U Muaka-tiko Kumbe U Muluveri, Xikwembu Xa Ku Amukela!

“Hi munhu un’we xi endlile vanhu van’wana hinkwavo leswaku va eneta misava hinkwayo.”—MINTIRHO 17:26.

1. I xiyimo xihi lexi nga kona etindhawini to tala namuntlha mayelana ni ku amukela valuveri?

SWIVIKO swa maphepha-hungu swi komba leswaku matiko yo tala ma vilela hi ku andza ka valuveri, vahlapfa ni vabaleki. Timiliyoni ti navela ku suka eswiphen’wini swin’wana swa Asia, Afrika, Yuropa ni le ka Tiamerika. Kumbexana va lava ku ntshunxeka eka vusweti lebyikulu, nyimpi ya xin’wana-manana kumbe ku xanisiwa. Kambe xana va amukeleka kun’wana? Magazini lowu nge Time wu te: “Tanihi leswi ku hlangana ka tinxaka eYuropa ku sungulaka ku cinca, matiko man’wana ma kuma leswaku a ma ha swi koti ku amukela mikhuva ya tinxaka timbe hi laha a ma ri ha kona eku sunguleni.” Eka vahlapfa va 18 000 000 “lava nga lavekiki,” Time yi te: “Mphikamakaneta leyi va yi vangelaka matiko lama fuweke a yi nge heli.”

2, 3. (a) I xitshembiso xihi lexi tsakisaka lexi Bibele yi xi nyikelaka mayelana ni ku amukeriwa? (b) Ha yini hi fanele ku pfuneka hi ku kambisisa leswi Matsalwa ma swi vulaka hi ku tirhisana ka Xikwembu ni vanhu?

² Ku nga khathariseki leswi humelelaka emhakeni leyi, Bibele yi kombisa leswaku Xikwembu xi amukela vanhu va matiko hinkwawo—hambi loko munhu a ri muaka-tiko hi ku velekiwa, mutsendzeleki kumbe nhlapfa. (Mintirho 10:34, 35) ‘Kambe,’ van’wana va nga ha vutisa ‘u nga swi vurisa ku yini sweswo? Xana Xikwembu a xi hlawulanga Vaisrayele ntsena tanihi vanhu va xona, xi tshiketa van’wana?’

³ Kambe, a hi voneni ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke ni vanhu va khale ha yona. Nakambe hi nga kambisisa vuprofeta byin’wana lebyi hlamuselaka malunghelo lawa ma kumekaka eka vagandzeri va ntiyiso namuntlha. Ku pfuxeta mhaka leyi ya vuprofeta swi nga hi nyika ku twisisa lokunene loku u nga ta ku kuma ku khutaza swinene. Nakambe yi nyika xikombiso xa ndlela leyi Xikwembu xi nga tirhisanaka ha yona ni vanhu va “le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato” endzhaku ka nhlomulo lowukulu.—Nhlavutelo 7:9, 14-17.

‘Matiko Hinkwawo Ma Ta Tikatekisa’

4. Xiphiqo xa vutiko xi sungule njhani, kambe i magoza wahi lawa Xikwembu xi ma tekeke?

⁴ Endzhaku ka Ndhambi, ndyangu wa Nowa wa nkarhi wolowo wu vumbe vanhu hinkwavo, naswona hinkwavo a va ri vagandzeri va ntiyiso. Kambe vun’we byebyo byi cincile hi xihatla. Hi ku hatlisa, vanhu van’wana hi ku honisa ku rhandza ka Xikwembu, va sungule ku aka xihondzo. Leswi swi vangele vanhu va hambana hi mintlawa ya tindzimi, leyi endleke vanhu ni matiko lama hangalakeke. (Genesa 11:1-9) Hambi swi ri tano, vugandzeri bya ntiyiso byi ye emahlweni enongonokweni lowu yisaka eka Abrahama. Xikwembu xi katekise Abrahama wo tshembeka naswona xi n’wi tshembisa leswaku vatukulu va yena va ta va tiko lerikulu. (Genesa 12:1-3) Tiko rero a ku ri Israyele wa khale.

5. Ha yini hinkwerhu ka hina hi fanele hi khutaziwa hi ku tirhisana ka Xikwembu na Abrahama?

⁵ Hambi swi ri tano, Yehova a nga vekeli vanhu lava nga riki Vaisrayele etlhelo, hikuva xikongomelo xa yena a a ku ri ku fikelela vanhu hinkwavo. Leswi swi vonaka kahle eka leswi Xikwembu xi swi tshembiseke Abrahama: “Kutani matiko hikwawo ya misav̌a ma ta tinkhensa ha rišaka ra wena, hikuv̌a u yingisile rito ra mina.” (Genesa 22:18) Kutani ke, hi malembe xidzana yo tala Xikwembu xi tirhisane na Israyele hi ndlela leyi hlawulekeke, xi ri nyika Nawu wa tiko, xi hlawula vaprista leswaku va nyikela magandzelo etempeleni ya xona ni ku ri nyika Tiko leri Tshembisiweke leswaku ri tshama kona.

6. Xana malunghiselelo ya Xikwembu eka Israyele ma nga hi pfunisa ku yini hinkwerhu?

⁶ Nawu wa Xikwembu eka Israyele a wu ri lowunene eka vanhu va matiko hinkwawo hikuva wu ku veke erivaleni ku dyoha ka vanhu, wu kombisa xilaveko xa gandzelo leri hetisekeke ro susa swidyoho swa vanhu hi laha ku heleleke. (Vagalatiya 3:19; Vaheveru 7:26-28; 9:9; 10:1-12) Hambi swi ri tano, hi xihi xitiyisekiso lexi a xi ri kona xa leswaku Mbewu ya Abrahama—leyi matiko hinkwawo a ma ta tikatekisa ha yona—a a yi ta fika ni ku fikelela swilaveko? Nawu wa Israyele, ni laha wu pfunile. Wu yirise ku tekana ni Vakanana, vanhu lava a va tiveka hi ku tikhoma ni mikhuva leyo biha, yo tanihi mukhuva wo hisa vana va vona va ri karhi va hanya. (Levitika 18:6-24; 20:2, 3; Deuteromoma 12:29-31; 18:9-12) Xikwembu xi lerise leswaku vona ni mikhuva ya vona va herisiwa. Leswi a swi ta pfuna hinkwavo, ku katsa ni valuveri, tanihi leswi a swi ta hlayisa nxaxamelo wa Mbewu leswaku wu nga onhiwi.—Levitika 18:24-28; Deuteronoma 7:1-5; 9:5; 20:15-18.

7. I xikombiso xihi xa le ku sunguleni lexi kombisaka leswaku Xikwembu xi amukele vanhu va matiko man’wana?

⁷ Hambi loko Nawu wu ri kona naswona Xikwembu xi languta Israyele ri hlawulekile, xi kombise musa eka lava nga riki Vaisrayele. Ku rhandza ka xona ko endla leswi ku kombisiwe loko Israyele ri huma evuhlongeni aEgipta ku ya etikweni ra rona. “Kambe la’vo tala v̌a matiko v̌a suka na v̌ona.” (Eksoda 12:38) Profesa C. F. Keil u va vitana tanihi “ntshungu wa valuveri . . . nhlangano kumbe ntshungu wa vanhu va matiko yo hambana-hambana.” (Levitika 24:10; Tinhlayo 11:4) Van’wana swi vonaka ku ve Vaegipta lava amukeleke Xikwembu xa ntiyiso.

Ku Amukeriwa Ka Valuveri

8. Vagibiyoni va yi kume njhani ndhawu exikarhi ka vanhu va Xikwembu?

⁸ Loko Vaisrayele va yingise xileriso xa Xikwembu xa leswaku va susa matiko layo biha eTikweni leri Tshembisiweke, xi sirhelele ntlawa wun’we wa valuveri, Vagibiyoni, lava a a va tshama en’walungwini wa Yerusalema. Va rhumele varhumiwa va vuxisi eka Yoxuwa, kutani va kuma ku rhula. Loko vunwa bya vona byi paluxekile, Yoxuwa u lerise leswaku Vagibiyoni va ta tirha tanihi “v̌apanḍeri v̌a tihunyi ni v̌aki v̌a mati v̌a nhlengeletano hikwayo [ya Yehova].” (Yoxuwa 9:3-27) Namuntlha vahlapfa vo tala na vona va amukela swikhundla swa ntirho wa xiyimo xa le hansi leswaku va ta va xiphemu xa vanhu lavantshwa.

9. Xikombiso xa Rahava ni ndyangu wa yena xi khutazisa ku yini malunghana ni valuveri eIsrayele?

⁹ Swi nga ha ku khutaza ku tiva leswaku Xikwembu a xi ngo amukela mintlawa ya valuveri ntsena khale koloko; vanhu van’wana lavo ngo va voxe na vona a va amukeriwa. Namuntlha matiko man’wana ma amukela vahlapfa lava nga ni swiyimo swa le henhla, rifuwo kumbe dyondzo ya le henhla ntsena. A swi tano hi Yehova, hi laha hi swi vonaka ha kona eka xiendlakalo lexi nga emahlweninyana ka xiendlakalo xa Vagibiyoni. Leswi swi katse Mukanana wa xiyimo xa le hansi. Bibele yi n’wi vitana “Rahava lowa nghwavava.” Hikwalaho ka ripfumelo ra yena eka Xikwembu xa ntiyiso, yena ni ndyangu wa yena va kutsuriwile loko Yeriko wu herisiwa. Hambi leswi Rahava a a ri muluveri, Vaisrayele va n’wi amukerile. A a ri xikombiso xa ripfumelo leri hi faneleke ku ri tekelela. (Vaheveru 11:30, 31, 39, 40; Yoxuwa 2:1-21; 6:1-25) Nakambe u tlhele a va kokwana wa Mesiya.—Matewu 1:5, 16.

10. Ku amukeriwa ka valuveri eIsrayele a ku ya hi yini?

¹⁰ Vanhu lava nga riki Vaisrayele a a va amukeriwa eTikweni leri Tshembisiweke hi ku ya hi matshalatshala ya vona yo lava ku tsakisa Xikwembu xa ntiyiso. Vaisrayele va byeriwe ku nga vi ni vunghana, ngopfu-ngopfu hi tlhelo ra vukhongeri, ni lava a va nga tirheli Yehova. (Yoxuwa 23:6, 7, 12, 13; 1 Tihosi 11:1-8; Swivuriso 6:23-28) Hambi swi ri tano vaaki vo tala lava nga riki Vaisrayele va yingise milawu ya xisekelo. Van’wana va hundzuke vaproselita lava yimbeke naswona Yehova u va amukele hi laha ku heleleke tanihi swirho swa bandlha ra yena.—Levitika 20:2; 24:22; Tinhlayo 15:14-16; Mintirho 8:27.a

11, 12. (a) Vaisrayele a va fanele va va khoma hi ndlela yihi vagandzeri va valuveri? (b) Ha yini hi fanele ku antswisa ku landzelela ka hina xikombiso xa Yehova?

¹¹ Xikwembu xi lerise Vaisrayele leswaku va tekelela langutelo ra xona eka vagandzeri va valuveri: “E muluv̌eri l’a luv̌elaka e šikari ka ṅwina o ta v̌a ka ṅwina kukotisa uṅwana wa ṅwina; u ta ṅwi ranḍa kukotisa loko u tiranḍa; hikuv̌a a mi ri v̌aluv̌eri e tikweni ra Egipta.” (Levitika 19:33, 34; Deuteronoma 1:16; 10:12-19) Leswi swa hi dyondzisa, hambi leswi hi nga riki ehansi ka Nawu. Swa olova ku tikuma hi ri ni xihlawu-hlawu ni ku kanetana ni vanhu va rixaka, va tiko kumbe va mukhuva wo karhi. Kutani hi endla kahle hi ku tivutisa leswi: ‘Xana ndza ringeta ku susa xihlawu-hlawu xo tano, ndzi landzela xikombiso xa Yehova?’

¹² Vaisrayele va ve ni vumbhoni lebyi nga erivaleni bya ku amukeriwa hi Xikwembu. Hosi Solomoni u khongerile: “Ni loko a ri muluv̌eri l’a nga riki wa tiko ra wena ra Israel, kambe a ta a sukile tikweni le’ri nge kule hikwalaho ka v̌ito ra wena . . . ku nga ku loko a ta khongela e Ndlwini leyi: Wena yingisa u ri matilweni . . . leŝaku matiko hikwawo ya misav̌a ma tiv̌a v̌ito ra wena, ma ku tšhav̌a.”—1 Tihosi 8:41-43; 2 Tikronika 6:32, 33.

13. Ha yini Xikwembu xi endle lunghiselelo ro cinca ku tirhisana ka xona na Israyele?

¹³ Loko Yehova a ha tirhisa tiko ra Israyele tanihi vanhu va yena xisweswo a sirhelela nxaxamelo wa ku velekiwa ka Mesiya, Xikwembu xi vhumbe ku cinca ko hlawuleka. Emahlweninyana, loko Israyele ri pfumerile ku nghena eka ntwanano wa Nawu, Xikwembu xi pfumerile leswaku va va xihlovo xa “tiko ra v̌aprista, e tiko le’ri hlawuriweke.” (Eksoda 19:5, 6) Kambe Israyele u kombise ku nga tshembeki ku ringana malembe xidzana yo karhi. Kutani Yehova u vhumbe leswaku u ta simeka ntwanano lowuntshwa lowu eka wona lava va vumbaka “yindlu ya Israel” va nga ta khomeriwa swihoxo ni swidyoho swa vona. (Yeremia 31:33, 34) Ntwanano wolowo lowuntshwa wu yimele Mesiya, loyi gandzelo ra yena hakunene ri nga ta susa swidyoho swa lavo tala.—Esaya 53:5-7, 10-12.

Vaisrayele eTilweni

14. I “Israele” wihi lontshwa loyi Yehova a n’wi amukeleke naswona hi ndlela yihi?

¹⁴ Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki ma hi pfuna ku twisisa ndlela leyi leswi hinkwaswo swi hetisisiweke ha yona. Yesu a a ri Mesiya loyi rifu ra yena ri hetisiseke Nawu ni ku veka xisekelo xa ku rivaleriwa loku heleleke ka xidyoho. Leswaku munhu a kuma mpfuno wolowo, a swi nga bohi leswaku a va Muyuda la yimbeke enyameni. Doo. Muapostola Pawulo u tsale leswaku eka ntwanano lowuntshwa, “Muyuda wa xiviri, hi loyi a nga yena exihundleni xa mbilu, loku endliwaka emoyeni, ku nga ri hi leswi tsariweke swa Nawu.” (Varhoma 2:28, 29; 7:6) Lava va pfumelaka egandzelweni ra Yesu va rivaleriwa naswona Xikwembu xa va amukela tanihi ‘Vayuda va moya,’ lava endlaka tiko ra moya leri vuriwaka “Israel wa Šikwembu, (BX).”—Vagalatiya 6:16.

15. Ha yini ku va muaki wa rixaka ro karhi swi nga yi khumbi mhaka ya ku va xiphemu xa Israyele wa moya?

¹⁵ Ina, ku amukeriwa eka Israyele wa moya a swi nga titsheganga hi ku va u ri wa rixaka kumbe xiyimo xo karhi. Van’wana vo tanihi vaapostola va Yesu a a va ri Vayuda va ntumbuluko. Van’wana, vo tanihi ndhuna ya nyimpi ya vuthu ra Rhoma, Korneliyo, a a va ri Vamatiko lava nga yimbangiki. (Mintirho 10:34, 35, 44-48) Pawulo hi ku kongoma u vule leswi mayelana na Israyele wa moya: “Laha a ku na Mugriki ni Muyuda, a ku na la yimbeke ni la nga yimbangiki, a ku na munhu wa matiko ni munhu wa hava, a ku na hlonga ni muntshunxeki.” (Vakolosa 3:11) Lava va totiweke hi moya wa Xikwembu va ve “rixaka leri hlawulekeke, . . . vaprista va Hosi, . . . tiko leri hlawulekeke.”—1 Petro 2:9; ringanisa Eksoda 19:5, 6.

16, 17. (a) I xiphemu xihi lexi Israyele wa moya a nga na xona eka xikongomelo xa Xikwembu? (b) Ha yini swi fanerile ku xiya lava nga riki va Israyele wa Xikwembu?

¹⁶ I vumundzuku byihi lebyi Vaisrayele va moya va veke na byona eka xikongomelo xa Xikwembu? Yesu u hlamurile: “Mi nga chavi n’wina va ntlhambinyana, hikuva Tata wa n’wina ú tsakele ku mi nyika Mfumo.” (Luka 12:32) Vatotiwa, lava ‘kaya ra vona ri nga le tilweni,’ va ta va vafumi-kulobye na Xinyimpfana eku fumeni ka xona ka Mfumo. (Vafilipiya 3:20; Yohane 14:2, 3; Nhlavutelo 5:9, 10) Bibele yi komba leswaku lava va ‘tekiwe eka vana va Israyele’ lava “kutsuriweke exikarhi ka vanhu leswaku va va mihandzu yo rhanga ya ntshovelo, va humeseriwa Xikwembu ni Xinyimpfana.” Va endla nhlayo ya 144 000. Hambi swi ri tano, endzhaku ko nyikela nhlayo leyi yi heleleke, Yohane u tivisa ntlawa wun’wana—“ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya. A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato.”—Nhlavutelo 7:4, 9; 14:1-4.

¹⁷ Van’wana va nga ha vutisa: ‘Ku vuriwa yini hi timiliyoni leti ti nga riki ntlawa wa Israyele wa moya, tanihi leti ti nga ta pona nhlomulo lowukulu tanihi ntshungu lowukulu? I xiphemu xihi leti ti nga na xona namuntlha mayelana ni masalela ma nga ri mangani ya Israyele wa moya?’b

Valuveri eVuprofeteni

18. I yini lexi vangeke ku vuya ka Israyele hi le vuhlongeni bya le Babilona?

¹⁸ Loko hi tlhelela endzhaku enkarhini lowu Vaisrayele a va ri ehansi ka ntwanano wa Nawu kambe va nga tshembeki eka wona, hi kuma leswaku Xikwembu a xi kunguhate ku pfumelela Vababilona leswaku va xanisa Israyele. Hi 607 B.C.E., Israyele u yisiwe evuhlongeni ku ringana 70 wa malembe. Kutani Xikwembu xi tlhele xi xava tiko leri. Ehansi ka vurhangeri bya Mufumi Zerubabele, masalela ya Israyele wa ntumbuluko ma tlhelele etikweni ra wona. Vafumi va Meda na Peresi, lava hluleke Babilona, va pfune vakhotsiwa lava tlhelaka hi swilo. Buku ya Esaya yi vhumbe swiendlakalo leswi. (Esaya 1:1-9; 3:1-26; 14:1-5; 44:21-28; 47:1-4) Naswona Ezra u hi nyika vuxokoxoko bya matimu hi ta ku tlhela loku.—Ezra 1:1-11; 2:1, 2.

19. Mayelana ni ku vuya ka Israyele, i xikombiso xihi xa vuprofeta lexi a xi kombisa leswaku valuveri a va ta katseka?

¹⁹ Nakambe, loko a vhumba ku xaviwa nakambe ni ku tlhelela ka vanhu va Xikwembu, Esaya u vhumbe vuprofeta lebyi byo nyanyula: “Matiko ma ta famba e ku v̌onakaleni ka wena, ni tihosi ti ta ta e ku kwetsimeni ka tiṅhwembeti ta wena.” (Esaya 59:20; 60:3) Hi ku pfumelelana ni xikhongelo xa Solomoni leswi a swi vuli swona ntsena leswaku valuveri a va amukeleka. Esaya a a kombetela eka ku cinca loku nga tolovelekangiki ka xiyimo. “Matiko” a a ma ta tirha ni vana va Israyele: “V̌ana v̌a ṅeni va ta aka rirhangu ra wena, kutani tihosi ta v̌ona ti ta ku tirela; hikuv̌a v̌ukarini bya mina nḍi ku bile, kambe tintŝalweni ta mina, nḍi ku ṭeṭelele.”—Esaya 60:10.

20, 21. (a) Hi kuma ku fana kwihi ka minkarhi ya namutlha ni ku huma ka Israyele evuhlongeni? (b) Vana va ‘xinuna ni va xisati’ va nghenise ku yini eka Israyele wa moya?

²⁰ Hi tindlela to tala, ku ya ka Israyele ni ku vuya ka rona hi le vuhlongeni ku ni ku fana ko karhi enkarhini wa sweswi na Israyele wa moya. Emahlweni ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, masalela ya Vakriste lava totiweke a a ma nga fambisani hi xitalo ni ku rhandza ka Xikwembu; a ma khomelele eka malangutelo ni mikhuva leyi humaka etikerekeni ta Vujagana. Kutani, hi nkarhi wa ku chava lokukulu ka nyimpi ni hi nhlohlotelo wa vafundhisi, varhangeri exikarhi ka masalela ya Israyele wa moya ma khotsiwile swi nga ri enawini. Endzhaku ka nyimpi, hi 1919 C.E., vatotiwa volavo lava a va ri ekhotsweni va ntshunxiwile naswona a va voniwanga nandzu. Leswi swi kombise leswaku vanhu va Xikwembu a va humesiwe evuhlongeni bya Babilona Lonkulu, mfumo wa misava hinkwayo wa vukhongeri byo hemba. Vanhu va xona va ye emahlweni va aka ni ku tata paradeyisi ya moya.—Esaya 35:1-7; 65:13, 14.

²¹ Leswi a swi kombisiwile eka nhlamuselo ya Esaya: “V̌a hlengeletana hikwav̌o, v̌a ta ka wena; v̌ana v̌a wena v̌a huma kule, ni v̌ana v̌a wena v̌a šisati v̌a v̌ukariwa ṭheveni. U ta ŝi v̌ona, kutani u ta ṭaka, mbilu ya wena yi ta tlula-tlula, yi v̌a yi ahlama hi ku ṭaka, hikuv̌a rifuwo ra lwandle ri ta kongoma wena, v̌ukosi bya matiko byi ta ta ka wena.” (Esaya 60:4, 5) Eka makume ya malembe lama landzeleke, ‘vana va xinuna ni va xisati’ va hambete va ta, va totiwa hi moya leswaku va tata tindhawu to hetelela ta Israyele wa moya.

22. “Valuveri” va tirhise ku yini ni Vaisrayele va moya?

²² Ku vuriwa yini hi ‘valuveri lava nga ta aka makhumbi ya wena’? Leswi na swona swi humelerile enkarhini wa hina. Tanihi leswi ku vitaniwa ka lava 144 000 ku yaka eku heleni, ntshungu lowukulu lowu humaka ematikweni hinkwawo wu sungula ku khitikanela evugandzerini swin’we na Israyele wa moya. Vanhu lava lavantshwa va ni langutelo leri sekeriweke eBibeleni ra vutomi lebyi nga heriki eparadeyisini emisaveni. Hambi leswi tindhawu leti va yaka eka tona ti hambanaka hi ku ya hi ntirho wa vona wo tshembeka, va tsakela ku pfuna masalela lama totiweke eku chumayeleni ka mahungu lamanene ya Mfumo.—Matewu 24:14.

23. “Valuveri” va pfune vatotiwa ku fikela kwihi?

²³ Namuntlha, ku tlula 4 000 000 wa lava nga “v̌aluveri,” kun’we ni masalela lama ‘vuako bya wona byi nga etilweni,’ va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Yehova. Vo tala va vona, vavanuna ni vavasati, lavatsongo ni lavakulu, va tirha entirhweni wa nkarhi hinkwawo tanihi maphayona. Emabandlheni lama tlulaka 66 000, valuveri vo tano va ni vutihlamuleri tanihi vakulu ni malandza ya vutirheli. Masalela ma tsakisiwa hi leswi, ma vona ku hetiseka ka marito ya Esaya: “V̌amatiko v̌a ta v̌a kona, v̌a risa mitlhambi ya ṅwina, v̌ana v̌a wamatiko, v̌a ta v̌a v̌arimeri va ṅwina, ni v̌ahlayisi v̌a tivinya ta ṅwina.”—Esaya 61:5.

24. Ha yini hi fanele hi khutaziwa hi ku tirhisana ka Xikwembu na Israyele ni van’wana enkarhini lowu hundzeke?

²⁴ Kutani ke, ku nga khathariseki leswaku u muaki, nhlapfa kumbe mubaleki wa tiko rihi, u ni lunghelo lerinene ro va muluveri wa moya, loyi La nga ni Matimba Hinkwawo a ku amukelaka hi rirhandzu. Ku amukeriwa hi yena ku katsa ku kota ku kuma malunghelo entirhweni wa yena sweswi ni le ka vumundzuku bya hi laha ku nga heriki.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Xana U Swi Xiyile Leswi?

◻ Xikwembu xi wu nyikerise ku yini ntshembo wa leswaku vanhu va matiko hinkwawo a xi ta va amukela?

◻ I yini lexi kombaka leswaku vanhu van’wana handle ka vanhu va Xikwembu lava hlawuriweke, Vaisrayele a va ta xi tshinelela?

◻ Evuprofeteni, Xikwembu xi swi kombise njhani leswaku valuveri va nga tihlanganisa na Israyele?

◻ I yini lexi fanekiseleke ku tlhela ka Israyele hi le vuhlongeni bya Babilona, naswona “v̌aluv̌eri” va katseke njhani?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Hosi Solomoni u khongelele valuveri lava a va ta ta va ta gandzela Yehova