‘Tiponise U Ponisa Ni Lava Va Ku Yingisaka’

“Nyikela nyingiso lowu hambetaka eka wena ni le ku dyondziseni ka wena. . . . Hi ku endla tano, u ta tiponisa wena swin’we ni lava va ku yingisaka.”—1 TIMOTIYA 4:16.

1, 2. I yini leswi susumetelaka Vakreste va ntiyiso leswaku va ya emahlweni ni ntirho wa vona wo ponisa vutomi?

EXIMUTANINI lexi nga xoxe le n’walungwini wa Thailand, mpatswa lowu tekaneke lowu nga Timbhoni ta Yehovha wu ringeta ku vulavula ririmi leri wa ha ku ri dyondzaka swin’we ni vanhu lava tshamaka exintshabyanini xa ndhawu leyi. Leswaku wu avelana mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu swin’we ni vaaki va le ximutanini xolexo, mpatswa lowu wa ha ku sungula ku dyondza ku vulavula Xilahu.

² Nuna wa kona u ri: “Swa tika ku hlamusela ntsako ni ku eneriseka loku hi nga na kona, ka ku tirha exikarhi ka vanhu lava lava tsakelaka. Hi titwa hi katseka hakunene eku hetisiseni ka Nhlavutelo 14:6, 7, hi ku twarisa marungula lama tsakisaka ‘eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato.’ Ko va tindhawu ti nga ri tingani ta le kule leti nga si fikeleriwaka hi mahungu lamanene, naswona leyi i yin’wana ya tona. Hi ni tidyondzo ta Bibele to tala leti hi nga kotiki ku ti fambisa.” Entiyisweni, mpatswa lowu a wu naveli ku tiponisa ntsena, kambe wu navela ni ku ponisa lava va wu yingisaka. Leswi hi nga Vakreste, xana a hi naveli ku endla leswi fanaka hinkwerhu?

“Nyikela Nyingiso Lowu Hambetaka Eka Wena”

3. Leswaku hi ta kota ku ponisa van’wana, hi fanele hi rhanga hi endla yini?

³ Muapostola Pawulo u tsundzuxe Timotiya, a ku: “Nyikela nyingiso lowu hambetaka eka wena ni le ku dyondziseni ka wena,” kutani xitsundzuxo lexi xi tirha eka Vakreste hinkwavo. (1 Timotiya 4:16) Kunene, leswaku hi pfuna van’wana leswaku va ponisiwa, hi fanele hi rhanga hi nyikela nyingiso eka hina vini. Hi nga swi endlisa ku yini leswi? Xo sungula, hi fanele hi tshama hi xalamukele minkarhi leyi hi hanyaka eka yona. Yesu u nyikele xikombiso lexi katsaka swilo swo tala leswaku valandzeri va yena va ta tiva loko “makumu ya mafambiselo ya swilo” ma fikile. Kambe, Yesu u tlhele a vula leswaku a hi nga ta wu tiva hi ku kongoma nkarhi lowu makumu a ma ta fika hi wona. (Matewu 24:3, 36) Xana hi fanele hi yi tekisa ku yini mhaka leyi?

4. (a) Hi fanele hi va ni langutelo rihi malunghana ni nkarhi lowu seleke emafambiselweni lawa? (b) Hi rihi langutelo leri hi faneleke hi ri papalata?

⁴ Un’wana ni un’wana wa hina a nga ha vutisa, ‘Xana ndzi tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu seleke eka mafambiselo lawa leswaku ndzi tiponisa ni ku ponisa lava va ndzi yingisaka? Kumbe ndzi anakanya leswaku, “Tanihi leswi hi nga swi tiviki hi ku kongoma leswaku makumu ma ta fika rini, a ndzi nge tikarhati hi wona”?’ Langutelo leri ro hetelela ri ni khombo. Ri lwisana hi ku kongoma ni xikhutazo xa Yesu lexi nge: “Tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta ta hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.” (Matewu 24:44) Entiyisweni lowu a hi nkarhi wa ku debyisa entirhweni wa Yehovha kumbe wa ku lava nsirhelelo ni ku eneriseka emisaveni.—Luka 21:34-36.

5. I swikombiso swihi leswi timbhoni ta Yehovha ta le nkarhini wa le mahlweni ka Vukreste ti swi vekeke?

⁵ Ndlela yin’wana leyi hi nga kombisaka ha yona leswaku hi nyikela nyingiso eka hina i ku tiyisela hi ku tshembeka tanihi Vakreste. Malandza ya Xikwembu ya le nkarhini lowu hundzeke ma hambete ma tiyisela, hambiloko ma langutele ku ponisiwa hi xihatla kumbe e-e. Endzhaku ko tshaha swikombiso swa timbhoni ta le nkarhini wa le mahlweni ka Vukreste to tanihi Avele, Enoko, Nowa, Abrahama na Sara, Pawulo u te: “Hambileswi va nga ku kumangiki ku hetiseka ka switshembiso, kambe va swi vone swi ri ekule swinene hiloko va swi amukela kutani va vula erivaleni leswaku a va ri vafambi ni vatshami va nkarhinyana etikweni.” A va pfumelanga ku kuceteriwa hi ku navela kwihi na kwihi ka ku teka swilo hi ndlela yo olova, naswona a va phasiwanga hi mintshikilelo ya ku tikhoma hi ndlela yo biha ya vanhu lava a va tshama na vona, kambe a va ku langutele hi mahlo-ngati “ku hetiseka ka switshembiso.”—Vaheveru 11:13; 12:1.

6. Xana langutelo ra ku ponisiwa ra Vakreste va lembe-xidzana ro sungula ri yi khumbe njhani ndlela leyi a va hanya ha yona?

⁶ Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va tlhele va titeka va ri “valuveri” emisaveni leyi. (1 Petro 2:11) Hambi ku ri endzhaku ka ku ponisiwa ka vona loko ku lovisiwa Yerusalema hi 70 C.E., Vakreste va ntiyiso a va tshikanga ku chumayela kumbe va sungula ku tihanyela hi ndlela ya misava. A va swi tiva leswaku lava va tshamaka va tshembekile va langutele ku ponisiwa lokukulu. Kahle-kahle, hi 98 C.E., muapostola Yohane u tsarile a ku: “Misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.”—1 Yohane 2:17, 28.

7. Xana Timbhoni ta Yehovha ti tiyisele hi ndlela yihi eminkarhini ya manguva lawa?

⁷ Eminkarhini ya manguva lawa Timbhoni ta Yehovha na tona ti tiyiserile entirhweni wa Vukreste, hambileswi ti langutaneke ni ku xanisiwa hi tihanyi. Xana ku tiyisela ka tona ku ve ka hava? Nikatsongo, hikuva Yesu u hi tiyisekisile a ku: “Loyi a tiyiseleke ku fika emakumu hi yena la nga ta ponisiwa,” ku nga ha va emakumu ka mafambiselo lawa ya khale kumbe loko munhu a fa makumu ma nga si fika. Eku pfuxiweni ka vafi, Yehovha u ta tsundzuka a tlhela a hakela malandza ya yena hinkwawo lawa a ma file.—Matewu 24:13; Vaheveru 6:10.

8. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi tlangela ku tiyisela ka Vakreste va le nkarhini lowu hundzeke?

⁸ Ku tlula kwalaho, ha tsaka leswi Vakreste lava tshembekaka va le nkarhini lowu hundzeke va nga tikarhatelangiki ku ponisiwa ka vona ntsena. A swi kanakanisi leswaku hina lava dyondzeke hi Mfumo wa Xikwembu hikwalaho ka matshalatshala ya vona ha tsaka hileswi va nga tshikangiki ku hetisisa xileriso xa Yesu lexi nge: “Fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, . . . mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” (Matewu 28:19, 20) Loko nkarhi wa ha hi pfulekerile, hi nga kombisa ku tlangela ka hina hi ku chumayela eka van’wana lava nga si ma twaka mahungu lamanene. Hambiswiritano, ku chumayela ro va goza ro sungula ro endla vadyondzisiwa.

‘Nyikela Nyingiso Eku Dyondziseni Ka Wena’

9. Xana langutelo lerinene ri nga hi pfuna njhani ku sungula tidyondzo ta Bibele?

⁹ Xiavelo xa hina a hi ku chumayela ntsena kambe ni ku dyondzisa. Yesu u hi lerise ku dyondzisa vanhu ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi a swi leriseke. I ntiyiso leswaku emasin’wini man’wana, a hi vangani lava lavaka ku dyondza hi Yehovha. Kambe ku va ni langutelo leri hoxeke hi nsimu yo karhi swi nga kavanyeta matshalatshala ya hina yo sungula tidyondzo ta Bibele. Yvette, la nga phayona ensin’wini leyi van’wana va yi vitaneke leyi nga humesiki mihandzu, u xiye leswaku vanhu lava endzelaka ndhawu ya ka vona, lava a va nga ri na langutelo ro tano leri hoxeke, va swi kotile ku sungula tidyondzo ta le kaya ta Bibele. Hi ku hlakulela langutelo lerinene, Yvette na yena u va kumile vanhu lava a va lava ku dyondza Bibele.

10. Hi xihi xiavelo xa hina lexikulu tanihi vadyondzisi va Bibele?

¹⁰ Vakreste van’wana va nga ha kanakana ku tiboha ku dyondza Bibele ni vanhu lava tsakelaka hikwalaho ka leswi va vonaka onge a va nge swi koti ku fambisa dyondzo. Ina, vuswikoti bya hina a byi fani. Kambe leswaku hi va vadyondzisi va Rito ra Xikwembu a swi bohi leswaku hi va ni vutshila lebyikulu ngopfu. Rungula leri tengeke ra Bibele ri ni matimba, naswona Yesu u vule leswaku vanhu lava fanaka ni tinyimpfu va swi kota ku twa rito ra Murisi wa ntiyiso. Kutani, ntirho wa hina i ku twarisa rungula ra Murisi Lonene, Yesu, hi ndlela leyi twisisekaka hilaha hi nga kotaka hakona.—Yohane 10:4, 14.

11. Xana u nga va la humelelaka swinene eku pfuneni ka xichudeni xa Bibele hi ndlela yihi?

¹¹ Xana u nga ri hundzisa njhani rungula ra Yesu hi ndlela leyi humelelaka swinene? Xo sungula, titolovete leswi Bibele yi swi vulaka hi mhaka leyi ku buriwaka ha yona. U fanele u rhanga u twisisa mhaka u nga si yi dyondzisa van’wana. Naswona, ringeta leswaku xiyimo xi va lexi xiximekaka naswona ku va ni moya wa xinghana hi nkarhi wa dyondzo. Swichudeni, ku katsa ni lavatsongo, va dyondza kahle loko va ntshunxekile naswona mudyondzisi a va xixima ni ku va khoma hi musa.—Swivuriso 16:21.

12. Xana u nga tiyiseka njhani leswaku xichudeni xa swi twisisa leswi u xi dyondzisaka swona?

¹² Loko u ri mudyondzisi, u nga dyondzisi xichudeni ku nhlokohata rungula. Xi pfune xi twisisa leswi xi swi dyondzaka. Dyondzo ya xichudeni, ntokoto wa xona ni ku tolovelana ka xona ni Bibele hi swona swi nga ta xi pfuna ku twisisa leswi u swi vulaka. Hikwalaho, u nga ha tivutisa, ‘Xana xa yi twisisa nhlamuselo ya matsalwa lama tshahiweke eka mhaka leyi dyondziwaka?’ U nga ha xi endla xi tiphofula hi ku tirhisa swivutiso leswi nga hlamulekiki hi ina kumbe e-e kambe leswi lavaka ku hlamuseriwa. (Luka 9:18-20) Hi hala tlhelo, swichudeni swin’wana swa kanakana ku vutisa mudyondzisi wa swona. Xisweswo, swi nga ha ya emahlweni swi nga swi twisisi kahle leswi swi dyondzisiwaka swona. Khutaza xichudeni ku vutisa swivutiso ni leswaku loko xi nga yi twisisi mhaka yo karhi xi vutisa.—Marka 4:10; 9:32, 33.

13. Xana u nga xi pfuna njhani xichudeni leswaku xi va mudyondzisi?

¹³ Xikongomelo lexikulu xo fambisa dyondzo ya Bibele i ku pfuna xichudeni leswaku xi va mudyondzisi. (Vagalatiya 6:6) Leswaku u fikelela sweswo, loko mi pfuxeta leswi mi swi dyondzeke, u nga ha xi kombela leswaku xi ku hlamusela mhaka yo karhi hi ndlela yo olova, onge hi loko xi yi hlamusela munhu loyi a sungulaka ku yi twa. Endzhaku ka nkarhi, loko xi fanelekela ku hlanganyela evutirhelini, u nga ha xi rhamba leswaku xi famba na wena ensin’wini. Xi ta titwa xi ntshunxekile ku tirha na wena, naswona ntokoto wu ta xi pfuna ku va ni xivindzi kukondza loko xi lunghekela ku tifambela xoxe ensin’wini.

Pfuna Xichudeni Leswaku Xi Va Munghana Wa Yehovha

14. Xikongomelo-nkulu xa wena tanihi mudyondzisi hi xihi, naswona i yini lexi nga ta endla leswaku u humelela loko u lava ku xi fikelela?

¹⁴ Xikongomelo-nkulu xa mudyondzisi un’wana ni un’wana la nga Mukreste i ku pfuna xichudeni leswaku xi va ni vunghana na Yehovha. Sweswo a wu nge swi fikeleli hi marito ya wena ntsena kambe ni hi xikombiso xa wena. Ku dyondzisa hi xikombiso swi ni vuyelo lebyikulu etimbilwini ta swichudeni. Mintirho yi vulavula swinene, ngopfu-ngopfu loko swi ta emhakeni ya ku dyondza mahanyelo lamanene ni ku nghenisa moya wa ku hiseka eka xichudeni. Loko xi swi vona leswaku marito ya wena ni swiendlo swa wena swi vangiwa hi ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha, xi nga ha susumeteleka swinene ku hlakulela vuxaka byolebyo.

15. (a) Ha yini swi ri swa nkoka leswaku xichudeni xi va ni nsusumeto lowunene wo tirhela Yehovha? (b) U nga xi pfuna njhani xichudeni leswaku xi hambeta xi endla nhluvuko hi tlhelo ra moya?

¹⁵ U lava leswaku xichudeni xi tirhela Yehovha ku nga ri hikwalaho ka leswi xi nga laviki ku lovisiwa eArmagedoni kambe hikwalaho ka leswi xi n’wi rhandzaka. Hi ku xi pfuna leswaku xi va ni nsusumeto wolowo lowunene, u ta va u aka hi swilo leswi nga tshwiki leswi nga ta pona loko ripfumelo ra xona ri ringiwa. (1 Vakorinto 3:10-15) Nsusumeto lowu hoxeke, wo tanihi ku navela ku tiringanisa na wena kumbe munhu un’wana, a wu nge xi nyiki matimba yo lwisana ni minkucetelo leyi nga riki ya Vukreste kumbe xivindzi xo endla leswinene. Tsundzuka leswaku a wu nge vi mudyondzisi wa xona hilaha ku nga heriki. Loko wa ha dyondza na xona, u nga xi khutaza ku va munghana lonkulu wa Yehovha hi ku dyondza Rito ra Xikwembu siku na siku na hi ku anakanya hi rona. Hi ndlela yoleyo xi ta hambeta xi tswonga “ntila wa marito lama nga ni rihanyo,” lama humaka eBibeleni ni le tibukwini leti sekeriweke eBibeleni ni loko se ku ri khale mi hete dyondzo ya n’wina.—2 Timotiya 1:13.

16. U nga xi dyondzisa njhani xichudeni ku khongela swi huma embilwini?

¹⁶ U nga tlhela u pfuna xichudeni leswaku xi va munghana lonkulu wa Yehovha hi ku xi dyondzisa ku khongela swi huma embilwini. U nga swi endlisa ku yini leswi? Kumbexana u nga ha xi komba xikhongelo xa xikombiso xa Yesu, swin’we ni swikhongelo swo tala leswi a swi huma embilwini leswi tsariweke eBibeleni, swo tanihi leswi nga eka tipisalema. (Tipisalema 17, 86, 143; Matewu 6:9, 10) Ku engetela kwalaho, loko xichudeni xa wena xi ku twa loko u endla xikhongelo xo pfula ni xo pfala dyondzo ya n’wina, xi ta yi vona ndlela leyi u titwaka ha yona ha Yehovha. Xisweswo, swikhongelo swa wena minkarhi hinkwayo swi fanele swi kombisa leswaku u khongela hi mbilu hinkwayo naswona u ntshunxekile, swi ta tlhela swi kombisa ku ringanisela ka wena hi tlhelo ra moya ni le mintlhavekweni.

Ku Tirhela Ku Ponisa Vana Va Wena

17. Xana vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va tshama endleleni leyi yaka eku ponisiweni?

¹⁷ Ina, van’wana lava hi lavaka ku va ponisa i swirho swa mindyangu ya hina. Vana vo tala swinene lava vatswari va vona va nga Vakreste va tshembekile naswona ‘va tiyile eripfumelweni.’ Kambe, van’wana va nga ha va va nga wu dzikisanga ntiyiso etimbilwini ta vona. (1 Petro 5:9; Vaefesa 3:17; Vakolosa 2:7) Vo tala va vantshwa lava, va tshika ndlela ya Vukreste loko se va kurile. Loko u ri mutswari, xana u nga endla yini leswaku swi nga vi tano eka vana va wena? Xo sungula, u nga ha lwela ku endla leswaku ku va ni xiyimo lexinene endyangwini. Vutomi lebyinene bya ndyangu i xisekelo xa langutelo lerinene ra vulawuri, ku tlangela mimpimanyeto leyi faneleke ni vuxaka lebyinene ni van’wana. (Vaheveru 12:9) Xisweswo, vuxaka lebyikulu endyangwini byi nga va ndhawu leyinene laha vunghana bya n’wana na Yehovha byi nga kulaka kona. (Pisalema 22:10) Mindyangu leyi tiyeke yi endla swilo yi hlanganile—hambiloko vatswari va fanele va tirhisa nkarhi lowu a va ta wu tirhisela ku tiendlela swilo swa munhu hi xiyexe. Hi ndlela leyi u nga dyondzisa vana va wena hi xikombiso xa wena leswaku va endla swiboho leswinene evuton’wini. Vatswari, leswi vana va n’wina va swi lavaka swinene eka n’wina a hi swilo leswi vonakaka kambe hi n’wina—nkarhi, matimba ni rirhandzu ra n’wina. Xana wa va nyika vana va wena swilo leswi?

18. I swivutiso swihi leswi vatswari va faneleke va pfuna vana va vona leswaku va swi hlamula?

¹⁸ Vatswari lava nga Vakreste a va fanelanga va anakanya leswaku vana va vona va ta namba va va Vakreste. Daniel, la nga nkulu tlhelo tatana la nga na vana va ntlhanu, u ri: “Vatswari va fanele va tinyika nkarhi wo susa ku kanakana loku vana va vona va ku kumaka exikolweni ni le tindhawini tin’wana. Handle ko hela mbilu va fanele va pfuna vana va vona ku kuma tinhlamulo ta swivutiso swo tanihi leswi nge: ‘Xana hi hanya enkarhini wa makumu hakunene? Xana vukhongeri bya ntiyiso byo va byin’we ntsena? Ha yini mudyondzi-kulorhi la vonakaka a ri lonene a nga ri nakulobye lonene? Xana swi hoxile minkarhi hinkwayo ku va ni vuxaka bya rimbewu u nga si nghenela vukati?’” Vatswari, mi nga langutela leswaku Yehovha u ta katekisa matshalatshala ya n’wina, hikuva na yena wa khathala hi vuhlayiseki bya vana va n’wina.

19. Ha yini swi ri swinene leswaku vatswari va dyondza ni vana va vona hi voxe?

¹⁹ Vatswari van’wana va nga ha titwa va nga faneleki ku dyondza ni vana va vona. Hambiswiritano, a wu fanelanga u titwa hi ndlela yoleyo, hikuva a ku na un’wana loyi a nga dyondzisaka vana va wena loko ku nga ri wena. (Vaefesa 6:4) Ku dyondza ni vana va wena swi ta endla leswaku u titwela hi wexe leswi nga etimbilwini ni le mianakanyweni ya vona. Xana leswi va swi vulaka swi huma embilwini kumbe vo tivulela? Xana va swi pfumela hakunene leswi va swi dyondzaka? Xana Yehovha i wa xiviri eka vona? Tinhlamulo ta swivutiso leswi ni swivutiso swin’wana swa nkoka u nga ti kuma ntsena loko u dyondza ni vana va wena hi wexe.—2 Timotiya 1:5.

20. Xana vatswari va nga endla dyondzo ya ndyangu yi tsakisa ni ku vuyerisa hi ndlela yihi?

²⁰ Loko u kala u sungula nongonoko wa dyondzo ya ndyangu wa wena, xana u nga endla njhani leswaku wu tshama wu ri kona? Joseph, nkulu tlhelo tata wa xijahana ni xinhwanyatana, u ri: “Ku fana ni tidyondzo hinkwato ta Bibele, dyondzo ya ndyangu yi fanele yi tsakisa, yi va nchumu lowu un’wana ni un’wana a tshamaka a wu languterile. Leswaku hi fikelela sweswo endyangwini wa hina, a hi namarheli swinene enkarhini. Dyondzo ya hina yi nga ha heta awara, kambe minkarhi yin’wana hambi hi ri na khume ra timinete ntsena, ha dyondza. Nchumu wun’wana lowu endlaka dyondzo ya hina yi tsakisa vana evhikini hi leswaku hi encenyeta leswi hi swi dyondzaka eka Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele.a Ndlela leyi va susumetelekaka ha yona ni ku twisisa loku va vaka na kona i swa nkoka swinene ku tlula nhlayo ya tindzimana leti hi ti hlayaka.”

21. Xana vatswari va nga va dyondzisa rini vana va vona?

²¹ Ina, ku dyondzisa vana va wena a ku hikeriwanga eka nkarhi wo dyondza ntsena. (Deteronoma 6:5-7) Mbhoni ya le Thailand leyi boxiweke eku sunguleni yi ri: “Ndza ha swi tsundzuka kahle leswaku Tatana a a tolovele ku famba na mina entirhweni wo chumayela, hi famba hi swikanyakanya, hi ya etindhawini ta le kule ta nsimu ya vandlha ra ka hina. Handle ko kanakana, a ku ri xikombiso lexinene xa vatswari va hina swin’we ni ku hi dyondzisa ka vona ehansi ka swiyimo hinkwaswo, leswi hi pfuneke ku endla xiboho xo nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Naswona tidyondzo leti hi ti kumeke ti hi pfunile. Ndza ha tirha etindhawini ta le kule ta nsimu!”

22. Xana ku ta humelela yini loko u ‘nyikela nyingiso eka wena ni le ku dyondziseni ka wena’?

²² Ku nga ri khale, hi nkarhi lowu faneleke, Yesu u ta ta a ta hetisisa ku avanyisa ka Xikwembu emafambiselweni lawa. Xiendlakalo xolexo lexikulu xi ta va matimu ya misava hinkwayo, kambe malandza ya Yehovha lama tshembekaka ma ta ya emahlweni ma n’wi tirhela ma ri karhi ma langutele ku poniseriwa makumu. Xana u ni ntshembo wa ku va un’wana wa vona, swin’we ni vana va wena ni swichudeni swa wena swa Bibele? Kutani tsundzuka: “Nyikela nyingiso lowu hambetaka eka wena ni le ku dyondziseni ka wena. Tshama eka swilo leswi, hikuva hi ku endla tano, u ta tiponisa wena swin’we ni lava va ku yingisaka.”—1 Timotiya 4:16.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Xana U Nga Hlamusela?

• Langutelo ra hina ri fanele ri va rihi tanihi leswi hi nga wu tiviki nkarhi lowu kongomeke wa ku avanyisa ka Xikwembu?

• Xana hi nga ‘nyikela nyingiso eku dyondziseni ka hina’ hi tindlela tihi?

• U nga xi pfunisa ku yini xichudeni leswaku xi va munghana wa Yehovha?

• Ha yini swi ri swa nkoka leswaku vatswari va tinyika nkarhi wa ku dyondzisa vana va vona?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Swa olova ku dyondza loko mi xiximana naswona ku ri ni moya wa xinghana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Ku encenyeta timhaka ta Bibele, to tanihi mhaka ya Solomoni loko a avanyisa tinghwavava timbirhi, swi endla dyondzo ya ndyangu yi tsakisa