Swivono Swa Tiko Leri Tshembisiweke

Sinayi—Ntshava Ya Muxe Ni Ya Tintswalo

LOKO u anakanya hi Ntshava ya Sinayi, swi le rivaleni leswaku u tsundzuka Muxe. Ha yini? Hikuva Muxe u amukele Nawu wa Xikwembu entshaveni, eka Nhlonhle ya le Sinayi. I Ntshava yihi? Ku fanele ku ri leyi kombisiweke la henhla.a

Edzongeni wa nhlonhle, exikarhinyana ka mahlaluko ya Lwandle ro Tshwuka, ku ni xitsunga lexi nga ni swihlungwa swimbirhi. Ndhawu leyi xi nga ka yona yi fambisana ni timhaka ta Bibele leti khumbaka Muxe. Xihlungwa xin’wana xi vitaniwa Jebel Musa, leswi vulaka leswaku “Ntshava ya Muxe.”

Timhaka to hambana-hambana ta Bibele ti endla vito rero ri faneleka swinene. Xana wa swi tsundzuka leswaku Muxe a a risa ntlhambi wa Yetro loko ntsumi yi humelela emurhini lowu pfurhaka? A ku ri kwihi? Bibele yi vula leswaku a ku ri ‘entshaveni ya Xikwembu xa ntiyiso, Horebe,’ leyi nakambe yi vitaniwaka Ntshava ya Sinayi. (Eksoda 3:1-10; 1 Tihosi 19:8) Endzhaku ka loko Muxe a humese vanhu va Xikwembu aEgipta, u va tise laha. Eksoda 19:2, 3 yi vula leswaku “Israel a aka miṭonga yi langutene ni nṭhav̌a. Kutani Moše a tlhandlukela e ka Šikwembu, Yehova a ṅwi v̌itana a ri nṭhav̌eni.”

A ku ri ko sungula Muxe a tlhandluka Ntshava ya Sinayi, naswona a nga fambanga mpfhuka wo koma. Hi hlaya leswi: “Yehova a relele nṭhav̌eni ya Sinai, e nhlohlorini ya nṭhav̌a; kutani Yehova a v̌itana Moše e nhlohlorini ya nṭhav̌a.”—Eksoda 19:20.

Magidi ya vafambi va manguva lawa ya khandziye hi matimba ya famba eswidledyanini ni vusiku ya ya fika exihlungweni, ya tshama ya hlalela ku tlhava ka dyambu, kutani ya rhelela ni nhlikanhi. A swi nga ri tano eka Muxe. Xikwembu xi n’wi byele xi ku: “Tlhandlukela halenu e nṭhav̌eni, u yima kona, nḍi ta ku nyika e maribye ya ŝimphampha la’ma nga ni milawu.” Eka xiendlakalo xexo “Moše . . . a khanḍiya e nṭhav̌eni a ṭhama kona hi masiku ya mune wa makume, nhlekanhi ni v̌usiku.”—Eksoda 24:12-18.

Kutani swa twisiseka leswi vito ra Muxe ri yelanaka ha kona ni ntshava leyi, kambe ha yini “tintswalo” ti khumbeka? Phela, loko Muxe a ri le ntshaveni, a amukela Nawu, vanhu lava a va ri erivaleni ra le hansi (kumbexana eRivaleni ra er-Raha leri nge xifanisweni) va teke ndlela ya vuphukuphuku. Va sindzise makwavo wa Muxe leswaku a endla xikwembu. Aroni u te: “Anyulani ŝingwav̌ila ŝa nsuku . . . mi nḍi tisela ŝona.” Kutani va endla rhole ra nsuku va ri gandzela. Leswi swi hlundzukise Xikwembu xa ntiyiso ivi swi dlayisa magidi ya vanhu. (Eksoda 32:1-35) Kambe Aroni u kombiwe tintswalo naswona a nga dlayiwanga. Hikwalaho ka yini?

Marito ya Xikwembu eka Eksoda 32:10 ma komba leswaku a xi nga languti Aroni tanihi muhlohloteri lonkulu wa vudyoho bya Israyele. Kutani loko ku fika nkarhi wo lulamisa mhaka, “v̌ana v̌a Levi” va hlawule tlhelo ra Xikwembu, lava handle ko kanakana a va katsa na Aroni. (Eksoda 32:26) Kutani ku nga khathariseki nandzu wa Aroni, u kume tintswalo ta Xikwembu ehansi ka Ntshava ya Sinayi.

Endzhakunyana, Muxe u phofule ku navela ku tiva Yehovha kahle ni ku vona ku kwetsima ka Yena. (Eksoda 33:13, 18) Hambi leswi a swi nga ta koteka leswaku Muxe a vona mombo wa Xikwembu, Yehovha u n’wi kombile ku kwetsima ka Yena, a kandziyisa leswaku Ú “ta komba tintswalo eka loyi [A] nga ta kombisa tintswalo.” (Eksoda 33:17–34:7) A swi fanela swinene leswaku Xikwembu xi kandziyisa tintswalo ta xona, hikuva Bibele yi tirhisa “tintswalo” hakanyingi malunghana ni ku tirhisana ka Xikwembu na Israyele, loyi a nga endla ntwanano na yena eSinayi.—Pisalema 103:7-13, 18.

Vanhu lava endzelaka Ntshava ya Sinayi namuntlha ehansi ka yona va kuma yindlu ya tinghwendza, leyi yi nga ku endliki leswaku u tsundzuka vugandzeri bya ntiyiso lebyi Muxe a dyondzeke ha byona ehenhla ka ntshava yoleyo. Ematshan’wini ya sweswo vukhongeri bya yindlu leyi ya tinghwendza byi tirhisa swifaniso. Lexi kombisiweke laha i “Xitepisi Xo Ya eParadeyisini.” Xi tekiwa ebukwini ya nghwendza ya le Byzantium, John Climacus. Endzhaku ko heta malembe ya kwalomu ka 40 ekhotsweni ra vunghwendza, u fularhele vunghwendza ivi a tsala hi xitepisi xo fanekisela xa ku ya etilweni. Kambe xiya leswaku vafundhisi van’wana va kombisiwa tanihi lava kokiwaka hi mademona va ya etiheleni va ya xanisiwa hi laha ku nga heriki. I xivono lexi xiyekaka, kambe a xi humi kona ematsalweni!—Eklesiasta 9:5, 10; Yeremiya 7:31.

Ku hambana ni dyondzo yoleyo ya mavunwa, ntiyiso hi leswaku lowa Matimba Hinkwawo i “Šikwembu ša tintŝalo ni v̌unene, le’ši hlwelaka ku kariha, le’ši teleke tintŝalo ni ku ṭhembeka.” (Eksoda 34:6) Muxe u tshinele eka Xikwembu lexi xa tintswalo le Ntshaveni ya Sinayi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 8]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 9]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 9]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.