U Nga Wu Endla Nhluvuko Wa Moya

NKOKA wa xiviri swi nga nonon’hwa ku wu xiya. Swi tano hi tidayimani. Hambileswi dayimani leyi khuhliweke yi vangamaka, dayimani yo khwaxa a yi vangami kahle. Hambiswiritano, embilwini ya dayimani yo khwaxa ku ni ntshembo wo kuma ndzalama yo saseka.

Vakreste va fana ni tidayimani to khwaxa hi tindlela to tala. Hambileswi hi nga siki hetisekaka, hi ni nkoka lowu tumbeleke lowu Yehovha a wu tekaka wu ri wa risima. Ku fana ni tidayimani, hinkwerhu hi ni timfanelo ta hina leti hambaneke. Naswona un’wana ni un’wana wa hina a nga endla nhluvuko wa moya lowu engetelekeke loko koloko ku ri ku navela ka yena ka le mbilwini. Vumunhu bya hina byi nga khuhliwa, leswaku byi ta vangama swinene byi dzunisa Yehovha.—1 Vakorinto 10:31.

Endzhaku ko tsemiwa ivi yi khuhliwa, dayimani yi vekiwa endhawini leyi tlakusaka timfanelo ta yona leti kokaka mahlo. Hilaha ku fanaka, Yehovha a nga hi tirhisa etindhawini kumbe eswiavelweni swo hambana-hambana, loko hi “ambala vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu hi ku lulama ka ntiyiso ni vutshembeki.”—Vaefesa 4:20-24.

Nhluvuko wo tano wa moya a wu nge titeli hi woxe, tanihi leswi dayimani loko yi ri exiyin’weni xa yona xa ntumbuluko yi nga taliki ku vangama tanihi ndzalama. Hi nga ha boheka ku tshika ku tsana ko karhi loku tshamaka ku ri kona, hi lulamisa langutelo ra hina malunghana ni ku amukela vutihlamuleri, kumbe hambi ku ri ku tikarhatela ku tshika ku yima endhawini yin’we hi tlhelo ra moya. Kambe hi nga wu endla nhluvuko loko hi swi lava hakunene, tanihi leswi Yehovha Xikwembu a nga hi nyikaka “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke.”—2 Vakorinto 4:7; Vafilipiya 4:13.

Yehovha U Tiyisa Malandza Ya Yena

Ku tsema dayimani swi lava ntshembo lowu vangiwaka hi vutivi lebyi kongomeke, tanihi leswi loko ku tsemiwe dayimani yitsongo yo khwaxa, hi ntolovelo yi lahlekaka. Swiphemu leswi durhaka—minkarhi yin’wana ku fikela eka 50 wa tiphesente ta ribye leri nga si tsemiwaka—swi fanele swi tsemiwa leswaku ku huma xivumbeko lexi laviwaka. Na hina hi lava ntshembo lowu vangiwaka hi vutivi lebyi kongomeke leswaku hi vumba vumunhu bya hina ni ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya. Ngopfu-ngopfu hi fanele hi va ni ntshembo wa leswaku Yehovha u ta hi nyika matimba.

Hambiswiritano, hi nga ha titwa hi nga faneleki kumbe hi anakanya leswaku a hi swi koti ku endla leswi engetelekeke. Eminkarhini leyi hundzeke, malandza lama tshembekaka ya Xikwembu a ma titwa hi ndlela yoleyo nkarhi wun’wana. (Eksoda 3:11, 12; 1 Tihosi 19:1-4) Loko a averiwe hi Xikwembu leswaku a va “muprofeta wa matiko,” Yeremiya u huwelerile: “V̌ona, a nḍi tiv̌i ku v̌ulav̌ula, hikuv̌a nḍa ha ri šihlangi.” (Yeremiya 1:5, 6) Kambe, hambileswi a a titekela ehansi, Yeremiya u ve muprofeta la nga ni xivindzi loyi a yiseke marungula hi ku kongoma eka vanhu va tihanyi. Xana leswi swi kotekise ku yini? U dyondze ku titshega hi Yehovha. Endzhakunyana Yeremiya u tsarile a ku: “Ku katekile munhu l’a tiṭhembelaka Yehova, loyi ku ṭhemba ka yena ku nga ka Yehova!”—Yeremiya 17:7; 20:11.

Namuntlha, Yehovha hilaha ku fanaka u tiyisa lava n’wi tshembaka. Edward,a tatana la nga na vana va mune loyi a endla nhluvuko wa moya hi ku nonoka, u kume leswi swi ri ntiyiso. Wa hlamusela: “A ndzi ri Mbhoni ya Yehovha ku ringana malembe ya kaye, kambe a swi vonaka onge a ndzi yi helo hi tlhelo ra moya. Xiphiqo a ku ri leswaku a ndzi ri ni nsusumeto wutsongo naswona a ndzi nga ri na ntshembo. Endzhaku ko rhurhela eSpain, ndzi tikume ndzi ri evandlheni leritsongo leri a ro va na nkulu un’we ni nandza un’we wa vutirheli. Hikwalaho ka xilaveko, nkulu loyi u ndzi kombele ku endla swiavelo swo tala. A ndzi rhurhumela loko ndzi nyikela tinkulumo ta mina to sungula eminhlanganweni. Kambe, ndzi dyondze ku titshega hi Yehovha. Nkulu loyi minkarhi hinkwayo a ndzi bumabumela ni ku ndzi nyika swiringanyeto swa vutlhari leswaku ndzi endla nhluvuko.

“Hi nkarhi lowu fanaka, ndzi antswise ntirho wa mina wa nsimu ivi ndzi rhangela hi ndlela leyinene eka timhaka ta moya endyangwini wa mina. Hikwalaho ka sweswo, ntiyiso wu ve ni nkoka lowukulu endyangwini hinkwawo, naswona ndzi titwe ndzi eneriseke swinene. Sweswi ndzi nandza wa vutirheli, naswona ndzi tirha hi matimba leswaku ndzi va ni timfanelo ta mulanguteri wa Mukreste.”

“Hluvulani Vumunhu Bya Khale”

Hilaha Edward a swi xiyeke hakona, nhluvuko wa moya wu lava ku tshemba Yehovha. Ku va ni “vumunhu lebyintshwa” lebyi fanaka ni bya Kreste na swona i swa nkoka. Xana leswi swi nga endliwa hi ndlela yihi? Goza ro sungula i ku ‘hluvula’ mikhuva leyi nga xiphemu xa vumunhu bya khale. (Vakolosa 3:9, 10) Tanihi leswi ku nga hetiseki ku fanaka ni swicelwa leswi nga fanelangiki, leswi faneleke swi susiwa eka dayimani leyi yo khwaxa leswaku yi va ndzalama leyi vangamaka, malangutelo ‘lama nga ya misava’ ma fanele ma tshikiwa leswaku vumunhu bya hina lebyintshwa byi kota ku vangama.—Vagalatiya 4:3.

Langutelo rin’wana ro tano i ku ala ku amukela vutihlamuleri hi ku chava leswaku ku ta laviwa swo tala eka hina. I ntiyiso, vutihlamuleri i ntirho, kambe i ntirho lowu enerisaka. (Ringanisa Mintirho 20:35.) Pawulo u pfumerile leswaku ku tinyiketela eka Xikwembu ku lava leswaku hi ‘tirha hi matimba ni ku tikarhata.’ U te, sweswo hi swi endla hi tsakile “hikuva hi veke ntshembo wa hina eka Xikwembu lexi hanyaka,” lexi nga rivaliki ntirho lowu hi wu endlelaka Vakreste-kulorhi ni van’wana.—1 Timotiya 4:9, 10; Vaheveru 6:10.

Tidayimani tin’wana ti ni “swivati” leswi ti vumbiweke na swona kutani swi lava ku susiwa hi vukheta. Hambiswiritano, hi ku pfuniwa hi xitirho lexi vitaniwaka polariscope, mukhuhli a nga kuma xivati xa kona ivi a khuhla ribye leri hi ndlela leyi humelelaka. Kumbexana hi karhatiwa hi ntshikilelo wa le ndzeni, kumbe ku tsana ka vumunhu, hikwalaho ka ndhavuko wa hina kumbe ntokoto lowu vavisaka. Xana hi nga endla yini? Xo sungula, hi fanele hi amukela xiphiqo ivi hi tiyimisela ku xi hlula hilaha hi nga kotaka hakona. Hi fanele hi rhula swiphiqo swa hina eka Yehovha hakunene hi xikhongelo, kumbexana hi tlhela hi kombela ni mpfuno wa moya eka nkulu la nga Mukreste.—Pisalema 55:22; Yakobo 5:14, 15.

Ntshikilelo wolowo wa le ndzeni wu khumbe Nicholas. U ri: “Tatana a ri xindzendzele, kutani a vangela mina na sesi wa mina mahlomulo. Loko ndzi ta va ndzi tshike xikolo, ndzi joyine vusocha, kambe mboyamelo wa mina wa ku xandzuka wu hatle wu ndzi hoxa ekhombyeni. Valawuri va masocha va ndzi pfalele ekhotsweni hikwalaho ko xavisa swidzidzirisi, naswona eka khamba rin’wana ndzi nyengile evusocheni. Eku heteleleni, ndzi tshike ku va socha, kambe a ndza ha ri na xiphiqo. Hambileswi vutomi bya mina a byi onhekile hikwalaho ko tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha ni ku nwa ku tlula mpimo, a ndzi tsakela Bibele naswona a ndzi navela ku va ni xikongomelo evuton’wini. Eku heteleleni, ndzi hlangane ni Timbhoni ta Yehovha, ndzi hundzula mahanyelo ya mina ivi ndzi amukela ntiyiso.

“Hambiswiritano, swi teke malembe leswaku ndzi lulamisa ku tsana ka vumunhu bya mina. A ndzi nga byi rhandzi hi mbilu ya mina hinkwayo vulawuri naswona a ndzi va na nkani loko ndzi layiwa. Hambileswi a ndzi lava ku tirhisiwa hilaha ku teleke hi Yehovha, ku tsana loku ku ndzi siverile. Eku heteleleni, hi ku pfuniwa hi vakulu vambirhi lava twisisaka, ndzi amukele xiphiqo xa mina ivi ndzi sungula ku tirhisa ndzayo ya vona ya rirhandzu ya Matsalwa. Hambileswi minkarhi yin’wana ndzi hlundzukaka, sweswi ndzi lawule xiyimo xa mina xa ku xandzuka. Ndza yi tlangela swinene ndlela leyi Yehovha a ndzi pfuneke ha yona hi ku ndzi lehisela mbilu naswona ndzi tlangela ni mpfuno wa vakulu wa rirhandzu. Hikwalaho ka nhluvuko wa mina wa moya, ndza ha ku hlawuriwa ku va nandza wa vutirheli.”

Hilaha Nicholas a xiyeke hakona, ku hundzula malangutelo lama dzimeke timitsu a swi olovi. Hi nga ha langutana ni ntlhontlho lowu fanaka. Kumbexana hi tlhaveka hi ku olova. Hi nga ha va hi tshamela ku vilela, kumbe hi nga ha va hi kandziyisa ngopfu vutilawuri. Xisweswo, nhluvuko wa hina wa Vukreste wu nga ha siveriwa. Vakhuhli va dayimani va tokota leswi fanaka hi maribye lawa va ma vitanaka naats. Lawa i maribye mambirhi hakunene lama n’okisiwaka ma endla rin’we hi nkarhi wa ku vumbiwa ka dayimani. Hikwalaho ka sweswo, maribye lawa ya naats ma ni maendlelo mambirhi ya ku kula lama lwisanaka lama endlaka leswaku ku tsema hi ku ya hi xivumbeko swi nonon’hwa swinene. Emhakeni ya hina, hi kuma “mboyamelo” wa moya wa ku tiyimisela wu lwisana ni “mboyamelo” wa nyama leyi nga hetisekangiki. (Matewu 26:41; Vagalatiya 5:17) Minkarhi yin’wana, hi nga ha titwa hi voyamele eku tshikeni ku lwa nyimpi leyi hilaha ku heleleke, hi anakanya leswaku ku nga hetiseki eka vumunhu bya hina a hi ka nkoka. Hi nga ha ku, ‘Phela ndyangu wa mina ni vanghana va ha ndzi rhandza.’

Kambe, loko hi ta tirhela vamakwerhu hi tlhela hi dzunisa Tata wa hina wa le tilweni, hi fanele hi ‘endliwa lavantshwa hi matimba lama susumetaka mianakanyo ya hina’ hi ku ambala vumunhu lebyintshwa. Matshalatshala ya kona ma vuyerisa, hilaha Nicholas ni van’wana va ntsandza-vahlayi va nga tiyisaka hakona. Mukhuhli wa dayimani wa swi tiva leswaku xivati xin’we xi nga onha dayimani hinkwayo. Hilaha ku fanaka, hi ku honisa xiphemu lexi tsaneke xa vumunhu bya hina, hi nga onha xiyimo xa vumoya bya hina. Nakambe lexi vavisaka, ku tsana lokukulu ku nga hi wisa hi tlhelo ra moya.—Swivuriso 8:33.

Ku Fana Ni “Ndzilo” Endzeni Ka Hina

Mukhuhli wa dayimani u lava ku hlayisa ku vangama loku nga endzeni ka dayimani. Leswi swi endliwa hi ku hlela swiyenge leswaku swi humesa leswi vuriwaka nkwangulatilo. Endzeni ka dayimani rivoni ra mivala yo tala ri voninga endzhaku ni le mahlweni, ri humesa ku vangama loku hatimaka. Hilaha ku fanaka, moya wa Xikwembu wu nga fana ni “ndzilo” endzeni ka hina.—1 Vatesalonika 5:19; Mintirho 18:25; Varhoma 12:11.

Kambe ku vuriwa yini loko hi twa hi ri ni xilaveko xo khutaziwa hi tlhelo ra moya? Xana leswi swi nga endlisiwa ku yini? Hi fanele hi ‘languta tindlela ta hina.’ (Pisalema 119:59, 60) Leswi swi ta katsa ku vona swilo leswi hi kokelaka endzhaku eka swona hi tlhelo ra moya ivi hi kambisisa leswaku hi yihi mintirho ya swa le tilweni leyi hi faneleke hi yi hisekela swinene. Hi nga kurisa ku tlangela ka hina ka moya hi dyondzo ya munhu hi xiyexe ya nkarhi na nkarhi ni xikhongelo lexi humaka embilwini. (Pisalema 119:18, 32; 143:1, 5, 8, 10) Ku tlula kwalaho, hi ku tolovelana ni lava lwelaka ku tiyisa ripfumelo ra vona, hi ta tiyisa ku tiyimisela ka hina ku tirhela Yehovha hi ku hiseka hilaha ku engetelekeke.—Tito 2:14.

Louise, wansati la nga Mukreste la ha riki muntshwa, u pfumerile a ku: “Ndzi anakanye hi ku phayona nkarhi hinkwawo ku ringana malembe mambirhi emahlweni ka ku va ndzi tsarisa tanihi phayona hi xiviri, kumbe tanihi muhuweleri wa Mfumo wa nkarhi hinkwawo. A ku nga ri na lexi a xi ndzi sivela, kambe a ndzi nga tikarhati, naswona a ndzi lava ku hanyisa sweswo. Kutani tata wa mina a fa hi xitshuketa. Ndzi xiye ndlela leyi vutomi byi tsaneke ha yona naswona bya mina a ndzi nga byi tirhisi hi ndlela leyinene. Kutani ndzi hundzule langutelo ra mina ra moya, ndzi andzisa ntirho wa mina, ivi ndzi va phayona ra nkarhi hinkwawo. Lava pfuneke swinene emhakeni leyi a ku ri vamakwerhu va moya va xinuna ni va xisati lava minkarhi hinkwayo a va seketela malunghiselelo ya ntirho wa nsimu naswona nkarhi na nkarhi a va famba na mina evutirhelini. Ndzi dyondze leswaku hambi swi famba kahle kumbe swi nga fambi kahle, hi ni mimpimanyeto ni tipakani leti fanaka ni ta vatirhi-kulorhi.”

Ku Lotiwa Onge Hi Loko Ku Ri Hi Nsimbi

Dayimani i ndzalama ya ntumbuluko leyi tsindziyeleke swinene eka hinkwato emisaveni. Hikwalaho, swi lava dayimani yin’wana leswaku u tsema yin’wana. Leswi swi nga ha tsundzuxa swichudeni swa Bibele hi xivuriso lexi nge: “Nsimbi yi lota nsimbi. Hi ndlela leyi fanaka munhu u lota xikandza xa un’wana.” (Swivuriso 27:17, NW) Xana xikandza xa munhu xi ‘lotiwa’ hi ndlela yihi? Munhu un’wana a nga humelela eku loteni ka vutlhari ni xiyimo xa vumoya xa un’wana, tanihi laha feyila yi nga tirhisiwaka ku lota tlhari leri endliweke hi nsimbi leyi fanaka. Hi xikombiso, loko ho tshikileriwa hi nchumu lowu hetaka matimba, xikhutazo xa munhu un’wana xi nga va lexi tiyisaka swinene. Xisweswo, xikandza xa hina xi nga antswa swinene, naswona hi nga kuma matimba yo tlhela hi endla ntirho hi ku hiseka. (Swivuriso 13:12) Vakulu va vandlha va nga pfuna ngopfu hi ku hi lota hi ku hi nyika xikhutazo xa Matsalwa ni ndzayo yo antswisa. Va landzelela nsinya wa nawu lowu vuriweke hi Solomoni a ku: “Dyonḍisa l’a nga ni ku anakanya, o ta engeta a tlhariha, u dyonḍisa l’a lulameke, o ta engetela ku tiv̌a ka yena.”—Swivuriso 9:9.

Kavula, ku letela hi tlhelo ra moya swi teka nkarhi. Muapostola Pawulo u avele Timotiya ntokoto ni madyondziselo yakwe, ku tlula khume ra malembe. (1 Vakorinto 4:17; 1 Timotiya 4:6, 16) Ndzetelo wo leha lowu Muxe a wu nyikeke Yoxuwa enkarhini wo tlula 40 wa malembe wu vuyerise tiko ra Israyele ku ringana nkarhi wo leha. (Yoxuwa 1:1, 2; 24:29, 31) Elixa u fambe na muprofeta Eliya kumbexana ku ringana 6 wa malembe, a kuma xisekelo lexinene xa vutirheli bya yena lebyi a byi ta heta kwalomu ka malembe ya 60. (1 Tihosi 19:21; 2 Tihosi 3:11) Hi ku nyikela ndzetelo lowu yaka emahlweni va ri karhi va lehisa mbilu, vakulu va landzela xikombiso xa Pawulo, Muxe na Eliya.

Ku bumabumela i xiphemu xa nkoka xa ndzetelo. Marito lama humaka embilwini yo tlangela swiavelo leswi fambisiwaka hi ndlela leyinene kumbe ya swiendlo leswi dzunekaka ma nga susumetela van’wana ku lava ku tirhela Xikwembu hilaha ku engetelekeke. Ku bumabumela ku aka ntshembo, lowu hilaha ku fanaka, wu nyikaka matimba yo hlula ku tsana ka munhu. (Ringanisa 1 Vakorinto 11:2.) Xikhutazo xo endla nhluvuko entiyisweni na xona xi vangiwa hi ku khomeka swinene hi ntirho wo chumayela Mfumo ni mintirho yin’wana ya vandlha. (Mintirho 18:5) Loko vakulu va avela vamakwerhu vutihlamuleri lebyi fambisanaka ni nhluvuko wa vona wa moya, leswi swi nyika vavanuna lava ntokoto wa nkoka naswona swi tala ku tiyisa ku navela ka vona ku ya emahlweni va endla nhluvuko hi tlhelo ra moya.—Vafilipiya 1:8, 9.

Xivangelo Lexinene Xo Endla Nhluvuko Wa Moya

Tidayimani ti tekiwe ti ri ta risima. Swi tano na hi lava va tihlanganisaka ni ndyangu wa misava hinkwayo wa vagandzeri va Yehovha sweswi. Entiyisweni, Xikwembu hi xoxe xi va vitana swilo “le’ŝi ranḍekaka,” kumbe ‘swa risima,’ swa matiko hinkwawo. (Hagayi 2:7, nhlamuselo ya le hansi ya NW) N’wexemu, vanhu va 375 923 va ve Timbhoni leti khuvuriweke ta Yehovha. Leswaku ku hlangavetaniwa ni ku andza loku, ku ni xilaveko xo ‘anamisa ntsonga swinene.’ Hi ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya—na hi ku lwela ku fanelekela malunghelo ya ntirho ya Vukreste—swa koteka ku hlanganyela eku khathaleleni ka ku andza loku.—Esaya 54:2; 60:22.

Ku hambana ni tidayimani to tala ta risima leti vekiwaka eswisefeni swa banki naswona ti nga voniwiki hi ku olova, nkoka wa hina wa moya wu nga vangama swinene. Naswona loko hi tshama hi ri karhi hi khuhla ni ku kombisa timfanelo ta hina ta Vukreste, hi dzunisa Yehovha Xikwembu. Yesu u khutaze valandzeri va yena a ku: “Ku voninga ka n’wina a ku vonakale emahlweni ka vanhu, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyinene kutani va vangamisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Matewu 5:16) Hakunene, sweswo swi hi nyika xivangelo lexi twalaka xo endla nhluvuko wa moya.

[Nhlamuselo ya le hansi]