Xana A Wu Swi Tiva?

Xana tsalwa leri kovotliweke ra khale ri yi seketela njhani Bibele?

EKA Muziyamu leyi vuriwaka Bible Lands leyi nga eYerusalema, ku ni ribye leri kovotliweke marito hi va-700-600 B.C.E. Ribye leri ri kumiwe exilahlweni xa mabakwa lexi nga ekusuhi ni le Hebron eIsrayele. Tsalwa leri ri hlayeka hi ndlela leyi: “A ku rhukaniwe Hagaf n’wana wa Hagav hi Yahweh Sabaot.” Xana tsalwa leri ri yi seketela njhani Bibele? Ri kombisa leswaku vito ra Xikwembu leri nge Yehovha, leri khale hi Xiheveru a ri tsariwa ri va YHWH, a ri tiviwa swinene ni ku tirhisiwa eka vutomi bya siku ni siku emikarhini ya Bibele. Kahlekahle, marito man’wana lama kovotliweke emaribyeni lama kumiweke exilahlweni xa mabakwa, ma komba leswaku lava a va tirhisa mabakwa wolawo ku hlengeletana ni ku tumbela kona, a va tala ku tsala vito ra Xikwembu ni mavito lawa a ma thyiwa vanhu, lawa a ma ri ni mimfungho leyi yimelaka vito ra Xikwembu, emakhumbini.

Dr. Rachel Nabulsi wa Yunivhesiti ya Georgia, loko a vulavula hi tsalwa rero u te: “Ku tsariwa ka vito YHWH hi ku phindhaphindha i mhaka ya nkoka. . . . Leswi kovotliweke eka matsalwa wolawo swi komba nkoka wa YHWH eka vutomi bya tiko ra Israyele ni ra Yuda.” Leswi swi seketela Bibele, leyi vito ra Xikwembu eka yona, hi Xiheveru ri tsariweke ri va YHWH naswona ri humelelaka mikarhi ya magidi. Ko tala van’wana a va thyiwa mavito lama katsaka ni vito ra Xikwembu.

Marito lama nge “Yahweh Sabaot,” lama kovotliweke eribyeni, ma vula leswaku “Yehovha wa mavuthu.” Leswi swi kombisa leswaku a ku nga tali ku tirhisiwa ntsena vito ra Xikwembu kambe ni xiga lexi nge “Yehovha wa mavuthu” a xi tala ku tirhisiwa emikarhini ya Bibele. Leswi swi tlhela swi seketela ku tirhisiwa ka xiga lexi nge “Yehovha wa mavuthu” eBibeleni, lexi humelelaka ka 283 eMatsalweni ya Xiheveru, ngopfungopfu etibukwini ta Esaya, Yeremiya na Zakariya.