Lexi Endlaka Ripfumelo Ri Nga Akiwi Hi Masingita Ntsena
HI PFUMELA leswi hi swi vonaka. Sweswo hi leswi vo tala va anakanyaka swona. Van’wana va vula leswaku va ta pfumela eka Xikwembu loko xo tikombisa hi ndlela yin’wana ya singita. Kumbexana sweswo i ntiyiso, kambe xana ku tshemba swilo swo tano swi nga yisa eripfumelweni ra xiviri?
Anakanya hi Kora, Datani na Abirama va Vaisrayele. Bibele yi kombisa leswaku a va ri timbhoni leti ma voneke hi mahlo masingita lama chavisaka ya Xikwembu: makhombo ya khume lama weleke Egipta, ku pela ka tiko ra Israyele eLwandle ro Tshwuka, ni ku lovisiwa ka Faro wa Muegipta ni vuthu ra yena ra nyimpi. (Eksoda 7:19–11:10; 12:29-32; Pisalema 136:15) Kora, Datani na Abirama va tlhele va swi twa loko Yehovha a vulavula a ri etilweni eNtshaveni ya Sinayi. (Deteronoma 4:11, 12) Kambe, endzhakunyana ka loko masingita lawa ma ha ku endleka, vavanuna lava vanharhu va sungule ku xandzukela Yehovha ni malandza yakwe lama vekiweke.—Tinhlayo 16:1-35; Pisalema 106:16-18.
Kwalomu ka malembe ya 40 endzhakunyana, muprofeta la vuriwaka Balama na yena u vone singita. Hambiloko a siveriwe hi ntsumi a swi n’wi endlanga leswaku a tshika ku yima ni valala va Xikwembu, Vamowabu. Hambileswi a voneke singita rolero, Balama u hambete na ndlela yakwe a ya lwisana na Yehovha Xikwembu ni vanhu Vakwe. (Tinhlayo 22:1-35; 2 Petro 2:15, 16) Hambiswiritano, ku pfumala ka Balama ripfumelo, ku nga fanisiwa ni ka Yudasi Iskariyota. Hambileswi a a ri munghana lonkulu wa Yesu ni mbhoni leyi ma voneke hi mahlo masingita yo tala lama xiyekaka, Yudasi u xenge Kreste hikwalaho ka swiphemu swa makume-nharhu swa silivhere.—Matewu 26:14-16, 47-50; 27:3-5.
Varhangeri va vukhongeri va Vayuda na vona a va ma vona masingita yo tala ya Yesu. Endzhaku ka loko a pfuxe Lazaro, vona hi voxe va te: “Munhu loyi [u endla] mahlori layo tala.” Kambe xana ku vona Lazaro loyi se a a hanya swi olovise timbilu ta vona ni ku va nyika ripfumelo? Nikatsongo. Ematshan’weni ya sweswo, va kanele ku dlaya Yesu na Lazaro!—Yohane 11:47-53; 12:10.
Hambiloko Xikwembu xi nghenelele hi ku kongoma a swi va endlanga vavanuna lava vo homboloka leswaku va kombisa ripfumelo. Loko Yesu a ri eswivandleni swa tempele nkarhi wun’wana, u khongele hi rito lerikulu a ku: “Tatana, dzunisa vito ra wena!” Yehovha u hlamule hi rito leri humaka etilweni a ku: “Ndzi ri dzunisile, ndzi ta engeta ndzi ri dzunisa.” Kambe, xiendlakalo lexi xa singita a xi ri vanganga ripfumelo etimbilwini ta lava a va ri kona. Bibele yi ri: “Hambileswi a endleke mahlori layo tala ngopfu emahlweni ka vona, a va pfumelanga eka yena.”—Yohane 12:28-30, 37; ringanisa Vaefesa 3:17.
Lexi Endleke Masingita Ma Nga Ri Aki Ripfumelo
Ha yini ku vile ni ku pfumala ripfumelo loko tano ku nga khathariseki masingita lawa a ma endliwa? Ku ariwa ka Yesu hi varhangeri va vukhongeri bya Vayuda ku vonaka ku nga twisiseki loko u xiya leswaku hi nkarhi lowu a sunguleke vutirheli byakwe ha wona, Vayuda hinkwavo a va “langutele” ‘Kreste’ kumbe Mesiya. (Luka 3:15) Hambiswiritano, xiphiqo hileswaku ku langutela koloko a ku ri kwihi. Mutsari wa swihlamusela-marito W. E. Vine u tshaha marito ya xidyondzi xa Bibele lexi tivekaka swinene lexi vulaka leswaku Vayuda a va ehleketa hi Mesiya la nga ta va “ntshunxa evuton’wini bya laha misaveni” ni ku va katekisa hi “rifuwo.” Hikwalaho, a va nga langutelanga ku vona Yesu wa Nazareta la nga nyawuriki, munhu la nga riki n’watipolitiki, la humeleleke exikarhi ka vona a ri Mesiya wa ntiyiso hi 29 C.E. Varhangeri va vukhongeri va tlhele va chava leswaku tidyondzo ta Yesu a ti ta pfilunganya xiyimo xa timhaka ta tiko ni ku xungeta swikhundla swa vona swa le henhla. (Yohane 11:48) Makungu ya vona ni vutianakanyi swi endle leswaku va nga swi voni leswi masingita ya Yesu ma vulaka swona.
Varhangeri va vukhongeri bya Vayuda ni van’wana endzhaku va ale xikombiso xa masingita lexi kombisaka leswaku valandzeri va Yesu va seketeriwa hi Xikwembu. Hi xikombiso, loko vaapostola vakwe va hanyise wanuna loyi a a ri xilema ku sukela eku velekiweni ka yena, swirho leswi kariheke swa huvo leyi tlakukeke ya Vayuda swi vutisile: “Xana hi ta endla yini hi vanhu lava xana, hikuva swi tiveka hinkwako eYerusalema leswaku hi vona lava endleke mahlori lamakulu lawa; a hi koti ku swi kaneta. Kambe ku endlela leswaku timhaka leti ti nga yi emahlweni ti hangalaka evanhwini, a hi va layeni hi va chavisa, leswaku va nga ha tshami va vulavula hi vito rero, hambi ku ri ka mani na mani.” (Mintirho 3:1-8; 4:13-17) Swi le rivaleni leswaku singita leri ro hlamarisa a ri endlanga leswaku vavanuna volavo va ni ripfumelo etimbilwini ta vona.
Ku navela swilo swa le henhla, ku tinyungubyisa ni makwanga hi swin’wana leswi endleke vo tala va nonon’hwisa timbilu ta vona. Leswi swi vonaka swi ve tano emhakeni ya Kora, Datani na Abirama, lava boxiweke eku sunguleni. Mavondzo, ku chava ni ku va ni malangutelo man’wana yo tala layo biha swi sivele van’wana. Nakambe hi tsundzuxiwa hi ta tintsumi leti nga yingisangiki, madimona, leti tshameke ti va ni lunghelo ro hlalela nghohe ya Xikwembu. (Matewu 18:10) A ti byi kanakani vukona bya Xikwembu. Ina, “mademona ma pfumela sweswo, ma ri karhi ma rhurhumela.” (Yakobo 2:19) Kambe, a ma na rona ripfumelo eka Xikwembu.
Nhlamuselo Ya Ripfumelo Ra Ntiyiso
Ku va ni ripfumelo a hi ku kholwa ntsena. Nakambe a hi n’wangulo wa mintlhaveko wa xinkarhana wa singita ro karhi. Vaheveru 11:1 yi ri: “Ku pfumela i ku tshemba loku tiyeke ehenhla ka swilo leswi languteriwaka, ni ku kholwa swinene hi tlhelo ra swilo leswi nga voniwiki.” Munhu la nga ni ripfumelo wa kholwa embilwini yakwe leswaku hinkwaswo leswi Yehovha Xikwembu a swi tshembisaka swi ta hetiseka. Ku tlula kwalaho, xitiyisekiso lexi nga kanetekiki xa swilo leswi nga voniwiki xi ni matimba swinene lerova ripfumelo hi roxe ku vuriwa leswaku ri fambisana ni vumbhoni byolebyo. Ina, ripfumelo ri sekeriwe eka vumbhoni. Naswona eminkarhini leyi nga hundza, masingita ma tirhe ku humesa ripfumelo kumbe ku ri aka. Mahlori lama endliweke hi Yesu ma tirhe ku khorwisa van’wana leswaku a a ri Mesiya la tshembisiweke. (Matewu 8:16, 17; Vaheveru 2:2-4) Hi ku fanana, tinyiko ta moya lowo kwetsima wa Xikwembu, kumbe matimba lama tirhaka, to tanihi ku hanyisa hi singita ni ku vulavula hi tindzimi ti kombise kahle leswaku Vayuda a va ha amukeriwi hi Yehovha kambe leswaku sweswi va amukeriwa hi yena swi titshege hi vandlha ra Vukreste, leri simekiweke hi N’wana wa yena, Yesu Kreste.—1 Vakorinto 12:7-11.
Man’wana ya masingita ya tinyiko ta moya a ku ri vuswikoti byo profeta. Loko vanhu lava nga pfumeriki va vone singita leri, van’wana va susumeteleke ku gandzela Yehovha, va ku: “Hakunene Xikwembu xi kona la xikarhi ka n’wina.” (1 Vakorinto 14:22-25) Hambiswiritano, Yehovha Xikwembu a a nga lavi leswaku masingita ma va xivumbeko xa vugandzeri bya Vukreste hilaha ku nga heriki. Hikwalaho, muapostola Pawulo u tsarile: “Loko ma ri matimba ya hina yo vula Rito, ma ta hundza; na tona tindzimi ti ta nyamalala.” (1 Vakorinto 13:8) Swi le rivaleni leswaku tinyiko leti ti nyamalale loko vaapostola ni lava kumeke tinyiko toleto hikwalaho ka vona va fa.
Kutani xana vanhu va ta siyiwa va nga ri na xisekelo xa ripfumelo? E-e, hikuva Pawulo u te: “[Xikwembu] a xi tshikanga ku tikomba leswi xi nga swona, hi ku endla leswinene; xi mi nyikile timpfula to huma etilweni, na tinguva ta ndzalo, xi mi andzisela ni swakudya, xi tata timbilu ta n’wina hi ku tsaka.” (Mintirho 14:17) Kunene, eka vanhu va timbilu letinene lava lavaka ku pfula mianakanyo ni timbilu ta vona eka vumbhoni lebyi hi rhendzeleke, “hi mpfhuka misava yi tumbuluka, leswi nga vonakiki swa [Yehovha] Xikwembu, ma nga matimba ya xona lama nga heriki ni vukwembu bya xona, swa vonaka swinene loko ku anakanyiwa mintirho ya xona; hikokwalaho, [lava alaka Xikwembu] va hava xo tilandzula ha xona.”—Varhoma 1:20.
Ku laveka swo tala ku tlula ku pfumela eka vukona bya Xikwembu. Pawulo u khutazile: “Mi nga landzi hanyelo ra nguva leyi, kambe mi pfumela ku hundzuka mi va vantshwa emiehleketweni ya n’wina, mi ta kota ku twisisa leswi ku rhandza lokunene ka Xikwembu, loku nkhensekaka ni ku hetiseka, ku nga swona.” (Varhoma 12:2) Leswi swi nga endliwa hi ku dyondza Matsalwa hi ku gingiriteka hi ku pfuniwa hi tibuku ta Vukreste, to tanihi magazini lowu. Ripfumelo leri sekeriweke eka vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri ni matimba naswona ri entile. Lava twisiseke ku rhandza ka Xikwembu naswona va ku endla hi ripfumelo va endlela Xikwembu ntirho wo kwetsima.—Varhoma 12:1.
Ku Pfumela Hambi U Nga Swi Voni
Muapostola Tomasi a swi n’wi tikela ku va ni ripfumelo eka ku pfuxiwa ka Yesu evafini. Tomasi u te: “Loko ndzi nga voni timbanga ta timhingu, eswandleni swa yena, ni loko ndzi nga nghenisi ritiho ra mina etimbangeni ta timhingu ndzi nghenisa ni xandla etsheveni ra yena, ndzi nga ka ndzi nga pfumeri.” Loko endzhakunyana Yesu a teke xiyimo xa miri wa nyama lowu kombisaka timbanga ta ku beleriwa ka yena, Tomasi u ri tshembile singita leri. Hambiswiritano, Yesu u te: “Va katekile lava pfumelaka, hambiloko va nga vonanga.”—Yohane 20:25-29.
Namuntlha, timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha ti “hanya hi ku pfumela, ku nga ri hi ku swi vona.” (2 Vakorinto 5:7) Hambileswi va nga ma voniki masingita lama tsariweke eBibeleni, va ni ntshembo lowu tiyeke wa leswaku ma humelerile. Timbhoni ti kombisa ripfumelo eka Xikwembu ni le Ritweni ra xona. Hi ku pfuniwa hi moya wa xona, ti kota ku twisisa tidyondzo ta Bibele ni nhloko-mhaka-nkulu ya yona—ku lweriwa ka vuhosi bya Yehovha Xikwembu hi ku tirhisa Mfumo wakwe wa le tilweni. (Matewu 6:9, 10; 2 Timotiya 3:16, 17) Leswaku va kota ku vuyeriwa swinene, Vakreste lava va xiviri va tirhisa ndzayo leyinene ya Bibele evuton’wini bya vona. (Pisalema 119:105; Esaya 48:17, 18) Va amukela vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku vuprofeta bya Bibele byi fungha nkarhi wa hina tanihi ‘masiku ya makumu,’ naswona va ni ripfumelo ra leswaku misava leyintshwa leyi tshembisiweke hi Xikwembu yi tshinele swinene. (2 Timotiya 3:1-5; Matewu 24:3-14; 2 Petro 3:13) Va tsakela ku avelana ni van’wana vutivi bya Xikwembu. (Swivuriso 2:1-5) Va swi tiva leswaku i ku dyondza Matsalwa ntsena leswi nga ta endla leswaku lava lavaka Xikwembu va xi kuma.—Mintirho 17:26, 27.
Xana wa n’wi tsundzuka Albert, la boxiweke exihlokweni lexi nga hundza? Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani loko xikhongelo xakwe xa ku kombela ku vona mahlori xi nga hlamuriwanga, u endzeriwe hi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, mukhegula la n’wi siyeleke tibuku leti sekeriweke eBibeleni. Endzhaku ka sweswo Albert u amukele dyondzo ya Bibele ya le kaya ya mahala. Endzhaku ka loko a tolovelane ku antswa ni rungula ra Bibele, ku hela ka yena matimba ku hundzuke ntsako lowukulu. U sungule ku swi xiya leswaku u hetelele a kume Xikwembu.
Matsalwa ma khutaza: “Lav̌ani Yehova loko a ha kumeka; huwelelani ka yena, loko a ha ri kusuhi!” (Esaya 55:6) Leswi u nga swi endla, ku nga ri hi ku yimela singita ra manguva lawa leri humaka eka Xikwembu, kambe hi ku kuma vutivi bya Rito ra xona. Leswi i swa nkoka, hikuva masingita ma ri woxe a ma ri aki ripfumelo.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]
Hambi ku ri ku pfuxiwa ka Lazaro hi singita a swi va susumetelanga valala va Yesu leswaku va va ni ripfumelo
[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]
Ripfumelo ri fanele ri sekeriwa evutivini lebyi kongomeke bya Bibele