Vantshwa—Pfumelelani Vatswari Va N’wina Va Mi Pfuna Ku Kongomisa Timbilu Ta N’wina!

XANA u ehleketa leswaku hi wihi ntlhontlho lowukulu swinene lowu langutaneke ni mutlutisi wa xikepe? Xana i ku tsemakanya lwandle lerikulu hi ndlela leyi sirhelelekeke? Hakanyingi a hi wona wolowo. Swikepe swo tala swi tshoveka ekusuhi ni ribuwa, ku nga ri exikarhi ka lwandle. Entiyisweni, ku yimisa xikepe eribuweni ra lwandle swi nga va ni khombo swinene ku tlula ku phatsamisa xihaha-mpfhuka. Hikwalaho ka yini?

Loko mutlutisi wa xikepe a nga si yimisa xikepe eribuweni ra lwandle, u fanele a papalata makhombo hinkwawo lama nga vangiwaka hi ribuwa. U fanele a ehleketa hi magandlati lama fambaka endzeni ka lwandle, loko a ri karhi a papalata ku tlumbana ni swikepe swin’wana. Nakambe u fanele a papalata nhulu ya sava, maribye kumbe swilo leswi nga endzeni ka mati leswi nga xi tshovaka. Leswi nga vaka ni khombo ngopfu hi loko a va a sungula ku ya ehlalukweni rero.

Leswaku a papalata makhombo lawa, mutlutisi la nga tlhariha a nga kombela mpfuno wa mukongomisi loyi a ri tivaka kahle hlaluko rero. Mukongomisi u yima hi le tlhelo ka mutlutisi kutani a n’wi kongomisa hi ndlela ya vutshila. Havambirhi va languta laha ku nga vangaka makhombo kutani va tlutisa xikepe xi ya ehlalukweni.

Vutshila bya nkoka bya mukongomisi byi kombisa mpfuno wa risima lowu nga kona lowu vantshwa va Vakreste lava kunguhataka ku tsemakanya ematini layo enta ya vutomi, va nga wu kumaka. Xana i mpfuno wa muxaka muni? Hikwalaho ka yini vana va kondlo-a-ndzi-dyi va wu lava?

A hi yeni emahlweni ni xifaniso xa xikepe. Loko u ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, hi ndlela yo karhi u fana ni mutlutisi wa xikepe hikuva hi ku famba ka nkarhi u fanele u va ni vutihlamuleri hi vutomi bya wena. Naswona vatswari va wena va ni vutihlamuleri lebyi fanaka ni bya mukongomisi wa xikepe, tanihi leswi va ringetaka ku ku kongomisa eswiyin’weni swin’wana swo tika swinene leswi wa ha ta hlanganaka na swona evuton’wini. Hambiswiritano, emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi swi nga ha ku tikela ku amukela ndzayo leyi vatswari wa wena va ku nyikaka yona. Hikwalaho ka yini swi ri tano?

Hakanyingi xiphiqo xi va xi ri embilwini. Mbilu ya wena yo fanekisela yi nga ha ku susumetela ku navela leswi nga amukelekiki kumbe ku lava ntshunxeko lowu u nga ha vonaka onge u tsoniwa wona. Bibele yi ri: “Mboyamelo wa mbilu ya munhu wu bihile ku sukela evuntshweni byakwe.” (Genesa 8:21) Yehovha u swi veka erivaleni leswaku wena u langutane ni ntlhontlho wa xiviri. Wa tsundzuxa: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo.” (Yeremiya 17:9) Ku engetela eku hlakuleleni ka ku navela loko biha, mbilu yi nga xisa muntshwa leswaku a ehleketa leswaku u tiva ku antswa ku tlula vatswari va yena, hambileswi va nga ni ntokoto swinene. Hambiswiritano, ku ni swivangelo leswi twalaka swa leswaku u kombela mpfuno wa vatswari va wena loko u ri karhi u tluta emalembeni yo tika ya kondlo-a-ndzi-dyi.

Hikwalaho Ka Yini U Fanele U Yingisa Vatswari Va Wena?

Ku tlula kwalaho, Yehovha, Musunguri wa ndyangu, u ku byela leswaku u fanele u yingisa nkongomiso wa vatswari va wena. (Vaefesa 3:15) Tanihi leswi Xikwembu xi hlawuleke vatswari va wena leswaku va ku khathalela, xi ku nyika xileriso lexi: “Vana, nchumu lowunene lowu mi faneleke mi wu endla i ku yingisa vatswari va n’wina tanihi lava Hosi yi va vekeke ku va ehenhla ka n’wina.” (Vaefesa 6:1-3, Phillips; Pisalema 78:5) Hambiloko wa ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, vatswari va wena va ha ri ni vutihlamuleri byo ku kongomisa, naswona u ni vutihlamuleri byo va yingisa. Loko muapostola Pawulo a tsala leswaku vana va fanele va yingisa vatswari va vona, u tirhise rito ra Xigriki leri nga tirhaka eka vana va malembe hinkwawo. Hi xikombiso, hilaha swi tsariweke hakona eka Matewu 23:37, Yesu u vulavule hi vanhu va le Yerusalema a ku i “vana” va yena, hambileswi vo tala va vona a va ri vanhu lava kuleke.

Vavanuna vo tala vo tshembeka va khale a va hambeta va yingisa vatswari va vona hambiloko vona se va ri vanhu lava kuleke. Hambileswi Yakobe a a kurile, a a swi tiva leswaku u fanele a yingisa xileriso xa tata wa yena xo papalata ku tekana ni wansati la nga gandzeriki Yehovha. (Genesa 28:1, 2) A swi kanakanisi leswaku Yakobe na yena a a swi xiyile leswaku xiboho lexi endliweke hi makwavo xo teka vavasati va vahedeni lava a va ri Vakanana xi dyise vatswari va yena mbitsi.—Genesa 27:46.

Handle ka vutihlamuleri lebyi va nyikiweke byona hi Xikwembu byo ku kongomisa, vatswari va wena va Vakreste hakanyingi hi vona va fanelekaka ku va vatsundzuxi va wena. Sweswo swi vangiwa hi leswi va ku tivaka ku antswa ngopfu naswona a swi kanakanisi leswaku va kombise ndlela leyi va ku rhandzaka swinene ha yona hi malembe yo tala. Ku fana ni mukongomisi wa xikepe, leswi va swi vulaka va ni ntokoto ha swona. Na vona va tshame va langutana ni “ku navela loku fambisanaka ni vuntshwa.” Naswona tanihi Vakreste va ntiyiso, va tivonele hi voxe nkoka wo landzela misinya ya milawu ya Bibele.—2 Timotiya 2:22.

Leswi u nga ni mpfuno wonghasi ekusuhi na wena, wa pfuniwa leswaku u langutana kahle ni swiyimo swo tika swinene. Hi xikombiso, anakanya hi vuxaka bya wena ni vanhu va rimbewu leri hambaneke. Xana vatswari va wena va Vakreste va nga ku kongomisa njhani emhakeni leyi swi nga oloviki ku vulavula ha yona?

Ku Kokiwa Hi Vanhu Va Rimbewu Leri Hambaneke

Vakongomisi va tsundzuxa vatlutisi ku fambela ekule ni sava ra lwandle leri endleke nhulu ehansi ka mati. Sava ra lwandle ra olova kambe ra kanganyisa, hikuva ri tshama ri ri eku fambeni. Hilaha ku fanaka vatswari va wena va ta lava leswaku u fambela ekule ni swiyimo leswi nga ku phasaka hi tlhelo ra mintlhaveko. Hi xikombiso, vatswari va swi tiva leswaku mintlhaveko leyi u vaka na yona hi munhu wa rimbewu leri hambaneke i yikulu swinene naswona swi nga tika ku yi hlamusela. Kambe loko yo kala yi pfuxiwa yi nga ku lahla ehansi.

Xikombiso xa Dina xi kombisa khombo ro tlanga hi ndzilo. Kumbexana ku rhandza ku tiva ni ku navela ku tiphina swi susumetele Dina leswaku a endla vunghana ni vanhwanyana va le Kanana, lava swi nga kanakanisiki leswaku mahanyelo ya vona a ma borile. Ntsako lowu eku sunguleni wu tikombeke wu nga ri na khombo hi ku hatlisa wu n’wi kombe maxangu—u pfinyiwe hi jaha leri a ri “xiximeka ngopfu” endhawini yoleyo.—Genesa 34:1, 2, 19.

Makhombo yo tano ma nyanyisiwa hi ku vulavula swinene hi rimbewu eminkarhini leyi hi hanyaka eka yona. (Hosiya 5:4) Vantshwa vo tala va nga ku endla u vona onge ku titsakisa ni vanhu va rimbewu leri hambaneke i nchumu lowu nyanyulaka swinene ku tlula hinkwayo. Mbilu ya wena yi nga ha nyanyuriwa hi ku tikuma u ri ni munhu wa rimbewu leri hambaneke loyi u n’wi tekaka a sasekile. Kambe vatswari lava nga ni rirhandzu va ta ringeta ku ku sirhelela leswaku u nga tihlanganisi ni vantshwa lava nga xiximiki mimpimanyeto ya Xikwembu.

Laura wa pfumela leswaku ku rhandza ku tiva swi nga peta vana va kondlo-a-ndzi-dyi ekhombyeni. “Loko vanhwanyana va le tlilasini ya hina va ndzi byela leswaku va cine ku kala ku va vusiku ni vafana vo saseka, va swi endla swi twala ku ri nchumu lowu va nga ta ka va nga wu rivali evuton’wini bya vona. Ndza swi xiya leswaku hakanyingi va swi hundzeleta, kambe ndzi titwa ndzi navela kutani ndzi ehleketa leswaku nkarhi wun’wana ndza lahlekeriwa. Hambileswi ndzi swi tivaka leswaku vatswari va mina va endla kahle hi ku nga ndzi pfumeleli ndzi ya etindhawini to tano, ndza ha titwa ndzi navela ku ya.”

Xikepe a xi na tibiriki, kutani xi teka nkarhi wo leha leswaku xi yima. Vatswari va swi tiva leswaku ni ku navela ku tano. Buku ya Swivuriso yi fanisa wanuna la susumetiwaka hi mintlhaveko leyi nga lawuriwiki ni nkuzi leyi khayimeriwaka eku tlhaviweni. (Swivuriso 7:21-23) A wu swi lavi ku pfumelela nchumu wo tano wu humelela eka wena, wu ku vangela ku vaviseka emintlhavekweni ni hi tlhelo ra moya. Vatswari va wena va nga ha swi xiya loko mbilu ya wena yi sungula ku ku xisa, naswona va nga ha ku tshinya hikwalaho ka sweswo. Xana u ta va na byona vutlhari byo va yingisa kutani u papalata khombo?—Swivuriso 1:8; 27:12.

Wa wu lava nseketelo wa vatswari va wena leswaku u kota ku langutana ni ntshikilelo wa tintangha. Xana va nga ku pfuna njhani?

Nkucetelo Wa Matimba Wa Tintangha Ta Wena

Gandlati ra matimba ri nga hambukisa xikepe endleleni. Leswaku ku nga humeleli khombo leri, xikepe xi fanele xi tlutiseriwa eka tlhelo rin’wana. Hilaha ku fanaka, nkucetelo wa matimba wa vantshwa van’wana wu nga ku hambukisa endleleni hi tlhelo ra moya handle ka loko wo lwisana na wona.

Tanihi laha ntokoto wa Dina wu kombisaka hakona, “loko u endla vunghana ni swihunguki, u ta onhaka.” (Swivuriso 13:20, Today’s English Version) Tsundzuka leswaku hi ku ya hi Bibele, ‘xihunguki’ i munhu loyi a nga tiviki Yehovha kumbe loyi a hlawulaka ku nga fambi hi tindlela ta yena.

Hambiswiritano, swi nga ha tika ku ala mavonelo kumbe mikhuva ya vadyondzi-kuloni. María José u ri: “A ndzi lava leswaku vantshwa van’wana va ndzi amukela. Tanihi leswi a ndzi nga lavi leswaku va ndzi teka ndzi ri la hambaneke na vona, ndzi va tekelele hilaha ndzi nga kotaka hakona.” Handle ko swi xiya, u nga ha tekelela tintangha—eka vuyimbeleri, leswi u lavaka ku swi ambala kumbe hambi ku ri ndlela leyi u vulavulaka ha yona. Kumbexana u titwa u ntshunxekile loko u ri ni vantshwa va tintangha ta wena. Sweswo swi tolovelekile, kambe swi ku veka ekhombyeni ro tekelela nkucetelo wa vona lowukulu, lowu nga vaka ni khombo.—Swivuriso 1:10-16.

Caroline u tsundzuka swiphiqo leswi a langutaneke na swona malembe ma nga ri mangani lama hundzeke: “Ku sukela loko ndzi ri ni malembe ya 13, vanhwanyana vo tala lava a ndzi va toloverile a va ri ni majaha naswona ndzi hete malembe yo hlayanyana ndzi ri ehansi ka ntshikilelo lowu phikelelaka wo va tekelela. Hambiswiritano, mana wa mina u ndzi kongomisile emalembeni lawa yo tika. U hete tiawara to tala a ndzi yingiserile, a kombisana na mina ni ku ndzi pfuna ndzi vona xilaveko xo tlhentlhisa vuxaka byo tano ku fikela loko ndzi kule ku enela.”

Ku fana ni mana wa Caroline, vatswari va wena va nga titwa va boheka ku ku lemukisa malunghana ni nkucetelo wa tintangha kumbe hambi ku ri ku ku sivela eka mintlango yo karhi kumbe vunghana. Nathan u tsundzuka a kwetlembetana ko hlayanyana ni vatswari va yena etimhakeni to tano. U ri: “Hakanyingi vanghana va mina a va ndzi rhamba leswaku hi famba hi bela hi moya, kambe vatswari va mina a va nga lavi leswaku ndzi tihungasa ni mintlawa leyikulu kumbe ku ya eminkhubyeni leyikulu leyi nga languteriwangiki hi munhu. Hi nkarhi wolowo a ndzi nga swi twisisi leswaku hikwalaho ka yini vatswari van’wana a va pfumelela vana va vona kasi va mina a va ala.”

Hambiswiritano, endzhaku ka nkarhi, Nathan u swi twisisile. Wa pfumela: “Ndza swi tiva leswaku, emhakeni ya mina, ‘vuphukuphuku a byi tsimbiwe embilwini ya mufana.’ Vuphukuphuku lebyi byi tala ku vonaka hi ku olova loko vafana va tihungasa va ri hi mintlawa. Un’we u sungula ku endla nchumu wo biha, un’wana a endla leswi tlulaka sweswo kutani wa vunharhu a swi nyanyisa. Hi ku hatlisa hinkwavo va susumeteleka ku hlanganyela. Hambi ku ri vantshwa lava vulaka leswaku va gandzela Yehovha va nga wela eka xirimbana lexi.”—Swivuriso 22:15.

Nathan na María José havambirhi a va lwisana ni timbilu ta vona loko vatswari va vona va nga va pfumeleli ku endla swilo leswi tintangha ta vona ti vulaka leswaku swi kahle. Hambiswiritano, va va yingisile naswona hi ku famba ka nkarhi a va tsakile hi ku va va yingisile. Xivuriso xi ri: “Rhiya ndleve u yingisa marito ya lavo tlhariha, leswaku u ta pfulela mbilu ya wena vutivi bya mina.”—Swivuriso 22:17.

Va Faneriwa Hi Xichavo

Xikepe lexi kekemeke swa xi tikela ku famba, naswona loko xi kekeme ngopfu, xi nga tlhenguka hi ku olova. Hikwalaho ka leswi hi nga hetisekangiki, hinkwerhu hi voyamele eka vutianakanyi ni le ka leswi yirisiweke. Ku nga khathariseki mimboyamelo leyi, vantshwa va nga kota ku fika ehlalukweni ro fanekisela, loko va landzela nkongomiso wa vatswari va vona hi vurhon’wana.

Hi xikombiso, vatswari va wena va ku pfuna ku lahla vonelo ra leswaku exikarhi ka gondzo ro khuma leri yisaka evuton’wini ni le xikarhi ka lero anama leri yisaka endzovisweni ku ni gondzo rin’wana. (Matewu 7:13, 14) A swi twali ku anakanya leswaku u nga tiphinanyana hi swilo leswo biha ivi u nga tipeti, leswaku u nga “nantswa” kambe u nga miti. Lava ringetaka ku famba hi ndlela yoleyo “va ni mianakanyo yimbirhi”—va tirhela Yehovha hi mpimo wo karhi kambe hi hala tlhelo va rhandza misava ni swilo leswi nga le misaveni—naswona swi olovile leswaku va wa emoyeni. (1 Tihosi 18:21; 1 Yohane 2:15) Hikwalaho ka yini? Hikwalaho ka mboyamelo wa hina wa vudyoho.

Ku navela ka hina ka ku nga hetiseki ku va ni matimba loko hi ku pfumelela ku hi lawula. ‘Mbilu ya hina leyi kanganyisaka’ a yi nge eneriseki hi ku endla xidyoho kan’we. Yi ta lava leswi engetelekeke. (Yeremiya 17:9) Loko hi kala hi sungula ku kendluka hi tlhelo ra moya, misava yi ta va ni nkucetelo lowukulu swinene eka hina. (Vaheveru 2:1) Swi nga ha endleka u nga swi voni leswaku u le ku humeni endleleni hi tlhelo ra moya, kambe vatswari va wena va Vakreste va ta swi vona. I ntiyiso, swi nga ha endleka va nga hatli va dyondza nongonoko wa khompyuta ku fana na wena, kambe va tiva swo tala ku ku tlula malunghana ni mbilu leyi kanganyisaka. Naswona va lava ku ku pfuna leswaku “u kongomisa mbilu ya wena endleleni” leyi nga ta ku nyika vutomi.—Swivuriso 23:19

Ina, u nga languteli leswaku vatswari va wena va ta endla swilo hi ku hetiseka loko va fanele va ku nyika switsundzuxo eka swiyimo swo tika, swo fana ni vuyimbeleri, vuhungasi ni ku tilunghisa. Vatswari va wena va nga ha pfumala vutlhari bya Solomoni kumbe ku lehisa mbilu ku fana na Yobo. Ku fana ni mukongomisi wa xikepe, va nga ha ku tsundzuxa hi ndlela leyi hoxeke. Hambiswiritano, nkongomiso wa vona wu ta ku pfuna loko u yingisa “ndzayo ya tata wa wena, naswona u nga wu fularheli nawu wa mana wa wena.”—Swivuriso 1:8, 9.

Vantshwa van’wana va nga vula swo biha hi vatswari va vona. Kambe, loko vatswari va wena va lwela ku landzela Matsalwa, va ta ku seketela minkarhi hinkwayo eka swiyimo hinkwaswo, ni loko u phimpheriwe hi swiphiqo. Ku fana ni mutlutisi wa xikepe la tsundzuxiwaka hi mukongomisi la nga ni ntokoto, u lava vatswari va wena leswaku va ku tsundzuxa, va ku kongomisa endleleni ya vutlhari. Vuyelo bya kona byi ta va lebyikulu.

“Loko vutlhari byi nghena embilwini ya wena ni vutivi byi tsakisa moya-xiviri wa wena, vuswikoti byo ehleketa byi ta ku rindza, ku twisisa ku ta ku hlayisa, ku ku kutsula endleleni yo biha, eka munhu la vulavulaka swilo leswi humeke endleleni, eka lava va tshikaka tindlela ta vululami leswaku va famba etindleleni ta munyama . . . Hikuva lavo lulama hi vona lava nga ta tshama emisaveni, naswona lava va pfumalaka xisandzu hi vona lava nga ta sala eka yona.”—Swivuriso 2:10-13, 21.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Nkucetelo wa vantshwa van’wana wu nga ku humesa endleleni hi tlhelo ra moya

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Tsundzuka mhaka ya Dina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Tanihi leswi mutlutisi wa xikepe a lavaka xitsundzuxo eka mukongomisi la nga ni ntokoto, vantshwa va fanele va lava nkongomiso wa vatswari va vona

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 24]

Photo: www.comstock.com