ku n’wi nyika matimba tanihi Mesiya ni ku hlamusela leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka eka yena u kuma ku rivaleriwa ka swidyoho.
17 Sweswi Yehova u teke goza. (10:44-48) Loko Petro a ha vulavula, Xikwembu xi chululele moya lowo kwetsima ehenhla ka vapfumeri volavo va Vamatiko. Kusukela kwalaho, a va tswariwe hi moya wa Xikwembu naswona a va huhuteriwe ku vulavula hi tindzimi timbe ni ku n’wi dzuniwa. Hikwalaho, va khuvuriwe hi laha ku heleleke hi vito ra Yesu Kriste. Hi loko Petro a tirhise xilotlelo xa vurharhu ku pfulela Vamatiko lava chavaka Xikwembu nyangwa ya vutivi ni nkarhi wo nghena eMfun’weni wa matilo.—Matewu 16:19.
18. Xana vamakwavo va Vayuda va titwise ku yini loko Petro a va hlamusela leswaku Vamatiko “va [khuvuriwe hi] moya lowo kwetsima”?
18 Endzhakunyana, eYerusalema, vaseketeri va ku yimba va kanetane na Petro. (11:1-18) Loko a hlamuserile ndlela leyi Vamatiko va “[khuvuriweke hi] moya lowo kwetsima” ha yona, vamakwavo va Vayuda va miyela kutani va dzunisa Xikwembu, va ku: “Loko swi ri tano, na vona vamatiko Xikwembu xi va nyikile ku hundzuka loku yisaka evuton’wini.” Na hina hi fanele hi va lava amukelaka loko ku rhandza Xikwembu ku kombisiwa eka hina.
Bandlha Ra Vamatiko Ri Simekiwa
19. Swi tise ku yini leswaku vadyondzisiwa va vuriwa Vakriste?
19 Bandlha ro sungula ra Vamatiko ri vumbiwa. (11:19-26) Loko vadyondzisiwa va hangalasiwile hi nhlomulo lowu humeleleke eka Stefano, van’wana va ye eAntiyoka, Siriya, leyi tiviwaka hi vugandzeri lebyi thyakeke ni mahanyelo yo biha. Loko va vula mahungu lamanene eka vanhu lava vulavulaka Xigriki kwalaho, “matimba ya [Yehova] a ma ri na vona,” naswona vo tala va ve vapfumeri. Barnaba na Sawulo va dyondzise kwalaho ku ringana lembe, naswona “emutini wa Antiyoka, hi kona laha vadyondzisiwa va nga sungula ku vuriwa Vakriste kona.” Naswona handle ko kanakana Yehova u kongomise leswaku va vitanisiwa xisweswo, tanihi leswi rito ra Xigriki khre·ma·tiʹzo, leri vulaka “lunghiselelo ra Xikwembu,” minkarhi hinkwayo ri tirhisiweke eMatsalweni mayelana ni leswi swi humaka eka Xikwembu.
20. Xana Agabu u vhumbe yini, naswona bandlha ra le Antiyoka ri swi tekise ku yini?
20 Vaprofeta lava chavaka Xikwembu na vona va te eAntiyoka va huma eYerusalema. (11:27-30) Un’wana wa vona a ri Agabu, la kombisiweke “hi matimba ya moya leswaku ndlala leyikulu yi ta wa emisaveni hinkwayo.” Vuprofeta byebyo byi hetiseke enkarhini wa ku fuma ka Klawudiyo (41-54 C.E.), mufumi wa Rhoma naswona n’wamatimu Josephus u kombetele eka “ndlala leyikulu.” (Jewish Antiquities, XX, 51 [ii, 5]; XX, 101 [v, 2]) Hi ku susumeteriwa hi rirhandzu, bandlha ra le Antiyoka ri rhumele tinyiko eka vamakwerhu lava pfumalaka eYudiya.—Yohane 13:35.
Nxaniso Wu Nga Pfuni Nchumu
21. Hi rihi goza leri Heroda Agripa I a ri tekeke ehenhleni ka Petro, kambe vuyelo byi ve byihi?
21 Nguva yo rhula yi hele loko Heroda Agripa I a sungule ku xanisa lava chavaka Yehova eYerusalema. (12:1-11) Heroda u dlaye Yakobo hi tlhari, kumbexana hi ku n’wi tsema nhloko tanihi muapostola wo sungula ku dlayeriwa ripfumelo. Hi ku vona leswaku leswi swi tsakisa Vayuda, Heroda u khotse Petro. Kumbexana muapostola a boheleriwa ni socha tlhelo rin’wana ni rin’wana, loko van’wana vambirhi va rindze khotso ra yena. Heroda a kunguhate ku n’wi dlaya endzhaku ka nkhuvo wa Paseka ni masiku ya xinkwa lexo ke comela (Nisan 14-21), kambe swikhongelo swa mabandlha ehenhleni ka yena swi hlamuriwe hi nkarhi, hi laha swa hina hakanyingi swi nga ha kona. Leswi swi humelele loko ntsumi ya Xikwembu hi hlori yi ntshunxe muapostola.
22. Xana ku endleke yini loko Petro a ye endlwini ya Mariya mana wa Marka?
22 Petro hi ku hatlisa a a ri ndlwini ya Mariya (mana wa Yohane Marka), kumbexana i ndhawu yo hlanganela ka yona ya Vukriste. (12:12-19) Exinyamini, nandza wa wansati Rhoda u twe rito ra Petro kambe a n’wi tshika enyangweni. Eku sunguleni vadyondzisiwa va nga ha va va ehlekete leswaku Xikwembu xi nga ha va xi rhumele murhumiwa wa ntsumi leswaku a ta yimela Petro ni ku vulavula hi rito leri fanaka ni ra yena. Hambi swi ri tano, loko va amukele Petro u va byele ku ya vika ku kutsuriwa ka yena eka Yakobo ni vamakwavo (kumbexana vakulu). Kutani a famba a nyamalala a nga kombisi laha a yaka kona ku papalata ku va nghenisa ekhombyeni kumbe yena hi yexe loko o tshuka a vutisiwa. Ku lavisisa ka Heroda ka Petro a ku pfunanga nchumu, naswona varindzi va xupuriwile, kumbexana hambi ku ri ku dlayiwa.
23. Ku fuma ka Heroda Agripa I ku herise ku yini, naswona hi nga dyondza yini eka leswi?
23 Hi 44 C.E. ku fuma ka Heroda Agripa I ku hele ku nga ehleketiwanga eKhezariya loko a ri ni malembe ya 54 hi vukhale. (12:20-25) A a lava ku lwa ni vaaki Vafonexiya va Tiri na Sidoni, lava xaveke nandza wa yena Blasto leswaku a lunghiselela nhlengeletano leyi eka yona a va ta kombela ku rhula. Hi “siku leri vekiweke” (nakambe eka nkhuvo wo xixima Klawudiyo wa Khezari), Heroda a ambala tinguvu ta vuhosi, a tshama exiluvelweni xa yena xa vuavanyisi, a sungula ku vulavula na vona. Loko va hlamula vanhu va huwelela va ku: “Rito leri a hi ra munhu, i ra tilo!” Hi nomu lowu, ntsumi ya [Yehova] yi n’wi ba “hikuva a nga dzunisanga Xikwembu.” Heroda u “[dyiwe] hi swivungu, a fa.” Onge xikombiso lexi xa xitsundzuxo xi nga hi susumetela ku hambeta hi famba exichabyeni xa Yehova, hi papalata ku tinyungubyisa kutani hi n’wi nyika ku dzuneka eka leswi hi swi endlaka tanihi vanhu va yena.
24. Xana xihloko lexi landzelaka xi ta kombisa yini mayelana ni ku kula?
24 Ku nga khathariseki nxaniso wa Heroda, “rito ra [Yehova] a ri ya emahlweni, ri andza ngopfu.” Entiyisweni, tanihi laha xihloko lexi landzelaka xi nga ta kombisa ha kona, vadyondzisiwa a va ta langutela ku andza loku engetelekeke. Ha yini? Hikuva a va “famba exichabyeni xa [Yehova].”
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ Stefano u swi kombisise ku yini leswaku a a chava Yehova, hi laha vo tala va malandza ya Xikwembu va endleke ha kona ku sukela kwalaho?
◻ Xana i vuyelo byihi lebyi rifu ra Stefano ri veke na byona entirhweni wa ku chumayela hi Mfumo, naswona leswi xana swa fana ni manguva-lawa?
◻ Xana muxanisi Sawulo wa Tarso u hundzuke njhani a va muchavi wa Yehova?
◻ A va ri vamani vapfumeri va Matiko vo sungula?
◻ Xana Mintirho ndzima 12 yi swi kombisa njhani leswaku nxaniso a wu va yimisi lava chavaka Yehova?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16, 17]
Ku vonakala ku voninga hi le tilweni kutani rito ri vutisa: “Sawulo, Sawulo! u ndzi xanisela yini?”