Ndzima 29

Ku Endla Mintirho Leyinene Hi Savata

I XIMUN’WANA xa 31 C.E. Tin’hweti ti nga ri tingani ti hundzile ku sukela loko Yesu a vulavule ni wansati exihlobyeni eSamariya loko a ri endleleni yo ya eGaleliya a huma eYudiya.

Sweswi, endzhaku ka ku dyondzisa swinene eGaleliya hinkwayo, nakambe Yesu u ya eYudiya, laha a chumayelaka emasinagogeni ya kona. Loko ku ringanisiwa ni mianakanyo leyi Bibele yi yi nyikelaka evutirhelini byakwe bya le Galeliya, yi vula swintsongo hi ntirho wa Yesu eYudiya eriendzweni leri ni le nkarhini wa tin’hweti leti a ti heteke kona endzhaku ka Paseka yo sungula. Entiyisweni vutirheli byakwe a byi amukeriwanga khwatsi eYudiya ku fana ni leswi byi amukerisiweke swona eGaleliya.

Hi ku hatlisa Yesu u le ndleleni ya yena yo ya entsindza wa Yudiya, eYerusalema, a yela Paseka ya 31 C.E. Laha, ekusuhi ni Nyangwa wa Tinyimpfu ta muti, ku ni xidziva lexi vuriwaka Betesda, laha vanhu vo tala lava vabyaka, mabofu ni swilema va taka kona. Va tshemba leswaku vanhu va nga horisiwa hi ku nghena exidziveni loko mati ya pfindlusiwile.

I Savata, naswona Yesu u vona wanuna exidziveni loyi a vabyeke 38 wa malembe. Hi ku tiva leswaku u vabyile nkarhi wo leha, Yesu wa vutisa: “Xana wa swi lava ku hanyisiwa xana?”

A hlamula Yesu a ku: “Hosi, a ndzi na munhu loyi a ndzi petaka exidziveni loko mati ma ha ku pfindluka, kutani loko ndzi ku ndzi ya kona, un’wana u ndzi rhangela a nghena.”

Yesu u ri eka yena: “Pfuka u teka sangu ra wena, ú famba.” Hi nomu wolowo wanuna loyi a hanyisiwa, a teka sangu ra yena, kutani a famba!

Kambe loko Vayuda va vona wanuna loyi, va ri: “Namuntlha i siku ra Savata, kutani u tlula Nawu loko u rhwala sangu ra wena.”

Wanuna a va hlamula a ku: “Loyi a nga ndzi hanyisa, hi yena la nga te ka mina ‘Teka sangu ra wena, ú famba.’”

Va vutisa va ku: “I mani munhu wa kona loyi a nga te ka wena, ri teke u famba, xana?” Yesu a a sukile hikwalaho ka ntshungu, naswona loyi a nga hanyisiwa a a nga ri tivi vito ra Yesu. Hambi swi ri tano, endzhaku ka sweswo, Yesu ni wanuna loyi va hlangana etempeleni, naswona wanuna loyi u tiva loyi a n’wi hanyiseke.

Kutani wanuna loyi a hanyisiweke a ya byela Vayuda leswaku loyi a n’wi hanyiseke i Yesu. Loko Vayuda va swi twile, va ya eka Yesu. Hi xivangelo xihi? Ku ya tiva leswaku u swi kotisa ku yini ku endla swilo leswi swo hlamarisa ke? E-e. Kambe ku ya n’wi xopa swihoxo hikuva u endla swilo leswi swinene hi Savata. Naswona va sungula ni ku n’wi xanisa! Luka 4:44; Yohane 5:1-16.

▪ Swi teka nkarhi wo tanihi kwihi ku sukela loko Yesu a endzele Yudiya ro hetelela ke?

▪ Hikwalaho ka yini xidziva lexi vuriwaka Betesda a xi tiveka ngopfu?

▪ I singita rihi leri Yesu a ri endlaka exidziveni, naswona Vayuda va endla yini xana?

Ndzima 30

U Hlamula Valumbeti Vakwe

LOKO varhangeri va vukhongeri bya Vuyuda va solela Yesu ku tshova Savata, wa hlamula a ku: “Tata wa mina a nga si tshika ku tirha, kutani na mina, tanihi yena, ndza tirha.”

Ku nga khathariseki ku hehla ka Vafarisi, ntirho wa Yesu a hi wona wa mukhuva lowu siveriwaka hi nawu wa Savata. Ntirho wa yena wo chumayela ni wo hanyisa i xiavelo lexi humaka eka Xikwembu, naswona ku tekelela xikombiso xa Xikwembu, u hambeta a wu endla masiku hinkwawo. Hambi swi ri tano, nhlamulo ya yena yi endla leswaku Vayuda va kariha swinene ku tlula hi laha a va ri ha kona eku sunguleni, naswona va lava ku n’wi dlaya. Hikwalaho ka yini?

A hi mhaka ya leswi sweswi va tshembaka leswaku Yesu u tlula Savata ntsena nakambe va xiya ku tivula ka yena N’wana wa Xikwembu wa xiviri ku ri nhlamba. Hambi swi ri tano, Yesu a nga chavi naswona u ya emahlweni a va hlamula mayelana ni xinakulobye xa yena lexi amukeriwaka ni Xikwembu. U ri, “Tatana u rhandza N’wana; wa n’wi komba hinkwaswo leswi a swi endlaka.”

Yesu u ya emahlweni a ku: “Kukotisa leswi Tatana a pfuxaka vafi, swi tano na yena N’wana, u nyika vutomi eka lava a rhandzaka ku va nyika byona.” Hakunene, N’wana ana se u pfuxa vafi hi ndlela ya moya! Yesu u ri, “la yingisaka rito ra mina, a va a pfumela eka Loyi a ndzi rhumeke, u humile eku feni a ya nghena evutomini.” Ina, u ya emahlweni a ku: “Nkarhi wa ta, ni sweswi wu tile, lowu vafi va nga ta twa rito ra N’wana wa Xikwembu, kutani lava va ri twaka va ta hanya.”

Hambi leswi ku nga hava rhekhodo ya leswaku Yesu hi ku kongoma u pfuxe van’wana eku feni, u byela valumbeti va yena leswaku ku pfuxiwa ko tano ka xiviri ka vafi ku ta humelela. U ri: “Mi nga hlamaleni hi mhaka leyi, hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena; kutani va ta huma.”

Ku fikela enkarhini lowu, Yesu a a nga si tshama a hlamusela ntirho wakwe wa nkoka erivaleni ehenhleni ka xikongomelo xa Xikwembu hi ndlela yoleyo leyikulu ni leyi nga heriki. Kambe valumbeti va Yesu a va ri ni leswi tlulaka vumbhoni bya yena n’wini hi swilo leswi. Yesu u va tsundzuxile a ku: “Mi rhumerile vanhu eka Yohane, kutani u vekile vumbhoni ehenhla ka ntiyiso.”

Malembe mambirhi emahlweninyana, Yohane Mukhuvuri u byele varhangeri lava va vukhongeri bya Vuyuda hi Loyi a ta ta endzhaku ka yena. Loko a va tsundzuxa hi langutelo ra vona leri tshameke ri va lerikulu hi Yohane loyi sweswi a khotsiweke, Yesu u ri: “Mi tsakela hi nkarhinyana ku vonakala ka yena.” Yesu u yisa leswi emianakanyweni ya vona hi malangutelo yo va pfuna, ina, yo va ponisa. Kambe a nga tiseketeli hi vumbhoni bya Yohane.

“Mintirho leyi ndzi yi endlaka [ku katsa ni singita leri a a ha ku ri endla] hi yona leyi vekaka vumbhoni; ehenhla ka mina, bya leswaku ndzi rhumiwile hi Tatana.” Kambe handle ka sweswo, Yesu u ya emahlweni a ku: “Tatana la ndzi rhumeke, na yena hi xiviri xa yena u vekile vumbhoni ehenhla ka mina.” Xikwembu xi vekile vumbhoni ehenhla ka Yesu, hi xikombiso, eku khuvuriweni ka yena, xi te: “Loyi i N’wananga la rhandzekaka.”

Hakunene, valumbeti va Yesu a va nga ri na xivangelo xo n’wi landzula. Matsalwa lawa a va vula leswaku va ya lavisisa ya veke vumbhoni ha yena! Yesu u hetelela hi ku: “Loko a mi pfumerile Muxe, na mina a mi ta ndzi pfumela; hikuva a ti ri ta mina leti a nga tsala tona. Loko mi nga pfumeli matsalwa ya yena, mi nga pfumerisa ku yini marito ya mina xana?” Yohane 5:17-47; 1:19-27; Matewu 3:17.

▪ Hikwalaho ka yini ntirho wa Yesu wu nga lwisani na Savata?

▪ Xana Yesu u hlamusela ntirho wa yena wa nkoka hi xikongomelo xa Xikwembu hi ndlela yihi?

▪ Ku komba leswaku i N’wana wa Xikwembu, Yesu u komba eka vumbhoni bya mani ke?

Ndzima 31

Ku Kha Minchocho Hi Savata

HI KU hatlisa Yesu ni vadyondzisiwa va yena va suka eYerusalema va tlhelela eGaleliya. I nkarhi wa ximun’wana naswona emasin’wini ku ni min’oko ya minchocho emahlanganeni. Vadyondzisiwa va twa ndlala. Kutani va kha tinhloko ta minchocho ivi va dya. Kambe tanihi leswi ku nga Savata, swiendlo swa vona swa xiyiwa.

Varhangeri va vukhongeri eYerusalema va ha ku lava ku dlaya Yesu hinkwalaho ka ku tshoviwa ka Savata. Kutani Vafarisi va tisa xihehlo. Va va sola va ku: “Vona! Vadyondzisiwa va wena va endla leswi nga pfumeleriwiki ku endliwa hi siku ra Savata.”

Vafarisi va vula leswaku ku teka minchocho u yi chukucha emavokweni leswaku u dya i ku tshovela ni ku khwaja. Kambe nhlamuselo ya vona leyikulu leyi vumbaka ntirho yi endla leswaku Savata yi va ndzhwalo kasi a yi endleriwe ku va nkarhi wo tsaka, lowu akaka emoyeni. Kutani Yesu a hlamusela hi swikombiso swa Matsalwa ku komba leswaku Yehova Xikwembu a nga si tshama a kunguhata ku tirhisiwa ko tano lokukulu loku nga fanelangiki ka nawu wa Yena wa Savata.

Yesu u vula leswaku, loko Davhida ni vavanuna-kulobye va twa ndlala, va yime etabernakeleni ivi va dya swinkwa swo fanekisela. Swinkwa sweswo ana se a swi susiwile emahlweni ka Yehova ivi swi siviwa hi leswintshwa, naswona hakanyingi a swi hlayiseriwa ku dyiwa hi vaprista. Kambe, ehansi ka swiyimo, Davhida ni vavanuna-kulobye a va avanyisiwanga hikwalaho ka ku va va swi dyile.

Loko a nyika xikombiso xin’wana, Yesu u ri: “A mi hlayanga eNawini xana leswaku, hi siku ra Savata, vaprista va tlula nawu wa Savata hi ku tirha eTempeleni, kambe va nga ri na nandzu?” Ina, hambi ku ri hi Savata vaprista va ya emahlweni va dlaya swiharhi ni ntirho wun’wana etempeleni leswaku va lunghiselela magandzelo ya swiharhi! Yesu u ri, “Kambe ndza mi byela leswaku ku ni leswi tlulaka Tempele kwala.”

Loko a tshinya Vafarisi, Yesu u ya emahlweni a ku: “Loko onge mi twisisile rito leri nge: ‘Ndzi tsakela tintswalo, ku nga ri timhamba.’ ingi mi nga solanga lava nga riki na nandzu.” Kutani u chaputa hi ku: “Hikuva N’wana-wa-Munhu i Hosi ya Savata.” Xana Yesu u vula yini hi sweswo ke? Yesu u kombetela eku fumeni ka Mfumo wa yena wo rhula wa gidi ra malembe.

Ku ringana malembe ya 6 000, vanhu a va xanisiwa hi vuhlonga lebyi yingayingisaka ehansi ka Sathana Diyavulosi, vukari ni nyimpi ri ri tshamelo ra siku na siku. Hi tlhelo rin’wana, ku fuma lokukulu ka Savata ka Kriste ku ta va nkarhi wo wisa eku xanisekeni ko tano hinkwako ni ntshikilelo. Matewu 12:1-8; Levitika 24:5-9; 1 Samuel 21:1-6; Tinhlayo 28:9; Hosea 6:6.

▪ I ku soriwa kwihi loku endliweke ku lwisana ni vadyondzisiwa va Yesu, naswona Yesu u ku hlamula njhani?

▪ I ku tsandzeka kwihi ka Vafarisi loku Yesu a ku kombisaka?

▪ Yesu i “Hosi ya Savata” hi ndlela yihi xana?

Ndzima 32

I Yini Lexi Pfumeleriwaka Hi Savata?

I SAVATA yin’wana laha Yesu a endzelaka sinagoga ekusuhi ni Lwandle ra Galeliya. Ku ni wanuna la khwanyaleke voko ra xinene. Vatsari ni Vafarisi va langutisisa swinene leswaku va vona loko Yesu a ta n’wi horisa. Eku heteleleni va vutisa va ku: “Xana swa pfumeleriwa ku hanyisa munhu hi siku ra Savata ke?”

Varhangeri va vukhongeri bya Vayuda va pfumela leswaku ku hanyisa swa pfumeleriwa hi Savata loko vutomi byi ri ekhombyeni ntsena. Hi xikombiso, va dyondzisa leswaku hi Savata a swi pfumeleriwi ku ntshunxa rhambu kumbe bandichi laha ku sulekeke. Kutani vatsari ni Vafarisi va konanisa Yesu hi matshalatshala yo kuma xo n’wi sandza ha xona.

Hambi swi ri tano, Yesu u tiva mianakanyo ya vona. Hi nkarhi lowu fanaka, u xiya leswaku a va amukele langutelo leri hundzeletaka, leri nga riki ra matsalwa malunghana ni leswi swi vumbaka ku tshoviwa ka xilaveko xa siku ra Savata xo sivela ntirho. Xisweswo Yesu u andlala xivono xa njhekanjhekisano lowukulu hi ku byela wanuna la khwanyaleke voko a ku: “Suka, u yima la xikarhi.”

Kutani ke, loko a hundzulukela eka vatsari ni Vafarisi, Yesu u ri: “Hi wihi munhu exikarhi ka n’wina loyi a nga ni nyimpfu yin’we ntsena, kutani loko yi wela ekheleni hi siku ra Savata, a nga ta ka a nga yi tlakuli, a yi humesa hi siku rero ke?” Tanihi leswi nyimpfu yi yimelaka nxavo lowukulu, a va nga ta yi tshika ekheleni ku kondza ku va siku leri tlhandlamaka, kumbexana leswaku va yi vabyisa ni ku lahlekeriwa. Handle ka sweswo, Matsalwa ya ri: “Munhu wo lulama u tsetselela vutomi bya xifuwo xa yena.”

Loko a kombisa ku fanana, Yesu u hambeta a ku: “Kasi munhu u tlula nyimpfu swinene ngopfu! Hikwalaho ke, swi lulamile ku endla leswinene hi siku ra Savata.” Varhangeri va vukhongeri va hluleka ku kaneta mianakanyo yo tano leyi twalaka, ya ntwelo-vusiwana, kutani va miyela.

Hi ku kariha, kun’we ni ku vavisekela vuhunguki bya ku tiomisa ka vona tinhloko, Yesu u languta etlhelo. Kutani u ri eka wanuna loyi: “Tshambuluta vona ra wena!” Kutani wa ri tshambuluta naswona voko ri horisiwile.

Ematshan’wini yo tsaka leswi voko ra nuna loyi ri horisiweke, Vafarisi va famba kutani hi ku hatlisa va endla xikhiri ni ntlawa wa valandzeri va Heroda leswaku va ta dlaya Yesu. Ntlawa lowu wa politiki kahle-kahle wu katsa swirho swa Vasaduki va vukhongeri. Hi ntolovelo, ntlawa lowu wa politiki ni Vafarisi wu kanetana erivaleni, kambe va hlangane hi laha ku tiyeke eku kaneteni ka Yesu. Matewu 12:9-14; Marka 3:1-6; Luka 6:6-11; Swivuriso 12:10; Eksoda 20:8-10.

▪ Masungulo ya njhekanjhekisano lowukulu exikarhi ka Yesu ni varhangeri va vukhongeri bya Vayuda hi wahi?

▪ Xana varhangeri lava va vukhongeri bya Xiyuda va pfumela yini malunghana ni ku hanyisiwa hi Savata?

▪ I xifaniso xihi lexi Yesu a xi tirhisaka ku kaneta malangutelo ya vona lama hoxeke?