“Ku Tekana A Ku Ve Loku Xiximiwaka Hi Vanhu Hinkwavo”

“Ku tekana a ku ve loku xiximiwaka hi vanhu hinkwavo, vukati byi nga onhiwi hi ku kanganyisana.”—VAHEVERU 13:4.

1. Vanhu vo tala va dyondze yini hi vukati lebyi humelelaka?

TIMILIYONI ta vanhu ti ni vukati lebyi khomelelaka, hambi ku ri eka nguva leyi ku dlaya vukati swi endliwaka hi ku olova. Va kume ndlela leyi humelelaka, ku nga khathariseki ku hambana ka vumunhu bya vona ni xiyimo lexi va kuleleke eka xona. Vukati byo tano bya kumeka exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha. Hi ntolovelo mimpatswa leyi ya pfumela leswaku swilo a swi nga fambi kahle minkarhi yin’wana, naswona ku vilela ku va kona exikarhi ka vona. Kambe va titolovete ku tiyisela swiphiqo leswitsongo swa vukati, va endla leswaku vukati bya vona byi va lebyinene. Xana hi swihi swilo swin’wana leswi endleke leswaku vukati bya vona byi ya emahlweni?—Vakolosa 3:13.

2. (a) Hi swihi swilo swin’wana leswinene leswi tiyisaka vukati? (b) Hi swihi swilo swin’wana leswi nga hahlulaka vukati? (Vona bokisi eka tluka 14.)

² Marito lama vuriweke hi van’wana lava vukati bya vona bya Vukreste byi veke lebyi tsakisaka ni ku khomelela ma paluxa swo karhi. Wanuna un’wana loyi a nga ni malembe ya 16 a nghenele vukati u te: “Nkarhi na nkarhi loko ku va ni xiphiqo, a hi tikarhatela ku yingiselana loko hi vulavula.” Leswi swi kombisa xin’wana xa swisekelo leswi tiyeke swa vukati lebyo tala—ku vulavurisana loku kongomeke, loku humaka embilwini. Wansati un’wana loyi a nga ni malembe ya 31 a tekiwile u te: “Ku khomana hi mavoko ni ku endla swilo leswi tsakisaka leswaku ku tshama ku ri ni rirhandzu exikarhi ka hina hi swona leswi a swi tirha swinene.” Kutani xexo i xiyenge xin’wana xa ku vulavurisana. Mpatswa wun’wana, lowu nga ni malembe ya kwalomu ka 40 wu tekanile, wu kandziyise nkoka wa ku rhandza ku hleka, ku nga ku tihleka ni ku hlekana. Nakambe va vule leswaku swi va pfune ku vona leswinene ni leswo biha exikarhi ka vona, kambe va hambeta va kombisana rirhandzu ra xiviri. Nuna wa kona u vulavule hi ku tiyimisela ku amukela swihoxo swa wena, kutani u kombela ku rivaleriwa. Loko ku ri ni moya wa ku tisola, hakanyingi swiphiqo swa vukati swi nga tlhantlhiwa hi ku olova, ematshan’wini yo herisa vukati.—Vafilipiya 2:1-4; 4:5, Kingdom Interlinear.

Xiyimo Lexi Hundzukaka

3, 4. I langutelo rihi leri hundzukeke leri veke kona malunghana ni ku tshembeka evukatini? Xana u nga nyika swikombiso ke?

³ Eka makume ya malembe lama nga riki mangani lama hundzeke, emisaveni hinkwayo, matwisiselo ya ku tshembeka evukatini ma cincile. Vanhu van’wana lava ngheneleke vukati va kholwa leswaku a swi hoxanga ku rhandzana ni un’wana, lexi ku nga xisasi xa manguva lawa xa vuoswi, ngopfu-ngopfu loko munghana wa vukati a swi tiva ni ku swi amukela.

⁴ Mulanguteri un’wana wa Vukreste u vule leswi landzelaka malunghana ni xiyimo lexi: “Misava a ya ha tikarhateli mahanyelo lamanene nikatsongo. Mahanyelo lama tengeke se ma tekiwa tanihi lama hundzeriweke hi nkarhi.” Vanhu lava dumeke eka timhaka ta politiki, mintlangu ni vutihungasi va tlula misinya ya milawu ya Bibele ya mahanyelo lamanene hi vomu, naswona vanhu vo tano va hambeta va tlhomiwa tinsiva. Vanhu va endla muxaka wihi ni wihi wa vubihi kumbe va byi hlohlotela handle ko khomiwa hi tingana. Vanhu lava xiximiwaka a va tali ku bumabumela mahanyelo lama tengeke ni ku tshembeka. Kutani hi ku ya hi nsinya wa nawu lowu nge ‘leswi tirhaka eka munhu un’we swi tirha ni le ka vanhu hinkwavo,’ vunyingi bya vanhu byi landzela xikombiso xa vanhu lava xiximiwaka, byi seketela leswi Xikwembu xi swi solaka. Mhaka leyi yi hi laha Pawulo a vuleke ha kona loko a ku: “A va ha ri na tingana; va tinyiketile emikhuveni ya manyala, va endla swa thyaka hinkwaswo, va nga koti ku tikhoma.”—Vaefesa 4:19; Swivuriso 17:15; Varhoma 1:24-28; 1 Vakorinto 5:11.

5. (a) Hi rihi langutelo ra Xikwembu hi vuoswi? (b) Matirhiselo ya Bibele ya rito leri nge “vumbhisa” ma katsa yini?

⁵ Mimpimanyeto ya Xikwembu a yi hundzukanga. Langutelo ra xona hi leswaku ku va ni vuxaka bya rimbewu handle ka loko mi tekanile i ku endla vumbhisa. Ku nga tshembeki evukatini na swona i vuoswi.a Muapostola Pawulo u vule erivaleni a ku: “Xana a mi tivi leswaku lavo homboloka va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu, xana? Mi nga tshuki mi tikanganyisa: Loko ti ri timbhisa, ni lava gandzelaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, . . . va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu. Hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona; kambe sweswi mi basisiwile, naswona mi endliwile lava hlawulekeke ni lava lulameke, hi vito ra Hosi Yesu Kriste ni Moya wa Xikwembu xa hina.”—1 Vakorinto 6:9-11.

6. I xikhutazo xihi lexi hi nga xi kumaka emaritweni ya Pawulo lama nga eka 1 Vakorinto 6:9-11?

⁶ Yinhla leyi khutazaka eka ndzimana yoleyo i marito lama vuriweke hi Pawulo lama nge, “Hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona; kambe sweswi mi basisiwile.” Ina, vo tala lava khale a va tinyiketela eka “manyala” ya misava va hundzukile, va amukela Kreste ni gandzelo ra yena, kutani va basisiwile. Va hlawule ku tsakisa Xikwembu hi ku va ni mahanyelo lamanene, naswona va tsakile hikwalaho ka swona.—1 Petro 4:3, 4.

7. I ku hambana kwihi ka mianakanyo loku nga kona malunghana ni matwisiselo ya “ku tikhoma ko biha,” naswona hi rihi langutelo ra Bibele?

⁷ Hi tlhelo rin’wana, nhlamuselo ya misava ya manguva lawa ya ku tikhoma ko biha yi tsanile swinene lerova a yi pfumelelani ni langutelo ra Xikwembu. Dikixinari yi hlamusela “ku tikhoma ko biha” tanihi “mahanyelo lama hambanaka ni ku tikhoma loku amukelekaka.” “Ku tikhoma loku amukelekaka” ka namuntlha, loku seketelaka ku va ni vuxaka bya rimbewu emahlweni ka vukati ni ku va ni vuxaka bya rimbewu ni munhu loyi u nga tekanangiki na yena, kun’we ni vusodoma, hi swona leswi Bibele yi swi vulaka ku tikhoma loko biha. Ina, hi ku ya hi langutelo ra Bibele, ku tikhoma loko biha i ku tluriwa lokukulu ka nawu wa Xikwembu wa mahanyelo.—Eksoda 20:14, 17; 1 Vakorinto 6:18.

Vandlha Ra Vukreste Ra Khumbeka

8. Ku tikhoma ko biha ku nga khumba swirho swa vandlha ra Vukreste hi ndlela yihi?

⁸ Ku tikhoma loko biha namuntlha ku tolovelekile swinene, lerova ku khumba ni swirho swa vandlha ra Vukreste. Ku nga va hlohlotela hi minongonoko ya TV leyi tolovelekeke ni ya manyala, tivhidiyo ni rungula leri hlayiwaka eka tibuku ta swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. Hambi leswi ku khumbekaka nhlayo yitsongo ntsena ya Vakreste, swi fanele ku xiyiwa leswaku timhaka to tala ta ku susiwa ka vanhu lava nga exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha lava tikhomaka hi ndlela leyi nga fanelangiki eka Vakreste, naswona va nga hundzuki, ti khumba xivumbeko xo karhi xa vunghwavava. Lexi tsakisaka, vo tala eka lava susiweke va hetelela va xiye swidyoho swa vona, va tlhelela endleleni ya vutomi lebyi tengeke, kutani hi ku famba ka nkarhi va vuyiseriwa evandlheni.—Ringanisa Luka 15:11-32.

9. Sathana u va khoma njhani vanhu lava nga rindzelangiki nchumu?

⁹ A swi kanakanisi leswaku Sathana wa rhendzeleka-rhendzeleka ku fana ni nghala leyi bongaka, leyi tiyimiseleke ku bvanyangeta munhu loyi a nga rindzelangiki nchumu. Marhengu kumbe “mano” ya yena ya phasa Vakreste lava nga rindzelangiki nchumu lembe na lembe. Moya lowu tolovelekeke wa misava ya yena i wa vutianakanyi, ku rhandza mintsako ni ku tinyiketela eka vuxaka bya rimbewu. Wu hlohlotela ku navela ka nyama. Wu lwisana ni ndlela ya ku tikhoma.—Vaefesa 2:1, 2; 6:11, 12, NW, nhlamuselo ya le hansi; 1 Petro 5:8.

10. I vamani lava ringiwaka, naswona ha yini?

¹⁰ I vamani evandlheni lava nga hlanganaka ni miringo ya ku tikhoma loko biha? I Vakreste vo tala, hambi i vakulu va vandlha ra n’wina, valanguteri lava famba-fambaka, vatirheli va le Bethele, maphayona lama chumayelaka tiawara to tala n’hweti na n’hweti, vatswari lava tshamaka va khomekile hi ku kurisa vana, kumbe vantshwa lava hlanganaka ni nhlohlotelo wa tintangha. Un’wana ni un’wana wa ringiwa enyameni yakwe. Minsusumeto ya vuxaka bya rimbewu yi nga tlhekeka loko yi nga languteriwanga ngopfu. Xisweswo Pawulo u tsarile a ku: “Loyi a anakanyaka leswaku wa ha yimile, a a tivonele leswaku a nga wi. A mi si humeleriwa hi miringo leyi tlulaka matimba ya munhu.” Swi khomisa gome leswi Vakreste van’wana lava nga ni vutihlamuleri va phasiweke hi ntlhamu lowu wa ku tikhoma ko biha.—1 Vakorinto 10:12, 13.

Ku Kokiwa Ni Ku Phasiwa

11-13. Hi swihi swiyimo swin’wana leswi yiseke eku tikhomeni ko biha?

¹¹ Hi yihi miringo ni swiyimo leswi vangeleke van’wana ku endla xiendlo xa vuhunguki xa vuoswi ni xa vumbhisa? Miringo ni swiyimo leswi swi tele, a swi vonaki hi ku olova naswona swi nga hambana hi ku ya hi matiko ni ndhavuko. Hambi swi ri tano, ku na swiyimo swin’wana leswi tolovelekeke leswi humelelaka ematikweni yo tala. Hi xikombiso, ku vikiwa leswaku van’wana va hlele swinkhubyana, laha swakunwa swa xihoko a swi kumeka handle ka nsivelo. Van’wana va kokiwe hi vuyimbeleri bya misava ni ku cina loku nga ni nsusumeto lowo biha. Etindhawini tin’wana ta le Afrika, ku ni vavanuna lava fumeke—lava nga riki vapfumeri—lava nga ni swigangu; vavasati van’wana va ringekile leswaku va kuma mali hi ku va swigangu swa vona, hambi leswi swi katsaka ku tikhoma ko biha. Etindhawini tin’wana, vavanuna va Vukreste va siye mindyangu ya vona leswaku va ya tirha etimayini kumbe kun’wana. Kutani ku tshembeka ka vona ka ringiwa hi mpimo wo karhi kumbe hi tindlela leti ingi va nga hlangananga na tona loko va ri ekaya.

¹² Ematikweni lama hluvukeke, van’wana va phasiwe hi xirimbana xa Sathana hi ku tala ku va ni munhu wa rimbewu leri hambaneke, ku nga ri na munhu wa vunharhu—tanihi ku tshamela ku va swin’we endzeni ka movha, va dyondzisana ku chayela.b Nkulu la endlaka maendzo ya vurisi na yena u fanele ku va ni vuxiyaxiya leswaku a nga vi yexe loko a nyikela makwerhu wa xisati ndzayo. Mabulo ma nga vanga nsusumeto wo karhi, ivi ma hetelela ma vange xiendlo lexi khomisaka tingana eka n’wina havambirhi.—Ringanisa Marka 6:7; Mintirho 15:40.

¹³ Swiyimo leswi boxiweke laha henhla swi vangele Vakreste van’wana ku tshika ku tiveka tihlo, ivi va tikhoma hi ndlela yo biha. Hi laha swi endlekeke ha kona eka lembe xidzana ro sungula, va tipfumelele ku ‘ringiwa ni ku kokiwa hi ku navela ka vona vini ka le nyameni,’ leswi vangeke ku endla xidyoho.—Yakobo 1:14, 15; 1 Vakorinto 5:1; Vagalatiya 5:19-21.

14. Ha yini vutianakanyi byi ri nchumu lowu xiyekaka eka timhaka ta vuoswi?

¹⁴ Loko ku xiyisisiwa mhaka ya lava susiweke hi vukheta, ku kumiwa leswaku ku tikhoma ko biha hinkwako ku na swilo swin’wana swa xisekelo. Etimhakeni to tano, ku ni vutianakanyi byo karhi. Ha yini hi vula tano ke? Hikuva emhakeni ya vuoswi, munhu kumbe vanhu vo karhi lava nga riki na nandzu va ta vaviseka. Kumbexana loyi a nga vavisekaka i munhu loyi u tekaneke na yena hi nawu. Kambe lava nga ta vaviseka hakunene loko va ri kona i vana, hikuva loko vuoswi byi hetelela hi ku dlaya vukati, vana, lava lavaka nsirhelelo wa ndyangu lowu hlanganeke, va nga xaniseka swinene. Munhu loyi a endlaka vuoswi ngopfu-ngopfu u anakanya hi ku titsakisa kumbe ku pfuneka ka yena. Sweswo i vutianakanyi.—Vafilipiya 2:1-4.

15. Swivangelo swin’wana swa vuoswi swi nga va swihi?

¹⁵ Hakanyingi vuoswi a hi nchumu lowu endliwaka hi xitshuketa hikwalaho ka ku tsana. Ku ve ni xiphiqo lexi kulaka hakatsongo-tsongo, kumbexana ni ku vonaka xi nga vonaki evukatini hi byoxe. Kumbexana ku vulavurisana ku ve loku tolovelekeke kumbe ku nga vi kona. Kumbexana a ku nga khutazaniwi. Un’wana a nga ha va a honise un’wanyana. Swi nga endleka leswaku vatekani va nga enerisananga hi vuxaka bya rimbewu ku ringana nkarhi wo karhi. Entiyisweni, loko ku endliwa vuoswi, nakambe ku ve ni ku tsana ka vuxaka lebyi munhu a nga na byona ni Xikwembu. Yehovha a nga ha tekiwi tanihi Xikwembu lexi hanyaka, lexi xiyaka mianakanyo ni swiendlo swa hina hinkwaswo. Nakambe swi nga endleka leswaku emianakanyweni ya loyi a endlaka vuoswi “Xikwembu” ri va rito ntsena, nchumu lowu tolovelekeke lowu nga riki xiphemu xa vutomi bya siku na siku. Kutani ku dyohela Xikwembu swi endliwa hi ku olova.—Pisalema 51:3, 4; 1 Vakorinto 7:3-5; Vaheveru 4:13; 11:27.

Xilotlelo Xo Lwisana Na Swona

16. Mukreste a nga lwisana njhani ni ndzingo lowu n’wi hlohlotelaka leswaku a nga tshembeki?

¹⁶ Loko Mukreste wihi na wihi a tikuma a ri karhi a ringiwa leswaku a endla xiendlo lexi nga lulamangiki, i yini leswi faneleke ku tsundzukiwa? Xo sungula, u fanele u anakanya hi nhlamuselo ya rirhandzu ra Vukreste, leri sekeriweke eka misinya ya milawu ya Bibele hi laha ku tiyeke. U nga tshuki u pfumela ku lawuriwa hi rirhandzu leri vangiwaka hi mintlhaveko ya miri kumbe ra nsusumeto wa rimbewu, kutani ri ku susumetela ku wela eka xiendlo xa vutianakanyi, u endla leswaku van’wana va xaniseka. Ku ri na sweswo, u fanele u languta xiyimo hi ku ya hi langutelo ra Yehovha. U fanele u anakanyisisa swinene hi vandlha ni ndzhukano lowu ku tikhoma loko biha ku nga ta wu tisa eka rona ni le vitweni ra Yehovha. (Pisalema 101:3) Ku nga papalatiwa khombo hi ku va ni mianakanyo ya Kreste malunghana ni mhaka leyi ni ku endla hi ndlela leyi faneleke. Tsundzuka, rirhandzu leri nga hava vutianakanyi ku fana ni ra Kreste a ri hluriwi hi nchumu.—Swivuriso 6:32, 33; Matewu 22:37-40; 1 Vakorinto 13:5, 8.

17. Hi swihi swikombiso leswi akaka swa vutshembeki leswi hi nga na swona?

¹⁷ Xilotlelo xo lwisana na swona i ku tiyisa ripfumelo ra wena ni ku vona ntshembo wa nkarhi lowu taka hi mahlo ya mianakanyo. Leswi swi vula ku anakanyisisa swinene hi swikombiso leswikulu swa vutshembeki leswi vavanuna ni vavasati va khale lava tshembekaka, na Yesu hi byakwe, va hi siyeleke swona. Pawulo u tsarile a ku: “Hikokwalaho, leswi hi rhendzeriweke hi vunyingi lebyikulu lebyi bya timbhoni, na hina a hi tshikeni hinkwaswo leswi swi hi sivelaka ku ya emahlweni, ni vudyoho lebyi hatlaka ku hi namarhela, hi tsutsuma hi ri ni ku tiyisela eku tsutsumeni ka mpfhuka lowu hi vekeriweke wona. A hi languteni eka Yesu, musunguri ni muhetisisi wa ku pfumela ka hina, loyi a nga chavangiki ku byarha [mhandzi ya nxaniso, NW], a nga vuli nchumu hi tingana ta kona, hikwalaho ka ku tsaka loku vekiweke emahlweni ka yena; kutani sweswi ú tshamile evokweni ra xinene exiluvelweni xa Xikwembu. Anakanyani yena loyi a nga tiyisela hi ndlela leyo tano, loko vadyohi va lwa na yena, leswaku mi nga karhali kumbe ku hela mbilu.” (Vaheveru 12:1-3) Ematshan’wini yo onha vukati, munhu la tlhariheke u ta anakanya hi tindlela to lulamisa xiphiqo xihi ni xihi leswaku byi ta ya emahlweni, xisweswo a papalata ntlhamu wa vukanganyisi.—Yobo 24:15.

18. (a) Ha yini vuxisi ku nga ri rito leri nga fanelangiki loko ku hlamuseriwa vuoswi? (b) Xikwembu xi swi languta njhani ku hetisisa swiboho?

¹⁸ Xana vukanganyisi, lebyi ku nga vuxisi, i rito leri nga fanelangiki loko ku hlamuseriwa ku tikhoma loko biha? Vuxisi swi vula ku ka u nga tshembeki. Entiyisweni xiboho xa vukati xi katsa ku tshembeka ni xitshembiso xa rirhandzu ni ku tsakela, ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini, hi nkarhi lowunene ni lowo biha. Xi katsa nchumu lowu vo tala va wu tekaka tanihi lowu humeke moya eminkarhini leyi hi hanyaka eka yona—ku nga xitiyisekiso xa ku tshembeka lexi u xi vuleke eka xiboho xa vukati. Ku onha ku tshembeka koloko i ku xisa munghana wa wena wa vukati. Langutelo ra Xikwembu hi swiboho ri hlamuseriwe kahle eBibeleni: “Loko u tibohile ka Šikwembu hi ku hlambanya, u nga hlweri ku hetisa, hikuv̌a a ši ṭakisiwi hi ŝihunguki. Hetisa ku hlambanya loku u ku hlambanyeke.”—Eklesiasta 5:4.

19. Sathana u ni ntsako lowu hambanaka na wihi loko Mbhoni yi hluriwa hi miringo?

¹⁹ Ku nga tshuki ku va ni ku kanakana malunghana ni xiboho lexi. Tanihi leswi ku tsakiwaka swinene etilweni loko ku kutsuriwa mudyohi un’we, kutani mavandla ya Sathana lama vonakaka ni lama nga vonakiki emisaveni ma tsaka swinene loko un’wana wa Timbhoni ta Yehovha a hluleka ku hlayisa vutshembeki bya yena.—Luka 15:7; Nhlavutelo 12:12.

Hinkwerhu Ha Ringiwa

20. Hi nga lwisana njhani ni ndzingo? (2 Petro 2:9, 10)

²⁰ Xana ku tikhoma loko biha a ku papalateki minkarhi yin’wana? Xana nyama ya hina na Sathana swi ni matimba swinene lerova Vakreste va nge swi koti ku lwisana na swona, va tshama va tshembekile? Pawulo u nyika xikhutazo hi marito lama ma nge: “Xikwembu xa tshembeka, xi nga ka xi nga pfumeri leswaku mi hlangana ni ndzingo lowu wu mi hlulaka; loko wu tshuka wu mi tela, xi ta mi nyika matimba ya ku tiyisela, mi ko mi huma eka wona.” Emisaveni ya namuntlha, hi nga hluleka ku papalata ndzingo hi ku helela, kambe loko hi ya eka Xikwembu hi xikhongelo, entiyisweni hi nga tiyisela ni ku hlula ndzingo wun’wana ni wun’wana.—1 Vakorinto 10:13.

21. I swivutiso swihi leswi nga ta hlamuriwa eka dyondzo ya hina leyi landzelaka?

²¹ Xana Xikwembu xi hi nyika yini leswaku xi hi pfuna ku tiyisela miringo, kutani hi yi hlula? Xana un’wana ni un’wana wa hina u lava yini leswaku a sirhelela vukati ni ndyangu wa yena, kun’we ni ku twala lokunene ka vito ra Yehovha ni ra vandlha? Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hlamula swivutiso sweswo.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Hi swihi swilo swin’wana leswi pfunaka ku tiyisa vukati?

◻ Ha yini hi nga ri amukeli langutelo ra misava hi ku tikhoma lokunene?

◻ Hi yihi miringo yin’wana ni swiyimo leswi yisaka eku tikhomeni loko biha?

◻ Hi xihi xilotlelo lexikulu xo lwisana ni xidyoho?

◻ Xikwembu xi hi pfunisa ku yini hi nkarhi wa ndzingo?

[Bokisi leri nga eka tluka 14]

SWILO LESWI TOLOVELEKEKE EKA VUKATI LEBYI KHOMELELAKA

◻ Ku namarhela swinene misinya ya milawu ya Bibele

◻ Vanghana va vukati havambirhi va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha

◻ Wanuna u xixima nsati wakwe, mintlhaveko ni mianakanyo yakwe

◻ Siku na siku ku va ni ku vulavurisana lokunene

◻ Lavani tindlela to tsakisana ha tona

◻ Ku rhandza ku hleka; ku tihleka

◻ Pfumela hi ku olova loko u endle xihoxo; rivalela hi mbilu hinkwayo

◻ Kombisa rirhandzu ra xiviri nkarhi na nkarhi

◻ Khomisanani eku kuriseni ni le ku layeni ka vana

◻ Hlanganani nkarhi na nkarhi loko mi khongela eka Yehovha

SWILO SWO BIHA LESWI HAHLULAKA VUKATI

◻ Vutianakanyi ni ku sihalala

◻ Ku hluleka ku endla swilo swin’we

◻ Ku vulavurisana loku nga nyawuriki

◻ Ku kayivela ka ku khathalelana ka vanghana va vukati

◻ Ku tirhisa mali hi ndlela leyi nga fanelangiki

◻ Ku tirhisa tindlela leti hambanaka eku hanyisaneni ni vana va n’wina ni/kumbe vana lava mi va wundlaka

◻ Wanuna loyi a hetaka nkarhi wo tala a ri eku tirheni kumbe a honisa ndyangu hikwalaho ka mintirho yin’wana

◻ Ku hluleka ku khathalela swilaveko swa moya swa ndyangu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Ku endla leswaku vukati byi tshama byi tengile swi tisa ntsako lowu khomelelaka