Yanani eMahlweni ‘Mi Akana’

1. Hi ku ya hi 1 Vatesalonika 5:11, hi wihi ntirho lowu hinkwerhu hi katsekaka eka wona?

XANA vandlha leri u nga eka rona ri tshame ri aka kumbe ku pfuxeta Holo ya Mfumo? Loko swi ri tano, a swi kanakanisi leswaku wa swi tsundzuka loko u ya eka nhlengeletano yo sungula eka Holo yoleyo leyintshwa. U n’wi khense swinene Yehovha. Entiyisweni, swi nga ha endleka leswaku a wu tsake ni swikunwana lerova swi ku tikela ni ku yimbelela risimu ro pfula. Tiholo ta hina ta Mfumo leti akiweke kahle ti dzunisa Yehovha. Kambe hi n’wi dzunisa swinene loko hi katseka eka ntirho wun’wana wo aka. Ntirho wolowo wu katsa swin’wana swa nkoka ku tlula miako ya xiviri. Wu katsa ku aka vanhu lava taka etindhawini toleto to gandzela. Loko muapostola Pawulo a tsala marito lama kumekaka eka 1 Vatesalonika 5:11, ku nga tsalwa ra nhlokomhaka, a a vulavula hi muxaka wo karhi wo aka wo fanekisela.—Yi hlaye.

2. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi?

² Muapostola Pawulo i xikombiso lexinene xa munhu loyi a a kota ku aka vamakwavo. A a va twela vusiwana. Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi ndlela leyi a pfuneke vamakwavo hayona leswaku (1) va tiyisela miringo, (2) va hanyisana hi ku rhula ni leswaku (3) va va ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha. A hi voneni leswaku hi nga n’wi tekelela njhani kutani hi aka vamakwerhu namuntlha.—1 Kor. 11:1.

PAWULO U PFUNE VAMAKWAVO LESWAKU VA TIYISELA MIRINGO

3. Hi swihi swilo leswi a swi ri swa nkoka eka Pawulo?

³ Pawulo a a rhandza vamakwavo swinene. Na yena u tshame a langutana ni swiphiqo; kutani a a swi kota ku komba vamakwavo ntwelavusiwana loko va ri emiringweni. Nkarhi wun’wana, Pawulo a a pfumala mali naswona a a fanele a tirha leswaku a tikhathalela ku katsa ni vanghana vakwe. (Mit. 20:34) A a ri muendli wa matende. Loko a fika eKorinto, eku sunguleni a a tirha na Akhwila na Prisila lava na vona a va ri vaendli va matende. Kambe hi “savata yin’wana ni yin’wana” a a chumayela Vayuda ni Magriki. Loko Silasi na Timotiya va fika, ‘Pawulo u khomeke ngopfu hi rito.’ (Mit. 18:2-5) Pawulo a nga xi rivalanga xikongomelo xakwe evuton’wini, ku nga ku tirhela Yehovha. Pawulo a a tirha hi matimba leswaku a khutaza vamakwavo. U va tsundzuxe leswaku va nga pfumeleli swiphiqo swa vutomi ni ku wundla ndyangu swi va endla va honisa “swilo leswi nga swa nkoka swinene,” ku nga swilo hinkwaswo leswi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha.—Filp. 1:10.

4. Pawulo na Timotiya va va pfune njhani vamakwavo leswaku va tiyisela ku xanisiwa?

⁴ Endzhakunyana ka loko vandlha ra le Tesalonika ra ha ku sunguriwa, lava a va ha ku va vamakwerhu va xanisiwile swinene. Loko vakaneti lava nga ni nsele swinene va nga n’wi kumanga Pawulo na Silasi, va kokakoke “vamakwavo van’wana va va yisa eka vafumi va muti,” va huwelela va ku: “Vavanuna lava hinkwavo va lwisana ni milawu ya Khezari.” (Mit. 17:6, 7) Ehleketa ndlela leyi lava a va ha ku va Vakreste a va chuhe hayona loko va vona leswaku vavanuna va muti wolowo a va lava ku va xanisa. A va ta va va debyise mavoko entirhweni wa Yehovha, kambe Pawulo a a nga swi lavi leswaku sweswo swi endleka. Hambileswi yena na Silasi a va fanele va famba, va tiyisekile leswaku vandlha lerintshwa ri sala ri khathaleriwa kahle. Pawulo u tsundzuxe Vatesalonika a ku: “Hi rhumele Timotiya, makwerhu . . . , leswaku a mi tiyisa ni ku mi chavelela hikwalaho ka ripfumelo ra n’wina, leswaku ku nga vi na munhu loyi a chavisiwaka hi mahlomulo lawa.” (1 Tes. 3:2, 3) Swi nga endleka leswaku Timotiya u tshame a xanisiwa laha a humaka kona eListra. U vone ndlela leyi Pawulo a va tiyiseke hayona vamakwerhu kwalaho. Leswi a voneke vuyelo lebyinene lebyi humaka eka Yehovha, Timotiya u tiyisekise lava a va ha ku va vamakwavo leswaku na vona swilo hinkwaswo a swi ta va fambela kahle.—Mit. 14:8, 19-22; Hev. 12:2.

5. Nkulu u n’wi pfune njhani makwerhu loyi a vuriwaka Bryant?

⁵ Pawulo u va tiyise njhani vamakwavo? Loko va tlhelela eListra, Ikoniya ni le Antiyoka, Pawulo na Barnaba ‘va hlawule vakulu eka vandlha ha rin’we.’ (Mit. 14:21-23) A swi kanakanisi leswaku vakulu volavo va chavelele mavandlha, ku fana ni leswi vakulu va swi endlaka namuntlha. Xiya marito lama vuriweke hi makwerhu loyi a vuriwaka Bryant, u ri: “Loko ndzi ri ni malembe ya 15, bava u fambe a hi siya naswona mhani u susiwile. Ndzi titwe ndzi fularheriwile ndzi tlhela ndzi hela matimba.” I yini lexi pfuneke Bryant leswaku a tiyisela xiyimo lexi xo tika? U ri: “Nkulu loyi a vuriwaka Tony u vulavule na mina etidyondzweni ni hi mikarhi yin’wana. U ndzi byele hi lava langutaneke ni miringo kambe a va tsakile. U ndzi hlayele Pisalema 27:10 naswona u tlhele a vulavula na mina hi Hezekiya loyi a tirheleke Yehovha hi ku tshembeka hambileswi tata wakwe a a nga ri xikombiso lexinene.” Xana leswi swi n’wi pfune njhani Bryant? U ri: “Loko Tony a ndzi khutazile, ndzi nghenele ntirho wa nkarhi hinkwawo.” Vakulu, xalamukelani ku pfuna vanhu vo fana na Bryant, lava nga ha lavaka ku khutaziwa hi “rito lerinene.”—Swiv. 12:25.

6. Pawulo u yi tirhise njhani mitokoto ya van’wana leswaku a khutaza vamakwavo?

⁶ Pawulo u tsundzuxe vamakwavo leswaku malandza lama nga xiphemu xa “papa lerikulu swinene ra timbhoni” ma tiyisele maxangu hikwalaho ka leswi Yehovha a ma nyikeke matimba. (Hev. 12:1) Pawulo a a swi tiva leswaku mitokoto ya vanhu va nkarhi lowu nga hundza lava tiyiseleke maxangu yo hambanahambana hi ku tshembeka, a yi ta endla leswaku vamakwavo va va ni xivindzi ni ku tshama va ri karhi va anakanyisisa hi “muti wa Xikwembu lexi hanyaka.” (Hev. 12:22) Ninamuntlha swa ha ri tano. Swa hi tiyisa loko hi hlaya hi ndlela leyi Yehovha a pfuneke Gidiyoni, Baraka, Davhida na Samuwele ni van’wana vo tala. (Hev. 11:32-35) Ku vuriwa yini hi malandza ya manguva lawa lama nga ni ripfumelo? Entsindza wa misava hinkwayo, hi tala ku kuma mapapila lama humaka eka vamakwerhu lava ripfumelo ra vona ri tiyeke endzhaku ka loko va hlaye mitokoto ya malandza ya Yehovha yo tshembeka ya namuntlha.

PAWULO U KOMBE VAMAKWAVO NDLELA YO HANYISANA HI KU RHULA

7. U dyondza yini eka xitsundzuxo xa Pawulo lexi kumekaka eka Varhoma 14:19-21?

⁷ Hi aka vamakwerhu loko hi endla leswaku ku va ni ku rhula evandlheni. A hi pfumeleli ku nga voni swilo hi tihlo rin’we swi endla hi avana. Nakambe a hi sindzisi leswaku swilo swi endliwa hi ndlela ya hina, loko ku nga tluriwi milawu ya Bibele emhakeni yo karhi. Xiya xikombiso lexi. Evandlheni ra le Rhoma a ku ri ni Vakreste lava nga Vayuda ni lava nga riki Vayuda. Loko Nawu wa Muxe wu herisiwile, nawu wa ku yirisiwa ka swakudya swo karhi a wu nga ha tirhi. (Mar. 7:19) Ku sukela hi nkarhi wolowo, Vakreste van’wana lava nga Vayuda a va tshunxekile ku dya mixaka hinkwayo ya swakudya. Hambiswiritano, Vakreste van’wana lava nga va Vayuda a va nga ntshunxeki ku dya swakudya swoleswo. Vandlha ri avanile hikwalaho ka mhaka leyi. Pawulo u kandziyise ndlela leyi swi nga swa nkoka hayona leswaku ku va ni ku rhula loko a ku: “Swa antswa u nga dyi nyama kumbe ku nwa vhinyo kumbe ku endla nchumu lowu nga ta khunguvanyisa makwenu.” (Hlaya Varhoma 14:19-21.) Xisweswo, Pawulo u pfune vamakwavo va vona ndlela leyi ku avana koloko a ku ri ni khombo hayona eka vona ni le ka vandlha hinkwaro. Nakambe a a tiyimisele ku cinca mahanyelo yakwe leswaku a nga khunguvanyisi van’wana. (1 Kor. 9:19-22) Hilaha ku fanaka, hi nga aka van’wana hi tlhela hi kondletela ku rhula loko hi papalata ku phikizana hi timhaka leti nga ta munhu hi yexe.

8. Pawulo u endle yini loko mhaka ya nkoka yi kavanyeta ku rhula ka vandlha?

⁸ Pawulo u ve xikombiso lexinene xo endla leswaku ku tshama ku ri ni ku rhula loko vamakwavo va nga voni hi tihlo rin’we eka timhaka ta nkoka. Hi xikombiso, van’wana evandlheni va sindzise leswaku Vakreste lava nga riki Vayuda va fanele va yimbisiwa, kumbexana hileswi a va lava ku papalata ku xopaxopiwa hi Vayuda. (Gal. 6:12) Pawulo a a nga yimi na yona mhaka yoleyo nikatsongo, kambe ku ri ni ku sindzisa leswaku ku landzeriwa mavonelo yakwe, hi ku titsongahata u kombele nkongomiso eka vaapostola ni vakulu eYerusalema. (Mit. 15:1, 2) Leswi Pawulo a tameleke timhaka hi ndlela yoleyo, u pfune Vakreste leswaku va tshama va tsakile nileswaku ku va ni ku rhula evandlheni.—Mit. 15:30, 31.

9. Hi nga n’wi tekelela njhani Pawulo?

⁹ Loko ku va ni timholovo letikulu, hi endla leswaku ku va ni ku rhula hi ku kombela nkongomiso eka lava Yehovha a va hlawuleke leswaku va rhangela vandlha. Hi ntolovelo, nkongomiso wa le Bibeleni hi nga wu kuma eka tibuku ta hina kumbe eka swiletelo leswi nhlangano wu hi nyikaka swona. Loko hi landzela swiletelo sweswo ematshan’weni yo rhangisa mavonelo ya hina, hi ta kondletela ku rhula evandlheni.

10. Pawulo u endle yini swin’wana leswaku ku va ni ku rhula evandlheni?

¹⁰ Pawulo u endle leswaku ku va ni ku rhula hi ku vulavula kahle hi swilo leswinene leswi vamakwavo a va swi endla, ku nga ri leswo biha. Hi xikombiso, loko Pawulo a gimeta papila rakwe leri a ri tsaleleke Varhoma, u boxe vanhu vo tala hi mavito naswona u vulavule kahle hi vona, a tlhela a boxa vuxokoxoko hi vona. Hi nga tekelela Pawulo hi ku vulavula hi tshunxekile hi swilo leswinene leswi vamakwerhu va swi endlaka. Loko hi endla tano, hi endla leswaku vamakwerhu va va vanghana, leswi endlaka leswaku vandlha ri ya ri rhandzana.

11. Hi nga ku kondletela njhani ku rhula loko hi nga voni swilo hi tihlo rin’we?

¹¹ Mikarhi yin’wana, hambi ku ri Vakreste lava wupfeke va nga holova. Sweswo swi endlekile eka Pawulo ni munghana wakwe lonkulu Barnaba. Vavanuna lavambirhi a va vonanga swilo hi tihlo rin’we mayelana ni loko va fanele va famba na Marka eka riendzo ra vona leri landzelaka ra vurhumiwa. Ku “pfuke mholovo yo chavisa” exikarhi ka vona lerova va hambana. (Mit. 15:37-39) Kambe Pawulo, Barnaba na Marka va kondletele ku rhula, leswi kombaka leswaku ku rhula ni vun’we a swi ri swa nkoka evandlheni. Endzhaku ka nkarhi, Pawulo u vulavule kahle hi Barnaba na Marka. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Na hina hi fanele hi lulamisa timholovo leti hi nga vaka na tona ni van’wana evandlheni naswona hi ya emahlweni hi languta swilo leswinene leswi va swi endlaka. Hi ndlela yoleyo, hi ta kondletela ku rhula ni vun’we.—Efe. 4:3.

PAWULO U TIYISE RIPFUMELO RA VAMAKWAVO

12. Hi yihi mitlhontlho yin’wana leyi vamakwerhu va langutanaka na yona?

¹² Hi aka vamakwerhu loko hi endla leswaku ripfumelo ra vona eka Yehovha ri tiya. Van’wana va hlekuriwa hi maxaka ya vona lama nga riki Timbhoni, vatirhikulobye kumbe vadyondzikulobye. Van’wana va ni swiphiqo leswikulu swa rihanyo naswona swa va tikela ku rivalela lava va twiseke ku vava. Kasi van’wana va ni malembe yo tala va khuvuriwile naswona se i khale va rindzele leswaku ku lovisiwa misava leyi. Swiyimo leswi swi nga ringa ripfumelo ra Vakreste namuntlha. Vakreste va le mikarhini ya ku tsariwa ka Bibele va langutane ni mitlhontlho leyi fanaka. Pawulo u endle yini ku tiyisa vamakwavo?

13. Pawulo u va pfune njhani lava a va hlekiwa hikwalaho ka ripfumelo ra vona?

¹³ Pawulo u tirhise Matsalwa ku aka ripfumelo ra vamakwavo. Hi xikombiso, Vakreste lava nga Vayuda a va nga swi tivi leswaku va ta ma hlamurisa ku yini maxaka ya vona lama a ma nga ri Vakreste lama a ma vula leswaku vukhongeri bya Xiyuda byi tlakuke ku tlula bya Vakreste. A swi kanakanisi leswaku papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vaheveru ri va tiyise swinene Vakreste volavo. (Hev. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Va tirhise leswi a swi vuleke leswaku va miyeta lava a va va kaneta. Namuntlha hi nga pfuna vamakwerhu lava hlekuriwaka leswaku va tirhisa tibuku ta hina leti hi pfunaka ku twisisa Bibele leswaku va hlamusela leswi va pfumelaka eka swona. Loko vantshwa va hina va hlekiwa hikwalaho ka leswi va pfumelaka leswaku ku ni Mutumbuluxi, hi nga va pfuna va dyondza swo tala eka broxara leyi nge, Xana Swilo Leswi Hanyaka Swi Lo Tumbuluxiwa? ni leyi nge, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking leswaku va kota ku hlamusela leswi endlaka va tshemba ku swilo leswi hanyaka swi lo tumbuluxiwa.

14. Pawulo u endle yini hambileswi a a khomekile hi ntirho wo chumayela ni wo dyondzisa?

¹⁴ Pawulo u khutaze vamakwavo leswaku va kombisa rirhandzu hi ku “endla mitirho leyinene.” (Hev. 10:24) U pfune vamakwavo ku nga ri ntsena hi leswi a swi vuleke kambe ni hi swiendlo. Hi xikombiso, loko ku ve ni ndlala eYudiya, Pawulo u pfune vamakwavo hi swilo leswi a va swi lava. (Mit. 11:27-30) Entiyisweni, hambileswi Pawulo a a tshama a khomekile hi ku chumayela ni ku dyondzisa, mikarhi hinkwayo a a lava tindlela to pfuna lava a va pfumala. (Gal. 2:10) Hi ku endla tano, u tiyise vamakwavo leswaku Yehovha a a ta va khathalela. Namuntlha loko hi tirhisa nkarhi, matimba ni vuswikoti bya hina eka ntirho wo phalala, hi va hi tiyisa ripfumelo ra vamakwerhu. Hi nga tlhela hi endla sweswo hi ku nyikela nkarhi na nkarhi eka ntirho wa misava hinkwayo. Hi tindlela leti ni tin’wana, hi pfuna vamakwerhu va tshemba leswaku Yehovha a nge va lahli.

15-16. Hi fanele hi va khoma njhani lava ripfumelo ra vona ri tsaneke?

¹⁵ Pawulo a nga va helelanga mbilu lava tsaneke ripfumelo. U va kombe ntwelavusiwana ni ku vulavula na vona hi ndlela ya rirhandzu ni leyi akaka. (Hev. 6:9; 10:39) Hi xikombiso eka papila rakwe leri a ri tsaleleke Vaheveru, mikarhi yo tala a a tirhisa rito leri nge, “hina” leswi kombisaka leswaku na yena a a fanele a tirhisa ndzayo leyi a yi nyikeleke. (Hev. 2:1, 3) Ku fana na Pawulo, a hi va heleli mbilu lava ripfumelo ra vona ri tsaneke. Kambe hi va tiyisa hi ku va kombisa leswaku ha khathala hi vona. Hi ndlela yoleyo, hi va komba leswaku ha va rhandza. Ndlela leyi hi vulavulaka hayona na yona yi nga va tiyisa vamakwerhu.

¹⁶ Pawulo u tiyisekise vamakwavo leswaku Yehovha a a yi vona mitirho ya vona leyinene. (Hev. 10:32-34) Hi nga endla leswi fanaka loko hi pfuna makwerhu loyi ripfumelo rakwe ri tsaneke. Hi nga n’wi kombela a hi byela ndlela leyi a wu kumeke hayona ntiyiso kumbe hi n’wi pfuna a tsundzuka swiyimo laha a voneke ndlela leyi Yehovha a n’wi pfuneke hayona. Hi nga tirhisa nkarhi wolowo ku n’wi tiyisekisa leswaku Yehovha a nga swi rivalanga swiendlo swakwe swa rirhandzu naswona A nge n’wi tshiki enkarhini lowu taka. (Hev. 6:10; 13:5, 6) Mabulo yo tano ma nga endla leswaku vamakwerhu va navela ku ya emahlweni va tirhela Xikwembu.

“YANANI EMAHLWENI MI KHUTAZANA”

17. Hi byihi vuswikoti lebyi hi nga yaka emahlweni hi byi antswisa?

¹⁷ Hi ku famba ka nkarhi muaki u antswisa vuswikoti byakwe byo aka, hilaha ku fanaka hi nga antswisa ndlela leyi hi khutazaka vamakwerhu hayona. Hi nga pfuna van’wana leswaku va tiyisela miringo hi ku va byela swikombiso swa lava tiyiseleke enkarhini lowu nga hundza. Hi nga endla leswaku ku va ni ku rhula loko hi nga voni swilo hi tihlo rin’we ni ku vula swilo leswinene leswi hi swi vonaka eka van’wana. Nakambe hi nga ya emahlweni hi tiyisa ripfumelo ra vamakwerhu hi ku va byela ntiyiso lowu nga eBibeleni, ku va pfuna hi tindlela to karhi ni ku seketela lava ripfumelo ra vona ri tsaneke.

18. U tiyimisele ku endla yini?

¹⁸ Lava katsekaka eka tiprojeke to aka va tsakile naswona va enerisekile. Hi nga kuma ntsako ni ku eneriseka loko hi pfuna vamakwerhu evandlheni va tiyisa ripfumelo ra vona. Ku hambana ni miako leyi nga ta hlakala hi ku famba ka nkarhi, vuyelo bya ku tikarhata ka hina byi nga tshama hilaha ku nga heriki! Onge hi nga tiyimisela ku ‘ya emahlweni hi khutazana ni ku akana.’—1 Tes. 5:11.