Enoko—A A Nga Chavi Nchumu Hambi A Langutane Ni Swihinga

EKA munhu wo lulama, a ku ri minkarhi yo biha swinene. Ku nga chavi Xikwembu a ku tate misava. Xiyimo xa mahanyelo ya vanhu a xi ri karhi xi hohloka. Entiyisweni, endzhakunyana a ku ta vuriwa leswi: “Yehova a v̌ona leŝaku ku biha ka v̌anhu ku kurile misav̌eni, ni meehleketo hikwayo ya timbilu ta v̌ona yi kongoma ku biha ntsena hi masiku hikwawo.”—Genesa 6:5.

Enoko, wanuna wa vunkombo enxaxamelweni lowu sungulaka eka Adamu, a a ri ni xivindzi xo hanya ku hambana ni vanhu lava. Ku nga khathariseki vuyelo bya kona, u seketele ku lulama handle ko tsekatseka. Rungula ra Enoko a ri khunguvanyisa vanhu lava nga xi chaviki Xikwembu lerova a va lava ku n’wi dlaya, naswona i Yehovha ntsena la ta n’wi pfuna.—Yuda 14, 15.

Enoko Ni Mphikamakaneta Ya Misava Hinkwayo

Khale Enoko a nga si velekiwa, ku vile ni mphikamakaneta ya vuhosi bya misava hinkwayo. Xana Xikwembu a xi ri na yona mfanelo yo fuma? Kahle-kahle, Sathana Diyavulosi u kanetile. U kandziyise leswaku swivumbiwa leswi tlhariheke swi nga endla swo antswa handle ka nkongomiso wa Xikwembu. Sathana u ringetile ku tiyisa mhaka ya yena yo lwisana na Yehovha Xikwembu hi ku tirhisa vukanganyisi leswaku a kokela vanhu etlhelweni ra yena. Adamu ni nsati wa yena Evha swin’we ni n’wana wa vona wa mativula, Kayini va tiveka ngopfu hikwalaho ka vuhunguki bya vona byo yima na Sathana hi ku hlawula ku tifuma ematshan’weni ya ku fumiwa hi Xikwembu. Mpatswa wo sungula wu endle leswi hi ku dya mbhandzu wa murhi lowu Xikwembu xi wu yiriseke, kasi Kayini u endle tano hi ku n’wi dlaya Avele hi vomu makwavo wa yena lowo lulama.—Genesa 3:4-6; 4:8.

Avele u yime na Yehovha hi xivindzi. Leswi vutshembeki bya Avele byi tlakuseke vugandzeri lebyi tengeke, a swi kanakanisi leswaku Sathana a a tsakile ku vona vukarhi bya Kayini byi n’wi pfurhela. Ku sukela enkarhini wolowo ku ya emahlweni, Sathana u tirhise “ku chava rifu” tanihi tlhari leri a nga ta chavisa vanhu ha rona. U lava ku byala nchavo embilwini ya un’wana ni un’wana loyi a nga ni mboyamelo wa ku gandzela Xikwembu xa ntiyiso.—Vaheveru 2:14, 15; Yohane 8:44; 1 Yohane 3:12.

Hi nkarhi lowu Enoko a velekiweke ha wona, langutelo ra Sathana ra leswaku vanhu va nge namarheli vuhosi bya Yehovha kumbexana ri nga ha va ri tikombe ri kume nseketelo. Avele se a file, naswona xikombiso xa yena xa vutshembeki a xi nga ha landzeriwi. Kambe, Enoko u tikombise a ri la hambaneke ni van’wana. A a ri ni xisekelo lexi tiyeke xa ripfumelo, tanihi leswi a a swi tiva kahle swiendlakalo leswi humeleleke entangeni wa Edeni.a Mayana ndlela leyi a faneleke a tlangele ha yona vuprofeta bya Yehovha lebyi kombisaka leswaku Mbewu leyi tshembisiweke yi ta herisa Sathana ni makungu ya yena yo biha!—Genesa 3:15.

Leswi se a ri ni ntshembo lowu a nga si tshama a va na wona, Enoko a a nga chavisiwi hi mhaka leyi dumeke ya matimu ya ku dlayiwa ka Avele loku hlohloteriweke hi Diyavulosi. Ematshan’weni ya sweswo, u hambete a famba na Yehovha, a landzela ndlela ya ku lulama ya vutomi hinkwabyo. Enoko u ye emahlweni a tihambanisa ni misava, a papalata moya wa yona wa ku tifuma.—Genesa 5:23, 24.

Ku tlula kwalaho, Enoko u vulavule hi xivindzi ni ku swi veka erivaleni leswaku mintirho leyo homboloka ya Diyavulosi yi ta ba hansi. Loko a ri ehansi ka nsusumeto wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu, kumbe matimba lama tirhaka, Enoko u profete mayelana ni lavo homboloka a ku: “Vonani, Hosi yi fikile ni mavandla ya yona layo hlawuleka ya madzana-dzana, ku ta avanyisa hinkwavo; yi ta veka nandzu eka hinkwavo lava nga chaviki Xikwembu, hi mhaka ya mintirho ya vona hinkwayo leyi lwaka na xona, leyi va yi endleke hi ndlela yo pfumala xichavo eka xona. Hosi yi ta avanyisa ni swilo hinkwaswo leswo biha leswi vadyohi lava vo ka va nga chavi Xikwembu va swi vuleke ehenhla ka xona.”—Yuda 14, 15.

Hikwalaho ka leswi Enoko a huweleleke handle ko chava, muapostola Pawulo loko a tsalela Vakreste va Vaheveru u n’wi katse ni lava nga exikarhi ka “vunyingi lebyikulu . . . bya timbhoni” leti vekeke xikombiso xa risima xa ripfumelo leri nga ni mintirho.b (Vaheveru 11:5; 12:1) Leswi a a ri wanuna wa ripfumelo, Enoko u tiyiserile endleleni ya vutshembeki ku tlula malembe ya 300. (Genesa 5:22) Vona ndlela leyi ha yona vutshembeki bya Enoko byi faneleke byi nyenyetse valala va Xikwembu etilweni ni la misaveni! Vuprofeta bya Enoko lebyi fehlaka byi tlhontlhe rivengo ra Sathana, kambe swi tise nsirhelelo wa Yehovha.

Xikwembu Xi Teke Enoko —Hi Ndlela Yihi?

Yehovha a nga n’wi pfumelelanga Sathana hambi ma ri malandza ya yena ya la misaveni leswaku ma dlaya Enoko. Ematshan’weni ya sweswo, matsalwa lama huhuteriweke ma ri: “Šikwembu ši ṅwi tekile.” (Genesa 5:24) Muapostola Pawulo u andlala timhaka hi ndlela leyi: “Hi ku pfumela, Enoko ú tlakuriwile a ya henhla, leswaku a ta ka a nga voni rifu; kutani a nga ha voniwanga, hikuva Xikwembu a xi n’wi tekile. A a ri ni ku pfumela, hikuva loko a nga si tlakuriwa a ya henhla, ú vuriwile hi Matsalwa leswaku ‘a a tsakisile Xikwembu.’”—Vaheveru 11:5.

Xana Enoko, “ú tlakuriwile a ya henhla, leswaku a ta ka a nga voni rifu” hi ndlela yihi? Kumbe hilaha swi vekiweke hakona eka vuhundzuluxeri bya R. A. Knox, xana Enoko “u tekiwile a nga si fa” hi ndlela yihi? Xikwembu xi herise vutomi bya Enoko hi ndlela yo rhula, xi n’wi sirhelela eka switlhavi swa rifu leswi nga ha vangiwaka hi mavabyi kumbe hi tihanyi emavokweni ya valala va yena. Ina, Yehovha u herise vutomi bya Enoko loko a ri ni malembe ya 365 hi vukhale—swi tikomba onge a ha ri ntsongo loko a ringanisiwa ni tintangha ta yena.

Xana Enoko u nyikiwe njhani ‘vumbhoni bya leswaku a a tsakise Xikwembu’? Hi byihi vumbhoni lebyi a ri na byona? Kumbexana, Xikwembu xi etlerise Enoko vurhongo, tanihi leswi muapostola Pawulo a “tlakuriwile” kumbe ku yisiwa endhawini yin’wana, leswi nga erivaleni leswaku u kume xivono xa paradeyisi ya moya ya vandlha ra Vukreste. (2 Vakorinto 12:3, 4) Vumbhoni kumbe xikombiso xa leswaku Enoko u tsakise Xikwembu xi nga ha va xi katse ku vona xivono xa misava ya Paradeyisi ya nkarhi lowu taka leyi hinkwavo lava nga ta va va hanya va nga ta seketela vuhosi bya Xikwembu. Kumbexana a ku ri hi nkarhi lowu Enoko a ri karhi a vona xivono lexi nyanyulaka loko Xikwembu xi n’wi teka hi rifu leri nga hava switlhavi leswaku a etlela ku fika siku ra ku pfuxiwa ka yena. Swi le rivaleni leswaku, ku fana ni le mhakeni ya Muxe, Yehovha u hlayise ntsumbu wa Enoko, hikuva “a nga ha voniwanga.”—Vaheveru 11:5; Deteronoma 34:5, 6; Yuda 9.

Vuprofeta Bya Hetiseka

Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha ti huwelela nkoka wa vuprofeta bya Enoko. Hi ku tirhisa Matsalwa, ti kombisa ndlela leyi byi nga ta hetiseka ha yona loko Xikwembu xi herisa lava nga xi chaviki ku nga ri khale. (2 Vatesalonika 1:6-10) Rungula ra vona ri va endla va nga rhandzeki, hikuva ri hambana ngopfu ni tidyondzo ni tipakani ta misava leyi. Nkaneto lowu va langutanaka na wona a wu va hlamarisi, hikuva Yesu u tsundzuxe valandzeri va yena a ku: “Mi ta vengiwa hi vanhu hinkwavo hikwalaho ka vito ra mina.”—Matewu 10:22; Yohane 17:14.

Hambiswiritano, ku fana na Enoko, Vakreste va siku ra namuntlha va tiyisekisiwa leswaku va ta kutsuriwa eka valala va vona eku heteleleni. Muapostola Petro u tsarile: “Hosi ya swi tiva ku ponisa vanhu va vukhongeri eku karhatekeni ka vona, ni ku tshika vanhu lavo homboloka va ri eku biweni ku fikela siku ra ku avanyisa.” (2 Petro 2:9) Xikwembu xi nga ha swi vona swi fanerile ku susa xiphiqo kumbe xiyimo xo karhi lexi ringaka. Nxaniso wu nga ha fika emakumu. Kambe loko swi nga ri tano, xa swi tiva ku “pfula ndlela yo huma” eka wona leswaku vanhu va xona va kota ku tiyisela miringo ya vona hilaha ku humelelaka. Yehovha u nyika hambi ku ri “matimba lamakulu” loko swi fanerile.—1 Vakorinto 10:13, NW; 2 Vakorinto 4:7.

Tanihi leswi ‘a hakelaka lava va n’wi lavaka,’ Yehovha u ta tlhela a katekisa malandza ya yena lama tshembekaka hi vutomi lebyi nga heriki. (Vaheveru 11:6) Vunyingi bya vona va ta nyikiwa vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Hikwalaho, ku fana na Enoko onge hi nga huwelela rungula ra Xikwembu hi xivindzi. Hi ripfumelo, a hi endleni leswi hi ri karhi hi lwisana ni swihinga hinkwaswo.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

Vito Ra Xikwembu Ri Thyakisiwa

Kwalomu ka malembe-xidzana ya mune emahlweni ka Enoko, Enosi, ntukulu wa Adamu u velekiwile. Genesa 4:26 yi ri: “Hi wona nkari lowu v̌a [nga sungula] ku khongela v̌ito ra Yehova.” Swidyondzi swin’wana swa ririmi ra Xiheveru swi tshemba leswaku ndzimana leyi a yi fanele yi hlayiwa hi ndlela leyi, va vitane vito ra Xikwembu hi ku “sungula ku ri thyakisa” kumbe “ku ri thyakisa ku sunguriwile.” Mayelana ni nkarhi wolowo wa matimu, Jerusalem Targum yi ri: “Lexi a ku ri xitukulwana lexi emasikwini ya xona xi sunguleke ku endla swihoxo, ni ku tiendlela swifaniso ni ku thya swifaniso swa vona vito ra Rito ra Hosi.”

Enkarhini wa Enosi ku tirhisiwa ka vito ra Yehovha hi ndlela yo biha a ku hangalakile. Swi nga ha endleka leswaku vanhu va sungule ku tithya vito ra Xikwembu kumbe vanhu van’wana lava hi ku tirhisa vona a va endla onge va tshinelela Yehovha Xikwembu loko va gandzela. Kumbe va nga ha va va thye swifaniso vito ra Xikwembu. Ku nga khathariseki leswaku swona hi swihi, Sathana Diyavulosi a byisele rixaka ra vanhu entlhan’wini wo gandzela swifaniso. Hi nkarhi lowu Enoko a velekiweke ha wona, vugandzeri bya ntiyiso a byi kala. Un’wana ni un’wana loyi a fanaka na Enoko, loyi a a hanya hi ntiyiso a tlhela a wu chumayela, a a nga rhandziwi naswona hikwalaho ka sweswo a a xanisiwa.—Ringanisa Matewu 5:11, 12.

[Bokisi leri nga eka tluka 31]

Xana Enoko U Ye eTilweni?

“Hi ku pfumela, Enoko ú tlakuriwile a ya henhla, leswaku a ta ka a nga voni rifu.” Eku hundzuluxeleni ka vona xiphemu lexi xa Vaheveru 11:5, vahundzuluxeri van’wana va Bibele va kombisa leswaku Enoko a nga kalanga a fa. Hi xikombiso, A New Translation of the Bible, ya James Moffatt, yi ri: “A ku ri hikwalaho ka ripfumelo, leswi endleke Enoko a tekeriwa etilweni leswaku a nga fi nikatsongo.”

Hambiswiritano, ku ringana malembe ya kwalomu ka 3000 endzhaku ka siku ra Enoko, Yesu Kreste u te: “A ku na munhu loyi a tshamaka a tlhandlukela ematilweni, loko a nga ri loyi a xikeke hi le matilweni, yena N’wana-wa-Munhu.” (Yohane 3:13) The New English Bible yi hlayeka hi ndlela leyi: “Ku hava ni un’we la tshameke a tlhandlukela ehenhla etilweni handle ka loyi a xikeke hi le tilweni, ku nga N’wana-wa-Munhu.” Loko Yesu a vula marito lawa, na yena a a nga si tlhandlukela etilweni.—Ringanisa Luka 7:28.

Muapostola Pawulo u vula leswaku Enoko swin’we ni van’wana lava vumbaka papa lerikulu ra timbhoni ta le mahlweni ka Vukreste, ‘hinkwavo va file’ naswona a “va nga kumanga leswi a va tshembisiwile swona.” (Vaheveru 11:13, 39) Ha yini? Hikuva vanhu hinkwavo, ku katsa na Enoko, va kume xidyoho xa Adamu hi ndzhaka. (Pisalema 51:5; Varhoma 5:12) Gandzelo ra nkutsulo ra Kreste Yesu hi rona ndlela leyi nga yoxe ya ku ponisa. (Mintirho 4:12; 1 Yohane 2:1, 2) Esikwini ra Enoko, nkutsulo wolowo a wu nga si hakeriwa. Hikwalaho, Enoko a nga yanga etilweni, kambe u etlele eku feni, u rindzele ku pfuxeriwa kwala misaveni.—Yohane 5:28, 29.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 29]

Reproduced from Illustrirte Pracht - Bibel/Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments, nach der deutschen Uebersetzung D. Martin Luther’s