Yesu Kriste A A Ri Muprofeta Wo Fana Na Muxe Hi Ndlela Yihi?
YEHOVA XIKWEMBU a nga hembi. (Tito 1:2; Vaheveru 6:18) Hikokwalaho, vuprofeta bya Rito ra yena, Bibele, bya tshembeka naswona i bya ntiyiso. Bya tshembisa leswaku byi ta hetiseka.
Exikarhi ka vuprofeta lebyi, lebyi huhuteriweke hi Xikwembu ku na byin’wana lebyi muprofeta wa Muheveru Muxe a byi rhekhodeke mayelana na Mesiya. Loko a tshaha Yehova, Muxe u te: “Nḍi ta v̌a pfušela muprofeta [Vaisrayele] kukotisa wena [Muxe] e šikari ka v̌amakwav̌o, nḍi ta nghenisa marito ya mina e noṅwini wa yena, kutano o ta v̌a byela hikwaŝo leŝi nḍi nga ta ṅwi lerisa ŝona.”—Deuteronoma 18:17, 18.
Muapostola Petro u tirhise vuprofeta lebyi eka Yesu Kriste loko a te: “Muxe ú vurile, a ku: ‘[Yehova Xikwembu, NW] xa n’wina xi ta mi humesela muprofeta la fanaka na mina, a huma exikarhi ka va ka n’wina; mi ta n’wi yingisa eka hinkwaswo leswi a nga ta mi byela swona.’” (Mintirho 3:22) Entiyisweni, Yesu hi byakwe u vurile a ku: “Loko a mi pfumerile Muxe, na mina a mi ta ndzi pfumela; hikuva a ti ri ta mina leti a nga tsala tona.” (Yohane 5:46) Yesu na Muxe a va fana hi tindlela tihi?
Va Fana Eku Sunguleni Ka Ntirho-vutomi Wa Vona
Muxe na Yesu va ponile ku dlayiwa ka swihlangi leswintsongo ngopfu swa vafana. Xihlangi Muxe a xi tumbetiwile exikarhi ka tinhlanga eribuweni ra Nambu wa Nile kutani xi pona ku dlayiwa ka tincece ta vafana va Vaisrayele hi laha a swi lerisiwile ha kona hi Faro wa le Egipta. Tanihi n’wana lontsongo, Yesu na yena u pone ku dlayiwa ka vafana vo fika eka va malembe mambirhi hi vukhale eBetlehema ni le swifundzeni swa kona. Ku dlaya loku a ku lerisiwe hi Hosi Heroda Lonkulu, loyi, tanihi Faro, a a ri nala wa Xikwembu ni vanhu va xona.—Eksoda 1:22–2:10; Matewu 2:13-18.
Moya wo rhula kumbe wo titsongahata, wu kombisiwile hi Muxe na Yesu. Hambi leswi a nga kurisiwa tanihi n’wana endyangwini wa hosi ya matimba ya Egipta, Muxe, a a ri ni “tintŝalo ŝinene ku tlula munhu uṅwana ni uṅwana l’a nge misav̌eni.” (Tinhlayo 12:3) Hi laha ku fanaka, Yesu u tirhe tanihi hosana ya matimba Mikayele etilweni kambe hi ku titsongahata u tile emisaveni. (Daniel 10:13; Vafilipiya 2:5-8) Nakambe, Yesu a a ri ni ntwela-vusiwana eka vanhu kutani u vule leswaku: “Rhwalani joko ra mina, mi dyondza ka mina, hikuva ndzi ni mbilu yo rhula ni ya tintswalo; kutani mimoya ya n’win[a] yi ta kuma ku wisa.”—Matewu 11:29; 14:14.
Hikwalaho ka ntirho wa Yehova, Muxe na Yesu va tshike swikhundla swa le henhla ni rifuwo lerikulu. Leswaku a tirhela Yehova ni vanhu va Yena, Muxe u tshike rifuwo ni ndhawu leyi hlawulekeke le Egipta. (Vaheveru 11:24-26) Hi ndlela leyi fanaka, Yesu u siye xikhundla lexi tsakisaka swinene ni rifuwo etilweni leswaku a tirhela Xikwembu ni vanhu va xona emisaveni.—2 Vakorinto 8:9.
Muxe na Yesu va ve vatotiwa va Xikwembu. Muprofeta Muxe u tirhe tanihi mutotiwa wa Yehova eka tiko ra Israyele. Hi laha muapostola Pawulo a vuleke ha kona, Muxe “u ehleketile leswaku ku rhuketeriwa hikwalaho [ko va] Mesiya [mutotiwa] i rifuwo leri tlulaka vuhosi hinkwabyo bya Egipta.” (Vaheveru 11:26; Eksoda 3:1–4:17) Yesu u ve Kriste kumbe Mutotiwa, rini? Leswi swi humelele loko a totiwile hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu kumbe matimba lama tirhaka, loko a khuvuriwa. Eka wansati wa Musamariya exihlobyeni xa Yakobo xa Sikari emahlweni ka muprista lonkulu wa Israyele loko a ri karhi a xaniseka, Yesu u tiyisekise leswaku hi yena Mesiya, kumbe Kriste.—Marka 14:61, 62; Yohane 4:25, 26.
Muxe na Yesu va titsone swakudya ku ringana masiku ya 40. Eku sunguleni ka ntirho-vutomi wa yena tanihi muvulavuleri wa Xikwembu, Muxe u titsone swakudya ku ringana masiku ya 40 loko a ri ntshaveni ya Sinayi. (Eksoda 34:28) Yesu u titsone swakudya ku ringana masiku ya 40 emananga naswona u kanete ndzingo wa Sathana eku sunguleni ka ntirho-vutomi wa yena tanihi Mesiya la tshembisiweke.—Matewu 4:1-11.
Ha Vambirhi Va Dzunise Yehova
Yehova u tirhise Muxe na Yesu leswaku a tlakusa vito Rakwe lero kwetsima. Xikwembu xi byele Muxe leswaku a ya eka Vaisrayele hi vito ra ‘Yehova Xikwembu xa vatata wa vona.’ (Eksoda 3:13-16) Muxe u yimele Xikwembu emahlweni ka Faro, loyi a nga tshikiwa a hanya leswaku matimba ya Yehova ma kombisiwa ni leswaku vito ra Yena ri twarisiwa emisaveni hinkwayo. (Eksoda 9:16) Yesu hi ku fanana u te hi vito ra Yehova. Hi xikombiso, Kriste u te: “Ndzi tile hi vito ra Tata wa mina, kambe a mi ndzi amukeri.” (Yohane 5:43) Yesu u dzunise Tata wakwe, u tivisile vito ra Yehova eka vanhu lava Xikwembu xi nga n’wi nyika vona, naswona u ri endle ri tiveka kahle emisaveni.—Yohane 17:4, 6, 26.
Hi matimba ya Xikwembu, Muxe na Yesu va endle mahlori lama nga dzunisa Xikwembu. Muxe u endlile mahlori ku kombisa leswaku a a rhumiwe hi Yehova Xikwembu. (Eksoda 4:1-31) Eka ntirho-vutomi wa yena hinkwawo, Muxe, loyi a nga tirhisiwa hi Xikwembu ku pela Lwandle ro Tshwuka, u ye mahlweni a endla mahlori lama nga dzunisa Yehova. (Eksoda 5:1–12:36; 14:21-31; 16:11-18; 17:5-7; Psalma 78:12-54) Hi laha ku fanaka, Yesu u dzunise Xikwembu hi ku endla mahlori layo tala. Swo tala hi swona leswi vangeke Yesu a vula leswaku: “Ndzi pfumeleni loko ndzi ku ndzi le ka Tatana, ni leswaku Tatana ú le ka mina; loko mi nga ndzi kholwi, pfumelani hikwalaho ka yona mintirho.” (Yohane 14:11) Rin’wana ra mahlori ya yena a a ku ri leriya ra ku tshinya mheho ya xidzedze, leswaku Lwandle ra Galeliya ri rhula.—Marka 4:35-41; Luka 7:18-23.
Ku Fana Kun’wana Ka Nkoka
Muxe na Yesu ha vambirhi va tokote lunghiselelo ra swakudya ra hlori. Muxe a a ri muprofeta wa Yehova loko Vaisrayele va nyikiwa swakudya hi mahlori. (Eksoda 16:11-36) Hi laha ku fanaka, eka swiendlakalo swimbirhi swa rhekhodo ya Bibele, Yesu hi hlori u phamele mintshungu swakudya swa nyama.—Matewu 14:14-21; 15:32-38.
Manna leyi yi taka hi le tilweni a a yi yelana ni ntirho wa Muxe ni wa Yesu. Muxe a a rhangela Vaisrayele loko va nyikiwa manna yi huma etilweni. (Eksoda 16:11-27; Tinhlayo 11:4-9; Psalma 78:25) Hi ndlela leyi fanaka kambe leyi nga ya nkoka swinene, Yesu u nyiketile nyama ya yena n’wini tanihi manna lowu humaka etilweni leswaku a hanyisa vanhu lava yingisaka.—Yohane 6:48-51.
Muxe na Yesu va humese vanhu evukhumbini va ya eku ntshunxekeni. Muxe u tirhisiwe hi Xikwembu ku humesa Vaisrayele evuhlongeni eka Vaegipta va ya eku ntshunxekeni tanihi vanhu va xona. (Eksoda 12:37-42) Hi laha ku fanaka, Yesu Kriste a a yisa valandzeri va yena eku ntshunxekeni. Kriste u ta tlhela a yisa vanhu lava yingisaka eku ntshunxekeni ku suka evuhlongeni bya nhlengeletano ya Sathana Diyavulosi, ni le ka xidyoho ni rifu.—1 Vakorinto 15:24-26; Vakolosa 1:13; 1 Yohane 5:19.
Muxe na Yesu va yimelele mintwanano. Muxe a a ri muyimeri wa ntwanano wa Nawu exikarhi ka Yehova Xikwembu ni Vaisrayele. (Eksoda 19:3-9) Yesu i Muyimeri wa ntwanano lowuntshwa, exikarhi ka Xikwembu na Israyele wa moya.—Yeremia 31:31-34; Luka 22:20; Vaheveru 8:6-13.
Ku avanyisa ku nyikiwile Muxe na Yesu Kriste. Muxe u tirhe tanihi muavanyisi ni munyiki wa nawu eka Israyele wa nyama. (Eksoda 18:13; Malakia 4:4) Yesu u tirha tanihi Muavanyisi naswona u nyikile “Israyele wa Šikwembu” wa moya milawu ni swileriso swa yena. (Vagalatiya 6:16, BX; Yohane 15:10) Kriste hi byakwe u te: “Tatana a nga avanyisi munhu ni un’we, kambe ú nyikile n’wana ntirho hinkwawo wo avanyisa, leswaku hinkwavo va va ni xichavo eka N’wana kukotisa leswi va nga ni xichavo eka Tatana. Un’wana ni un’wana la nga riki na xichavo eka N’wana, a nga na xichavo ni ka Tatana la n’wi rhumeke.”—Yohane 5:22, 23.
Muxe na Yesu va nyikiwile vunhloko eka yindlu ya Xikwembu. Muxe a a tshembeka tanihi nhloko eka yindlu ya Xikwembu eIsrayele wa khale. (Tinhlayo 12:7) Hi ku fanana, Yesu u endliwe Nhloko ya yindlu ya vana va Yehova va moya naswona u tshembekile eka yona. Hakunene, Yesu “u tshembekile eka loyi a n’wi hlawuleke, tanihi Muxe loyi na yena a a tshembekile endlwini hinkwayo ya Xikwembu. Hambiswiritano, Yesu ú hlayiwile a ri loyi ku dzuneka ku n’wi faneleke ngopfu ku tlula Muxe, tanihi leswi muaki wa yindlu a dzunisiwaka ku tlula yindlu ya kona . . . kutani ke, Muxe a a tshembekile endlwini hinkwayo ya Xikwembu tanihi nandza, leswaku a veka vumbhoni bya swilo leswi a swa ha ta fanela ku vuriwa endzhaku. Kambe Kriste, ú tshembekile tanihi n’wana la nga n’wini endlwini ya Xikwembu. Kutani hina hi yindlu ya xona, loko hi khomelela hi tiya, eku tshembekeni ni le ku tlangeleni ka hina hi tlhelo ra swilo leswi hi swi langutelaka.”—Vaheveru 3:2-6.
Ku fikela eku feni, Muxe na Yesu a va fana. A va fana njhani? Yehova u susile miri wa Muxe, xisweswo a sivela vanhu leswaku va nga wu onhi kumbe ku wu gandzela. (Deuteronoma 34:5, 6; Yuda 9) Hi laha ku fanaka, Xikwembu xi tekile miri wa Yesu, a xi wu tshikangi wu bola, xisweswo xi endla leswaku wu nga vi xikhunguvanyiso xa ripfumelo.—Psalma 16:10; Mintirho 2:29-31; 1 Vakorinto 15:50.
Yingisela Vuprofeta
Leti i tin’wana ta tindlela leti ha tona Yesu Kriste a kombiseke ku va muprofeta wo fana na Muxe. Ma hetiseke hi ndlela leyi hlamarisaka swonghasi marito ya Xikwembu eka Muxe malunghana ni ku ta ka vuprofeta byebyo!
A swi kanakanisi leswaku Yehova u hetisise xitshembiso xa yena xa vuprofeta xa ku tisa muprofeta wo fana na Muxe. Marito ya Deuteronoma 18:18 ma hetisekile eka vutomi ni mintokoto ya Yesu Kriste. Kutani ku hetiseka ko tano ku hi nyika xivangelo xo tshemba swivumbeko swin’wana swa vuprofeta bya Rito ra Xikwembu. Hikwalaho, minkarhi hinkwayo a hi yingiseleni vuprofeta bya Bibele.