Ku Kuma Ntshunxeko Eka Gome Leri Ndzi Veke Na Rona Loko Ndza Ha Ri Muntshwa

Hi Ku Vula Ka Eusebio Morcillo

Hi September 1993, ndzi endzele khotso leri rindziwaka swinene. Xivangelo xa ku endza ka mina hileswi a ku khuvuriwa ndzisana ya mina ya xisati Mariví loyi a a ri mubohiwa. Vabohiwa van’wana ni valanguteri va khotso a va hlalele hi xichavo loko ndzi ri karhi ndzi n’wi khuvula. Ndzi nga si mi chumbutela leswaku swi te njhani leswaku mina na yena hi va kwalaho, mi nge ndzi mi hlamusela hi ta vutomi bya hina loko ha ha ri vatsongo.

NDZI velekiwe eSpain hi May 5, 1954, ndzi mativula eka vana va nhungu. Kasi Mariví i n’wana wa vunharhu. Kokwana wa hina u hi kurise tanihi Makhatoliki lama hisekaka naswona ndza ha tsundzuka leswaku loko ndza ha ri ntsongo ndza ha tshama na kokwana a ndzi hisekela ku gandzela Xikwembu. Kambe ekaya ra vatswari va hina moya wo gandzela Xikwembu a wu nga ri kona. Tatana a a tshamela ku bukutela Manana na hina vana. A hi tshama hi ri karhi hi chava naswona a swi ndzi twisa ku vava swinene ku vona Manana a xaniseka.

Exikolweni a ndzi langutane ni swiyimo leswi khomisaka gome. Un’wana wa vadyondzisi loyi a a ri mufundhisi, a a bananisa tinhloko ta hina ni khumbi loko hi nga hlamulanga swona. Mufundhisi un’wana a a endla vana va xikolo nsele loko a ri karhi a kambisisa ntirho lowu va wu endleke ekaya. Ku tlula kwalaho, tidyondzo ta kereke ya Khatoliki to fana ni ndzilo wa tihele a ti ndzi pfilunganya ti tlhela ti ndzi chavisa. Hi ku hatlisa ku tinyiketela ka mina eka Xikwembu ku sungule ku tsana.

Ku Hanya Vutomi Lebyi Nga Riki Na Xikongomelo

Leswi a ndzi nga ri na nkongomiso lowu a wu ndzi pfuna ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu, ndzi sungule ku heta nkarhi ndzi ri etidisko ni vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha ni madzolonga. Hakanyingi vanhu a va lwa, va tlhavana hi mikwana, va banana hi tinsimbhi, hi mabodlhela ni hi switulu. Hambileswi a ndzi nga hlanganyeli loko ku lwiwa, siku rin’wana va ndzi be ndzi titivala.

Eku heteleleni ndzi tshike ku ya eka tidisko teto kutani ndzi lava leti a ti nga ri na madzolonga. Hambi ku ri eka tidisko teto, ku tirhisiwa ka swidzidzirisi a ku ri tshamela maxelo. Kambe ematshan’weni yo va ni ntsako ni ku rhula ka mianakanyo, swidzidzirisi a swi ndzi endla ndzi jamuka ni ku karhateka.

Hambileswi mahanyelo wolawo a ma nga ndzi tsakisi, ndzi pete ndzisana ya mina José Luis ni munghana wa mina lonkulu Miguel hi nhloko eka mahanyelo wolawo. Hi nkarhi wolowo mina swin’we ni vantshwa van’wana vo tala eSpain, a hi nghene hi nhloko eka mahanyelo yo biha. A ndzi endla xin’wana ni xin’wana leswaku ndzi kuma mali yo xava swidzidzirisi. A ndzi nga ha ri na xindzhuti.

Yehovha U Ndzi Kutsurile

Hi nkarhi wolowo, ndzi vulavule ni vanghana va mina ko hlayanyana malunghana ni leswaku Xikwembu xi kona ni xikongomelo xa vutomi. Ndzi sungule ku lavisisa Xikwembu hi ku lava munhu loyi a ndzi ta n’wi phofulela ta le mbilwini. Ndzi xiye leswaku un’wana wa vatirhi-kulorhi, ku nga Francisco, a a hambanile ni lavan’wana. A a vonaka a tsakile, a tshembekile a tlhela a va ni musa, kutani ndzi endle xiboho xo n’wi pfulela mbilu ya mina. Francisco a a ri Mbhoni ya Yehovha naswona u ndzi nyike nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza lexi a xi ri ni xihloko lexi vulavulaka hi swidzidzirisi.

Endzhaku ko hlaya xihloko lexi, ndzi khongele eka Xikwembu leswaku xi ndzi pfuna, ndzi ku: “Hosi, ndza swi tiva leswaku u kona naswona ndzi lava ku ku tiva ni ku endla ku rhandza ka wena. Ndzi kombela u ndzi pfuna!” Francisco swin’we ni Timbhoni tin’wana va tirhise Bibele leswaku va ndzi khutaza naswona va ndzi nyike minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni ya Timbhoni ta Yehovha leswaku ndzi yi hlaya. Ndzi sungule ku xiya leswaku a va ndzi nyika mpfuno lowu a ndzi wu kombele eka Xikwembu. Hi ku hatlisa ndzi sungule ku vulavula ni vanghana va mina na José Luis malunghana ni swilo leswi a ndzi swi dyondza.

Siku rin’wana loko ndzi vuya ni vanghana va mina hi le ka khonsati ya vuyimbeleri bya rhok, ndzi tihambanise ni ntlawa wolowo. Ndzi va langutile tanihi vanhu lava ndzi nga va tiviki kutani ndzi vona ndlela leyi mahanyelo ya hina a ma sungule ku nyenyetsa ha yona hikwalaho ka swidzidzirisi. Hi nkarhi wolowo, ndzi endle xiboho xo tshika mahanyelo wolawo kutani ndzi va Mbhoni ya Yehovha.

Ndzi kombele Bibele eka Francisco, hiloko a ndzi nyika yona swin’we ni buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki.a Loko ndzi hlaye hi ta xitshembiso xa Xikwembu xo sula mihloti hinkwayo ya vanhu ni ku herisa ni rifu, a ndzi kanakananga leswaku ndzi kume ntiyiso lowu ntshunxaka vanhu. (Yohane 8:32; Nhlavutelo 21:4) Endzhakunyana, ndzi ye eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha. Ndzi tsakisiwe ngopfu hi xinghana ni rirhandzu ra vanhu lava a va ri kwalaho.

Leswi a ndzi swi lava hi mbilu ya mina hinkwayo ku byela van’wana leswi ndzi swi voneke eHolweni ya Mfumo, hi ku hatlisa ndzi vitane José Luis ni vanghana va mina kutani ndzi va hlamusela hinkwaswo. Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, hinkwerhu ka hina hi ye eminhlanganweni. Nhwanyana un’wana loyi a a tshame eka layini leyi a yi ri emahlweni ka ya hina u hi yive hi mahlo. Swi le rivaleni leswaku a a hlamarisiwe hi ku vona vanhu volavo lava a va ri ni misisi yo leha naswona u chave ku tlhela a hi languta. U fanele a hlamarile loko hi tlhele hi vuya eHolweni ya Mfumo hi vhiki leri landzeleke, hikuva hi nkarhi wolowo se a hi ambale tisudu hi tlhela hi boha tithayi.

Hi ku hatlisa endzhakunyana ka sweswo, mina na Miguel hi tlhele hi ya enhlengeletanweni ya xifundzha ya Timbhoni ta Yehovha. A hi nga si tshama hi vona nchumu wo fana ni lowu​—rirhandzu ra xiviri exikarhi ka vanhu va malembe hinkwawo yo hambana-hambana. Kasi nchumu lowu hi hlamariseke ngopfu hileswi nhlengeletano leyi a yi khomeriwe eholweni leyi a ku nga ri khale hi ye eka yona hi ya hlalela khonsati ya vuyimbeleri bya rhok. Kambe eka xiendlakalo lexi, vanhu ni vuyimbeleri lebyi hi byi tweke byi hi khutaze swinene.

Hinkwerhu ka hina hi sungule ku dyondza Bibele. Endzhaku ka tin’hweti ta kwalomu ka nhungu, hi July 26, 1974, mina na Miguel hi khuvuriwile. Havumbirhi ka hina a hi ri ni malembe ya 20. Lavan’wana va mune va khuvuriwe endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani. Ndzetelo wa Bibele lowu ndzi wu kumeke wu ndzi susumetele ku sungula ku pfuna mana wa mina hi mintirho ya le kaya ni ku n’wi byela hi ta vupfumeri bya mina lebyintshwa. Hi sungule ku va vanghana lavakulu. Ndzi tlhele ndzi tikarhata swinene ku pfuna tindzisana ta mina.

Hi ku famba ka nkarhi, Manana swin’we ni tindzisana ta mina hinkwavo va dyondze ntiyiso wa Bibele va tlhela va khuriwa va va Timbhoni ta Yehovha, handle ka ndzisana yin’we ntsena. Hi 1977, ndzi tekane na Soledad. A ku ri nhwanyana loyi a hlamaleke loko a hi vona ro sungula eHolweni ya Mfumo. Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani, havumbirhi bya hina hi ve maphayona, hilaha Timbhoni ta Yehovha ti va vitanaka hakona vachumayeri va nkarhi hinkwawo va mahungu lamanene.

Ku Kutsuriwa Ka Munhu La Rhandzekaka

Leswi Mariví, ndzisana ya mina ya xisati a endliweke nsele loko a ha ri ntsongo, mhaka yoleyo leyi chavisaka yi byi khumbe swinene vutomi bya yena. Loko se a ri muntshwa, u sungule ku hanya vutomi byo biha, a tirhisa swidzidzirisi, a yiva ni ku xavisa miri. Loko a ri ni malembe ya 23, u khotsiwile, naswona u hambete a hanya vutomi byo biha.

Hi nkarhi wolowo a ndzi ri mulanguteri wa xifundzha, mutirheli la famba-fambaka wa Timbhoni ta Yehovha. Hi 1989, mina na Soledad hi averiwe ku ya tirha endhawini leyi Mariví a a khotsiwe eka yona. Valawuri a va ha ku n’wi tekela n’wana wakwe; a a vaviseke swinene lerova a a nga ha lavi ku hanya. Siku rin’wana ndzi n’wi endzerile naswona ndzi ringanyete leswaku hi dyondza Bibele swin’we, kutani u pfumerile. Endzhaku ko dyondza swin’we ku ringana n’hweti, u tshike ku tirhisa swidzidzirisi ni ku dzaha fole. Swi ndzi tsakise ngopfu ku vona leswaku Yehovha u n’wi nyike matimba yo cinca vutomi bya yena.​—Vaheveru 4:12.

Endzhakunyana ka loko Mariví a sungule ku dyondza, u sungule ku chumayela hi ntiyiso wa Bibele eka vabohiwa-kulobye ni valanguteri va khotso. Hambileswi a a tshamela ku rhurhiseriwa emakhotsweni yo hambana-hambana, u hambete a chumayela. Ekhotsweni rin’wana u kale a nghena hi xitokisi ni xitokisi a chumayela. Eka malembe yo tala lawa Mariví a ma heteke a ri mubohiwa, u sungule tidyondzo ta Bibele ni vabohiwa vo tala eka makhotso yo hambana-hambana.

Siku rin’wana Mariví u ndzi byele leswaku u navela ku nyiketela vutomi bya yena eka Yehovha ni ku khuvuriwa. Kambe a a nga pfumeleriwi ku huma ekhotsweni naswona a ku ri hava munhu eka lava a va ri ekhotsweni loyi a a pfumeleriwe ku n’wi khuvula. U tiyisele malembe man’wana ya mune eka khotso rolero leri vanhu va kona a va nga ri na mahanyelo. I yini lexi n’wi pfuneke leswaku a tshama a tshembekile? Hi nkarhi lowu vandlha ra le ndhawini yoleyo a ri khoma minhlangano ha wona, na yena a a endla mpfuxeto wa minhlangano yoleyo a ri exitokisini xakwe. Nakambe a a ri ni xiyimiso xa dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele ni ku khongela nkarhi na nkarhi.

Hi ku famba ka nkarhi, Mariví u rhurhiseriwe eka khotso leri rindziwaka ngopfu leri a ri ri ni damu ro hlambela. U xiye leswaku swiyimo leswi leswintshwa a swi ta endla leswaku swi koteka ku va a khuvuriwa. Kutani Mariví u hetelele a pfumeleriwe ku khuvuriwa. Yoleyo hi yona ndlela leyi ndzi tikumeke ndzi ri kwalaho leswaku ndzi nyikela nkulumo ya nkhuvulo. Ndzi ve na yena eka xiendlakalo xa nkoka xa vutomi bya yena.

Hikwalaho ka mahanyelo yakwe ya khale, Mariví u ve ni vuvabyi bya AIDS. Nilokoswiritano, mahanyelo ya yena lamanene ma endle leswaku a hatla a ntshunxiwa ekhotsweni hi March 1994. U tshame ekaya na Manana naswona u hambete a va Mukreste la hisekaka ku kondza a lova endzhaku ka malembe mambirhi.

Ku Hlula Miehleketo Yo Biha

Na mina a ndzi byi balekelanga hi ku helela vuyelo bya mahanyelo ya mina ya nkarhi lowu hundzeke. Ndlela leyi Tatana a ndzi xaniseke ha yona ni mahanyelo ya mina loko ndza ha ri muntshwa ma khumbe vumunhu bya mina. Loko se ndzi kurile, a ndzi tshamela ku kingindziwa hi ripfalo naswona a ndzi titwa ndzi nga pfuni nchumu. Minkarhi yin’wana a ndzi titwa ndzi ri ni gome swinene. Kambe, Rito ra Xikwembu ri ve ra nkoka swinene ku ndzi pfuna ku lwa ni miehleketo leyi a yi nga ndzi dyisi byi rhelela. Ku ringana malembe yo tala, ku tshamela ku anakanyisisa hi matsalwa yo fana na Esaya 1:18 na Pisalema 103:8-13 swi ndzi pfune leswaku ripfalo ra mina leri a ri tshamela ku ndzi kingindza ri nga ha ndzi kingindzi ngopfu.

Xikhongelo i tlhari rin’wana ra moya leri ndzi ri tirhiseke ku lwisana ni ku titwa ndzi nga pfuni nchumu. Hakanyingi a ndzi khongela eka Yehovha ndzi ri karhi ndzi khavaxela mihloti. Nilokoswiritano, marito lama tsariweke eka 1 Yohane 3:19, 20 ma ndzi tiyisile: “Hi ku endla leswi hi ta swi tiva leswaku hi huma entiyisweni, naswona hi ta tiyisekisa timbilu ta hina emahlweni ka yena malunghana ni xin’wana ni xin’wana lexi timbilu ta hina ti nga hi solaka ha xona, hikuva Xikwembu i xikulu eka timbilu ta hina naswona xi tiva swilo hinkwaswo.”

Leswi a ndzi khongela eka Xikwembu hi mbilu “leyi tshovekeke yi tlhela yi pfotloseka,” ndzi xiye leswaku a ndzi nga bihanga ngopfu hilaha ndzi tshameke ndzi ehleketa hakona. Bibele yi tiyisekisa hinkwavo lava lavaka Yehovha leswaku a nga va vengi lava tisolaka hi mbilu hinkwayo hi mahanyelo ya vona lama hundzeke naswona va hundzukeke leswaku va endla ku rhandza ka yena.​—Pisalema 51:17.

Nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu a ndzi titwa ndzi nga titshembi, a ndzi ringeta ku tata mianakanyo ya mina hi swilo leswinene, leswi katsaka swilo swa moya leswi hlamuseriweke eka Vafilipiya 4:8. Ndzi nhlokohate Pisalema 23 ni Dyondzo ya le Ntshaveni. Loko ndzi tshuka ndzi anakanye swilo swo biha, a ndzi pfuxeta tindzimana leti ta Matsalwa hi rito leri tlakukeke. Endlelo leri ro susa mianakanyo yo tano yo biha ra pfuna, ngopfu-ngopfu loko ndzi ri ni nkelunkelu.

Mpfuno wun’wana lowu ndzi wu kumeke i ku bumabumeriwa hi nsati wa mina ni hi Vakreste van’wana lava wupfeke. Hambileswi eku sunguleni a swi ndzi tikela ku amukela marito ya vona lama khutazaka, Bibele yi ndzi pfune ku twisisa leswaku rirhandzu “ri kholwa swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Nakambe hakatsongo-tsongo ndzi dyondze ku titsongahata leswaku ndzi amukela ku tsana ka mina.

Ku va ndzi lwisane ni mianakanyo yo biha swi ndzi pfune ku va mulanguteri la famba-fambaka la nga ni ntwela-vusiwana. Mina ni nsati wa mina, ha un’we wa hina hi hete malembe ya kwalomu ka 30 hi ri vatirheli va nkarhi hinkwawo va mahungu lamanene. Ntsako lowu ndzi wu kumaka hi ku tirhela van’wana wu ndzi pfuna ku hunguta mianakanyo yo biha ni swilo leswi nga tsakisiki leswi ndzi humeleleke evuton’wini.

Sweswi loko ndzi tsundzuka hi mikateko hinkwayo leyi Yehovha a ndzi chululeleke yona, ndzi susumeteleka ku vula hilaha mupisalema a vuleke hakona loko a ku: “Dzunisa Yehovha, . . . yena la ku rivalelaka xidyoho xa wena hinkwaxo, la horisaka mavabyi ya wena hinkwawo, la kutsulaka vutomi bya wena emugodini, la ku tlhandlekaka harhi ya musa wa rirhandzu ni tintswalo.”​—Pisalema 103:1-4.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Nkomiso eka tluka 30]

A ndzi tshamela ku kingindziwa hi ripfalo naswona a ndzi titwa ndzi nga pfuni nchumu. Kambe Rito ra Xikwembu ri ve ra nkoka swinene ku ndzi pfuna ku lwa ni miehleketo leyi a yi nga ndzi dyisi byi rhelela

[Swifaniso eka tluka 27]

Makwerhu wa mina José Luis ni munghana wa mina Miguel va landzele xikombiso xa mina xo biha ni lexinene

[Xifaniso eka tluka 28, 29]

Ndyangu wa ka Morcillo hi 1973

[Xifaniso eka tluka 29]

Loko Mariví a ri mubohiwa ekhotsweni

[Xifaniso eka tluka 30]

Ndzi ri ni nsati wa mina Soledad