Xana Wa Va Xixima Vanhu Loko U Va Nyika Ndzayo?

VONA ndlela leyi swi nga swinene ni ku vuyerisa ha yona loko u layiwa hi xichavo! “Ndzayo ya musa, leyi nyikeriwaka hi ku ehleketelela, ni ntwela vusiwana yi endla vuxaka lebyinene,” ku vula Edward. “Loko u vona leswaku mutsundzuxi u ni xichavo naswona wa ku xixima hi ku kombisa ku lava ku yingisa mhaka ya wena, swa olova ku amukela xitsundzuxo xa yena,” ku vula Warren. Norman wa xiya: “Loko mutsundzuxi a ndzi kombisa xichavo, ndzi titwa ndzi ntshunxekile ku n’wi tshinelela, ndzi kombela ndzayo.”

Mfanelo Ya Munhu Ya Ntumbuluko Yo Xixima

Ndzayo leyinene, ya xinghana, ni ya rirhandzu, hakunene ya amukeriwa. Ku laya van’wana hi ndlela leyi u lavaka ku layiwa ha yona swa pfuna. (Matewu 7:12) Mutsundzuxi lonene u tinyika nkarhi wo yingisela ni ku lava ku twisisa munhu loyi a layiwaka—leswi a swi ehleketaka, xiyimo xa yena, ni mintlhaveko yakwe—ematshan’wini yo sola ni ku avanyisa.—Swivuriso 18:13.

Vatsundzuxi va namuntlha, ku katsa ni vakulu va Vukreste, va fanele ku vona leswaku va xixima van’wana loko va nyikela ndzayo. Ha yini? Xivangelo xa kona hi leswaku langutelo leri tolovelekeke leri vanhu va nga na rona i ku tirhisana na vanhu hi mukhuva wo pfumala xichavo. Leswi swa tlulela. Hakanyingi lava u languteleke leswaku va ku kombisa xichavo hi vona lava hlulekaka ku xi kombisa, va nga ha va vanhu va vutshila, varhangeri va vukhongeri, kumbe van’wana. Hi xikombiso, exivandleni xa ntirho ku hlongoriwa entirhweni swa vava naswona swi tshikilela muthori ni muthoriwa. Swi endla leswaku loyi a hlongoriwaka a tivona a nga ri nchumu, ngopfu-ngopfu loko a nga kombisiwi xichavo. Emhakeni leyi valanguteri va fanele ku dyondza ndlela yo nyikela “rungula leri nonon’hwaka leswaku va ta kota ku ri andlala kahle, handle ka tinhlamuselo to tala, naswona va ri nyikela hi vutshila kutani va hlayisa ku xiximeka ka munhu loyi a hlongoriwaka,” ku vika The Vancouver Sun. Ina, vanhu hinkwavo va lava ku khomiwa hi xichavo.

Nhlengeletano ya Swirho Hinkwaswo swa Nhlangano wa Matiko yi ri: “Vanhu hinkwavo va tswariwe va ri lava faneriwaka hi ku xiximiwa naswona va ni ntikelo ni timfanelo leti ringanaka. Va nyikiwe mianakanyo ni ripfalo naswona va fanele ku tirhisana ni van’wana hi moya wa vumakwerhu.” Tanihi leswi ntikelo wa munhu wu hlaseriwaka, swa fanela leswi Tsalwa ra Timfanelo ra Nhlangano wa Matiko ni nhlamuselo ya ku Twarisiwa ka Timfanelo ta Vanhu eMisaveni Hinkwayo swi xiyaka mfanelo leyi. Swi tiyisa “ripfumelo etimfanelweni ta masungulo ta vanhu ni ntikelo wa munhu.”

Yehovha U Vumbe Munhu A Ri La Xiximekaka

Yehovha i Xikwembu xo xiximeka. Rito ra yena leri huhuteriweke ri vula kahle, loko ri ku, “[Ku xiximeka] ni ku kwetsima ŝi le mahlweni ka yena,” naswona “[ku xiximeka] ni ku ṭaka [ka Yena] ŝi le v̌uakweni bya yena.”—1 Tikronika 16:27; Pisalema 8:1.

Tanihi Xikwembu xo xiximeka ni Mufumi wa Vuako Hinkwabyo, u nyika xichavo eka swivumbiwa swa yena hinkwaswo, etilweni ni le misaveni. Loyi a xiyekaka exikarhi ka lava nga ni xichavo xo tano i N’wana wa yena wo kwetsima, la fumaka, Hosi Kreste Yesu. “U ṅwi nyikile ku ṭshav̌iwa ni v̌ukulu,” ku tsale Davhida hi ndlela yo profeta.—Pisalema 21:5; Daniyele 7:14.

Lexi khomisaka gome, mfanelo leyi ya munhu ya xisekelo yi tirhisiwe hi ndlela yo biha swinene ematin’wini hinkwawo ya vanhu. Ntsumi ya matimba, leyi hikwalaho ka mintirho ya yona yi veke Sathana Diyavulosi, yi tlhontlhe vunene, vululami, ni ku faneleka ka vuhosi bya Xikwembu. Hi ku endla tano u kombise ku delela Yehovha ni ku nga kombisi xichavo evitweni Rakwe ro xiximeka loko a tlhontlha mfanelo ya Yena yo fuma. U tilavele ku dzuneka loku nga n’wi ringaniki. Ku fana na Diyavulosi, vafumi va vanhu va matimba, vo tanihi Nebukadnetsara wa minkarhi ya Bibele, va tinyungubyise hi ‘matimba ni vukulukumba bya vona.’ Va tsongahate ku xiximeka ka Yehovha, va tilavela xichavo lexi nga va fanelangiki. (Daniyele 4:30) Ku fuma ka Sathana loku tshikelelaka, loku a ku simekeke emisaveni, ku susa vanhu xindzhuti naswona ku ya emahlweni ku xi onha.

Xana ku xiximeka ka wena ku tshama ku yisiwa ehansi? Loko u layiwa, xana u endliwe u titwa u ri ni nandzu swinene, u khomisiwa tingana, u nga xiximiwi, kumbe u yisiwa ehansi? “A ndzi vonanga ndzi khathaleriwa, kumbe ku tweriwa vusiwana, kumbe ku xiximiwa. Ndzi endliwe ndzi titwa ndzi nga ri nchumu,” ku vula André, a tlhela a engetela: “Leswi swi ndzi vangele ku titwa ndzi tshoveke mbilu ni ku karhateka, hambi ku ri gome.” Laura u ri: “Swa nonon’hwa ku amukela ndzayo leyi humaka eka munhu loyi a tikombaka a nga ri na mhaka na wena.”

Hikwalaho, valanguteri va Vukreste va tsundzuxiwa ku khoma ntlhambi wa Xikwembu hi ku xixima ni xichavo. (1 Petro 5:2, 3) Loko ku va ni swiyimo leswi swi lavaka leswaku ku layiwa van’wana hi ndlela leyi vuyerisaka, xana u nga tisirhelela njhani leswaku u nga ngheniwi hi mianakanyo ni mikhuva ya vanhu va misava lava, handle ko kanakana va tsongahataka xiyimo xa van’wana? I yini lexi nga ku pfunaka ku hlayisa ku xiximeka ka wena ni ka Vakreste-kuloni?—Swivuriso 27:6; Vagalatiya 6:1.

Misinya Ya Milawu Leyi Hlayisaka Xichavo

Rito ra Xikwembu ri vula swo karhi emhakeni leyi. Mutsundzuxi wa vutshila u ta titshega swinene hi ndzayo ya Rito ra Xikwembu, ematshan’wini yo tshemba vutlhari bya misava leyi. Matsalwa yo Kwetsima ma ni xitsundzuxo xa nkoka. Loko ma landzeriwa, ma tisa ku dzuneka eka mutsundzuxi ni loyi a layiwaka. Xisweswo, nkongomiso wa Pawulo eka Timotiya, mulanguteri wa Vukreste a wu ku: “U nga holoveli munhu nkulukumba, kambe n’wi khongotele tanihi tata wa wena; vavanuna lavantshwa u fanele ku va khoma tanihi vamakwenu va xinuna. Vavasati lavakulu u va languta tanihi vamanana, ni vavasati lavantshwa tanihi vamakwenu va xisati, hi ndlela ya ku tenga matlhelo hinkwawo.” (1 Timotiya 5:1, 2) Vona ndlela leyi nhlomulo, ku vaviseka, ni ku nyumisiwa swi nga papalatiwaka ha yona loko ku namarheriwa mimpimanyeto leyi!

Xiya leswaku xilotlelo xa ku nyikela ndzayo leyi humelelaka i ku xixima munhu lon’wana ni mfanelo yakwe ya ku khomiwa hi xichavo ni nkhathalelo. Vakulu va Vukreste, ku katsa ni valanguteri lava famba-fambaka, va fanele ku tikarhatela ku landzela xitsundzuxo lexi, va lava ku twisisa leswaku ha yini munhu loyi a lavaka ku lulamisiwa, a anakanya ni ku endla hi laha a endlaka ha kona. Va fanele ku lava ku twa mavonelo yakwe, va tikarhatela swinene ku papalata ku khomisa tingana, ku yisa ehansi, kumbe ku nga xiximi munhu loyi a pfuniwaka.

Tanihi nkulu, endla leswaku makwenu wa wena a tiva leswaku wa n’wi khathalela naswona u lava ku n’wi pfuna ku lulamisa swiphiqo swakwe. Leswi hi leswi dokodela lonene a swi endlaka loko u ya kamberiwa ehofisini yakwe. Ku anakanya hi ku hluvula swiambalo ekamareni leri nga riki ra wena ni leri u nga ri tolovelangiki, leri nga tsakisiki, swi nga ku khomisa tingana ni ku ku tsongahata. Mawaku ndlela leyi u tlangelaka dokodela loyi a ehleketelelaka xindzhuti xa wena ni ku xiximeka hi ku ku funengeta hi nguvu loko a endla vukamberi lebyi faneleke leswaku a ta kuma xivangelo xa vuvabyi bya wena! Hi mukhuva wolowo, mutsundzuxi wa Mukreste la kombisaka xichavo lexinene eka munhu u ni tintswalo ni xivindzi, kambe u xixima mutsundzuxiwa hi xichavo. (Nhlavutelo 2:13, 14, 19, 20) Kasi ndzayo ya ku ku holovela, ni leyi nga akiki, ni leyi nga riki na ntwela-vusiwana yi fana ni ku hluvurisiwa swiambalo hi ndlela yo fanekisela, ku nga nchumu lowu ku endlaka u khomiwa hi tingana, swi ku susa ndzhuti.

Valanguteri va Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ngopfu-ngopfu va tirhisa vukheta leswaku va nyikela ndzayo leyi xiximekaka. Loko va laya vanhu lava kuleke, va kombisa rirhandzu leri a va ta ri kombisa eka vatswari va vona va nyama. Va ehleketelela, va ni xinghana, ni rirhandzu. Nkhathalelo lowo tano wu fanerile. Wu vumba xiyimo lexi endlaka swi olova ku nyikela ndzayo ni ku yi amukela.

Vakulu, tsundzukani leswaku ndzayo leyi tirhaka ya tiyisa, ya khutaza, ya aka, naswona i yinene. Vaefesa 4:29 yi ri: “Eku vulavuleni ka n’wina mi nga tshuki mi tirhisa marito ya tingana, kambe tirhisani ntsena marito lama pfunaka, lama akisaka ni ku hlamula leswi lavekaka, kutani ku vulavula ka n’wina ku ta tisa nkateko eka lava va mi yingisaka.”

A swi fanelanga leswaku u tirhisa marito yo tlhava, u holova kumbe ku tewula. Kambe, ku xixima munhu lon’wana ni ku navela ku hlayisa xindzhuti ni xichavo xakwe swi ku susumetela ku nyikela mhaka hi ndlela leyinene, ni leyi akaka. Sungula ndzayo yin’wana ni yin’wana hi xibumabumelo xa xiviri eka timfanelo takwe letinene, ematshan’wini yo kandziyisa mavonelo lama n’wi endlaka a titwa a tshoveke mbilu ni ku ka a nga ri nchumu. Loko u ri nkulu, tirhisa ‘xikhundlha xa wena leswaku u aka, ku nga ri ku hahlula.’—2 Vakorinto 10:8.

Ina, xikongomelo xa ndzayo yihi na yihi leyi nyikeriwaka hi valanguteri va Vakreste xi fanele xi va ku nyikela xikhutazo lexi lavekaka, ku nyikela marito lamanene. A yi fanelanga yi hi heta matimba kumbe ku hi “chavisa.” (2 Vakorinto 10:9) Hambi ku ri munhu la endleke xidyoho lexikulu u fanele ku xiximiwa swinene ni ku titwa a ri na ntikelo. Ndzayo yi fanele ku nyikeriwa hi marito yo tshinya ya musa, kambe lama tiyeke leswaku yi n’wi susumetela ku hundzuka.—Pisalema 44:15; 1 Vakorinto 15:34.

Xa nkoka ngopfu, Nawu wa Xikwembu lowu xi wu nyikeke Israyele a wu ri ni misinya ya milawu leyi fanaka. A wu pfumelela ndzayo naswona hambi ku ri ku xupula ka xiviri, loko hi ku fanana wu hlayisa mfanelo ya munhu yo xiximiwa. Ku ba hi minkhavi ‘hi ku ringana vukulu bya nandzu wa xidyoho’ a swi pfumeleriwa, kambe a swi nga fanelanga swi hundzeletiwa. A ku vekiwa mpimo wa nhlayo ya minkhavi leyi a yi pfumeleriwa leswaku mudyohi a nga ‘xumbadziwi.’—Deteronoma 25:2, 3.

Ku khumbeka hi mintlhaveko ya vadyohi lava hundzukaka a ku ri xin’wana xa swihlawulekisi swa Yesu. Ha yena, Esaya u profetile: “A nga ka a nga ṭhov̌i rihlanga le’ri khinyekeke, a nga ka a nga timi riv̌oninyana le’ri nge ketiketi. O ta dyonḍisa ŝo lulama e ntiyisweni.”—Esaya 42:3; Matewu 12:17, 20; Luka 7:37, 38, 44-50.

Xin’wana lexi kandziyisaka xilaveko xa ntwela-vusiwana i marito ya Yesu ya Dyondzo ya le Ntshaveni: “Hikokwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina.” (Matewu 7:12) Nsinya lowu wa nawu i wa nkoka swinene eku hlakuleleni ka vuxaka lebyinene lerova hakanyingi wu vitaniwa Nawu-nsinya. Loko u ri nkulu wa Vukreste, xana wu nga ku pfuna njhani ku khoma van’wana hi musa ni ku va xixima loko u nyikela ndzayo?

U nga rivali leswaku na wena wa swi endla swihoxo. Hi laha Yakobo a xiyeke ha kona, “hinkwerhu hi ni swihoxo leswo tala.” (Yakobo 3:2) Ku tsundzuka leswi swi ta ku pfuna ku hlawula marito ya wena ni ku lawula mintlhaveko ya wena loko swi fanerile ku vulavula ni van’wana hi swihoxo swa vona. Ehleketelela mintlhaveko ya vona. Leswi swi ta ku pfuna ku papalata ku xopaxopa ngopfu, ku yisa nyingiso eka swihoxo leswitsongo kumbe ku tsana. Yesu u kandziyise mhaka leyi loko a ku: “Mi nga avanyisi, leswaku na n’wina mi ta ka mi nga avanyisiwi; hikuva mi ta avanyisiwa hi ku avanyisa loku mi avanyisaka van’wana ha kona; ni mpimo lowu mi pimelaka van’wana ha wona, mi ta pimeriwa ha wona na n’wina.”—Matewu 7:1, 2.

Xixima Van’wana—U Kaneta Diyavulosi

Marhengu ya Sathana i ya ku ku susa xindzhuti, ku endla leswaku u titwa u nga xiximeki, u nga ri nchumu, naswona u ri ni gome. Vona ndlela leyi a tirhiseke vanhu va nyama ha yona ku pfuxa mintlhaveko leyi hoxeke eka Yobo wo tshembeka. Elifazi la nga tshembekiki u te: ‘Swi tsandza ni malandza ya yena, Yehovha a nga ma tshembi, u vona vuhunguki ne ka tintsumi ta yena leto kwetsima! A swi nge vi tano ngopfu eka lava akeke tindlu ta vumba, vanhu lava dyohaka! Va humile entshurini, va phyandlasiwa kukotisa xivungu.’ (Yobo 4:18, 19) Kutani hi ku ya hi yena, Yobo a nga ri wa nkoka eka Xikwembu ku fana ni xivungu. Hakunene, xitsundzuxo xa Elifazi ni vanghana vakwe, ematshan’wini yo aka a xi ta endla Yobo a rivala minkarhi yo tsakisa leyi a veke na yona. Hi ku ya hi vona vutshembeki bya yena bya nkarhi lowu hundzeke, ku letela ndyangu, vuxaka ni Xikwembu ni mikateko ya musa a swi nga ri nchumu.

Hi ku fanana namuntlha, vadyohi lava hundzukaka va tala ku titwa hi ndlela yoleyo, naswona ku ni khombo ra leswaku va ‘hluriwa hi gome ku tlula mpimo.’ Vakulu, loko mi laya vanhu vo tano, ‘kombisani rirhandzu’ eka vona leswaku va ta titwa va ha ri ni xindzhuti swinene. (2 Vakorinto 2:7, 8) “Ku khomiwa hi ndlela yo pfumala xichavo swi endla leswaku swi nonon’hwa ku amukela ndzayo,” ku pfumela William. I swa nkoka ku tiyisa ntshembo wa vona wa leswaku i va nkoka emahlweni ka Xikwembu. Va tsundzuxeni leswaku Yehovha a ‘nga na mona lerova a nga rivala ntirho wa vona ni rirhandzu leri va ri kombiseke hikwalaho ka vito ra yena’ emalembeni lama hundzeke ya ntirho wa vona wo tshembeka.—Vaheveru 6:10.

Xana hi tihi timhaka tin’wana leti nga ku pfunaka leswaku u xixima vanhu loko u nyikela ndzayo? Xiya leswaku vanhu hinkwavo hi ntumbuluko va faneriwa hi xichavo, tanihi leswi va endliweke hi xifaniso xa Xikwembu. Eka Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste i va nkoka; malunghiselelo ya nkutsulo ni ku pfuxiwa ka vafi ma tiyisa mhaka yoleyo. Yehovha u engetela ku xiximeka kun’wana eka Vakreste hi ku va ‘avela evutirhelini,’ a va tirhisa ku khutaza rixaka lero biha leswaku ri endla ku rhula ni Xikwembu.—1 Timotiya 1:12.

Vakulu, tsundzukani leswaku vunyingi lebyikulu bya vamakwenu va Vakreste byi languteriwa ku va swirho swa masungulo ya vandla lerintshwa ra vanhu emisaveni leyi basisiweke. Tanihi leswi va nga vanhu va nkoka ni va risima hi ndlela yoleyo, va faneriwa hi ku kombisiwa xichavo. Loko mi nyikela ndzayo, tsundzukani ndlela leyi Yehovha na Yesu va kombisaka ku va khathalela ha yona, naswona yanani emahlweni mi endla ntirho wa n’wina wa ku pfuna vamakwenu leswaku va hlayisa ku xiximeka ni ntikelo loko va langutane ni mintlhontlho ya Sathana.—2 Petro 3:13; ringanisa 1 Petro 3:7.

[Bokisi leri nga eka tluka 29]

Ndzayo Leyi Siyaka Munhu A Titwa A Xiximeka

(1) Nyikela xibumabumela xa xiviri ni lexi humaka embilwini. (Nhlavutelo 2:2, 3)

(2) Vana muyingiseri lonene. Kombisa xiphiqo hi ndlela leyi twisisekaka ni ya tintswalo ni xivangelo xa ndzayo. (2 Samuwele 12:1-14; Swivuriso 18:13; Nhlavutelo 2:4)

(3) Seketela ndzayo ya wena hi Matsalwa. Kongoma, u ringanisela ni ku khutaza, naswona u kombisa musa. Hlayisa xindzhuti ni ku xiximeka ka munhu la layiwaka. (2 Timotiya 3:16; Tito 3:2; Nhlavutelo 2:5, 6)

(4) Khorwisa la layiwaka leswaku ku amukela ndzayo ni ku yi tirhisa swi tisa mikateko. (Vaheveru 12:7, 11; Nhlavutelo 2:7)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Vakulu va Vakreste va fanele ku xixima van’wana loko va nyikela ndzayo