Vukreste Bya Ntiyiso Bya Hlula!
“Rito ra Yehovha ri ya ri engeteleka ni ku hlula hi matimba.”—MINTIRHO 19:20.
1. Hlamusela ku engeteleka ka Vukreste hi lembe-xidzana ro sungula.
HI KU susumetiwa hi matimba ya moya lowo kwetsima, Vakreste vo sungula va twarise rito ra Xikwembu hi ku hiseka lokukulu ngopfu. N’wamatimu un’wana u tsarile: “Vukreste byi hangalake hi xihatla lexikulu etikweni ra Rhoma. Kumbexana hi lembe ra 100, xifundzha xin’wana ni xin’wana lexi a xi vambe na Mediteraniya a xi ri ni vaaki lava nga Vakreste.”
2. Sathana u ringetisa ku yini ku kaneta mahungu lamanene, naswona leswi swi profetiwe njhani?
2 Sathana Diyavulosi a a nga ta va sivela Vakreste vo sungula. Ku ri na sweswo, u ringete ku timela langavi ra mahungu lamanene hi ku tirhisa vugwinehi. Yesu u profete hi mhaka leyi exifanisweni xa yena xa koroni ni mfava. (Matewu 13:24-30, 36-43) Muapostola Petro na yena u tsundzuxile leswaku a ku ta va ni vadyondzisi va mavunwa endzeni ka vandlha, va nghenisa mimpambukwa leyi lovisaka. (2 Petro 2:1-3) Hilaha ku fanaka, muapostola Pawulo u tsundzuxe hi ku kongoma leswaku vugwinehi a byi ta fika siku ra Yehovha ri nga si fika.—2 Vatesalonika 2:1-3.
3. I yini leswi humeleleke endzhaku ka ku fa ka vaapostola?
3 Endzhaku ka ku fa ka vaapostola, mahungu lamanene ma funengetiwe hi tidyondzo ni tifilosofi ta vuhedeni. Hilaha ku profetiweke hakona, vadyondzisi va mavunwa va soholote va tlhela va thyakisa rungula leri tengeke ra ntiyiso. Hakatsongo-tsongo, Vukreste bya ntiyiso byi funengetiwe hi nchumu wa vukanganyisi lowu vitaniwaka Vujagana. Ku ve ni ntlawa wa vafundhisi lava ringeteke ku endla leswaku vanhu lava tolovelekeke va nga swi koti ku kuma Bibele. Hambileswi nhlayo ya lava a va tivitana Vakreste yi kuleke, vugandzeri bya vona a byi nga tenganga. Vujagana byi andze etindhawini to tala naswona byi hundzuke nhlangano wa matimba swinene ni nkucetelo lowu lawulaka eka ndhavuko wa le Vupela-dyambu, kambe Xikwembu a xi byi katekisanga naswona a byi nga ri na moya wa xona.
4. Ha yini makungu ya Sathana ya ku kavanyeta xikongomelo xa Xikwembu ma nga humelelanga?
4 Hambiswiritano, makungu ya Sathana yo kavanyeta xikongomelo xa Yehovha ma tsandzekile. Ni le nkarhini wa vugwinehi lebyikulu, Vukreste bya ntiyiso a bya ha ri kona eka van’wana. Vavanuna lava kopeke Bibele va yi kope hi vukheta lebyikulu. Hikwalaho, Bibele a yi cinciwanga, hambileswi rungula ra yona ri soholotiweke hi vo tala lava a va vula leswaku va ni lunghelo ro dyondzisa hi yona. Hi malembe-xidzana lama hundzeke swidyondzi swo tanihi Jerome na Tyndale hi xivindzi swi hundzuluxele Rito ra Xikwembu swi tlhela swi ri hangalasa. A swi ta koteka leswaku vanhu va timiliyoni va kuma Bibele swin’we ni ku kuma muxaka wo karhi wa Vukreste, hambileswi a byi ri bya vukanganyisi.
5. Muprofeta Daniyele u profete yini malunghana ni “vutivi bya ntiyiso”?
5 Eku heteleleni, hilaha a ku profetiwe hakona ebukwini ya Daniyele, ‘vutivi bya ntiyiso byi andzile.’ Leswi swi humelele “enkarhini wa makumu”—ku nga nkarhi lowu hi hanyaka eka wona. (Daniyele 12:4) Moya lowo kwetsima wu kongomise lava rhandzaka ntiyiso emisaveni hinkwayo leswaku va kuma vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu xa ntiyiso ni xikongomelo xa xona. Niloko se ku hundze malembe-xidzana ya tidyondzo ta vugwinehi, rito ra Xikwembu ra ha hlula! Namuntlha, mahungu lamanene ma twarisiwa hinkwako, ma nyika vanhu ntshembo wa misava leyintshwa leyi tsakisaka. (Pisalema 37:11) Sweswi a hi kambisiseni ku engeteleka ka manguva lawa ka rito ra Xikwembu.
Ku Engeteleka Ka Rito Namuntlha
6. I mintiyiso yihi leyi Swichudeni swa Bibele swi yi twisiseke hi lembe ra 1914?
6 Eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-19, ntiyiso wa Bibele wu tsakise ntlawa lowutsongo wa Swichudeni swa Bibele, leswi namuntlha swi vitaniwaka Timbhoni ta Yehovha. Hi 1914 a swi yi twisisa kahle Bibele. A swi twisisa mintiyiso leyi hlamarisaka malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu. Swi khumbiwe swinene hi rirhandzu ra Yehovha ro rhumela N’wana wa yena emisaveni, xisweswo a pfula ndlela leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki. Swi tlhele swi tiva ni ku twisisa vito ra Xikwembu ni vumunhu bya xona. Ku tlula kwalaho, swi swi xiyile leswaku “minkarhi ya Vamatiko” se a yi herile, leswi kombisaka leswaku se a wu tshinele nkarhi wa leswaku hulumendhe ya Mfumo wa Xikwembu yi tisela vanhu mikateko. (Luka 21:24, King James Version) Wolawo a ma ri mahungu lamanene lama nyanyulaka! Mintiyiso leyi yi nga ni matimba a yi fanele yi byeriwa vanhu hinkwavo, hinkwako-nkwako. Vutomi a byi ri ekhombyeni!
7. Ntiyiso wa Bibele wu hlule njhani eminkarhini ya manguva lawa?
7 Yehovha u katekise Vakreste volavo lava totiweke hi moya lava a va nga tati ni xandla. Namuntlha, nhlayo ya vanhu lava amukeleke Vukreste bya ntiyiso yi le henhla ka tsevu wa timiliyoni. Rito ra Xikwembu na rona ri twarisiwe etindhawini to tala, hikuva Timbhoni ta Yehovha ti kumeka ematikweni ya 235. Ku tlula kwalaho, ntiyiso wa Bibele wu va nyike matimba, wu hlula swihinga hinkwaswo, swa vukhongeri ni swin’wana. Ntirho lowu wo chumayela emisaveni hinkwayo wu tlhandlekela eka vumbhoni lebyi nga kanetekiki bya leswaku Yesu u le matimbeni ya Mfumo.—Matewu 24:3, 14.
8. Vanhu van’wana va vule yini malunghana ni ku engeteleka ka Timbhoni ta Yehovha?
8 Tanihi leswi van’wamatimu va vulavuleke hi ku engeteleka loku hlamarisaka ka Vukreste hi lembe-xidzana ro sungula, swidyondzi swo tala swi vulavule hi ku engeteleka ka vanhu va Yehovha eminkarhini ya manguva lawa. Le United States, swidyondzi swimbirhi swi tsale mhaka yin’we swi ku: “Emalembeni ya 75 lama hundzeke, nhlayo ya Timbhoni ta Yehovha yi tlakuke swinene . . . naswona ti engeteleke emisaveni hinkwayo.” Magazini wun’wana wa le Vuxeni bya Afrika loko wu vulavula hi Timbhoni wu ri i “byin’wana bya vukhongeri lebyi kulaka hi xihatla ni lebyi xiximiwaka swinene, lebyi tivekaka emisaveni hinkwayo hikwalaho ko namarhela ka byona etidyondzweni ta Bibele.” Naswona magazini wa Khatoliki lowu tolovelekeke, lowu kandziyisiwaka eYuropa, wu vulavula hi “ku engeteleka loku hlamarisaka ka Timbhoni ta Yehovha.” I yini lexi hoxeke xandla eka ku engeteleka loku?
Moya Lowo Kwetsima Wa Tirha Namuntlha
9. (a) Hi xihi xivangelo lexikulu lexi endlaka rito ra Xikwembu ri hlula namuntlha? (b) Yehovha u va kokela njhani vanhu eka yena?
9 Xivangelo lexikulu lexi endlaka rito ra Xikwembu ri hlula namuntlha hi leswaku moya wa Yehovha wu tirha hi matimba, hilaha a wu endla hakona eka lembe-xidzana ro sungula. Yesu u te: “Ku hava munhu loyi a nga taka eka mina handle ka loko Tatana, loyi a ndzi rhumeke, a n’wi koka.” (Yohane 6:44) Marito lawa ma kombisa leswaku Xikwembu xi va koka hi musa vanhu lavo rhula lava nga ni mboyamelo lowunene, xi fikelela timbilu ta vona. Hi ku tirhisa ntirho wo chumayela wa Timbhoni ta yena, Yehovha u koka “swilo leswi navelekaka swa matiko hinkwawo” a swi kokela entirhweni wakwe—swilo leswi i vanhu lavo rhula, lava fanaka ni tinyimpfu va laha misaveni.—Hagayi 2:6, 7.
10. I vanhu va muxaka muni lava amukeleke rito ra Xikwembu?
10 Moya lowo kwetsima wu nyike vanhu va Xikwembu matimba yo yisa rito ra Xikwembu endhawini ya le kule swinene ya misava; wu tlhela wu susumetela vanhu va tinxaka hinkwato ku amukela mahungu lamanene. I ntiyiso, lava va amukeleke rito ra Xikwembu a va huma “eka tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo ni matiko hinkwawo.” (Nhlavutelo 5:9; 7:9, 10) Ku ni swigwili ni swisiwana, lava dyondzekeke swinene ni lava nga dyondzekangiki. Van’wana va amukele rito ehansi ka nyimpi ni nxaniso lowukulu, kasi van’wana va ri amukele hi minkarhi ya ku rhula ni ku tshamiseka. Vavanuna ni vavasati va amukele mahungu lamanene ehansi ka muxaka wun’wana ni wun’wana wa hulumendhe, eka mindhavuko hinkwayo, etikampeni ta nxaniso ni le swigodlweni.
11. Moya lowo kwetsima wu tirha hi ndlela yihi evuton’wini bya vanhu va Xikwembu, naswona i ku hambana kwihi loku nga kona?
11 Ku nga khathariseki ku hambana-hambana ka vanhu va Xikwembu, va tshama swin’we hi vun’we. (Pisalema 133:1-3) Leswi swi engetela eka vumbhoni bya leswaku moya lowo kwetsima wa tirha evuton’wini bya lava va tirhelaka Xikwembu. Moya wa xona i nsusumeto wa matimba wa leswinene lowu endlaka malandza ya xona ma kombisa rirhandzu, ntsako, ku rhula, musa ni timfanelo tin’wana leti tsakisaka. (Vagalatiya 5:22, 23) Namuntlha, hi swi vona kahle leswi muprofeta Malakiya a swi profeteke khale swinene, a ku: “N’wina mi ta . . . vona ku hambana exikarhi ka lowo lulama ni lowo homboloka, exikarhi ka loyi a tirhelaka Xikwembu ni loyi a nga xi tirheliki.”—Malakiya 3:18.
Rito Ra Xikwembu Ra Hlula Eka Vatirhi Lava Hisekaka
12. Timbhoni ta Yehovha ti titwa njhani hi ntirho wo vula evhangeli, naswona ti langutela leswaku ntirho wa tona wo chumayela wu amukeriwa njhani?
12 Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha a ti fani ni vanhu lava tiyelaka ekerekeni ntsena. Ti hlanganyela hi ku hiseka entirhweni wo vula evhangeli. Ku fana ni Vakreste vo sungula, ti tinyikela hi ku swi rhandza leswaku ti endla ku rhandza ka Xikwembu, ti lava ku pfuna van’wana va dyondza hi switshembiso swa Mfumo wa Yehovha. I vatirhi-kulobye ni Xikwembu, lava hi ku pfumelelana ni moya lowo kwetsima, va rhambaka van’wana entirhweni wa Yehovha. Hi ku endla tano va kombisa tintswalo ta Yehovha ni rirhandzu ra yena eka vanhu lava nga riki vapfumeri. Va endla sweswo va ri karhi va hlangana ni vanhu lava nga tsakeliki, lava va hlekulaka va tlhela va va xanisa. Yesu u endle valandzeri vakwe va lunghekela tindlela to hambana-hambana leti mahungu lamanene a ma ta amukeriwa ha tona. U te: “Hlonga a ri n’wi tluli n’wini wa rona hi vukulu. Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa; loko va ri hlayisile rito ra mina, ni ra n’wina va ta ri hlayisa.”—Yohane 15:20.
13. I timfanelo tihi leti kayivelaka eka Vujagana kambe ti nga lo vuya exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha?
13 Kahle-kahle, ha tsaka swinene hikwalaho ka ku yelana loku nga kona exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha namuntlha ni lava va amukeleke Vukreste bya ntiyiso hi lembe-xidzana ro sungula. Lexi xiyekaka i ku hambana loku nga kona exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha ni Vujagana namuntlha. Endzhaku ko tsala malunghana ni ku hisekela ku vula evhangeli ka Vakreste vo sungula, xidyondzi xin’wana xi te: “Loko ku nga hundzuriwi milawu ya sweswi ya le kerekeni leswaku ntirho wa ku vula evhangeli wu ta tlhela wu tekiwa wu ri nchumu lowu bohaka eka Mukreste un’wana ni un’wana la khuvuriweke, naswona wu nga wa xiyimo xa le henhla ku tlula wa lava nga riki vapfumeri, a hi nge wu endli nhluvuko.” Timfanelo leti pfumalekaka eka Vujagana ti lo vuya exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha! Ripfumelo ra tona ra hanya, i ripfumelo ra xiviri, naswona i ripfumelo leri sekeriweke entiyisweni wa Bibele lowu ti titwaka ti susumeteleka ku wu byela hinkwavo lava nga ta yingisa.—1 Timotiya 2:3, 4.
14. Xana Yesu a a byi teka njhani vutirheli bya yena, naswona vadyondzisiwa va yena va kombisa langutelo rihi namuntlha?
14 Yesu a a teka vutirheli bya yena byi ri bya nkoka swinene, a a rhangisa byona. U byele Pilato a ku: “Leswi ndzi velekeriweke swona, ni leswi ndzi teleke swona emisaveni i ku ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Yohane 18:37) Vanhu va Xikwembu va titwa hilaha Yesu a titweke hakona. Leswi ntiyiso wa Bibele wu nga etimbilwini ta vona, va lwela ku kuma tindlela ta ku wu byela vanhu vo tala hilaha va nga kotaka hakona. Tin’wana ta tindlela leti ti kombisa vuswikoti lebyi hlamarisaka.
15. Van’wana va byi kombise njhani vutlhari lebyikulu loko va chumayela mahungu lamanene?
15 Etikweni rin’wana ra le Amerika Dzonga, Timbhoni ti fambe ti rhelele hi mugerho lowu nghenaka eka Nambu wa Amazon leswaku ti ya fikelela vanhu hi ntiyiso. Kambe, loko ku pfuke madzolonga ya tiko hi 1995, vaaka-tiko a va nga pfumeleriwi ku famba va vemba ni nambu. Leswi a ti tiyimisele ku tshama ti ri karhi ti nyika vanhu lava tsakelaka tibuku ta Bibele, Timbhoni ti bohe ku papamarisa rungula ematini hi tlhelo leri mati ma khulukelaka eka rona. Ti tsale mapapila ivi ti ma hoxa endzeni ka mabodlhela ya pulasitiki swin’we ni timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Endzhaku ka sweswo a ti hoxa mabodlhela wolawo enambyeni. Leswi ti swi endle ku ringana malembe ya mune ni hafu kukondza vaaka-tiko va tlhela va pfumeleriwa ku famba va vemba ni nambu lowu. Vanhu hinkwavo lava a va ri etlhelo ka nambu, va nkhense Timbhoni hikwalaho ka ku va nyika tibuku. Wansati un’wana loyi a a ri xichudeni xa Bibele u ti amukele a ri karhi a khapa mihloti a ku: “A ndzi ehleketa leswaku a ndzi nge he pfuki ndzi mi vonile. Kambe, loko ndzi sungule ku kuma tibuku ti ri emabodlheleni, ndzi swi tivile leswaku a mi ndzi rivalanga!” Van’wana lava a va tshama ekusuhi ni nambu va vule leswaku timagazini leti va ti hlaye hi ku phindha-phindha. Swimitana swo tala a swi ri ni “poso”—ku nga xidziva lexi swilo leswi papamalaka a swi fika swi hlengeletana eka xona swa xinkarhana. Hi kona laha vanhu lava tsakelaka a va ya kona nkarhi ni nkarhi va ya kamba loko ku nga ri na “mapapila.”
16. Loko hi tiendla hi kumeka, xana yi nga pfuleka njhani ndlela yo endla vadyondzisiwa minkarhi yin’wana?
16 Ku chumayeriwa ka mahungu lamanene ku kongomisiwa ku tlhela ku seketeriwa hi Yehovha Xikwembu ni tintsumi ta yena leta matimba swinene. (Nhlavutelo 14:6) Loko hi tiendla hi kumeka, minkarhi leyi nga languteriwangiki ya ku endla vadyondzisiwa yi nga ha pfuleka. Le Nairobi, eKenya, vavasati vambirhi lava nga Vakreste lava a va ri ensin’wini a va ha ku heta ku tirha tiyindlu leti a va averiwe tona. Wansati un’wana u lo na swi pfuketana a ya eka vona ivi hi ntsako a ku: “A ndzi ri karhi ndzi khongela leswaku ndzi hlangana ni munhu la fanaka na n’wina.” U kombele Timbhoni leswaku ti ya ekaya ka yena hi nkarhi wolowo leswaku va ya bula, hiloko va namba va sungula dyondzo ya Bibele na yena hi siku rero. Ha yini wansati loyi a vulavule ni Vakreste lavambirhi hi ku hiseka ko tano? Kwalomu ka mavhiki mambirhi lawa a ma ha ku hundza, u feriwe hi n’wana wa yena. Kutani loko a vone n’wana un’wana a khome xiphephana lexi nge “Hi Wihi Ntshembo Wa Varhandziwa Lava Feke?” a a xi lava swinene ivi a kombela mufana loyi leswaku a n’wi nyika xona. Mufana loyi u arile, kutani a n’wi komba Timbhoni leti n’wi nyikeke xona. Hi ku hatlisa wansati loyi a a endla nhluvuko wa moya lowunene naswona a a swi kota kahle ku langutana ni ku feriwa hi n’wana wa yena loku vavisaka.
Rirhandzu Ra Xikwembu Ri Fanele Ri Hlula
17-19. Yehovha u kombe vanhu rirhandzu hi ndlela yihi hi ku tirhisa nkutsulo?
17 Ku engeteleka ka rito ra Xikwembu emisaveni hinkwayo ku fambisana swinene ni gandzelo ra nkutsulo ra Kreste Yesu. Ntirho wa ku chumayela i xikombiso xa rirhandzu ra Yehovha eka vanhu hinkwako, ku fana ni nkutsulo. Muapostola Yohane u huhuteriwe ku tsala a ku: “Xikwembu xi rhandze misava [ya vanhu] swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 3:16.
18 Anakanya hi rirhandzu leri Yehovha a ri kombiseke loko a nyikela nkutsulo. Xikwembu xi tiphine hi vuxaka lebyikulu ni N’wana wa xona loyi xi n’wi rhandzaka, la tswariweke a ri swakwe, “masungulo ya ntumbuluko wa Xikwembu,” ku ringana nkarhi lowu nga pimekiki. (Nhlavutelo 3:14) Yesu u n’wi rhandza swinene Tata wa yena, naswona Yehovha u rhandze N’wana wa yena “misava yi nga si va kona.” (Yohane 14:31; 17:24) Yehovha u pfumele leswaku N’wana loyi a n’wi rhandzaka swinene a fa leswaku vanhu va ta kuma vutomi lebyi nga heriki. Mawaku xikombiso lexi xiximekaka swinene xa rirhandzu eka vanhu!
19 Yohane 3:17 yi ri: “Xikwembu xi rhume N’wana wa xona emisaveni, ku nga ri leswaku a ta avanyisa misava, kambe leswaku misava yi ponisiwa ha yena.” Xisweswo, Yehovha u rhumele N’wana wa yena exiavelweni xa rirhandzu xa ku ponisiwa, ku nga ri xa ku avanyisiwa kumbe ku soriwa. Leswi swi pfumelelana ni marito ya Petro lama nge: “[Yehovha] a nga naveli leswaku ku lova ni un’we kambe u navela leswaku hinkwenu mi hundzuka.”—2 Petro 3:9.
20. Ku ponisiwa swi fambisana njhani ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene?
20 Leswi Yehovha se a nyikeleke xisekelo lexi tiyeke xo ponisa ivi yena a lahlekeriwa swinene, u lava leswaku vanhu vo tala swinene va xi tirhisa. Muapostola Pawulo u tsarile: “‘Un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha u ta ponisiwa.’ Hambiswiritano, va ta n’wi vitanisa ku yini loyi va nga pfumelangiki eka yena? Hilaha ku fanaka, va ta pfumerisa ku yini eka loyi va nga twangiki nchumu hi ta yena? Hilaha ku fanaka, va ta swi twisa ku yini loko ku nga ri na loyi a chumayelaka?”—Varhoma 10:13, 14.
21. Hi fanele hi titwa njhani malunghana ni lunghelo ro hlanganyela entirhweni wo chumayela?
21 Mawaku lunghelo leri hlamarisaka ro hlanganyela entirhweni lowu wa misava hinkwayo wo chumayela ni wo dyondzisa! A hi ntirho wo olova, kambe Yehovha wa tsaka swinene loko a vona vanhu va yena va hanya hi ndlela ya ntiyiso, hi ku tshembeka va byela van’wana mahungu lamanene! Kutani ku nga khathariseki leswaku swiyimo swa wena swi njhani, pfumelela moya wa Xikwembu ni rirhandzu leri nga embilwini ya wena swi ku susumetela ku hlanganyela entirhweni lowu. Naswona tsundzuka leswaku leswi hi swi vonaka swi endliwa emisaveni hinkwayo swi nyikela vumbhoni lebyi khorwisaka bya leswaku Yehovha Xikwembu ku nga ri khale u ta hetisisa xitshembiso xa yena xo tisa “matilo lamantshwa ni misava leyintshwa” leswi vangamaka laha ku nga “ta va ni ku lulama eka swona.”—2 Petro 3:13.
Wa Tsundzuka Xana?
• Ha yini vugwinehi byi tsandzekile ku miyeta vachumayeri va mahungu lamanene?
• Rito ra Xikwembu ri hlule hi ndlela yihi esikwini ra hina?
• Moya wa Xikwembu wu tirha hi ndlela yihi namuntlha?
• Nkutsulo wu fambisana njhani ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene?
[Girafu/Xifaniso eka tluka 16]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
Ku engeteleka ka nhlayo ya vahuweleri va Mfumo hi lembe-xidzana ra vu-20
Avhareji ya Vahuweleri hi (timiliyoni)
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
[Swifaniso eka tluka 15]]
JEROME
TYNDALE
GUTENBERG
HUS
[N’wini wa Xifaniso]
Gutenberg and Hus: Ku suka ebukwini leyi nge The Story of Liberty, 1878
[Xifaniso eka tluka 15]
Swichudeni swa Bibele swi ri karhi swi twarisa mahungu lamanene hi va-1920
[Swifaniso eka tluka 16, 17]
Emisaveni hinkwayo vanhu va amukela mahungu lamanene
[Xifaniso eka tluka 18]
Ku fana ni gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste, ntirho wo chumayela wu twarisa rirhandzu ra Xikwembu