‘Nkarhi Wa Ku Miyela Ni Nkarhi Wa Ku Vulavula’

IKANGANI u titshandza u ku, “Loko a ndzi lo miyela”? Hi hala tlhelo, u nga ha tsundzuka minkarhi yin’wana leyi eka yona u nga tsandzeka ku vulavula. Loko u anakanya, u nga ha va u ehlekete leswi, ‘Loko a ndzi lo vula xo karhi.’

Bibele ya vula leswaku “nkari wu kona wa ku miyela, wu kona nkarhi wa ku v̌ulav̌ula.” (Eklesiasta 3:7) Hambiswiritano, xiphiqo hi lexi—ku endla xiboho xa leswaku hi rini u faneleke ku vulavula ni leswaku hi rini u faneleke ku miyela. Hi xitalo vumunhu bya hina lebyi nga hetisekangiki byi hi susumetela ku vula swilo hi nkarhi lowu nga fanelangiki. (Varhoma 7:19) Xana hi nga swi kotisa ku yini, ku fuma ririmi ra hina leri nga lawulekiki?—Yakobo 3:2.

Tindlela To Dyondzisa Ririmi

Leswaku hi kota ku endla makumu ya leswaku hi ta vulavula rini ni leswaku hi ta miyela rini, a hi lavi ku longoloxeriwa milawu leyo tala, leyi katsaka xiyimo xin’wana ni xin’wana. Kurinasweswo, hi fanele hi kongomisiwa hi timfanelo leti vumbaka xiphemu lexikulu xa vumunhu bya Vukreste. Hi tihi timfanelo ta kona?

Yesu Kreste u hlamusele leswaku rirhandzu i mfanelo-nkulu leyi yi susumetaka vadyondzisiwa va yena. U te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Loko hi kombisa rirhandzu ro tano ra vumakwerhu hi laha ku engetelekeke, hi ta kota ku lawula ririmi ra hina ku antswa.

Ku ni timfanelo timbirhi leti yelanaka na yona leti nga hi pfunaka swinene. Yin’wana ya tona i ku titsongahata. Yi hi pfuna leswaku hi ‘teka van’wana va ri lava hi tlulaka.’ (Vafilipiya 2:3) Yin’wana i musa, lowu hi pfunaka ku “lehisa mbilu.” (2 Timotiya 2:24, 25) Yesu Kreste u hi vekele xikombiso lexi hetisekeke, malunghana ni ndlela leyi timfanelo leti ti nga tirhisiwaka ha yona.

Tanihi leswi swi tikaka swinene ku lawula ririmi ra hina loko hi ri ehansi ka ntshikilelo, a hi anakanyeni hi vusiku bya le mahlweni ka rifu ra Yesu—nkarhi lowu a a “khomiwe hi gome.” (Matewu 26:37, 38) A swi hlamarisi leswi Yesu a titweke hi ndlela leyi, hikuva vumundzuku lebyi nga heriki bya vanhu a byi titshege hi ku tshama ka yena a tshembekile eka Xikwembu.—Varhoma 5:19-21.

Lowu hakunene a wu ri nkarhi wa leswaku Yesu a vulavula ni Tata wakwe wa le matilweni. Xisweswo, u yile a ya khongela, a kombela vadyondzisiwa va yena vanharhu ku tshama va hitekile. Endzhakunyana ka nkarhi u tile a va kuma va etlele. Hi loko a ku eka Petro: “Xana mi tsandzekise ku yini ku hiteka na mina hambi yi ri awara yin’we ntsena xana?” Ndzayo leyi ya rirhandzu a yi fambisana ni marito lama kombaka ku twisisa ku tsana ka vona. U te: “Hikuva moya wa swi lava, kambe nyama yi tsanile.” Endzhakunyana, Yesu u tlhele a ta, a kuma vadyondzisiwa va yena va etlele. U vulavule na vona hi ndlela ya musa kutani “a va siya. . . a ya khongela ra vunharhu etlhelweni.”—Matewu 26:36-44.

Loko Yesu a kuma vadyondzisiwa va etlele ra vunharhu, a nga va karihelanga kambe u te: “Xana ma ha etlele ni ku wisa xana? Vonani, nkarhi wu fikile, N’wana-wa-Munhu u nyiketiwa emavokweni ya vadyohi.” (Matewu 26:45) I munhu la nga ni mbilu leyi teleke hi rirhandzu ntsena, la nga ni musa wa ntiyiso ni xiyimo xa ku titsongahata, loyi a a ta tirhisa ririmi hi ndlela yoleyo enkarhini wolowo wo tika.—Matewu 11:29; Yohane 13:1.

Hi ku hatlisa endzhakunyana ka sweswo, Yesu u khomiwile ivi a sengisiwa. Laha hi dyondza leswaku minkarhi yin’wana swa antswa ku miyela, hambi loko hi ri evutirhelini bya hina bya Vukreste. Vaprista lavakulu a va nga tsakeli ku dyondza ntiyiso nikatsongo, kambe a va tiyimisele ku phasa Yesu. Hambi ku ri eka xiyimo xexo xo tika, Yesu u miyerile.—Ringanisa Matewu 7:6.

Hambiswiritano, Yesu a nga miyelanga, loko muprista lonkulu a te: “Nḍi ku hlambanyisa hi Šikwembu le’ši hanyaka, leŝaku u hi byela ŝinene šana u Kriste, Ṅwana wa Šikwembu ke?” (Matewu 26:63, BX) Tanihi leswi Yesu a hlambanyisiwile, a wu ri nkarhi wa yena wo vulavula. Hikokwalaho u hlamurile a ku: “U v̌ula ŝona; kambe nḍi ri ka ṅwina: Ku sungula ŝeŝi, mi ta v̌ona Ṅwana-wa-munhu a ṭhamisile v̌okweni ra šinene ra matimba ya Šikwembu, a ta hi mapapa ya le t[i]lweni.”—Matewu 26:64, BX.

Esikwini rolero ra nkoka, Yesu u lawule ririmi ra yena hilaha ku heleleke. Eka yena, rirhandzu, musa ni ku titsongahata a ti ri timfanelo leti vumbaka xiphemu lexikulu xa vumunhu bya yena. Xana hi nga ti tirhisisa ku yini timfanelo leti leswaku hi kota ku lawula ririmi ra hina loko hi ri ehansi ka ntshikilelo?

Ku Lawula Ririmi Loko Hi Karihile

Loko hi tshuka hi kariha, hi tala ku tsandzeka ku lawula ririmi ra hina. Hi xikombiso, Pawulo na Barnaba va tshame va hambana hi mavonelo. “Barnaba, a a navela leswaku va teka Yohane, loyi a va ku i Marka, va famba na yena. Kambe Pawulo a vona leswaku swi ta va swi hoxekile loko va famba na munhu loyi, hikuva a a hambene na vona ePamfiliya, a nga yanga na vona entirhweni. Kutani ku humelela mholovo exikarhi ka vona va kondza va avana.”—Mintirho 15:37-39.

Michael,a loyi a nga tirha malembe yo hlayanyana eka ntirho wa vuaki, u ri: “A ku ri ni munhu un’wana emuakweni loyi a ndzi n’wi tiva no n’wi xixima swinene. Kambe a a tala ku xopaxopa ntirho wa mina. Ndzi twe swi ndzi vava ni ku ndzi nyenyetsa kambe ndzi timiyelela. Siku rin’wana ndzi tsandzekile ku tikhoma loko a xopaxope ntirho lowu a ndza ha ku wu endla.

“Ndzi n’wi phofulele hinkwabyo vukarhi bya mina. Hi nkarhi wolowo wo hlundzuka, a ndzi nga swi voni leswaku ndzi tionha vito eka hinkwavo lava a va hlalerile. Siku rero hinkwaro, a ndzi lavanga ku vulavula na yena hambi ku ri ku n’wi vona. Sweswi ndza swi vona leswaku a ndzi xi tlhatlhanga hi ndlela leyinene xiphiqo lexi. A swi ta va swi antswile ngopfu loko a ndzi lo miyela, ndzi vulavula loko vukarhi byi ehlile.”

Lexi tsakisaka hi leswaku rirhandzu ra Vukreste ri susumetele vanhu lava vambirhi leswaku va lulamisa ku nga twanani ka vona. Michael wa hlamusela: “Endzhaku ko phofulelana mintlhaveko ya hina hi ku kongoma, hi twisisane ku antswa swinene, sweswi hi ni vunghana lebyi tiyeke.”

Hilaha Michael a swi voneke hakona, loko hi tikuma hi hlundzukile, i vutlhari nkarhi wun’wana ku miyela. Swivuriso 17:27 yi ri: “L’a tikhomaka e maritweni o tiv̌a ku tlhariha.” Ku twisisa ni rirhandzu ra vumakwerhu, swi ta hi pfuna ku lawula nsusumeto wa hina wa ku lava ku humesa marito yo tlhava. Loko hi dyoheriwile, a hi vulavuleni ni munhu yoloye a ri yexe hi moya wa musa ni hi ku titsongahata, hi lwela ku kondletela ku rhula. Ku vuriwa yini loko ana se u holovile? Xisweswo rirhandzu ri ta hi susumetela ku titsongahata ivi hi lwela ku lulamisa xiyimo. Lowu hi wona nkarhi wa ku vulavula, hi tisola hi tlhela hi horisa mintlhaveko leyi vavisekeke hi mbulavurisano wa mbilu hinkwayo.—Matewu 5:23, 24.

Nkarhi Lowu Ku Miyela Ku Nga Riki Wona Tlhantlho

Vukarhi kumbe ku nyenyetseka ku nga hi vangela leswaku hi nga n’wi vulavurisi munhu loyi a hi siringaka. Leswi swi nga onha swinene. “Hi lembe ro sungula ra vukati bya hina; a ku ri ni nkarhi lowu a ndzi nga n’wi vulavurisi nuna wa mina masiku yo hlayanyana,” ku vula María.b “Hakanyingi a ku nga ri hikwalaho ka swiphiqo leswikulu kambe, ematshan’weni ya sweswo, a ku ri hikwalaho ka ku tlhandlekelana ka swilo switsongo leswi hlundzukisaka. A ndzi swi fukamela swi kondza swi va xiphiqo lexikulu. Kutani ku fika nkarhi lowu a ndzi nga ha koti ku swi tiyisela, kutani ndzi miyela ndzi nga n’wi vulavurisi nuna wa mina ku kondza ku karhateka ka mina ku hundza.”

María wa engetela: “Tsalwa ro karhi ra Bibele leri nge—‘dyambu ri nga tshuki ri pela ma ha hlundzukile’—ri ndzi pfunile ku lulamisa mianakanyo ya mina. Mina ni nuna wa mina hi tikarhatile hi matimba leswaku hi antswisa mbulavurisano leswaku swiphiqo swi nga andzi. Leswi a swi olovanga, kambe endzhaku ka khume ra malembe hi tekanile, ndza tsaka ku vula leswaku minkarhi yo tano ya ku ka hi nga vulavurisani a yi nga talanga. Hambiswiritano, ndzi fanele ndzi pfumela leswaku ndza ha lwa hi matimba leswaku ndzi lawula mboyamelo lowu.”—Vaefesa 4:26.

Hilaha María a nga swi vona ha kona, loko ku ri na xiphiqo eka vanhu vambirhi, ku tshika ku vulavurisana a hi ntlhantlho. Swiyimo sweswo, swi nga endla leswaku rivengo ri kula ni vuxaka byi nga onhaka. Yesu u vule leswaku hi fanele ku ‘hatlisa hi pfumelelana ni loyi hi tengisanaka na yena.’ (Matewu 5:25) “Marito la’ma v̌ulav̌uriweke hi nkarhi” ma nga hi pfuna leswaku ‘hi lava ku rhula.’—Swivuriso 25:11; 1 Petro 3:11.

Nakambe hi fanele hi vulavula loko hi lava mpfuno. Loko hi xaniseka hikwalaho ka xiphiqo xo karhi xa moya, hi nga tikuma hi lolohwa ku tikisela van’wana. Kambe loko hi miyela xiphiqo xi ta ya emahlweni xi kula. Vakulu lava hlawuriweke va Vakreste va khatala hi hina, hikwalaho loko ho va pfumelela, handle ko kanakana va ta hisekela ku hi pfuna. Lowu hi wona nkarhi wo vulavula.—Yakobo 5:13-16.

Ehenhleni ka hinkwaswo, hi fanele hi vulavula na Yehovha hi xikhongelo lexi humaka embilwini; tanihi Yesu. Hakunene a hi ‘halateni timbilu ta hina’ eka Tata wa hina wa le matilweni.—Pisalema 62:8; ringanisa Vaheveru 5:7.

‘Nkari Wo Vulavula’ Hi Mfumo Wa Xikwembu

Vutirheli bya Vukreste i xiavelo lexi humaka eka Xikwembu lexi faneleke xi hetiseka makumu ma nga si fika. Hikokwalaho, i swa nkoka leswaku malandza ya Yehovha ma twarisa mahungu lamanene ya Mfumo, ku tlula rini na rini. (Marka 13:10) Ku fana ni vaapostola, Vakreste va ntiyiso a va nge ‘tshiki ku vula leswi va swi voneke ni leswi va swi tweke.’—Mintirho 4:20.

Kavula, a hi vanhu hinkwavo va tsakelaka ku twa mahungu lamanene. Kahle-kahle, loko a rhumela vadyondzisiwa va yena ku ya chumayela, Yesu u va byele leswaku va ‘lava lava nga va amukelaka.’ Tanihi leswi Yehovha a nga sindzisiki munhu ku n’wi gandzela, a hi nge sihalali hi vulavula ni munhu la nga ri laviki rungula ra Mfumo. (Matewu 10:11-14) Kambe ha swi tsakela ku vulavula hi vuhosi bya Yehovha eka “lava hlawuleriweke vutomi lebyi nga heriki.”—Mintirho 13:48; Pisalema 145:10-13.

Rirhandzu, musa, ni ku titsongahata i timfanelo leti nga hi pfunaka ku lawula mboyamelo wa hina wa ku nga hetiseki, wo hatlisela ku vulavula kumbe ku miyela hi ku whii. Loko hi ri karhi hi kula eka timfanelo leti, hi ta va hi hlomiseriwe ku antswa leswaku hi tiva nkarhi lowu faneleke ni lowu nga fanelangiki wo vulavula.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Swiphiqo swi nga lulamisiwa hi mbulavurisano lowunene