Eka Mina, Yehovha I Xikwembu Xa Tintswalo Ta Rirhandzu
HI KU VULA KA JOHN ANDRONIKOS
A ku ri lembe ra 1956. Loko ku hundze masiku ya kaye ntsena ndzi teke nsati, ndzi tikume ndzi yime emahlweni ka huvo yo endla xikombelo eKomotiní, en’walungwini wa Grikiya. A ndzi navela leswaku ku herisiwa xigwevo xa mina xa tin’hweti ta 12 lexi a ndzi xi kume hikwalaho ko chumayela hi Mfumo wa Xikwembu. Xiboho xa huvo yo endla xikombelo—xa ku pfaleriwa tin’hweti ta tsevu ekhotsweni—xi herise ntshembo wolowo naswona xi tikombe xi ri masungulo ya miringo yo tala leyi landzelelanaka. Hambiswiritano, eka miringo leyi hinkwayo Yehovha u tikombe a ri Xikwembu xa tintswalo ta rirhandzu eka mina.
LOKO ndzi velekiwa hi October 1, 1931, ndyangu wa ka hina a wu tshama edoroba-nkulu ra Kaválla, eNeyapoli ya le Makedoniya leyi endzeriweke hi muapostola Pawulo eka riendzo rakwe ra vurhumiwa ra vumbirhi. Manana u ve un’wana wa Timbhoni ta Yehovha loko ndzi ri ni malembe ya ntlhanu ntsena, naswona hambileswi a nga dyondzanga, u tikarhatile swinene a ndzi dyondzisa ku rhandza Xikwembu ni ku xi chava. Tatana a ri munhu la namarheleke tidyondzo ta yena swinene naswona a a yi namarhele swinene mikhuva ya Greek Orthodox. A nga lavi ku twa nchumu hi ntiyiso wa Bibele naswona u kanete manana, hakanyingi a a pfuxa dzolonga.
Xisweswo, ndzi kulele endyangwini lowu avaneke, laha Tatana a ba ni ku karhata Manana naswona u hetelele a fambe a hi siya. Ku sukela loko ndza ha ri n’wana, Manana a a famba na mina na ndzisana ya mina ya nhwanyana eminhlanganweni ya Vukreste. Hambiswiritano, loko ndzi ri ni malembe ya 15, ku navela ka vuntshwa ni moya wa ku tifuma swi ndzi endle ndzi fularhela Timbhoni ta Yehovha. Nilokoswiritano, mana wa mina la tshembekaka u ringete hi matimba, naswona a ku va ni minkarhi leyi a rilaka mihloti loko a ringeta ku ndzi pfuna.
Hikwalaho ka vusweti ni vutomi byo homboloka lebyi a ndzi byi hanya, ndzi vabye swinene ivi ndzi boheka ku heta nkarhi wo tlula tin’hweti tinharhu ndzi etlele. A ku ri hi nkarhi wolowo laha makwerhu la titsongahataka swinene, loyi a pfuneke mana wa mina ku dyondza ntiyiso, a voneke rirhandzu leri ndzi nga na rona eka Xikwembu hi mbilu hinkwayo. U swi vonile leswaku ndzi nga pfuneka leswaku ndzi hlakarhela hi tlhelo ra moya. Van’wana a va ku: “U tlanga hi nkarhi wa wena loko u ringeta ku pfuna John; a nge he pfuki a hlakarherile.” Kambe ku lehisa mbilu ka makwerhu loyi ni ku tiyisela ka yena eku ndzi pfuneni swi humese mihandzu. Hi August 15, 1952, loko ndzi ri ni malembe ya 21 hi vukhale, ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi nkhuvulo wa mati.
Ndzi Pfaleriwa eKhotsweni Ndza Ha Ku Teka Nsati
Endzhaku ka malembe manharhu ndzi tolovelane na Martha, makwerhu wa xisati loyi a a khathala hi swilo swa moya a tlhela a va ni timfanelo leti hlamarisaka, ivi hi ku hatlisa hi vutana. Siku rin’wana a ndzi hlamarile hakunene loko Martha a te: “Namuntlha ndzi kunguhate ku ya chumayela hi yindlu na yindlu. Xana a wu swi lavi ku famba na mina?” A ndzi nga si tshama ndzi hlanganyela evutirhelini lebyi, hikuva hakanyingi a ndzi chumayela hi xitshuketa. Hi nkarhi wolowo ntirho wo chumayela eGrikiya a wu yirisiwile, naswona ntirho wa hina wo chumayela a hi fanele hi wu endla hi ku tumbela. Hikwalaho ka sweswo, a hi khomiwa ko tala, hi yisiwa ehubyeni ni ku gweviwa ku tshama ekhotsweni. Hambiswiritano, a ndzi alanga ku famba ni nhwanyana loyi a ndzi tshembisane na yena!
Martha u ve nsati wa mina hi 1956. A ku ri hi nkarhi wolowo, masiku ya kaye endzhaku ka mucato wa hina, laha ndzi gweviweke tin’hweti ta tsevu ehubyeni yo endla swikombelo ya le Komotiní. Leswi swi ndzi tsundzuxe xivutiso lexi ndzi tshameke ndzi xi vutisa makwerhu un’wana wa xisati la nga Mukreste, loyi a ri munghana wa mana wa mina, ndzi ku: “Xana ndzi nga swi kombisa njhani leswaku ndzi Mbhoni ya ntiyiso ya Yehovha? A ndzi si tshama ndzi va na nkarhi wa ku kombisa ripfumelo ra mina.” Loko makwerhu loyi wa xisati a ta ndzi vona ekhotsweni, u ndzi tsundzuxe xivutiso xexo ivi a ku: “Sweswi u nga n’wi komba Yehovha ndlela leyi u n’wi rhandzaka ha yona. Lexi i xiavelo xa wena.”
Loko ndzi twe leswaku gqweta ra mina ri ringete ku hlengeleta mali yo ndzi humesa ekhotsweni, ndzi ri byele leswaku ndzi ta tsakela ku heta xigwevo xa mina. Wa nga vona ndlela leyi a ndzi tsake ha yona eku heleni ka ku khotsiwa ka mina ka tin’hweti ta tsevu, loko ndzi vona vabohiwa vambirhi va amukela ntiyiso! Emalembeni lama landzeleke, ndzi katseke emilandzwini yo tala ya le hubyeni hikwalaho ka mahungu lamanene.
Minhlawulo Leyi Hi Nga Tisolangiki Ha Yona
Hi 1959, malembe yo hlayanyana endzhaku ka ku ntshunxiwa ka mina, a ndzi ri nandza wa vandlha, kumbe mulanguteri la ungamelaka, naswona ndzi rhambiwe leswaku ndzi ya eXikolweni xa Vutirheli bya Mfumo, ku nga khoso yo letela vakulu va vandlha. Kambe, hi nkarhi lowu fanaka, ndzi nyikiwe ntirho wa nkarhi hinkwawo exibedlhele xa tiko, ku nga ntirho lowu a wu ta endla leswaku mina ni ndyangu wa mina hi yima kahle hi tlhelo ra timali. Xana a ndzi ta hlawula yini? Ana se a ndzi tirha swa xinkarhana exibedlhele xolexo ku ringana tin’hweti tinharhu, naswona mukongomisi wa xona a a wu tsakela swinene ntirho wa mina, kambe loko xirhambo xo ya exikolweni xi fika, a nga ndzi pfumelelanga ni ku teka livhi leyi va nga ta ka va nga ndzi hakeli. Endzhaku ka ku anakanyisisa hi vuenti hi mhaka leyi, ndzi bohe ku rhangisa timhaka ta Mfumo ni ku ala ntirho lowuya.—Matewu 6:33.
Hi nkarhinyana wolowo, mulanguteri wa muganga ni wa xifundzha va endzele vandlha ra ka hina. Hi boheke ku khomela minhlangano ya hina emakaya hikwalaho ka nkaneto lowukulu wa vafundhisi va Greek Orthodox ni valawuri. Endzhaku ka nhlangano wun’wana, mulanguteri wa muganga u te eka mina ivi a ndzi vutisa loko ndzi tshame ndzi anakanya hi ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo. Xiringanyeto xa yena xi khumbe mbilu ya mina hikuva koloko a ku ri ku navela ka mina ku sukela loko ndzi khuvuriwile. Ndzi hlamule ndzi ku: “Ndza swi rhandza swinene.” Hambiswiritano, ana se a ndzi ri ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke byo kurisa n’wana wa mina wa nhwanyana. Makwerhu loyi u ndzi byele leswi: “Tshemba Yehovha, u ta ku pfuna leswaku u hetisisa makungu ya wena.” Xisweswo, handle ko honisa vutihlamuleri bya hina bya ndyangu, mina na nsati wa mina hi swi kotile ku lulamisa swiyimo swa hina, ivi hi December 1960, ndzi sungula ku endla vutirheli evuxeni bya Makedoniya ndzi ri phayona ro hlawuleka—rin’wana ra maphayona ya ntlhanu ntsena yo hlawuleka etikweni leri.
Endzhaku ka loko ndzi ve phayona ro hlawuleka ku ringana lembe, hofisi ya rhavi ya le Atena yi ndzi rhambe leswaku ndzi va mulanguteri la famba-fambaka. Loko ndzi vuya eku leteriweni ka ntirho lowu ku ringana n’hweti, naswona ndza ha rungulela Martha mintokoto ya mina, mukongomisi wa le mugodini lowukulu wa manganese u ndzi endzerile ivi a ndzi kombela ku va mininjhere wa le ndhawini leyi xicelwa lexi xi tengiseriwaka eka yona, a ndzi tshembisa kontraka ya malembe ya ntlhanu, yindlu leyinene ni movha. U ndzi nyike masiku mambirhi leswaku ndzi n’wi hlamula. Nakambe, handle ko kanakana, ndzi khongerile eka Yehovha ndzi ku: “Hi mina loyi, nḍi rume.” (Esaya 6:8) Nsati wa mina u pfumelelane na swona sweswo hi mbilu hinkwayo. Hi ku tshemba Xikwembu, hi sungule ntirho wo famba-famba, naswona Yehovha hi tintswalo ta yena ta rirhandzu a nga hi khomisanga tingana.
Ku Tirha eHansi Ka Swiyimo Swo Nonon’hwa
Hambileswi a ku ri na swiphiqo swa timali, hi ye emahlweni naswona Yehovha u hi nyike leswi a hi swi pfumala. Eku sunguleni, a ndzi endzela mavandlha hi xithuthuthu lexitsongo, ndzi famba mimpfhuka yo fikela eka 500 wa tikhilomitara. Minkarhi yo tala a ndzi va ni swiphiqo, naswona a ku va ni timhangu ti nga ri tingani. Loko ndzi tlhelela ekaya ndzi huma evandlheni rin’wana hi vuxika byin’wana, a ndzi tsemakanya xinambyana lexi khapaka hi mati loko xithuthuthu xa mina xi timeka, ivi ndzi tsakama ku ta fika ematsolweni. Ivi xithuthuthu xi ponca vhilwa. Muhundzi wa ndlela loyi a ri ni pompo u ndzi pfunile, xisweswo ndzi swi kotile ku fika eximutanini xa le kusuhi laha ndzi lunghiseke vhilwa kona. Ndzi hetelele ndzi fike ekaya hi awara ya nharhu nimixo, ndzi omile hi xirhami naswona ndzi nga tikoti hi ku karhala.
Hi nkarhi wun’wana, a ndzi suka eka vandlha rin’wana ndzi ya eka rin’wana, kutani xithuthuthu xi rheta xi ndzi ba tsolo. Hikwalaho ka sweswo, buruku ra mina ri handzukile ivi ri tsakama hi ngati. A ndzi nga ha ri na buruku rin’wana, hikwalaho madyambu wolawo ndzi nyikele nkulumo ndzi ambale buruku ra makwerhu un’wana, leri a ri ri rikulu eka mina. Hambiswiritano, ku hava xiphiqo lexi nga herisa ku navela ka mina ku tirhela Yehovha ni vamakwerhu lava rhandzekaka.
Eka khombo rin’wana, a ndzi vaviseke swinene, ndzi tshoveke voko ni meno ya laha mahlweni. Hi nkarhi wolowo ndzi endzeriwe hi sesi wa mina, la nga riki Mbhoni, loyi a tshama eUnited States. Wa nga vona ndlela leyi a ndzi tsake ha yona loko a ndzi pfune ku xava movha! Loko vamakwerhu va le rhavini ra le Atena va twe hi khombo ra mina, va ndzi rhumele papila leri khutazaka, naswona swin’wana leswi va swi katseke a ku ri marito ya Varhoma 8:28, lawa xiphemu xa wona xi nge: “Xikwembu xi endla leswaku mintirho ya xona hinkwayo yi hlangana leswaku ku ta pfuneka lava va rhandzaka Xikwembu.” Hakanyingi, xitiyisekiso lexi xi tikombe xi ri ntiyiso swinene evuton’wini bya mina!
Xihlamariso Lexi Tsakisaka
Hi 1963, a ndzi ri karhi ndzi tirha ni phayona ro hlawuleka eximutanini lexi vanhu va kona a va nga tsakeli. Hi anakanye ku tirha hi ku hambana, un’wana ni un’wana a tirha tlhelo rin’wana ra xitarata. Eka yindlu yin’wana, loko ndza ha ku gongondza enyangweni wansati un’wana u ndzi kokele endzeni ka yindlu hi xihatla ivi a pfala a tlhela a lotlela nyangwa. A ndzi pfilunganyekile, ndzi tivutisa leswaku a ku humelela yini. Endzhakunyana ka kwalaho, hi ku hatlisa u vitane ni phayona lerin’wana ro hlawuleka leswaku ri ta endlwini ya yena. Kutani wansati loyi u te: “Miyelani! Mi nga tshukatshuki!” Endzhaku ka nkarhinyana, hi twe marito ya vukari hala handle. A ku ri ya vanhu lava a va ri eku hi laveni. Loko se ku miyerilenyana, wansati loyi u te: “Leswi ndzi swi endlele ku mi sirhelela. Ndza mi xixima hikuva ndza pfumela leswaku mi Vakreste va ntiyiso.” Hi n’wi nkhense hi mbilu hinkwayo ivi hi famba, hi n’wi siyela tibuku to tala.
Endzhaku ka malembe ya 14, loko ndzi ri entsombanweni wa muganga eGrikiya, wansati un’wana u te eka mina ivi a ku: “Makwerhu, xana wa ha ndzi tsundzuka? Hi mina ndzi nga mi sirhelela eka vakaneti loko mi ri eximutanini xa ka hina leswaku mi ta chumayela.” A a rhurhele eJarimani, a dyondza Bibele ivi a tihlanganisa ni vanhu va Yehovha. Sweswi ndyangu wa yena hinkwawo a wu ri entiyisweni.
Hakunene, emalembeni lawa hinkwawo, hi katekisiwe hi “mapapila ya xibumabumelo” yo tala. (2 Vakorinto 3:1) Vo tala va lava hi veke ni lunghelo ra ku va pfuna leswaku va kuma vutivi bya ntiyiso wa Bibele sweswi se i vakulu, malandza ya vutirheli ni maphayona. Wa nga vona ndlela leyi swi nyanyulaka ha yona ku vona vahuweleri va nga ri vangani va le swifundzheni leswi a ndzi fambela eka swona le ndzhaku eku sunguleni ka va-1960, va andza va va vagandzeri va Yehovha lava tlulaka 10 000! Ku dzuneka hinkwako ku ya eka Xikwembu xa hina xa tintswalo ta rirhandzu, lexi hi tirhisaka hi ndlela ya xona.
“Ehenhla Ka Mubedo Wa Vuvabyi”
Eka malembe ya hina ya le ntirhweni wo famba-famba, Martha u tikombe a ri mupfuni la hlamarisaka, a tshama a tsakile. Hambiswiritano, hi October 1976 u vabye swinene ivi a endliwa vuhandzuri lebyi vavaka swinene. U hetelele a famba hi xitulu xa swigulana. Xana a hi ta langutana njhani ni timali leti a ti laveka ni ntshikilelo wa mintlhaveko? Hi ku tshembela eka Yehovha hi tlhele hi vona voko ra yena ra rirhandzu ni leri hananaka. Loko ndzi ya endla vutirheli eMakedoniya, Martha a tshama ekaya ra makwerhu un’wana le Atena leswaku a endliwa vutshunguri byo olola miri. A a tala ku ndzi bela riqingho a vula marito lama khutazaka lama nge: “Ndzi titwa kahle. Wena yana emahlweni, mina loko ndzi ta va se ndzi kota ku famba-famba ndzi ta famba na wena hi xitulu xa mina xa swigulana.” Kutani u endle sweswo. Vamakwerhu lava rhandzekaka va le Bethele va hi rhumele mapapila yo tala lama khutazaka. Hi ku phindha-phindha, Martha a a tsundzuxiwa marito lama nga eka Pisalema 41:3, NW: “Yehovha u ta n’wi seketela ehenhla ka mubedo wa vuvabyi; kunene sangu ra yena u ta ri cinca hi nkarhi wa ku vabya.”
Hikwalaho ka swiphiqo leswi leswikulu swa rihanyo, hi 1986 ku bohiwe leswaku swi ta fanela leswaku ndzi va phayona ro hlawuleka eKaválla, laha ndzi fikeke ndzi tshama ekusuhi ni ndyangu wa n’wana wa hina wa nhwanyana la rhandzekaka. Hi March n’wexemu Martha wa mina la rhandzekaka u file, u tshembeke ku ya fika emakumu. Emahlweni ka ku va a fa loko vamakwerhu va n’wi vutisa va ku: “Ku njhani?” hakanyingi a hlamula a ku: “Tanihi leswi ndzi nga kusuhi na Yehovha, ndzi titwa kahle swinene!” Loko hi lunghiselela minhlangano kumbe loko hi kuma swirhambo leswi kokaka mahlo swa leswaku hi ya endla vutirheli laha ntshovelo wu nga wukulu, Martha a a tala ku vula a ku: “John, a hi ye hi ya tirha laha xilaveko xi nga xikulu.” Moya wa yena wo hiseka a wu kalanga wu n’wi helela.
Malembe yo hlayanyana lama hundzeke, na mina ndzi boheke ku langutana ni xiphiqo lexikulu xa rihanyo. Hi March 1994, ndzi kumeke ndzi ri na xiphiqo xa mbilu lexi xungetaka vutomi, naswona a ku laveka vuhandzuri. Nakambe ndzi vone voko ra rirhandzu ra Yehovha ri ndzi seketela eminkarhini yo nonon’hwa. A ndzi nge xi rivali xikhongelo lexi mulanguteri wa xifundzha a xi endleke etlhelo ka mubedo wa mina loko ndzi huma exivandleni xa lava va vabyaka ngopfu, swin’we ni ku tlangela Xitsundzuxo lexi ndzi xi endleleke ekamareni ra mina ra le xibedlhele ndzi ri ni vavabyi va mune lava kombiseke ku tsakela ntiyiso.
Yehovha U Ve Mupfuni Wa Hina
Nkarhi wo haha kunene, naswona nyama ya hina ya tsana, kambe moya wa hina wa pfuxetiwa hi ku dyondza ni hi vutirheli. (2 Vakorinto 4:16) Sweswi se ku hundze malembe ya 39 ku sukela loko ndzi te, “Hi mina loyi, nḍi rume.” A byi ri vutomi lebyi enerisaka, lebyi tsakisaka ni lebyi vuyerisaka. Ina, minkarhi yin’wana ndza swi twa leswaku “nḍi šisiwana ni mupfumari,” kambe ndzi nga vula hi ku tiyiseka eka Yehovha ndzi ku: “U mupfuni wa nga ni mukuṭuri wa nga.” (Pisalema 40:17) Hakunene xi ve Xikwembu xa tintswalo ta rirhandzu eka mina.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Ndzi ri na Martha hi 1956
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Hlaluko ra le Kaválla
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Ndzi ri na Martha hi 1997