‘Xi Endle Wanuna Ni Wansati’
“Šikwembu ši endla munhu hi šifaniso ša šona. Ši ṅwi endla a fana ni Šikwembu; ši endla wanuna ni wansati.”—GENESA 1:27.
1. Xana ntiyiso i nkateko hi ndlela yihi eka vavanuna ni vavasati va Vukreste?
MAYANA ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku va exikarhi ka vanhu va Yehovha ni ku va swin’we ni vavanuna ni vavasati, kun’we ni vafana ni vanhwanyana, lava nchumu lowu va wu rhangisaka evuton’wini ku nga ku rhandza Xikwembu ni ku xi yingisa! Nakambe ntiyiso wu hi ntshunxa eka malangutelo ni mahanyelo lama nga n’wi tsakisiki Yehovha Xikwembu, naswona wu hi dyondzisa ndlela leyi Vakreste va faneleke va hanya ha yona. (Yohane 8:32; Vakolosa 3:8-10) Hi xikombiso, kun’wana ni kun’wana vanhu va ni mindhavuko ya vona kumbe tidyondzo to karhi malunghana ni ndlela leyi vavanuna va faneleke va kombisa matimba ya vununa bya vona ha yona, ni ndlela leyi vavasati va faneleke va kombisa vusati bya vona ha yona. Xana leswi swi vula leswaku vavanuna va tswariwa va ri ni matimba yo va wanuna ni vavasati va tswariwa va ri ni matimba ya vusati? Kumbe, xana ku ni swiyimo swin’wana leswi faneleke ku langutisiwa?
2. (a) I yini leswi faneleke swi kombisa langutelo ra hina hi ku va wanuna ni ku va wansati? (b) Xana ku endleke yini hi malangutelo ya rimbewu?
2 Eka Vakreste, Rito ra Xikwembu i vulawuri lebyi hi titsongahatelaka byona, ku nga khathariseki vumunhu bya hina, ndhavuko kumbe malangutelo ya hina ya mikhuva-ntolovelo lawa hi nga ha vaka hi ri na wona. (Matewu 15:1-9) Bibele a yi vulavuli hi timhaka hinkwato ta ku va wanuna ni ku va wansati. Ku ri na sweswo, yi pfumelela leswaku swi kombisiwa hi tindlela to hambana-hambana, hilaha hi swi vonaka hakona eka mindhavuko ya vanhu vo hambana-hambana. Leswaku va va leswi Xikwembu xi va vumbeleke swona, vavanuna va fanele va va ni matimba lama kombaka leswaku i vavanuna, kutani vavasati va va ni ya vusati. Hikwalaho ka yini? Hikuva ku engetela eka leswaku wanuna ni wansati va hetisisana enyameni, a va fanele va hetisisana hi timfanelo ta vununa ni ta vusati. (Genesa 2:18, 23, 24; Matewu 19:4, 5) Kambe, malangutele ya rimbewu ma hombolokisiwile ni ku soholotiwa. Eka vo tala ku va wanuna swi vula ku lawula hi tihanyi, ku sihalala kumbe ku titshemba ku tlula mpimo. Hi ku ya hi mindhavuko yin’wana, a swi talanga naswona swi khomisa tingana leswaku wanuna a rila emahlweni ka vanhu kumbe exihundleni. Kambe, exikarhi ka ntshungu lowu a wu ri etlhelo ka sirha-bakwa ra Lazaro, ‘Yesu u ririle.’ (Yohane 11:35) Sweswo a swi nga n’wi fanelanga Yesu, tanihi leswi a ri ni matimba ya vununa lama hetisekeke. Namuntlha vanhu vo tala va hundzuke vo pfumala ku ringanisela malunghana ni vusati, laha va byi tekaka tanihi nchumu wo navetisa hi tlhelo ra nyama ni ra rimbewu ntsena.
Ku Va Wanuna Ni Wansati Wa Xiviri
3. Xana vavanuna ni vavasati va hambana njhani?
3 Xana ku va wanuna wa xiviri ni ku va wansati wa xiviri swi vula yini? The World Book Encyclopedia yi ri: “Vavanuna vo tala ni vavasati vo tala a va hambani hi swirho swa miri ntsena, kambe ni hi mahanyelo ya vona na hi leswi va rhandzaka swona. Kun’wana ka ku hambana loku i ka ntumbuluko. . . . Kambe ku hambana kun’wana loku nga riki ka ntumbuluko ku vonaka ku ri ka rimbewu loku munhu un’wana ni un’wana a ku dyondzaka. Vanhu va tswariwa va ri vavanuna kumbe vavasati, kambe ku kombisa ku va wanuna kumbe ku va wansati vo swi dyondza.” Swiyimo swa hina swa ntumbuluko swi nga ha kombisa swo tala, kambe ku va wanuna lonene kumbe wansati lonene swi titshege hi ku dyondza swilaveko swa Xikwembu ni leswi hi hlawulaka ku endla swona evuton’wini.
4. Xana Bibele yi paluxa yini malunghana ni leswi hetisisiwaka hi wanuna ni wansati?
4 Matimu ya Bibele ma paluxa leswaku leswi Adamu a fanele a swi endla a ku ri ku rhangela tanihi nhloko eka nsati wakwe ni le ka vana vakwe. Nakambe a a fanele a fambisana ni ku rhandza ka Xikwembu ko tata misava, a yi fuma ni ku fuma swivumbiwa swa misava leswitsongo hinkwaswo. (Genesa 1:28) Ntirho wa Evha wa vusati a ku ri ku va ‘mupfuni’ ni ‘muhetisisi’ wa Adamu, a titsongahatela vunhloko bya yena, a khomisana na yena eku hetisiseni ka xikongomelo xa Xikwembu lexi a va byeriwe xona.—Genesa 2:18; 1 Vakorinto 11:3.
5. Xana vuxaka exikarhi ka wanuna ni wansati byi onhiwe njhani?
5 Kambe Adamu a nga byi hetisisanga vutihlamuleri bya yena, kutani Evha u tirhise vusati bya yena hi ndlela leyi hoxeke leswaku a kucetela Adamu leswaku a hlanganyela na yena eka ku nga yingisi ka yena Xikwembu. (Genesa 3:6) Hi ku pfumelela ku endla leswi a swi tiva leswaku a swi hoxile, Adamu u tsandzekile ku kombisa vununa bya xiviri. Hikwalaho ko tsana u hlawule ku amukela marito ya munghana wakwe loyi a kanganyisiweke ematshan’weni ya leswi Tatana tlhelo Muvumbi wakwe a swi vuleke. (Genesa 2:16, 17) Ku nga ri kungani mpatswa lowu wo sungula wu sungule ku humeleriwa hi leswi Xikwembu xi swi voneke ka ha ri emahlweni leswaku a swi ta va vuyelo bya ku pfumala ku yingisa. Adamu, loyi eku sunguleni a hlamuseleke nsati wakwe hi marito yo ndhundhuzela, ya vuphati, sweswi hi ndlela leyi kombisaka ku hela mongo u n’wi vula ‘wansati loyi u ndzi nyikeke yena.’ Sweswi ku nga hetiseki ka yena ka n’wi onha ni ku endla leswaku a tirhisa matimba ya yena yo va wanuna hi ndlela leyi hoxeke, leswi endlaka leswaku ‘a fuma nsati wa yena.’ Hi hala tlhelo, Evha a a ta ‘va ni ku navela lokukulu’ eka nuna wa yena, leswi handle ko kanakana a a ta swi endla hi ndlela leyi hundzeletiweke kumbe hi ndlela yo pfumala ku ringanisela.—Genesa 3:12, 16.
6, 7. (a) Hi kwihi ku tirhisiwa ka matimba ya vununa hi ndlela leyi hoxeke loku veke kona emahlweni ka Ndhambi? (b) Xana hi nga dyondza yini eka xiyimo lexi a xi ri kona emahlweni ka Ndhambi?
6 Ku tirhisiwa ka vununa ni vusati hi ndlela yo biha swi ye swi vonaka swinene emahlweni ka Ndhambi. Tintsumi leti a ti tshike xiyimo xa tona xo sungula etilweni ti ti ambexe mimiri ya vanhu va nyama leswaku ti ta tiphina hi vuxaka bya rimbewu ni vavasati. (Genesa 6:1, 2) Rhekhodo yi vula leswaku ku tswariwe vavanuna ntsena hi ku hlangana koloko loku nga riki ka ntumbuluko. Naswona swi le rivaleni leswaku vana lava a va ri va ntswariwa-mpfangano, leswi a swi endla leswaku va nga swi koti ku tswala vana. Va hundzuke lava tiviwaka tanihi va matimba, Tinefelimi kumbe Swihontlovila, tanihi leswi a va mbeyetela vanhu. (Genesa 6:4) Entiyisweni, a va ri ni madzolonga, a va ri swipandza-nhloko, a va kalanga va kombisa ntwela-vusiwana.
7 Handle ko kanakana, vuxongi bya munhu, xiyimo xa miri, mpimo ni matimba ya munhu hi swoxe a swi byi kombisi vununa kumbe vusati lebyi amukelekaka. Swi le rivaleni leswaku tintsumi leti tihundzuleke ti va ni mimiri ya nyama a ti sasekile. Naswona Tinefelimi a ti ri swihontlovila ni ku va ni matimba, kambe a ti ri ni malangutelo lama soholotiweke. Tintsumi leti to pfumala ku yingisa ni vana va tona a ti tate misava hi ku tikhoma loko biha ka rimbewu ni madzolonga. Hikwalaho, Yehovha u lovise misava yoleyo. (Genesa 6:5-7) Hambiswiritano, Ndhambi a yi wu herisanga nkucetelo wa vudemona, a yi byi herisanga vuyelo bya xidyoho xa Adamu. Ku kombisiwa ka ku tirhisiwa loko biha ka vununa ni vusati ku tlhele ku vonaka endzhaku ka Ndhambi, naswona ku ni swikombiso swa kona eBibeleni, leswinene ni leswo biha, leswi hi nga dyondzaka eka swona.
8. Hi xihi xikombiso lexinene xa ku va wanuna wa xiviri lexi Yosefa a xi vekeke?
8 Mhaka ya Yosefa ni nsati wa Potifaro yi kombisa ku hambana lokukulu exikarhi ka vununa bya xiviri ni vusati bya misava. Nsati wa Potifaro, loyi a nyanyuriweke hi vumbhuri bya Yosefa, u ringete ku n’wi kanganyisa. Enkarhini wolowo, a ku ri hava nawu wa Xikwembu lowu tsariweke lowu yirisaka vumbhisa kumbe vuoswi. Kambe, Yosefa u n’wi balekile wansati yaloye loyi a ri ni mahanyelo yo biha, kutani u tikombise a ri wanuna wa Xikwembu wa xiviri, loyi a kombiseke vununa lebyi amukeriwaka hi Xikwembu.—Genesa 39:7-9, 12.
9, 10. (a) Xana Nkosikazi Vhasiti u byi tirhise njhani vusati bya yena hi ndlela yo biha? (b) Hi xihi xikombiso lexinene xa vusati lexi Estere a hi vekeleke xona?
9 Estere kun’we na Nkosikazi Vhasiti va kombise ku hambana loku xiyekaka loku vavasati va nga na kona. Handle ko kanakana Vhasiti a a anakanya leswaku a saseke ngopfu lerova Hosi Ahasuwerusi nkarhi na nkarhi a a ta pfumelelana ni ku navela ka yena. Kambe vumpama bya yena a byi ri bya le handle ntsena. A a ri hava ku ringanisela ni vusati lebyinene, hikuva u tsandzeke ku kombisa ku titsongahata eka nuna wa yena tlhelo hosi. Hosi yi n’wi tshikile kutani yi hlawula wansati loyi a nga ni vusati bya xiviri, kahle-kahle, loyi a a chava Yehovha lerova a faneleka ku va nkosikazi wa yona.—Estere 1:10-12; 2:15-17.
10 Estere u ve xikombiso lexinene xa vavasati va Vukreste. A a “sasekile, a languteka,” kambe u kombise ku tisasekisa ka le “xihundleni xa mbilu; [loku nga] ka moya lowu nga onhakiki wa ku olova ni ku rhula.” (Estere 2:7; 1 Petro 3:4) A a nga languti ku tilunghisa ka le handle tanihi nchumu wa nkoka ngopfu. Estere a a ri ni vuxiya-xiya naswona a a tikhoma, a tlhela a titsongahata eka nuna wakwe Ahasuwerusi, ni hi nkarhi lowu vutomi bya vanhu va ka vona a byi ri ekhombyeni. Estere u miyerile loko a vone ku ri vutlhari ku endla tano kambe u vulavule handle ko chava loko swi fanerile naswona hi nkarhi lowu faneleke. (Estere 2:10; 7:3-6) U amukele ndzayo eka muzala wakwe la wupfeke Mordekayi. (Estere 4:12-16) U kombise rirhandzu ni vutshembeki eka vanhu va ka vona.
Ku Languteka Ka Le Handle
11. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka malunghana ni ku languteka ka hina ka le handle?
11 Xana xilotlelo xa vusati lebyi faneleke hi xihi? Manana un’wana u te: “Ku saseka ka kanganyisa, v̌umbhuri i v̌usinge! Wansati l’a tšhav̌aka Yehova hi yena l’a nga ta ḍunisiwa.” (Swivuriso 31:30) Hikwalaho ku chava Xikwembu loku faneleke i ka nkoka, ni ku kombisa tintswalo, ntsako, ku ringanisela ni ku vulavula hi ndlela leyinene swi hoxa xandla swinene eka vusati ku tlula vumbhuri.—Swivuriso 31:26.
12, 13. (a) Hilaha ku vavisaka, hi wahi mavulavulelo ya vanhu vo tala? (b) Xana Swivuriso 11:22 yi vula yini?
12 Lexi twisaka ku vava, vavanuna vo tala ni vavasati vo tala a va swi koti ku vulavula hi vutlhari, eririn’wini ra vona ku hava tintswalo ta rirhandzu. Va ni mavulavulelo yo biha, yo sapatela, ya nhlambha naswona a va anakanyeli. Vavanuna van’wana va ehleketa leswaku mavulavulelo ya thyaka ma kombisa ku va wanuna, naswona hi vuhunguki vavasati van’wana va va tekelela. Kambe, loko wansati a sasekile kambe a ri hava mikhuva leyinene naswona a rhandza ku phyaphyarha, a sapatela kumbe ku tikurisa, xana a nga va a sasekile hakunene, a ri wansati wa xiviri? “Wansati wa šiyimo šo saseka l’a pfumalaka meehleketo, i sinḍa ra nsuku enhompfini ya nguluv̌e.”—Swivuriso 11:22.
13 Ku saseka loku nga ni mavulavulele lama thyakeke, yo sapatela, kumbe ku pfumala mikhuva leyinene ma ta va ma hambane swinene ni ku languteka ka wansati loku munhu a nga ha vulavulaka hakona. Entiyisweni, mahanyelo yo tano yo pfumala ku chava Xikwembu ma nga ha endla leswaku munhu wo saseka la kokaka mahlo a vonaka a swarhile. Hi fanele hi swi twisisa leswaku ku languteka ka le handle ka wanuna kumbe wansati a ku endli munhu kumbe ku sivela munhu leswaku a nga vi wo karhata, ku rhandza ku bokoxela kumbe ku rhuketela. Vakreste hinkwavo va nga swi kota naswona va fanele va tsakisa Xikwembu ni vanhu-kulobye hi mavulavulelo ni hi mahanyelo ya vona lama sekeriweke eBibeleni.—Vaefesa 4:31.
14. I ku tihlovisa ka muxaka muni loku bumabumeriwaka eka 1 Petro 3:3-5, naswona u titwisa ku yini hi sweswo?
14 Hambileswi ku va wansati wa xiviri ni ku va wanuna wa xiviri swi titshegeke hi timfanelo ta moya, matikhomele ya le handle ni ku languteka ka munhu, ku katsa ni swiambalo leswi hi swi ambalaka ni ndlela leyi hi swi ambalaka ha yona, swi vula swo karhi eka hina. Handle ko kanakana muapostola Petro a a anakanya hi maambalelo ni ku tilunghisa ko karhi loku a ku ri kona eka lembe-xidzana ro sungula, loko a laya vavasati va Vukreste a ku: “Xa n’wina, ku nga vi ku tibombisa hi swa le handle, hi misisi leyi horhiweke, ni ku tisasekisa hi swilo swa nsuku, ni ku ambala tinguvu leto saseka. Ku tibombisa ka n’wina, a ku ve ka vumunhu bya n’wina lebyi nge xihundleni xa mbilu; a ku ve ka moya lowu nga onhakiki wa ku olova ni ku rhula, lowu nga ni nkoka lowukulu emahlweni ka Xikwembu. Khale, vavasati lavo hlawuleka lava a va tshembile Xikwembu, a va tolovele ku tibombisa hi mukhuva lowu, kutani a va titsongahata eka vanuna va vona.”—1 Petro 3:3-5.
15. I yini leswi vavasati va Vukreste va faneleke va tikarhatela ku swi kombisa malunghana ni ku ambala ka vona?
15 Eka 1 Timotiya 2:9, 10, hi kuma nhlamuselo ya Pawulo malunghana ni maambalelo ya vavasati: “Vavasati a va ambale leswi fanekelaka, va hlova va pima . . . va tibombis[a] hi mintirho leyinene, hilaha swi fanelaka vavasati lava tivulaka va vukhongeri.” Kwalaho a a kandziyisa xilaveko xo ringanisela ni ku tilunghisa hi ndlela leyi kombisaka ku hluteka emianakanyweni.
16, 17. (a) Xana swiambalo swi tirhisiwa njhani hi ndlela yo biha hi vavanuna ni vavasati vo tala namuntlha? (b) Xana hi fanele hi fikelela makumu wahi hi ku ya hi xitsundzuxo lexi kumekaka eka Deteronoma 22:5?
16 Eka wanuna kumbe wansati, mufana kumbe nhwanyana, loko a hanya kumbe ku ambala hi ndlela leyi pfuxaka rimbewu a swi nge n’wi endli leswaku a antswisa vununa kumbe vusati bya yena, naswona a swi kombisi ku xixima Xikwembu nikatsongo. Vanhu vo tala emisaveni va hundzeleta matimba ya vona ya vununa kumbe ya vusati hi maambalelo na hi mahanyelo ya vona. Van’wana va tiendla va nga vonaki leswaku i va rimbewu rihi hikwalaho ko lava ku tikhoma loko biha. Mayana ndlela leyi hina Vakreste hi nkhensaka ha yona leswi Bibele yi hi paluxelaka mianakanyo ya Xikwembu! Yehovha u byele Israyele wa khale a ku: “Wansati a nga ṭhuki a ambala nguv̌u ya wanuna, ni wanuna a nga ṭhuki a ambala nguv̌u ya wansati; hikuv̌a l’a endlaka šilo leši wa yila e ka Yehova.”—Deteronoma 22:5.
17 Emhakeni leyi, handle ko kanakana u ta swi tsakela ku tlhela u kambisisa Xihondzo xo Rindza xa August 15, 1988, xi vule leswi eka tluka 17: “Mhaka a hi loko maambalelo yo karhi ya ri efexenini ngopfu kambe hi loko ya fanerile eka loyi a tivulaka mutirheli wa Xikwembu. (Varhoma 12:2; 2 Vakorinto 6:3) Swiambalo leswi thyakeke kumbe leswi manyaka ngopfu swi nga sorisa rungula ra hina. Maambalelo lama hi laha ku khomisaka tingana naswona ha vomu ma endlaka vavanuna onge i vavasati kumbe lama hundzulaka vavasati ku va vavanuna ma hume endleleni hi laha ku heleleke. (Ringanisa Deteronoma 22:5.) Kavula, mikhuva ya kwalaho yi nga ha hambana, hi ku ya hi maxele, swilaveko swa mintirho ni swin’wana, lerova bandlha ra Vukriste ri nga endli milawu leyi tikaka ni leyi bohaka leswaku ri hlanganisa vumakwerhu bya misava hinkwayo.”
18. Hi wahi magoza lawa hi faneleke hi ma teka loko hi tirhisa ndzayo ya Bibele malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa?
18 Vona ndzayo leyi ringaniseriweke ni leyi faneleke swonghasi! Lexi vavisaka, Vakreste van’wana, va xinuna ni va xisati, va landzela ndlela yin’wana ni yin’wana ya maambalelo ni ya ku tilunghisa leyi ndhundhuzeriwaka hi misava hi vomu, va nga ri na mhaka ni leswaku swi ta n’wi khumba njhani Yehovha kun’we ni vandlha ra Vukreste. Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a tikambela ku vona loko a nga kalanga a kuceteriwa hi ku anakanya ka misava. Kumbexana hi nga tshinelela makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati la xiximekaka la nga ni ntokoto, hi ya kombela leswaku a kambisisa loko ku ri ni laha hi faneleke hi endla mindzulamiso yo karhi eka maambalelo ya hina kutani hi kambisisa swiringanyeto swa kona hi vukheta lebyikulu.
Vavanuna Ni Vavasati Va Vukreste—Vavanuna Ni Vavasati Va Xiviri
19. I nkucetelo wihi lowu nga lavekiki lowu hi faneleke hi lwisana na wona?
19 Sathana i xikwembu xa misava leyi, naswona nkucetelo wa yena wu nga vonaka eka mpfilungano lowu nga kona emhakeni ya rimbewu, ni le timhakeni tin’wana handle ka maambalelo ntsena. (2 Vakorinto 4:4) Ematikweni man’wana vavasati va phikizana ni vavanuna hi vunhloko, va honisa misinya ya milawu ya Bibele. Hi hala tlhelo, nhlayo leyikulu ya vavanuna va tshika vutihlamuleri bya vona bya vunhloko hi vomu, hilaha Adamu a endleke hakona. Van’wana va kala va ringeta ni ku cinca swikongomelo swa vona swa rimbewu. (Varhoma 1:26, 27) Bibele a yi veki swikhomela-ndhawu swo karhi swa vutomi leswi amukeriwaka hi Xikwembu. Naswona hinkwavo lava emahlweni ko va va va Vakreste a va nga swi twisisi leswi va nga xiswona ni leswi va rhandzaka swona hi tlhelo ra rimbewu, va fanele va tiyiseka leswaku swi ta va pfuna hilaha ku nga heriki loko va hanya hi mpimanyeto wa Xikwembu, lowu nga ta twisisiwa swinene hi vanhu hinkwavo lava nga ta fika eku hetisekeni.
20. Xana Vagalatiya 5:22, 23 yi fanele yi ri khumba njhani langutelo ra hina malunghana ni ku va wanuna ni ku va wansati?
20 Matsalwa ma komba leswaku vavanuna ni vavasati va Vukreste va fanele va hlakulela ni ku kombisa mihandzu wa moya ya Xikwembu—ku nga rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku tiyisela, musa, vunene, ripfumelo, ku olova ni ku tikhoma. (Vagalatiya 5:22, 23) Hikwalaho ka vutlhari bya xona lebyikulu, Xikwembu xi endle leswaku vavanuna va swi kota ku antswisa vununa bya vona ni vavasati va swi kota ku antswisa vusati bya vona, hi ku hlakulela timfanelo leti. Wanuna loyi a kombisaka mihandzu ya moya swa olova ku n’wi xixima, naswona wansati loyi a endlaka tano swa olova ku n’wi rhandza.
21, 22. (a) Hi xihi xikombiso lexi Yesu a xi vekeke malunghana ni mahanyelo? (b) Xana Yesu u swi kombise njhani ku va wanuna ka yena?
21 Yesu Kreste a a ri nghwazi leyi tshameke yi hanya, naswona Vakreste va fanele va tekelela mahanyelo ya yena. (1 Petro 2:21-23) Tanihi Yesu, vavanuna ni vavasati va fanele va kombisa vutshembeki eka Xikwembu hi ku yingisa Rito ra xona. Yesu u kombise timfanelo letinene ta rirhandzu, ntwela-vusiwana ni musa. Tanihi Vakreste va ntiyiso, hi languteriwe ku tekelela yena leswaku hi kombisa leswaku hi vadyondzisiwa va yena.—Yohane 13:35.
22 Yesu Kreste a a ri wanuna wa xiviri, naswona ha swi kota ku vona timfanelo ta yena ta vununa loko hi ri karhi hi dyondza matimu ya vutomi bya yena lama kumekaka eMatsalweni. A a nga tekanga, kambe Bibele yi kombisa leswaku a tsakela xinakulobye ni vavasati hi ndlela leyi ringaniseriweke. (Luka 10:38, 39) Vuxaka bya yena ni vavanuna swin’we ni vavasati nkarhi hinkwawo a byi ri lebyo tenga ni lebyi xiximekaka. I xikombiso lexi hetisekeke eka vavanuna. A nga pfumelelanga munhu—wanuna, wansati, kumbe tintsumi to pfumala ku yingisa—leswaku ti n’wi kanganyisa hi ku va wanuna ka yena loku kombisaka ku chava Xikwembu ni vutshembeki bya yena eka Yehovha. A a nga kali a dya nkarhi ku amukela vutihlamuleri bya yena, naswona a swi endla handle ko vilela.—Matewu 26:39.
23. Malunghana ni ndlela leyi rimbewu ri nga xiswona, xana Vakreste va ntiyiso va katekisiwe njhani?
23 Mayana ntsako wonghasi wo va exikarhi ka vanhu va Yehovha ni ku va ni xinakulobye ni vavanuna ni vavasati, ku katsa ni vafana ni vanhwanyana, lava nchumu wa vona wo sungula evuton’wini ku nga ku rhandza ni ku yingisa Yehovha Xikwembu! A hi khotsiwanga hi ku yingisa Rito ra Xikwembu. Ku ri ni sweswo, hi ntshunxiwile emisaveni leyi ni le tindleleni ta yona leti onhaka vunene, ntirho ni swikongomelo leswinene swa rimbewu. Hi ta va ni ntsako lowukulu lowu kumekaka loko hi hlayisa xikhundlha xa hina lexi hi xi nyikiweke hi Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku i xa ku va wanuna kumbe xa ku va wansati. Ina, vona ndlela leyi hi nkhensaka Muvumbi wa hina Yehovha Xikwembu ha yona, hikwalaho ka leswi a hi endleleke malunghiselelo ya rirhandzu ni hikwalaho ka leswi a hi vumbeke hi ri vavanuna ni vavasati!
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ I swiphemu swihi leswi vavanuna ni vavasati va nga na swona leswi hlamuseriwaka hi Bibele?
◻ Xana matimba yo va wanuna ma tirhisiwe njhani hi ndlela yo biha emahlweni ka Ndhambi, naswona matimba ya vununa ni ya vusati ma soholotiwe njhani enkarhini wa hina?
◻ Hi xihi xitsundzuxo xa Bibele malunghana ni ku languteka ka wena lexi u faneleke u xi tirhisa?
◻ Xana vavanuna ni vavasati va Vukreste va nga tikombisa njhani leswaku i vavanuna ni vavasati va xiviri?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Hambileswi a ri mpama, Estere u tsundzukiwa ngopfu hi ku ringanisela ka yena, ku rhula ka yena ni moya lowu a wu kombiseke
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Yisa nyingiso lowu faneleke emhakeni ya ku tilunghisa kambe u tikarhatela ngopfu vuxongi bya le ndzeni