Nhlamuselo ya le hansi

a Apocrypha (leswi hi ku kongoma, swi vulaka leswi “fihliweke”) na Pseudepigrapha (leswi hi ku kongoma, swi vulaka “matsalwa ya vunwa”) i matsalwa ya Xiyuda ya ku sukela hi lembe-xidzana ra vunharhu B.C.E. ku fikela eka lembe-xidzana ro sungula C.E. Apocrypha yi amukeriwa hi Kereke ya Rhoma Khatoliki tanihi xiphemu xa Bibele leyi huhuteriweke, kambe tibuku leti a ti amukeriwi hi Vayuda ni Maprotestente. Hi xitalo Pseudepigrapha leyi lehiseke tinhlamuselo ta yona ta le Bibeleni, yi vuriwa leyi tsariweke hi vatsari lava tivekaka va Bibele.