Ku Tikhoma—Ha Yini Ku Ri Ka Nkoka?
“Endlani hi matimba hinkwawo ku seketela ku pfumela ka n’wina hi vunene, vunene byona mi byi seketela hi vutivi, ni ku seketela vutivi hi ku tikhoma.”—2 PETRO 1:5, 6.
1. I nkombiso wihi lowu xiyekaka wa ku tikhoma hi tlhelo ra miri lowu humeleleke hi lembe xidzana ra vu-19?
HANDLE ko tilumaluma, wun’wana wa minkombiso leyi hlamarisaka swinene ya ku lawula miri wu endliwe hi Charles Blondin eka hafu yo hetelela ya nguva ya vu-19. Hi ku ya hi xiviko xin’wana, u tsemakanye Maboboma ya Niagara mikarhi yo hlayanyana, ro sungula hi 1859, hi ngoti yo tsindziyela yo leha timitara ta 340, leyi tlakukeke ehenhla ka mati hi 50 wa timitara. Endzhaku ka sweswo, u endle tano eka nkarhi wun’wana ni wun’wana hi nkombiso lowu hambaneke wa vuswikoti byakwe: A pela a tipfale mahlo, a ri sakeni, a chovha bari, a famba hi minxongotelo, ni ku famba a bebule munhu. Eka endlelo rin’wana, a thamuka xindziwandziwana emoyeni, hi minxongotelo, ehenhla ka ngoti leyi vambiweke 52 wa timitara ehenhla ka misava. Leswaku a nga wi a a swi lava ku tikhoma lokukulu swinene ka miri. Hikwalaho ka ku tikarhata kakwe, Blondin u kume ndhuma ni rifuwo.
2. I mixaka yihi ya mintirho leyi nga kona, leyi lavaka ku lawula miri?
2 Hambi loko vanhu va nga ri vangani va swi kota ku tshinelela va tekelela minkombiso yoleyo, nkoka wa ku lawula miri eku kombiseni ka vutshila kumbe emintlangweni, wu le rivaleni eka hina hinkwerhu. Hi xikombiso, loko a hlamusela vutshila bya xitlangi-nkulu lexi dumeke xa piyano mufi Vladimir Horowitz, muyimbeleri un’wana u te: “Eka mina nchumu lowu tsakisaka a ku ri ku kota ku tilawula hi ku helela . . . , ku tirhisa matimba hi ndlela leyi hlamarisaka.” Xiviko xin’wana mayelana na Horowitz xi vulavula hi “nhungu wa makume ya malembe lawa a a swi koteke ku lawula tintiho takwe hi rivilo leri hlamarisaka.”
3. (a) I muxaka wihi wa ku tikhoma lowu tlhontlhaka swinene, naswona wu hlamuseriwa hi ndlela yihi? (b) Hi yihi nhlamuselo ya rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “ku tikhoma” eBibeleni?
3 Swi lava matshalatshala lamakulu leswaku u va ni vutshila byo tano. Hambi swi ri tano, ku tikhoma i ka nkoka swinene naswona ka tlhontlha. Ku hlamuseriwa tanihi “ku sivela minsusumeto, mintlhaveko, kumbe ku navela ka munhu hi yexe.” Ematsalweni ya Vukriste ya Xigriki, rito leri hundzuluxeriweke va ku “ku tikhoma” eka 2 Petro 1:6 ni kun’wana, ri hlamuseriwe tanihi “vuswikoti bya munhu byo lawula ku navela ni mintlhaveko yakwe, ngopfu-ngopfu ku navela kakwe ka mianakanyo.” Ku tikhoma ka munhu hi yexe ku vuriwa leswaku i “nchumu wa nkoka swinene lowu munhu a nga wu fikelelaka.”
Mhaka Leyi Ku Tikhoma Ku Nga Ka Nkoka Ha Yona
4. Ku tsandzeka ku tikhoma ku tshovele mihandzu yihi yo biha?
4 Vona ntshovelo lowu ku pfumala ku tikhoma ku wu tshoveleke! Namuntlha swiphiqo swo tala emisaveni swi vangiwa ngopfu hi ku pfumala ku tikhoma. Hakunene, hina hi le “masikwini ya makumu,” laha ‘minkarhi yo nononhwa yi nga kona.’ Vanhu a va ‘tivi ku tikhoma’ hi xitalo hikwalaho ka makwanga, ndlela yin’wana i ku va “lava rhandzaka ku tiphina ku tlula ku rhandza Xikwembu.” (2 Timotiya 3:1-5) Mhaka leyi yo vavisa yi vekiwe erivaleni eka hina hi ku susiwa ka vanhu lava dyohaka vo tlula 40 000, eka vunakulobye ni mabandlha ya Vukriste hi lembe ra ntirho leri hundzeke, leswi ngopfu-ngopfu swi vangiweke hi ku tikhoma ko biha loku chavisaka. Eka lava ku fanele ku nghenisiwa ni lava va soriweke, ngopfu-ngopfu hikwalaho ka ku tikhoma loko biha ka rimbewu, kambe hinkwavo, hikwalaho ko tsandzeka ku tikhoma. Nakambe lexi vavisaka i mhaka ya leswaku vakulu van’wana lava nga ni nkarhi wo leha va lahlekeriwe hi malunghelo ya vona hinkwawo tanihi valanguteri, hi xivangelo lexi fanaka.
5. Xana nkoka wa ku tikhoma wu nga ha hlamuseriwa hi ndlela yihi?
5 Nkoka wa ku tikhoma wu nga ha fanisiwa ni movha. Yi ni mavhilwa ya mune lama yi fambisaka, njhini ya matimba leyi nga fambisaka mavhilwa wolawo hi rivilo swinene, ni tibiriki leti nga ma yimisaka. Hambi swi ri tano, mhangu yi nga humelela loko exitshan’wini xa muchayeri ku nga ri na munhu, loyi a faneleke a kongomisa mavhilwa laha ma faneleke ma ya kona, rivilo leri ma tsutsumaka ha rona, ni leswaku ma yima rini, hi ku ma lawula hi xikongomisi, xi hatlisisi, ni tibiriki.
6. (a) Hi wihi mpimo malunghana ni rirhandzu, lowu nga ha tirhisiwaka kahle eku tikhomeni? (b) Hi xihi xitsundzuxo xin’wana lexi hi fanelaka ku xi tsundzuka?
6 Swi nga nonon’hwa ku kandziyisisa nkoka wa ku tikhoma ku tlula mpimo. Leswi muapostola Pawulo a swi vuleke eka 1 Vakorinto 13:1-3 mayelana ni nkoka wa rirhandzu swi nga ha tirhisiwa eka ku tikhoma. Ku nga khathariseki leswaku hi khuluka njhani tanihi swivulavuri swa le rivaleni, ku nga khathariseki mpimo wa vutivi ni ripfumelo leri hi nga ha vaka hi ri kumile hi mikhuva leyinene ya ku dyondza, ku nga khathariseki leswaku i mintirho yihi leyi hi nga ha vaka hi yi endla ku pfuna van’wana, sweswo hinkwaswo i swa hava loko hi pfumala ku tikhoma. Hi fanele hi tsundzuka marito ya Pawulo: “Xana a mi swi tivi leswaku, hambiloko lava phikisanaka hi ku tsutsuma erivaleni ra mintlangu va tsutsuma hinkwavo, la kumaka hakelo i un’we ntsena ke? Tsutsumani hi mukhuva lowu wu nga ta mi pfuna ku yi kuma. Hinkwavo lava phikisanaka emintlangwini, va tikhoma hi matlhelo hinkwawo.” (1 Vakorinto 9:24, 25) Lexi hi pfunaka ku tikhoma eka swilo hinkwaswo i xitsundzuxo xa Pawulo eka 1 Vakorinto 10:12: “Hikokwalaho, loyi a anakanyaka leswaku wa ha yimile, a a tivonele leswaku a nga wi.”
Swikombiso Swa Xitsundzuxo
7. (a) Xana ku pfumala ku tikhoma ku ri nghenise njhani rixaka ra vanhu endleleni leyi ri nga eka yona? (b) I swikombiso swihi swin’wana swo sungula swa ku pfumala ku tikhoma leswi Matsalwa ma hi nyikaka swona?
7 Hi ku pfumelela mintlhaveko, ematshan’wini ya mianakanyo, leswaku yi fuma swiendlo swakwe, Adamu u tsandzekile ku tikhoma. Hikwalaho, ‘xidyoho xi nghenile emisaveni naswona xidyoho xi tisa rifu.’ (Varhoma 5:12) Ku dlaya ko sungula na kona ku vangiwe hi ku pfumala ku tikhoma, hikuva Yehova Xikwembu u tsundzuxe Kayini a ku: ‘Ha yini u hlundzukile naswona ha yini mombo wa wena wu visingarile? Xidyoho xi ku tshamele enyangweni, xana u ta xi hlula?’ Leswi Kayini a nga xi hlulangiki xidyoho, u dlaye makwavo wakwe Avele. (Genesa 4:6-12) Nkata Lota na yena u tsandzekile ku tikhoma. U pfumelele ndzingo wo languta endzhaku. Xana ku pfumala kakwe ku tikhoma ku n’wi tekele yini? Phela, ku n’wi tekele vutomi byakwe!—Genesa 19:17, 26.
8. I mintokoto ya vanhu vahi vanharhu va khale leyi yi hi nyikaka switsundzuxo mayelana ni xilaveko xa ku tikhoma?
8 Rhuveni n’wana wa mativula wa Yakobo, u lahle vutivula byakwe hikwalaho ko pfumala ku tikhoma. U nyamise ntsonga wa tata wa yena hi ku etlela ni un’wana wa vavasati va Yakobo. (Genesa 35:22; 49:3, 4; 1 Tikronika 5:1) Hikwalaho ka leswi Muxe a hetiweke mbilu hi ndlela leyi Vaisrayele va n’wi ringeke ha yona hi ku n’unun’uta, ku vilela, ni ku xandzuka ka vona, u pfumatiwe lunghelo lerikulu leri a a ri lava, ro nghena eTikweni Ra Xitshembiso. (Tinhlayo 20:1-13; Deuteronoma 32:50-52) Hambi Hosi Davhida wo tshembeka, ‘munhu la amukelekaka embilwini ya Xikwembu,’ hi khamba rin’wana u nghene eka xiphiqo lexikulu hikwalaho ko pfumala ku tikhoma. (1 Samuel 13:14; 2 Samuel 12:7-14) Swikombiso swo tano hinkwaswo, swi hi nyika switsundzuxo leswi twalaka leswi hi swi lavaka leswaku hi tikhoma.
Leswi Hi Faneleke Hi Swi Lawula
9. Hi tihi tindzimana tin’wana leti kombisaka nkoka wa ku tikhoma?
9 Xo sungula, ku tikhoma ku katsa mianakanyo ni mintlhaveko ya hina. Leswi hakanyingi swi hlamuseriwa eMatsalweni hi ku tirhisa marito yo tanihi “mbilu” ni “tinso” hi ku fanekisela. Leswi hi pfumelelaka mianakanyo ya hina yi swi ehleketa swa hi pfuna kumbe swi hi sivela matshalatshala ya hina yo tsakisa Yehova. Ku tikhoma ka laveka loko hi ta yingisa xitsundzuxo xa Matsalwa lexi kumekaka eka Vafilipiya 4:8, xo hambeta hi anakanya hi swilo leswi nga ntiyiso, leswi tengeke, ni leswi dzunekaka. Mupisalema Davhida u phofule mintlhaveko leyi fanaka hi xikhongelo, a ku: “Wa nga amukela . . . ku anakanya ka mbilu ya mina, wena Yehova, ribye ra mina ni mulweri wa mina!” (Psalma 19:14) Nawu wa vukhume—wa ku nga naveli xihi na xihi xa munhu-kuloni—wu lava ku lawula mianakanyo ya munhu. (Eksoda 20:17) Yesu u kombise nkoka wa ku lawula mianakanyo ni mintlhaveko ya hina loko a ku: “Un’wana ni un’wana la langutaka wansati hi ku n’wi navela, u n’wi oswile embilwini ya yena.”—Matewu 5:28.
10. I matsalwa wahi ya Bibele lama kandziyisaka nkoka wo lawula mavulavulelo yerhu?
10 Nakambe ku tikhoma ku katsa marito ya hina, mavulavulelo ya hina. Hakunene ma tele matsalwa lama hi tsundzuxaka ku lawula ririmi ra hina. Hi xikombiso: “Šikwembu ši le matilweni, kasi wena u la misav̌eni; loko ŝi ri tano, marito ya wena ma nga ṭhuki ma tala.” (Eklesiasta 5:2) “E ku v̌ulav̌uleni lo’ko tala, ku dyoha a ku pfumaleki, hikwalaho, l’a tikhomaka nomu o tlharihile.” (Swivuriso 10:19) “Eku vulavuleni ka n’wina mi nga tshuki mi tirhisa marito ya tingana, kambe tirhisani marito lama pfunaka, lama akisaka . . . kutani ku vulavula . . . leswo bava hinkwaswo, ni ku hlundzuka hinkwako ni ku kariha hinkwako, a swi susiwe exikarhi ka n’wina; tshikani ku holova ni ku rhuketelana, mi susa mona hinkwawo.” Naswona Pawulo u ya emahlweni a tsundzuxa leswaku hi herisa marito ya ku rhuketela ni ya vuphukuphuku.—Vaefesa 4:29, 31; 5:3, 4.
11. Xana Yakobo u xi hlamusela njhani xiphiqo xa ku lawula ririmi?
11 Yakobo, makwavo wa Yesu, u sola ku tsandzeka ku lawula ririmi ni ku kombisa ndlela leyi swi nonon’hwaka ha yona ku lawula ririmi. U ri: “Ririmi i xirho lexitsongo, kambe ri tidzunisa ngopfu hi leswikulu. Vonani hilaha xihlahla lexikulu xi nga hisiwaka ha kona hi ndzilonyana lowutsongo! Ririmi i ndzilo, ku homboloka ka rona ku ringana ni tiko hi vukulu. Ri le xikarhi ka swirho swa hina, kutani ri nyamisa miri hinkwawo, ri chela mpfundze evutomini hinkwabyo bya vanhu; ndzilo wa kona wu huma [eGehena, NW]. Tinxaka hinkwato ta swiharhi ni ta tinyanyana ni ta swikokovi ni ta swa le lwandle, ti nga dyondzisiwa, ti va ti dyondzisiwile hi rixaka ra vanhu. Kambe ku hava munhu la nga dyondzisaka ririmi; i ku biha loku nga rhuteliki, ri tele vuxungu lebyi dlayaka. Ha rona hi dzunisa [Yehova, NW] loyi a nga Tatana; nakambe ha rona hi rhukana vanhu, lava endliweke hi xifaniso xa Xikwembu. Enon’weni wun’we ku huma ku dzunisa ni ku rhukana. Vamakwerhu, leswi a swi nga fanelanga ku va tano.”—Yakobo 3:5-10.
12, 13. I matsalwa wahi man’wana lama kombisaka nkoka wo lawula swiendlo ni ku tikhoma ka hina?
12 Kavula, ku tikhoma ku katsa swiendlo swerhu. Kun’wana laha ku tikhoma lokukulu ku lavekaka kona hi le ka vuxaka bya hina ni va rimbewu leri hambaneke. Vakriste va lerisiwa: “Chavani vuoswi!” (1 Vakorinto 6:18) Vavanuna va khutaziwa leswaku va va ni vuxaka bya rimbewu ni vasati va vona ntsena, hi ku komisa va byeriwa leswi: “Nwana mati ya khele leri u ri tšeleke, mati la’ma humaka ešihlobyeni ša wena.” (Swivuriso 5:15-20) Hi byeriwa kahle leswaku “Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.” (Vaheveru 13:4) Ku tikhoma ku laveka ngopfu eka lava va hlakulelaka nyiko yo tshama voxe.—Matewu 19:11, 12; 1 Vakorinto 7:37.
13 Yesu u katsakanye mhaka hinkwayo malunghana ni swiendlo swa hina eka vanhu-kulorhi loko a vule leswi hi ntolovelo swi vuriwaka “Nawu-nsiya,” a ku: “Hikokwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina, hikuva hi swona leswi dyondzisiwaka hi Nawu ni Vaprofeta.” (Matewu 7:12) Hakunene, swi lava ku tikhoma leswaku hi nga pfumeleli mimboyamelo ya hina ya nyama kumbe mintshikilelo ya le handle kumbe miringo swi hi vangela ku khoma van’wana hi ndlela leyi hambaneke ni leyi hi lavaka leswaku va hi khoma ha yona.
14. Hi xihi xitsundzuxo lexi Rito ra Xikwembu ri xi nyikelaka malunghana ni swakudya ni swakunwa?
14 Kutani ku ni mhaka ya ku tikhoma malunghana ni swakudya ni swakunwa. Rito ra Xikwembu ra tsundzuxa hi vutlhari: “U nga tolov̌eli munwi wa byalwa, ni v̌adyi v̌a tinyama.” (Swivuriso 23:20) Ngopfu-ngopfu malunghana ni siku ra hina, Yesu u tsundzuxile: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tikeriwi hi makolo ni ku pyopyiwa, ni ku vilela hi swa vutomi lebyi, naswona tivoneleni leswaku siku rero ri nga mi tshuketi; hikuva, kukotisa xirimbani, ri ta wela hinkwavo lava akeke emisaveni hinkwayo.” (Luka 21:34, 35) Ee, ku tikhoma ku katsa mianakanyo ya hina ni mintlhaveko ya hina, kun’we ni marito yerhu ni swiendlo swerhu.
Mhaka Leyi Ku Tikhoma Ku Nga Ntlhontlho Ha Yona
15. Xana Matsalwa ma swi kombisa njhani leswaku Sathana hakunene u kanetana ni ku tikhoma loku kombisiwaka hi Vakriste?
15 Ku tikhoma a ku ti hi ku olova hikuva, tanihi leswi Vakriste hinkwavo va swi tivaka, hi ni mimoya minharhu ya ntamu leyi yimeleke ku lwisana ni ku tikhoma ka hina. Xo sungula, ku na Sathana ni mademona yakwe. Matsalwa ma tiyisekisa leswaku va kona hakunene. Xisweswo, hi hlaya leswaku ‘Sathana u nghene eka Yudasi’ loko a nga si ya ku ya xenga Yesu. (Yohane 13:27) Muapostola Petro u vutise Ananiya: “Hikwalaho ka yini u pfumelela Sathana ku tata mbilu ya wena, leswaku u hembela Moya lowo Kwetsima?” (Mintirho 5:3) Hi laha ku fanelaka, nakambe Petro u tsundzuxile: “Tikhomeni mi hiteka. Nala wa n’wina a nga Diyavulosi, wa rhendzeleka-rhendzeleka ku fana ni nghala leyi bongaka, yi lava loyi yi nga n’wi dyaka.”—1 Petro 5:8.
16. Ha yini Vakriste va fanele va tikhoma malunghana ni misava leyi?
16 Ematshalatshaleni ya vona ya ku tikhoma, Vakriste va fanele nakambe va lwisana ni misava leyi yi nge “hansi ka matimba ya Lowo biha,” Sathana Diyavulosi. Malunghana na yona, muapostola Yohane u tsarile “mi nga rhandzeni misava, kumbe swilo leswi nge misaveni. Loko munhu a rhandza misava, rirhandzu ro rhandza Tatana a ri kona eka yena. Hikuva hinkwaswo leswi nge misaveni, ku navela ka miri, ni ku navela ka mahlo, ni ku tikurisa hi swa vutomi lebyi, a hi leswi Tatana a swi tsakelaka, kambe swi tsakela hi va misava. Kutani misava ya hundza, ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu, ú tshama hilaha ku nga heriki.” Loko hi nga tikhomi ni ku papalata mboyamelo wihi na wihi wo rhandza misava hi matimba, hi ta kokiwa hi minkucetelo ya yona, hi laha khale ka mutirhi-kulobye wa Pawulo, Demasi, a endleke ha kona.—1 Yohane 2:15-17; 5:19; 2 Timotiya 4:10.
17. Malunghana ni ku tikhoma, i xiphiqo xihi lexi hi tswariweke na xona?
17 Tanihi Vakriste, nakambe hi fanele hi tikhoma loko hi ta lwisana ni ku tsana ni miringo ya nyama ya ku nga hetiseki ka hina vini. Hi nga ka hi nga wu balekeli ntiyiso wa leswaku “makungu ya timbilu ta v̌anhu ma bihile ku suka v̌uhlangini bya v̌ona.” (Genesa 8:21) Ku fana na Hosi Davhida, ‘hi tswariwile eku dyoheni, vamana wa hina va hi velekile swivini.’ (Psalma 51:5) Ricece leri ra ha ku tswariwaka a ri tivi nchumu hi ku tikhoma. Loko ri lava nchumu, ro tshamela ku rila kukondza ri wu kuma. Xiviko xin’wana mayelana ni ku kurisa n’wana xi ri: ‘Vana va ehleketa hi ndlela leyi hambaneke ngopfu ni ya vanhu lavakulu. Vana va ni vutitivi naswona hakanyingi a va wu amukeli nkhongotelo lowu faneleke hikuva va tsandzeka ku “titsongahata eka van’wana.”’ Hakunene, “v̌uhunguki byi [bohelele embilwini, NW] ya ṅwana.” Hambi swi ri tano, hi ku tirhisa “nhonga ya ku laya,” hakatsongo-tsongo ú dyondza leswaku ku ni milawu leyi a fanelaka ku yi yingisa ni leswaku vutitivi byi fanele ku susiwa.—Swivuriso 22:15.
18. (a) Hi ku ya hi Yesu, i mimboyamelo yihi leyi tshameke embilwini yo fanekisela? (b) I marito wahi ya Pawulo lama kombisaka ku lemuka kakwe xiphiqo xa ku tikhoma?
18 Ina, mimboyamelo ya hina ya ntumbuluko yi tisa ntlhontlho eka hina loko ku tiwa eku tikhomeni. Mimboyamelo yoleyo yi tshama embilwini yo fanekisela, leyi malunghana na yona Yesu a nga te: “Hikuva miehleketo leyo biha, ni ku dlaya, ni vuoswi, ni vuphukuphuku, ni ku yiva, ni vumbhoni byo hemba, ni ku sandzana, swi huma embilwini.” (Matewu 15:19) Hi yona mhaka leyi Pawulo a tsaleke a ku: “Hikuva leswinene leswi ndzi navelaka ku swi endla, a ndzi swi endli, kambe leswo biha leswi ndzi nga naveliki ku swi endla, ndza swi endla. Swi komba leswaku loko ndzi endla leswi ndzi nga naveliki ku swi endlaka, a nga ha ri mina hi xiviri xa mina la swi endlaka, kambe i ku dyoha loku akeke eka mina.” (Varhoma 7:19, 20) Hambi swi ri tano, lexi a ku nga ri xiyimo lexi hetaka matimba, hikuva Pawulo u tlhele a tsala a ku: “Ndzi xanisa miri wa mina, ndzi wu endla hlonga, leswaku ndzi nga kumeki ndzi ri la tsandzekaka endzhaku ka loko mina ndzi ta va ndzi dyondzisile van’wana.” Ku xanisa miri wa yena a swi lava ku tikhoma.—1 Vakorinto 9:27.
19. Ha yini Pawulo a vule leswaku u xanise miri wakwe?
19 Kunene Pawulo a a ta vula leswaku u xanise miri wakwe, hikuva ku tikhoma ku rharhanganisiwa hi swilo swo tala swa le mirini, tanihi ku tlakuka ka nsusumeto wa ngati, ku nga tirhi kahle ka misiha, nkelunkelu, ku pandza ka nhloko, mpfimbelo, ni swin’wana. Eka xihloko lexi landzelaka, hi ta kambisisa timfanelo ni swipfuno, leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tikhoma.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Ha yini ku tikhoma ku ri ka nkoka?
◻ Hi swihi swikombiso swin’wana swa lava va lahlekeriweke hikwalaho ko pfumala ku tikhoma?
◻ Hi swihi swivandla leswi hi fanelaka ku tikhoma eka swona?
◻ Hi vahi valala vanharhu lava endlaka swi hi nonon’hwela ku tikhoma?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Vakriste va fanele va tikhoma malunghana ni swakudya ni swakunwa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]
Ku tikhoma ku ta hi pfuna ku papalata rihlevo
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 8]
Historical Pictures Service