Siku Ro Hetelela Ra Yesu A Ri Munhu Wa Nyama

I ndzhenga wa Ravuntlhanu, Nisan 14, 33 C.E. Ntlawa wa vavanuna ni vavasati va le kusuhi ni ku lahla murhandziwa wa vona. Un’wana wa vavanuna lava, ku nga Nikodema, u te ni mirhi yo nun’hwela leswaku a ta lunghiselela ku lahliwa ka ntsumbu. Wanuna la vuriwaka Yosefa u nyikele hi ntsembyana lowu baseke leswaku ku ta phutseriwa ntsumbu lowu vavisiweke ni ku biwa.

I VAMANI vanhu lava, naswona va lahla mani? Xana leswi hinkwaswo swa ku khumba? Ku hlamula swivutiso leswi, a hi tlhelele eku sunguleni ka siku rero ra nkoka.

Ravumune Nimadyambu, Nisan 14

N’weti lowu vangamaka, lowu teleke wu karhi wa tlakuka hakatsongo-tsongo ehenhla ka Yerusalema. Ku sungula ku va ni ku rhula emutini, endzhaku ka migingiriko ya siku. Madyambu lawa moya wu tele hi nun’hwelo wa ku oxiwa ka swinyimpfana. Ina, magidi ya vanhu va lunghiselela xiendlakalo xo hlawuleka—nkhuvo wa lembe ni lembe wa ku tlangela Paseka.

Ekamareni lerikulu ra vaendzi, hi kuma Yesu Kreste ni vaapostola vakwe va 12 va tshame etafuleni leri lunghiseleriweke. Yingisa! Yesu wa vulavula. U ri: “A ndzi swi navela ngopfu ku dya paseka leyi swin’we na n’wina ndzi nga si xaniseka.” (Luka 22:15) Yesu wa swi tiva leswaku valala vakwe va vukhongeri va endle kungu ra ku n’wi dlaya. Kambe sweswo swi nga si endleka, ku ta endleka nchumu wun’wana wa nkoka swinene madyambu lawa.

Endzhaku ka loko Paseka yi tlangeriwile, Yesu u ri: “Un’wana wa n’wina u ta ndzi xenga.” (Matewu 26:21) Leswi swi karhata vaapostola. Xana ku nga va ku ri mani? Endzhaku ka mbulavurisano, Yesu u ri eka Yudasi Iskariyota: “Leswi u swi endlaka swi endle hi ku hatlisa.” (Yohane 13:27) Hambileswi van’wana va nga swi xiyiki, Yudasi i muxengi. Wa famba leswaku a ta hetisisa kungu rakwe leri khomisaka tingana ra ku pfukela Yesu.

Nkhuvo Wo Hlawuleka

Sweswi Yesu u simeka nkhuvo lowuntshwa hi ku helela—lowu nga ta va xitsundzuxo xa ku tsundzuka rifu rakwe. Yesu u teka xinkwa, a endla xikhongelo xo xi nkhensa ivi a xi ava. “Tekani, mi dya,” wa va lerisa. “Leswi swi vula miri wa mina lowu nga ta nyikeriwa hikwalaho ka n’wina.” Loko hinkwavo va dye xinkwa lexi, u teka xinwelo xa vhinyo yo tshwuka ivi a yi khongelela. “Nwanani eka xona, hinkwenu ka n’wina,” Yesu wa va byela, ivi a hlamusela a ku: “Xinwelo lexi xi vula ntwanano lowuntshwa hikwalaho ka ngati ya mina, leyi nga ta halateriwa n’wina.” U lerisa vaapostola vo tshembeka va 11 lava seleke a ku: “Tshamani mi ri karhi mi endla leswi leswaku mi ndzi tsundzuka.”—Matewu 26:26-28; Luka 22:19, 20; 1 Vakorinto 11:24, 25.

Madyambu wolawo, hi musa Yesu u byela vaapostola vakwe vo tshembeka leswi va nga ta langutana na swona, kutani a va tiyisekisa hi rirhandzu lerikulu leri a nga na rona eka vona. U ri: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye. Mi vanakulorhi va mina loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.” (Yohane 15:13-15) Ina, vaapostola lava va 11 va tikombile leswaku i vanakulobye va xiviri hi ku tiyisela na Yesu loko a ringiwa.

Nimadyambu swinene—kumbexana loko se ku hundze exikarhi ka vusiku—Yesu u endla xikhongelo xa nkoka, ivi endzhaku ka sweswo va yimbelela tinsimu leti dzunisaka Yehovha. Kutani eku vonakaleni ka n’weti lowu teleke, va huma emutini, va tsemakanya Nkova wa Kedroni.—Yohane 17:1–18:1.

Entangeni Wa Getsemani

Endzhakunyana, Yesu ni vaapostola vakwe va fika entangeni wa Getsemani. Loko a siye vaapostola va nhungu evunghenweni bya ntanga lowu, Yesu u teka Petro, Yakobo na Yohane va ya emahlweni exikarhi ka mirhi ya mitlhwari. U byela lava vanharhu a ku: “Moya-xiviri wa mina wu ni gome lerikulu, ku yisa eku feni. Tshamani laha mi hambeta mi rindza.”—Marka 14:33, 34.

Vaapostola lava vanharhu va rindza loko Yesu a ya exikarhi ka ntanga a ya khongela. Hi xirilo lexikulu ni mihloti, u ri: “Tatana, loko u swi rhandza, susa xinwelo lexi eka mina.” Yesu u ni vutihlamuleri lebyikulu lebyi a faneleke a langutana na byona. Swi n’wi vangela nhlomulo lowukulu ku ehleketa leswi valala va Yehovha va nga ta swi vula loko N’wana Wakwe la tswariweke a ri swakwe a beleriwa onge o va xigevenga! Lexi twisaka ku vava ku tlurisa eka Yesu i ku ehleketa ndzhukano lowu nga ta tisiwa eka Tata wakwe la rhandzekaka wa le tilweni loko o tsandzeka ku tiyiselela ndzingo lowu, lowu vavisaka. Yesu u khongela hi mbilu hinkwayo naswona u va enhlomulweni lowukulu lerova nyuku wakwe wu hundzuka wu fana ni mathonsi ya ngati loko ma wela emisaveni.—Luka 22:42, 44.

Yesu wa ha ku heta xikhongelo xa vunharhu. Hiloko ku humelela vavanuna lava khomeke swisana ni timboni. Loyi a va rhangeleke i mani loko ku nga ri Yudasi Iskariyota, loyi a taka a kongome Yesu. “Xewani, Rabi,” a vula sweswo hi ku tswontswa Yesu swinene hi rirhandzu. Yesu u angula hi ku: “Yudasi, xana u xenga N’wana wa munhu hi ku n’wi ntswontswa?”—Matewu 26:49; Luka 22:47, 48; Yohane 18:3.

Hi xitshuketa, vaapostola va swi vona leswi endlekaka. Ku nga ri khale Hosi ya vona ni munghana wa vona la rhandzekaka u ta khomiwa! Hiloko Petro a teka savula a tsema ndleve ya nandza wa muprista lonkulu. Hi ku hatlisa Yesu wa huwelela: “Yimani, a swi helele kwala.” Loko a tshinerile, u horisa nandza loyi kutani a lerisa Petro a ku: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.” (Luka 22:50, 51; Matewu 26:52) Tindhuna ni masocha va khoma Yesu va n’wi boha. Hi ku chava ni ku pfilunganyeka, vaapostola va siya Yesu va balekela emunyameni.—Matewu 26:56; Yohane 18:12.

Ravuntlhanu Nimixo, Nisan 14

Se i matakuxa ya Ravuntlhanu. Yesu u rhanga hi ku yisiwa ekaya ra khale ka Muprista Lonkulu Anasi, loyi a ha riki ni nkucetelo lowukulu ni matimba. Anasi u n’wi tlhava hi swivutiso kutani a lerisa leswaku a yisiwa ekaya ra Muprista Lonkulu Kayafasi laha ku hlengeletaneke Sanedri.

Sweswi varhangeri va vukhongeri va ringeta ku kuma timbhoni leswaku va ta veka Yesu nandzu. Kambe, hambi ku ri timbhoni ta mavunwa a ti swi koti ku pfumelelana eka vumbhoni bya tona. Nkarhi wolowo hinkwawo, Yesu u miyerile. Loko a ta ni mano man’wana, Kayafasi u ri: “Hi Xikwembu lexi hanyaka ndza ku hlambanyisa leswaku u hi byela loko u ri Kreste N’wana wa Xikwembu!” Lowu i ntiyiso lowu nga kanetiwiki, hikwalaho Yesu hi xivindzi u ri: “Ndzi yena; kutani n’wina mi ta vona N’wana wa munhu a tshame evokweni ra xinene ra matimba naswona a ta hi mapapa ya tilo.”—Matewu 26:63; Marka 14:60-62.

Kayafasi wa huwelela a ku: “U sandzile! Xana ha ha ti lavela yini timbhoni?” Hiloko van’wana va makala Yesu exikandzeni naswona va n’wi tshwutelela. Van’wana va n’wi ba hi swibakele naswona va n’wi rhuketela. (Matewu 26:65-68; Marka 14:63-65) Loko ra ha ku xa hi Ravuntlhanu, Sanedri yi tlhela yi hlengeletana, kumbexana ku endla onge nandzu lowu tengiweke nivusiku swi nga ri enawini a wu fanele wu tengiwa nakambe. Yesu u tlhela a kombisa hi xivindzi leswaku hi yena Kreste, N’wana wa Xikwembu.—Luka 22:66-71.

Endzhaku ka sweswo, vaprista lavakulu ni vakulukumba va hudula Yesu leswaku a ya tengisiwa hi Pontiyo Pilato, ndhuna-nkulu ya Murhoma ya le Yudiya. Va hehla Yesu hi ku onha tiko, va ku u arisa ku hakela swibalo eka Khezari ni ku “vula leswaku yena i Kreste hosi.” (Luka 23:2; ringanisa Marka 12:17.) Endzhaku ka ku tengisa Yesu, Pilato u ri: “A ndzi kumi nandzu eka munhu loyi.” (Luka 23:4) Loko Pilato a twa leswaku Yesu i Mugaleliya, u lerisa leswaku va n’wi rhumela eka Heroda Antipasi, mufumi wa Galeliya, loyi a teke eYerusalema ku ta tlangela Paseka. Heroda a nga tiyimiselanga ku vona ku tsemiwa ka mhaka hi vululami. U lava ku vona ntsena Yesu a endla singita. Tanihi leswi Yesu a nga ku enerisiki ku navela ka yena naswona a tshamaka a miyerile, Heroda ni masocha yakwe va n’wi endla xihlekiso ivi va n’wi tlherisela eka Pilato.

Pilato wa vutisa nakambe, a ku: “Xana munhu loyi u endle xilo xihi xo biha? A ndzi kumanga nchumu eka yena lexi lulameriwaka hi rifu; hikokwalaho ndzi ta n’wi ba ivi ndzi n’wi ntshunxa.” (Luka 23:22) Hiloko a lerisa leswaku Yesu a biwa hi nkharisa wa mibya yo hlayanyana leyi handzulaka nhlana wa Yesu hi ndlela leyi vavisaka. Kutani masocha ma tshikilela harhi ya mitwa enhlokweni ya yena. Va n’wi vungunya ni ku n’wi ba hi rihlanga ro tiya, va tshikilela harhi leyi ya mitwa yi nghena swinene enhlongeni yakwe. Eka maxangu ni ku xanisiwa hinkwako loku nga hlamuselekiki, Yesu u kombisa ku va ni xindzhuti xo hlamarisa ni matimba.

Pilato—kumbexana hi ku tshemba leswaku ndlela leyi Yesu a biweke ha yona yi ta endla leswaku a tweriwa vusiwana—u tlhela a n’wi tisa emahlweni ka ntshungu. Pilato u ri: “Vonani, ndzi n’wi humesela eka n’wina leswaku mi swi tiva leswaku a ndzi kumi xihoxo eka yena.” Kambe vaprista lavakulu va huwelela va ku: “N’wi belele! N’wi belele!” (Yohane 19:4-6) Loko ntshungu wu ya emahlweni wu sindzisa, Pilato u hela matimba kutani a nyiketa Yesu leswaku a beleriwa.

Rifu Leri Vavaka

Sweswi se ri xile, kumbexana se swi lava ku va nhlikanhi. Yesu u yisiwa ehandle ka Yerusalema endhawini leyi vitaniwaka Golgota. Swipikiri leswikulu swi beleriwa emavokweni ni le milengeni ya Yesu swi ya nghena emhandzini ya nxaniso. Ku hava ndlela yo hlamusela ku vava loku tanihi leswi ku tika ka miri wakwe ku handzulaka timbanga ta swipikiri loko mhandzi ya nxaniso yi yimisiwa. Ntshungu wu hlengeletane ku vona loko Yesu ni swigevenga swimbirhi va beleriwa. Vo tala va tseketsela Yesu. Vaprista lavakulu ni vanhu van’wana va n’wi hlekula va ku: “Van’wana u va ponisile; yena hi byakwe wa tsandzeka ku tiponisa!” Hambi ku ri masocha ni swigevenga swimbirhi leswi beleriweke na yena va hlekula Yesu.—Matewu 27:41-44.

Hi xitshuketa ninhlikanhi, endzhaku ka loko Yesu a ri emhandzini nkarhinyana, munyama lowu chavisaka lowu humaka eka Xikwembu, wu funengeta tiko ku ringana tiawara tinharhu.a Kumbexana i xiendlakalo lexi, lexi susumetaka mudyohi loyi un’wana leswaku a tshinya loyi un’wanyana. Kutani, loko a hundzulukela eka Yesu, u ri: “U ndzi tsundzuka loko u nghena emfun’weni wa wena.” Mawaku ripfumelo leri hlamarisaka swonghasi loko a langutane ni rifu leri tshineleke! Yesu u angula a ku: “Ndzi tiyisile namuntlha ndzi ri eka wena, U ta va na mina eParadeyisini.”—Luka 23:39-43.

Kwalomu ka awara ya nharhu nindzhenga, Yesu wa titwa leswaku makumu yakwe ya le kusuhi. U ri: “Ndzi twa torha.” Kutani a huwelela hi rito leri tlakukeke a ku: “Xikwembu xanga, Xikwembu xanga, u ndzi tshikele yini?” Yesu wa swi vona leswaku Tata wakwe a nga n’wi sirhelelanga ku endlela leswaku vutshembeki byakwe byi ringiwa hilaha ku heleleke, hikwalaho u tshaha marito ya Davhida. Munhu un’wana u veka xiponci lexi teleke vhinyo yo dzunga enon’wini wa Yesu. Loko a tswonge vhinyo leyi, Yesu u hefemulela ehenhla a ku: “Swi hetisekile.” Kutani a huwelela a ku, “Tatana, moya wa mina ndzi wu nyikela emavokweni ya wena,” a korhamisa nhloko kutani a timeka.—Yohane 19:28-30; Matewu 27:46; Luka 23:46; Pisalema 22:1.

Tanihi leswi ku lavaka ku va madyambu, ku endliwa malunghiselelo ya xihatla ya ku lahla Yesu ku nga si sungula Savata (Nisan 15) loko dyambu ri pela. Yosefa wa Arimatiya, xirho lexi tivekaka xa Sanedri loyi a a ri mudyondzisiwa wa Yesu wa le xihundleni, u pfumeleriwa ku n’wi lahla. Nikodema, loyi na yena a nga xirho xa Sanedri lexi nga tiphofula ripfumelo ra xona eka Yesu exihundleni, u pfuneta hi switolwa swa mira ni timhangani swa ntiko wa tikhilogiramu ta 33. Hi vukheta, va lata miri wa Yesu eka sirha-bakwa ra xitsundzuxo leri nga ekusuhi.

Wa Hanya Nakambe

Ka ha mphumerile hi Sonto nimixo loko Mariya wa Magadala ni vavasati van’wana va tshinelela sirha ra Yesu. Kambe waswivo! Ribye leri khubumeteke sirha-bakwa leri ri susumeteriwe etlhelo. Ina, sirha-bakwa a ri na nchumu! Mariya wa Magadala u hatlisela ku ya vikela Petro na Yohane. (Yohane 20:1, 2) Hi ku hatlisa loko a ha ku famba ntsumi yi humelela eka vavasati lavan’wana. Yi ri: “Mi nga chavi.” Yi tlhela yi va khutaza yi ku: “Fambani hi ku hatlisa mi ya byela vadyondzisiwa vakwe leswaku u pfuxiwile eka lava feke.”—Matewu 28:2-7.

Loko va ri karhi va hatlisela ku ya kona, va hlangana na mani loko ku nga ri Yesu hi yexe! U ri eka vona: “Fambani, mi ya vikela vamakwerhu.” (Matewu 28:8-10) Endzhakunyana, Mariya wa Magadala u le ku rileni eka sirha-bakwa loko Yesu a humelela eka yena. U tsandzeka ku tikhoma hikwalaho ka ntsako kutani a tsutsumela ku ya byela vadyondzisiwa lavan’wana mahungu lawa yo hlamarisa. (Yohane 20:11-18) Entiyisweni, ka ntlhanu hi Sonto leyi yi nga rivalekiki, Yesu la pfuxiweke u humelela eka vadyondzisiwa vo hambana-hambana, a tiyisekisa hakunene leswaku wa hanya nakambe!

Ndlela Leyi Swi Ku Khumbaka Ha Yona

Xana swiendlakalo swa malembe ya 1 966 lama hundzeke swi nga ku khumba njhani sweswi u ri kusuhi ni ku nghena eka lembe-xidzana ra vu-21? Mbhoni leyi voneke swiendlakalo leswi yi ri: “Rirhandzu ra Xikwembu ri kombisiwile eka hina, hileswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni leswaku hi ta kuma vutomi ha yena. Rirhandzu ri tise xileswi, ku nga ri leswaku hina hi rhandze Xikwembu, kambe xona xi hi rhandzile kutani xi rhuma N’wana wa xona a va gandzelo ra ku vuyelelana ra swidyoho swa hina.”—1 Yohane 4:9, 10.

Xana rifu ra Kreste i “gandzelo ra ku vuyelelana” hi ndlela yihi? I ra ku vuyelelana hikuva ri endla leswaku swi koteka ku va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. Munhu wo sungula, Adamu, u xandzukele Xikwembu kutani a hundzisela vana vakwe ndzhaka ya xidyoho ni rifu. Yesu hi tlhelo lerin’wana, u nyikele vutomi byakwe leswaku byi va nkutsulo wa ku hakelela xidyoho xa vanhu ni rifu, xisweswo a veka xisekelo xa leswaku Xikwembu xi va ni tintswalo ni musa. (1 Timotiya 2:5, 6) Hi ku va ni ripfumelo egandzelweni ra Yesu ra ku rivaleriwa xidyoho, u nga ntshunxiwa eka xisolo lexi u xi kumeke eka mudyohi Adamu. (Varhoma 5:12; 6:23) Nakambe, leswi swi pfula ndlela leyinene ya ku va ni vuxaka bya xiviri ni Tata wa wena wa rirhandzu la nga ematilweni, Yehovha Xikwembu. Hi ku komisa, gandzelo leri tlakukeke ra Yesu ri nga vula vutomi lebyi nga heriki eka wena.—Yohane 3:16; 17:3.

Leswi ni swin’wana leswi yelanaka na swona swi ta hlamuseriwa hi Ravumune nimadyambu, April 1, etindhawini ta makume ya magidi emisaveni hinkwayo, loko vanhu va timiliyoni va hlangana va ta tsundzuka rifu ra Yesu Kreste. Wa rhambiwa leswaku u va kona. Timbhoni ta Yehovha ta ndhawu ya ka n’wina ti ta tsakela ku ku byela leswaku u nga hlanganyela kwihi naswona nkarhi muni. Handle ko kanakana, ku va kona ka wena ku ta endla leswaku u tlangela swinene swilo leswi Xikwembu xa hina xa rirhandzu ni N’wana wa xona la rhandzekaka va swi endleke hi siku ro hetelela ra Yesu a ri munhu wa nyama.

[Nhlamuselo ya le hansi]