Rito Ra Yehova Ri Tiya!
“Hi mukhuva wolowo rito ra [Yehova] ri nava hi matimba, ri ya ri tiya.”—MINTIRHO 19:20.
1. I yini leswi nga ta hlanganisiwa eka dyondzo leyi ya buku ya Bibele ya Mintirho ya Vaapostola?
YEHOVA a a pfula nyangwa wa ntirho. Ngopfu-ngopfu loko Pawulo, “muapostola wa vamatiko,” a a ta rhangela ntirho wolowo. (Varhoma 11:13) Hakunene, dyondzo ya hina leyi yaka emahlweni ya Mintirho ya Vaapostola yi n’wi kuma a nghenele maendzo lama nyanyulaka ya vurhumiwa.—Mintirho 16:6–19:41.
2. (a) Xana muapostola Pawulo u tirhe njhani tanihi mutsari la huhuteriweke hi Xikwembu ku sukela kwalomu ka 50 C.E. ku ya eka 56 C.E.? (b) Ku humelele yini loko Xikwembu xi katekise vutirheli bya Pawulo ni lebyiya bya van’wana?
2 Pawulo nakambe a a ri mutsari la huhuteriweke hi Xikwembu. Ku sukela kwalomu ka 50 C.E. ku ya eka 56 C.E., u tsale 1 na 2 Vatesalonika a ri eKorinto, Vagalatiya a ri emutini wolowo kumbe a ri eSiriya wa Antiyoka, 1 Vakorinto a ri aEfesa, 2 Vakorinto a ri eMakedoniya na Varhoma a ri eKorinto. Naswona loko Xikwembu xi katekisa vutirheli bya Pawulo ni lebyiya bya van’wana, “rito ra [Yehova] ri nava hi matimba, ri ya ri tiya.”—Mintirho 19:20.
Ku Sukela aAsia Ku Ya eYuropa
3. Pawulo ni vanghana va yena va veke xikombiso lexinene malunghana ni nkongomiso wa moya lowo kwetsima hi ndlela yihi?
3 Pawulo ni vanghana va yena va veke xikombiso lexinene eku amukeleni ka nkongomiso wa moya lowo kwetsima. (16:6-10) Kumbexana hi tinhlavutelo leti twakalaka, milorho kumbe swivono, moya wu va sivele ku chumayela exifundzeni xa Asia ni le tikweni ra Bitiniya, lawa endzhakunyana ma fikeleriweke hi mahungu lamanene. (Mintirho 18:18-21; 1 Petro 1:1, 2) Hikwalaho ka yini moya wu sivele ku nghena ko sungula? Vatirhi a va nga talanga naswona moya a wu va kongomisa emasin’wini lama nga ni mihandzu eYuropa. Kutani ke, namuntlha loko ndlela yi siveriwile ensin’wini yin’wana, Timbhoni ta Yehova ti chumayela kun’wana, hi ku tiyiseka leswaku moya wa Xikwembu wu ta va kongomisa eka vanhu lava fanaka ni tinyimpfu.
4. Xana ku humelele yini endzhaku ka xivono xa Pawulo xa wanuna wa Makedoniya la kombelaka mpfuno?
4 Hi loko Pawulo ni vanghana vakwe ‘va tsemakanya hi le’ Misiya, tiko ra le Asia Minor, tanihi nsimu ya vurhumiwa. Hambi swi ri tano, exivonweni Pawulo u vone wanuna wa Makedoniya a kombela mpfuno. Kutani varhumiwa hi ku hatlisa va ye eMakedoniya, tiko ra le Nhlonhleni ya Balkan. Hi ku fanana, sweswi timbhoni to tala ti tirha laha xilaveko xa vahuweleri va Mfumo xi nga xikulu kona.
5. (a) Ha yini ku nga vuriwaka leswaku rito ra Yehova a ri tiya eFilipiya? (b) Timbhoni ta siku ra namuntlha ti fana na Lidiya hi ndlela yihi?
5 Rito ra Yehova ri tiyile eMakedoniya. (16:11-15) Filipiya, koloni leyi hi xitalo yi akiweke hi vaaki va Varhoma, yi vonaka yi ri na Vayuda va nga ri vangani naswona yi ri hava sinagoga. Kutani vamakwerhu va ya laha ku nga ni “ndhawu yo khongela eka yona” etlhelo ka nambu lowu nga ehandle ka muti. Exikarhi ka lava kumekeke kwalaho a ku ri na Lidiya, loyi kumbexana a nga muproselita wa Muyuda wo huma eTiyatira, muti wa le Asia Minor lowu tivekaka hi vumaki bya wona bya dayi. A a xavisa dayi ya xivunguvungu kumbe malapi ni tinguvu leti totiweke yona. Loko Lidiya ni va ndyangu wa yena va khuvuriwile, u kombise malwandla lerova Luka a tsala a ku: “Kutani a hi sindzisa ku ya kona.” Ha va tlangela swinene vamakwerhu va xisati vo tano namuntlha.
Mulanguteri Wa Khotso A Va Mupfumeri
6. Mintirho ya Mademona yi yise eku khotsiweni ka Pawulo na Silasi eFilipiya hi ndlela yihi?
6 Sathana u fanele a hlundzukisiwile hi nhluvuko wa moya eFilipiya, hikuva ntirho wa mademona kwalaho wu yise eku khotsiweni ka Pawulo na Silasi. (16:16-24) Hi masiku yo tala a va landzeleriwa hi wanhwana loyi a a ri na “[demona ra] vungoma” (hi ku kongoma, “moya wa vungoma”). Demona ri nga ha va ri tiendle Pythian Apollo, xikwembu lexi ku vuriwaka leswaku xi dlaye nyoka leyi vuriwaka pyʹthon. Nhwanyana loyi u fuwise swinene vini va yena hi ku tirhisa vuswikoti bya ku vhumba. Phela, u fanele a byele varimi nkarhi wo byala, vanhwanyana nkarhi wo nghenela vukati ni vaceri va nsuku ndhawu yo cela! U hambete a landzela vamakwerhu lava, a huwelela a ku: “Vavanuna lava i malandza ya Xikwembu xa le henhla-henhla, lava va mi tivisaka ta ndlela ya ku ponisiwa.” Demona ri nga ha va ri n’wi endle a vula leswi ku endlela leswaku swi vonaka onge ku vhumba ka yena a ku huhuteriwe hi Xikwembu, kambe mademona a ma na mpfumelelo wo twarisa swo karhi hi Yehova ni lunghiselelo ra yena ra ku ponisiwa. Loko Pawulo a karhele hi ku karhatiwa, u hlongole demona hi vito ra Yesu. Loko bindzu ra vona ri onhiwile, vini va nhwanyana loyi va kokakoke Pawulo na Silasi va va yisa endhawini ya mabindzu, laha va biweke hi tinhonga. (2 Vakorinto 11:25) Kutani va khotsiwile milenge ya vona yi manyiwe hi mintsandza. Mintsandza yo tano yi nga ha cinciwa leswaku va endla milenge ya munhu yi pfuleka swinene, leswi vavaka swinene.
7. Xana ku khotsiwa ka Pawulo na Silasi eFilipiya swi yise eku katekisiweni ka vamani, naswona njhani?
7 Ku khotsiwa loku ku yise eku katekisiweni ka mulanguteri wa khotso ni ndyangu wa yena. (16:25-40) Kwalomu ka le xikarhi ka vusiku Pawulo na Silasi a va ri karhi va khongela ni ku dzunisa Xikwembu hi risimu, va tiyiseka leswaku a xi ri na vona. (Psalma 42:8) Hi xitshuketa, ku tsekatseka ka misava ku pfula tinyangwa ni tinketana hinkwato ti ntshunxeka loko swiboho swi suka emakhumbini. Mulanguteri wa khotso a a chava ku avanyiseriwa rifu hi mhaka ya leswi vakhotsiwa va yena va balekeke. A a ri ekusuhi ni ku tisunga loko Pawulo a huwelela a ku: “U nga tshuki u tivavisa, hikuva ha ha ri kona hinkwerhu.” Mulanguteri wa khotso u humese Pawulo na Silasi ehandle ivi a vutisa leswaku a nga endlisa ku yini leswaku a ponisiwa. “Pfumela eka Hosi Yesu,” a yi ri nhlamulo ya kona. Loko a twe rito ra Yehova, “a khuvuriwa, yena ni vanhu va yena hinkwavo.” Mawaku ntsako lowu veke kona!
8. Hi rihi goza leri tekiweke hi majisitarata wa le Filipiya naswona a ku ta va ku hetisisiwe yini loko a va lo amukela xihoxo xa vona erivaleni?
8 Siku leri tlhandlamaka, vamajistarata va tiko va rhumele rito ku ya ntshunxa Pawulo na Silasi. Kambe Pawulo u te: ‘Va hi bile erivaleni hi nga si avanyisiwa, hina hi nga Varhoma, kutani va hi hoxa ekhotsweni! Xana sweswi va nga hi ntshunxa exihundleni xana? Nikantsongo! A va te vona vini, va ta hi humesela ehandle.’ Loko vamajistarata va amukele xihoxo xa vona erivaleni, va nga ha tshika ku ba ni ku khotsa Vakriste van’wana. Hi ku tsandzeka ku hlongola vaaki va Varhoma, vamajistarata va tile ivi va kombela vamakwerhu leswaku va famba, kambe va fambe endzhaku ko khutaza vapfumeri-kulobye. Nkhathalelo wo tano sweswi wu susumetela swirho swa Huvo leyi Fumaka ni vayimeri van’wana lava famba-fambaka ku endzela ni ku khutaza vanhu va Xikwembu emisaveni hinkwayo.
Rito Ra Xikwembu Ri Tiya eTesalonika Ni Le Beriya
9. Hi rihi endlelo leri ra ha tirhisiwaka hi Timbhoni ta Yehova, leri Pawulo ‘a ri hlamuseleke ni ku ri kombisa’ leswaku Mesiya u fanele ku xanisiwa ni ku pfuka eku feni?
9 Sweswi rito ra Xikwembu ra tiya eTesalonika, ntsindza wa Makedoniya ni hlaluko lerikulu ra lwandle. (17:1-9) Kwalaho Pawulo u anakanyisise ni Vayuda a “hlamusela” leswaku Mesiya u fanele ku xaniseka ni ku pfuka eku feni. (Pawulo u endle tano hi ku pimanisa vuprofeta ni swiendlakalo leswi hetisekaka, hi laha Timbhoni ta Yehova ti endlaka ha kona.) Xisweswo, Vayuda van’wana, vaproselita vo tala ni van’wana va ve vapfumeri. Loko Vayuda van’wana lava nga ni mavondzo va vumbe ntlawa wo hlasela kambe va tsandzeka ku kuma Pawulo na Silasi, va yise Yaso ni vamakwerhu van’wana eka vafumi va muti ivi va va henhla hi ku hambukisa, xihehlo xa mavunwa lexi xa ha endliwaka eka vanhu va Yehova. Hambi swi ri tano, vamakwerhu va ntshunxiwile endzhaku ko nyikela ‘beyili leyi aneleke.’
10. Xana Vayuda va le Beriya ‘va kambisise Matsalwa hi vukheta’ hi ndlela yihi?
10 Endzhaku ka sweswo Pawulo na Silasi va ye emutini wa Beriya. (17:10-15) Kwalaho Vayuda ‘va kambisise Matsalwa hi vukheta’ hi laha Timbhoni ta Yehova ti khutazaka vanhu ku endla ha kona namuntlha. Vaberiya a va n’wi kanakananga Pawulo kambe va endle vulavisisi ku khorwiseka leswaku Yesu a a ri Mesiya. Vuyelo byi ve byihi? Vayuda vo tala ni Magriki man’wana (kumbexana vaproselita) va ve vapfumeri. Loko Vayuda vo huma eTesalonika va kucetele mintshungu, vamakwerhu va yise Pawulo eribuweni, laha van’wana va vona va nga ha vaka va lunghiselele xikepe lexi yaka ePiraeus (Piraiévs ya manguva lawa), hlaluko ra muti wa Atena.
Rito Ra Yehova Ri Tiya eAtena
11. (a) Pawulo u nyikele vumbhoni hi xivindzi eAtena hi ndlela yihi, kambe i vamani lava n’wi kaneteke? (b) Xana van’wana a va vula yini loko va vule leswaku Pawulo a a ri “mujakatseki”?
11 Vumbhoni lebyi tiyeke byi nyikeriwile eAtena. (17:16-21) Hikwalaho ka marito ya Pawulo mayelana na Yesu ni ku pfuxiwa, vativi va filosofi va n’wi kanetile. Van’wana a va ri Vaepikuro, lava a va kandziyisa ku titsakisa. Van’wana a va ri Switoyika, lava kandziyisaka ku tilaya. ‘Xana munhu loyi wo jakatseka [chatterer], ú lava ku hi byela yini ke?’ ku vutisa un’wana. “Chatterer” (hi ku kongoma, “murholeri wa mbewu”) ri vula leswaku Pawulo a a fana ni xinyenyana lexi rholelaka mbewu naswona a a humesanyana vutivi kambe a pfumala vutlhari. Van’wana va te: “Wonge i mudyondzisi wa ta swikwembu swin’wana.” Leswi a swi ri ni khombo hikuva Socrates u lahlekele hi vutomi bya yena ehenhleni ka xihehlo xo tano. Hi ku hatlisa Pawulo u yisiwe eAreyopago (Xitsunga Xa Mars), kumbexana laha huvo leyikulu ya le rivaleni yi hlanganeke kona eAcropolis.
12. (a) Hi tihi timfanelo ta ku vulavula lokunene ka le rivaleni loku vonakaka enkulumeni ya Pawulo eAreyopago? (b) Hi tihi tinhla leti Pawulo a ti vuleke malunghana ni Xikwembu, naswona vuyelo byi ve byihi?
12 Nkulumo ya Pawulo eAreyopago a yi ri xikombiso lexinene xa masungulo lama vuyerisaka, ku ndlandlamuxiwa loku hlelekeke ni mhaka leyi khorwisaka—hi laha swi dyondzisiwaka ha kona eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni xa Timbhoni ta Yehova. (17:22-34) U vule leswaku Vaatena a va ri vakhongeri ku tlula vanhu van’wana. Phela, a va ri na altari “[Ya] Xikwembu lexi nga tiviwiki!” kumbexana ku papalata ku honisa xikwembu xihi na xihi! Pawulo u vulavule hi Muvumbi loyi “hi munhu un’we [a] endl[eke] vanhu van’wana hinkwavo” ivi a va “vekel[a] tinguva leti [a] ti hlawuleke khale, [a] veka ni mindzilekana ya lomu va fanelaka ku tshama kona,” to tanihi nkarhi wo susa Vakanana. (Genesa 15:13-21; Daniel 2:21; 7:12) Xikwembu lexi xi nga kumiwa, “[hikuva] na hina hi va rixaka ra xona,” ku vula Pawulo, a kombetela leswaku munhu u vumbiwe hi Yehova ivi a tshaha mutlhokovetseri wa vona Aratus na Cleanthes. Tanihi rixaka ra Xikwembu, a hi fanelanga hi ehleketa leswaku Muvumbi la hetisekeke u fana ni xifaniso lexi endliweke hi munhu la nga hetisekangiki. Xikwembu xi tshame xi tshika ku honisa ko tano kambe sweswi a xi byela vanhu leswaku va hundzuka, hikuva xi veke siku ro avanyisa vanhu hi Muhlawuriwa wa xona. Tanihi leswi Pawulo a a ‘twarisa mahungu lamanene ya Yesu,’ vayingiseri va yena a va swi tiva leswaku u vula leswaku Kriste hi yena a a ta va Muavanyisi yoloye. (Mintirho 17:18; Yohane 5:22, 30) Mhaka ya ku hundzuka yi hlundzukise Vaepikuro, naswona vativi va filosofi va Magriki a va amukela tinhlamuselo ehenhleni ka ku nga fi kambe hayi rifu ni ku pfuxiwa. Handle ko kanakana, ku fana ni vo tala lava sweswi va nyenyaka mahungu lamanene, van’wana va te: ‘Ha ha ta ku twa nakambe emhakeni leyi.’ Kambe muavanyisi Diyonisiyo ni van’wana va ve vapfumeri.
Rito Ra Xikwembu Ri Tiya eKorinto
13. Xana Pawulo u titiyisise ku yini evutirhelini, naswona hi kwihi ku yelana loku hi ku kumaka namuntlha?
13 Pawulo a ya eKorinto, ntsindza wa xifundza xa Akaya. (18:1-11) Kwalaho u kume Akwila na Prisila, lava va teke kwalaho loko Klawudiyo Khezari a lerise Vayuda lava nga riki vaaki va Rhoma leswaku va suka eRhoma. Leswaku a titiyisa evutirhelini, Pawulo u endle matende ni mpatswa lowu wa Vukriste. (1 Vakorinto 16:19; 2 Vakorinto 11:9) Ku tsema ni ku luka nguvu hi voya byo nonon’hwa bya timbuti a ku ri ntirho wo tika. Hi ku fanana, Timbhoni ta Yehova ti kuma swilaveko swa tona swa swilo leswi vonekaka hi ku tirha ntirho wa ku tihanyisa, kambe va tinyiketele evutirhelini.
14. (a) Loko a langutane ni nkaneto lowu phikelelaka wa Vayuda eKorinto, xana Pawulo u endle yini? (b) Pawulo u tiyisekisiwe njhani leswaku u fanele a tshama eKorinto, kambe xana vanhu va Yehova va kongomisiwa njhani namuntlha?
14 Vayuda va le Korinto va hambete va sandza loko Pawulo a twarisa Vumesiya bya Yesu. Kutani u phumunhe ntshuri eswiambalweni swa yena leswaku a tisusa nandzu eka vona ivi a sungula ku va ni minhlangano endlwini ya Titiyo Yusto, loyi kumbexana a nga Murhoma. Vo tala (ku katsa na Krispo khale ka mufambisi wa sinagoga ni ndyangu wa yena) va ve vapfumeri lava khuvuriweke. Loko vuharhi bya Vayuda byi endle Pawulo a kanakana hi ku tshama eKorinto, ku kanakana ku herile loko Hosi exivonweni yi te: ‘U nga chavi; kambe vulavula, ú nga miyeri, hikuva ndzi na wena, a ku na munhu la nga ta ku pfukela, a ku endla leswo biha.; hikuva ndzi ni vanhu lavo tala emutini lowu.’ Kutani Pawulo u hambete a chumayela rito ra Xikwembu kwalaho, ku ringana lembe ni tin’hweti ta tsevu. Hambi loko vanhu va Yehova sweswi va nga swi amukeli swivono, ku khongela ni ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima swa va pfuna ku endla swiboho leswi fanaka swa vutlhari leswi khumbaka timhaka ta Mfumo.
15. Xana ku humelele yini loko Pawulo a yisiwa emahlweni ka Galiyo Muyimeri wa Vuhosi?
15 Vayuda va yise Pawulo eka Muyimeri wa Vuhosi Junius Galiyo. (18:12-17) Va vule leswaku Pawulo a a endla vuproselita swi nga ri enawini—xihehlo xa mavunwa lexi vafundhisi va Magriki va xi endlaka eka Timbhoni ta Yehova sweswi. Galiyo a a swi xiya leswaku Pawulo a a nga ri na nandzu wa vuxisi ni leswaku Vayuda a va nga ri na mhaka ni vuhlayiseki bya Rhoma ni nawu wa rona, kutani u va hlongorile. Loko vahlaleri va ba Sostena, mufambisi lontshwa wa sinagoga, Galiyo a nga nghenelelanga, kumbexana a ehleketa leswaku la nga murhangeri wa ntlawa wa vahlaseri va Pawulo a a kuma leswi a swi n’wi fanela.
16. Hikwalaho ka yini a swi amukeleka leswaku Pawulo a byevula misisi ya yena mayelana ni ku tiboha?
16 Pawulo u tlute a suka eAegean hlaluko ra Kenikreya a ya aEfesa, muti wa le Asia Minor. (18:18-22) A nga si teka riendzo rero ‘u byevule misisi ya yena, hikuva a a tibohile.’ A swi vuriwanga leswaku Pawulo u endle xiboho lexi a nga si va mulandzeri wa Yesu kumbe loko leswi a ku ri ro sungula kumbe makumu ya nkarhi wa ku tiboha. Vakriste a va le hansi ka Nawu, kambe a wu nyikiwe hi Xikwembu naswona a wu kwetsima, naswona a ku nga ri na xihoxo hi ku tiboha koloko. (Varhoma 6:14; 7:6, 12; Vagalatiya 5:18) Le Efesa, Pawulo u kanerisane ni Vayuda, a tshembisa ku tlhela a vuya loko Xikwembu xi swi lava. (Xitshembiso xexo xi hetisisiwile endzhakunyana.) Ku tlhelela ka yena eSiriya wa Antiyoka ku gimeta riendzo ra yena ra vumbirhi ra vurhumiwa.
Rito Ra Yehova Ri Tiya aEfesa
17. Malunghana ni nkhuvulo, hi wihi ndzetelo lowu Apolosi ni van’wana a va wu pfumala?
17 Pawulo hi ku hatlisa u sungule riendzo ra yena ra vurhumiwa ra vunharhu (kwalomu ka 52-56 C.E.). (18:23–19:7) Hi nkarhi wolowo, le Efesa, Apolosi a a dyondzisa hi ta Yesu kambe a a tiva nkhuvulo wa Yohane ntsena lowu kombisaka ku hundzuka eswidyohweni swa ntwanano wa Nawu. Prisila na Akwila “va n’wi hlamusela swinene-nene Ndlela ya Xikwembu,” kumbexana ku hlamusela leswaku ku khuvuriwa ku fana na Yesu a swi katsa ku nyuperisiwa ka munhu ematini ivi a amukela moya lowo kwetsima lowu chuluriwaka. Endzhaku ka loko nkhuvulo wa moya lowo kwetsima wu humelerile hi Pentekosta ya 33 C.E., un’wana ni un’wana la khuvuriweke hi nkhuvulo wa Yohane a a boheka ku tlhela a khuvuriwa evitweni ra Yesu. (Matewu 3:11, 16; Mintirho 2:38) Endzhakunyana le Efesa, kwalomu ka vavanuna va 12 va Vayuda lava va khuvuriweke hi nkhuvulo wa Yohane “va khuvuriwa hi vito ra Hosi Yesu” eka ku khuvuriwa nakambe kun’we loku rhekhodiweke eMatsalweni. Loko Pawulo a va tlhandleke mavoko, va amukele moya lowo kwetsima ni swikombiso swimbirhi swa singita swa ku amukeriwa ka le tilweni—ku vulavula hi tindzimi ni ku profeta.
18. Xana Pawulo u byi nyikele kwihi vumbhoni loko a ri aEfesa naswona vuyelo byi ve byihi?
18 Pawulo entiyisweni u hambete a khomeka aEfesa, muti wa vaaki va kwalomu ka 300 000. (19:8-10) Tempele ya wona ya xikwembu xa xisati Artemi a yi ri yin’wana ya swihlamariso swa khale swa nkombo, naswona yindlu ya yona ya mintlango a yi swi kota ku tshamisisa vanhu va 25 000. Esinagogeni, Pawulo u tirhise ‘ku khorwisa’ hi ku nyikela timhaka leti khorwisaka kambe a famba loko van’wana va sandza Ndlela kumbe mukhuva wa vutomi lowu sekeriweke eku pfumeleni eka Kriste. Ku ringana malembe mambirhi, Pawulo u vulavule siku na siku eholweni ya xikolo xa Tirano, kutani “rito” ri hangalaka ni tiko hinkwaro ra Asia.
19. Xana ku humelele yini aEfesa lexi vangeleke ‘rito ra Yehova ku hambeta ri kula ni ku tiya’?
19 Xikwembu xi kombise ku amukela ntirho wa Pawulo hi ku n’wi pfumelela ku hanyisa ni ku hlongola mademona. (19:11-20) Kambe vana va nkombo va Skeva muprista lonkulu va tsandzekile ku hlongola mademona hi ku tirhisa vito ra Yesu hi mhaka ya leswi a va nga yimeli Xikwembu na Kriste. Va tlhele va vavisiwa na hi munhu la nga ni mademona! Leswi swi endle vanhu va chava, kutani “vito ra Yesu ri kurisiwa swinene.” Vo tala lava veke vapfumeri va boxe ku tirhisa ka vona masalamusi ivi va hisa tibuku ta vona erivaleni leti kumbexana a ti khome maendlelo ya mihiva-hivana ya vungoma ni ya masalamusi. “Hi mukhuva wolowo” ku tsala Luka, “rito ra [Yehova] ri nava hi matimba, ri ya ri tiya.” Ni namuntlha, malandza ya Xikwembu ma pfuna ku ntshunxa vanhu eka vudemona.—Deuteronoma 18:10-12.
Ku Venga Vukhongeri A Ku Humeleli
20. Ha yini vafuri va silivhere aEfesa va pfuxe dzolonga, naswona ri herisiwe njhani?
20 Timbhoni ta Yehova hakanyingi ti tokote mintlawa ya vahlaseri leyi hlundzukeke naswona a swi ri tano hi Vakriste va le Efesa. (19:21-41) Loko vapfumeri va ri karhi va andza, Demetriyo ni van’wana va vafuri va silivhere va lahlekeriwe hi mali hi mhaka ya leswi a va ri vantsongo vanhu lava a va xava tindhumbha ta vona ta silivhere ta xikwembu xa xisati Artemi xa ku veleka lexi nga ni mavele yo tala. Hi ku kuceteriwa hi Demetriyo, ntlawa wa vahlaseri wu yise vanghana va Pawulo, Gayo na Aristarko endlwini ya mintlango, kambe vadyondzisiwa a va n’wi pfumelelanga Pawulo leswaku a nghena. Hambi va ri valawuri van’wana va minkhuvo ni mintlango va kombele leswaku a nga tshuki a nghena. Ku ringana tiawara timbirhi, ntlawa wa vahlaseri a wu huwelela wu ku: “I nkulu, Artemi wa Vaefesa!” Eku heteleleni, muhlayisi wa tirhekhodo ta muti (loyi a a rhangela hulumendhe ya manisipala) u vule leswaku vatshila va nga yisa swivilelo swa vona eka vayimeri va vuhosi, lava averiweke ku endla swiboho swa vuavanyisi, kumbe mhaka ya vona yi nga ha avanyisiwa “enhlengeletanweni leyi nga ta va yi vitaniwile” ya vaaki. Loko swi nga ri tano, Rhoma ri nga veka lava nga enhlengeletanweni nandzu wa ku pfuxa dzolonga. Kutani, u va hangalasile.
21. Xana Xikwembu xi wu katekisise ku yini ntirho wa Pawulo naswona xi wu katekisa njhani lowuya wa Timbhoni ta Yehova namuntlha?
21 Xikwembu xi pfune Pawulo ku langutana ni miringo yo hambana-hambana ni ku katekisa matshalatshala ya yena yo pfuna vanhu ku ala swihoxo swa vukhongeri, va amukela ntiyiso. (Ringanisa Yeremia 1:9, 10.) Ha tlangela swinene swonghasi leswi Tata wa hina wa le tilweni hi ku fanana a katekisaka ntirho wa hina! Xisweswo, sweswi tanihi le ka lembe xidzana ro sungula, ‘rito ra Yehova ra kula ni ku tiya.’
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ Hi xihi xikombiso lexi Pawulo a xi vekeke eku amukeleni ka nkongomiso wa moya lowo kwetsima?
◻ Xana Pawulo u tirhise endlelo rihi ‘ku hlamusela ni ku kombisa’ timhaka, leri ra ha tirhisiwaka hi malandza ya Yehova?
◻ Hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka ku amukeriwa ka rungula ra Pawulo eAreyopago ni ku chumayela ka Timbhoni ta Yehova?
◻ Xana Pawulo u titiyise njhani evutirhelini, naswona xana leswi swi yelana na yini namuntlha?
◻ Hi laha xi endleke ha kona hi ntirho wa Pawulo, xana Xikwembu xi wu katekise njhani ntirho wa Timbhoni ta Yehova namuntlha?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 16, 17]
Rito ra Yehova ri tiyile
1. eFilipiya
2. na 3. Atena
4. na 6. Efesa
5. Rhoma
[Xihlovo Xa Kona]
Photo No. 4: Manley Studios