Ndzima 106

Va Paluxiwe Hi Swifaniso Swa Nsimu Ya Vhinya

YESU u le tempeleni. Wa ha ku pfilunganya varhangeri va vukhongeri lava laveke ku tiva leswaku a a endla swilo hi matimba ya mani. Va ha pfilunganyekile, Yesu u vutisa a ku: “Xana mi ri yini hi mhaka leyi?” Kutani hi ku tirhisa xifaniso, u va komba muxaka wa vanhu lava hakunene va nga wona.

Yesu u hlamusela a ku: “Munhu a a ri ni vana vambirhi; a ya eka lowo rhanga, a ku: ‘N’wananga, yana u ya tirha ensin’wini ya mina ya vhinya namuntlha.’ N’wana loyi a hlamula a ku: ‘A ndzi yi!’ Kambe endzhaku a sala a tiehleketa, a ya. Tata wa kona a ya eka lowun’wana, a n’wi byerisa sweswo. Yoloye a hlamula a ku: ‘Ndzi ta ya tatana!’ kambe a nga yi. Xana eka vona lavambirhi, hi wihi loyi a nga endla ku rhandza ka tata wa yena xana?” Yesu a vutisa.

Vakaneti va yena va hlamula va ku: “Hi lowo rhanga.”

Kutani Yesu a hlamusela a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, valuvisi ni tinghwavava va mi rhangela ku nghena eMfun’weni wa Xikwembu.” Hi ku fanana, valuvisi ni tinghwavava eku sunguleni va ale ku tirhela Xikwembu. Kambe sweswi, tanihi n’wana wo sungula, va tisorile kutani va xi tirhela. Hambi swi ri tano, hi tlhelo rin’wana, varhangeri va vukhongeri, tanihi n’wana wa vumbirhi, va tiendla lava tirhelaka Xikwembu, hi laha Yesu a xiyaka ha kona a ku: “Yohane [Mukhuvuri] ú tile eka n’wina a ta mi tivisa ta ndlela ya ku lulama, kambe a mi pfumelanga timhaka ta yena; kasi valuvisi ni tinghwavava, vona va pfumerile; kutani n’wina, hambi mi swi vonile, a mi vanga ni ku tiehleketa endzhaku ka swona, ni ku pfumela a mi pfumelanga timhaka ta yena.”

Nakambe Yesu u komba leswaku ku hluleka ka varhangeri volavo va vukhongeri a swi le ku honiseni ko tirhela Xikwembu ntsena. Doo, kambe kahle-kahle i vabihi, vanhu lavo homboloka. Yesu wa hlamusela a ku: “A ku ri ni nkulukumba un’wana [n’wini wa yindlu] loyi a a byarile mirhi ya vhinya ensin’wini ya yena; a biyela hi rihlampfu, a cela xikamelo xo pyanyela kona mihandzu, a aka ni xihondzo; kutani a lerisa vatirhi ku sala va swi vona, yena a teka riendzo a famba. Loko nkarhi wa ku tshovela mihandzu wu ri kusuhi, a rhuma malandza ya yena eka vatirhi, ku ya teka mihandzu ya nsimu ya yena. Kutani vatirhi va khoma malandza lawa, va ba un’wana, un’wana va n’wi dlaya, un’wana va n’wi khandla hi maribye. A tlhela a rhuma malandza man’wana lama tlulaka layo rhanga hi ku tala, kambe na wona ma endliwa tanihi layo rhanga.”

“Malandza” i vaprofeta lava “n’wini wa yindlu,” Yehova Xikwembu, a va rhumeleke eka “vatirhi” va “nsimu” ya yena ya “vhinya.” Vatirhi lava i vayimeri lavakulu va rixaka ra Israyele, rixaka leri Bibele yi ri kombisaka tanihi “nsimu” ya Xikwembu ya “vhinya.”

Tanihi leswi “vatirhi” va xanisaka ni ku dlaya “malandza,” Yesu wa hlamusela: “Endzhaku ka swona [n’wini wa nsimu ya vhinya] a rhuma n’wana wa yena eka vona, a ku: ‘Va ta chava n’wana wa mina.’ Kambe loko vatirhi va vona n’wana loyi, va byelana va ku: ‘Mudyandzhaka hi loyi! Tanani hi n’wi dlaya, hi ta kuma ndzhaka ya yena.’ Kutani va n’wi khoma, va n’wi cukumeta ehandle ka nsimu, va n’wi dlaya.”

Kutani, loko a vulavula ni varhangeri va vukhongeri, Yesu u vutisa a ku: “Xana loko n’wini wa nsimu a vuya, ú ta endla yini hi vatirhi valavo ke?”

Varhangeri va vukhongeri va hlamula va ku: “U ta lovisa vanhu lavo biha lava va hela; nsimu ya vhinya, ú ta yi veka emavokweni ya vatirhi van’wana lava nga ta n’wi nyika mihandzu hi nguva ya kona.”

Xisweswo handle ko swi xiya va huwelele ku avanyisa ehenhleni ka vona, tanihi leswi va katsiweke exikarhi ka “vatirhi” va Vaisrayele va “nsimu” ya Yehova ya “vhinya” ya rixaka ra Israyele. Mihandzu leyi Yehova a yi langutelaka eka vatirhi volavo i ripfumelo eka N’wana wa yena, Mesiya wa ntiyiso. Hi ku hluleka ka vona ku nyikela mihandzu yo tano, Yesu u tsundzuxa a ku: “Xana a mi si tshama mi hlaya, eMatsalweni [eka Psalma 118:22, 23], mhaka leyi nge: ‘Ribye leri vaaki va nga ri nyenya, hi rona ri nga endliwa ribye lerikulu ra yinhla’, xana? ‘Swilo leswi swi endliweke hi [Yehova], i mhaka leyi hlamarisaka loko hi yi languta!’ ‘Hikwalaho ndza mi byela leswaku mi ta tekeriwa Mfumo wa Xikwembu; kutani wu ta nyikiwa tiko rin’wana leri nga ta veka mihandzu ya wona. ‘[Loyi a nga ta wela ehenhla ka ribye rero ú ta phyandleka; naswona ri ta phyandlasa loyi ri nga ta n’wi wela henhla.]’”

Kutani vatsari ni vaprista lavakulu va vona leswaku Yesu u vula vona, kutani va lava ku n’wi dlaya, “mudyandzhaka” wa ntiyiso. Kutani lunghelo ro va vafumi eMfun’weni wa Xikwembu ri ta tekiwa eka vona tanihi rixaka, kutani rixaka lerintshwa ra ‘vatirhi va nsimu ya vhinya’ leri nga ta tswala mihandzu leyi faneleke ri ta vumbiwa.

Hikwalaho ka leswi varhangeri va vukhongeri va chavaka mintshungu, leyi langutaka Yesu tanihi muprofeta, a va ringetanga ku n’wi dlaya enkarhini lowu. Matewu 21:28-46; Marka 12:1-12; Luka 20:9-19; Esaya 5:1-7.

▪ Xana i vamani lava yimeriwaka hi vana vambirhi va le xifanisweni xo sungula xa Yesu?

▪ Eka xifaniso xa vumbirhi, i vamani lava yimeriweke hi “n’wini wa yindlu,” “nsimu ya vhinya,” “vatirhi,” “malandza” ni “mudyandzhaka”?

▪ Xana ku ta endleka yini hi “vatirhi va nsimu ya vhinya,” naswona i vamani lava va nga ta va siva?

Ndzima 107

Xifaniso Xa Nkhuvo Wa Vukati

HI KU tirhisa swifaniso swimbirhi, Yesu u paluxe vatsari ni vaprista lavakulu, naswona va lava ku n’wi dlaya. Kambe Yesu a nga si heta hi vona. U ya emahlweni a va byela xifaniso xin’wana, a ku:

“Mfumo wa matilo wu fana ni hosi leyi endlelaka n’wana wa yona enkhuvo wa vukati. Yi rhuma malandza ya yona ku ya vitana lava nga rhambiwa enkhubyeni, kambe vona va ala ku ta.”

Yehova Xikwembu i Hosi leyi lunghiselelaka N’wana wa yona nkhuvo wa vukati, Yesu Kriste. Eku heteleleni, mutekiwa wa 144 000 wa valandzeri lava totiweke u ta hlangana na Yesu etilweni. Vafumiwa va Hosi i vanhu va Israyele, lava, hi ku tisiwa ka vona entwananweni wa Nawu hi 1513 B.C.E., va kumeke nkarhi wa ku va “tiko ra vaprista.” Xisweswo, enkarhini wolowo, eku sunguleni va ndlandlamuxeriwe xirhambo xa nkhuvo wa vukati.

Hambi swi ri tano, ku vitaniwa ko sungula ka lava rhambiweke a ku yanga ehandle ku kondza hi ximun’wana xa 29 C.E., loko Yesu ni vadyondzisiwa va yena (malandza ya hosi) va sungule ntirho wa vona wa ku chumayela Mfumo. Kambe Vaisrayele va ntumbuluko lava kumeke xirhambo lexi xi humesiweke hi malandza ku sukela hi 29 C.E. ku ya ka 33 C.E. a va nga rhandzi ku ta. Kutani Xikwembu xi nyike tiko ra lava rhambiweke nkarhi wun’wana, tanihi leswi Yesu a hlamuselaka a ku:

“Yi engeta yi rhuma malandza man’wana, yi ku: ‘Tivisani lava rhambiweke, mi ku: Maswivo, ndzi lunghisile swakudya swa mina; tihavi ta mina ni swifuwo swo nona swa mina swi tlhaviwile; swilo hinkwaswo swi lunghisiwile, tanani enkhubyeni.’” Ku vitaniwa loku ka vumbirhi ni ko hetelela ka lava rhambiweke ku sungule hi Pentekosta ya 33 C.E., loko moya lowo kwetsima wu cheriwe ehenhla ka valandzeri va Yesu. Ku vitana loku ku hambetile ku ya fika hi 36 C.E.

Hambi swi ri tano, nhlayo leyikulu ya Vaisrayele, nakambe yi ale ku vitaniwa loku. “A va swi endlanga mhaka,” Yesu u ri, “va tifambela, un’wana ensin’wini ya yena, un’wana eku xaviseni ka swilo swa yena; van’wana va khoma malandza ya hosi, va ma endla hi tihanyi, va ma dlaya.” Yesu u ya emahlweni, “kwalaho hosi yi kariha, yi rhuma mavuthu ya yona ku ya lovisa vadlayi valavo ni ku hisa muti wa vona.” Leswi swi humelele hi 70 C.E., loko Yerusalema wu kandziyeriwe hi Varhoma, naswona vadlayi volavo va dlayiwile.

Kutani Yesu u hlamusela leswi humeleleke enkarhini wolowo a ku: “Kutani [hosi] yi lerisa malandza ya yona, yi ku: ‘Nkhuvo wa vukati wu lunghisiwile, kambe lava rhambiweke a wu nga va fanelanga. Sweswi yanani emahandzeni ya tindlela, mi ya vitana hinkwavo lava mi nga ta va kuma, va ta enkhubyeni.’” Malandza ya swi endlile leswi, kutani “yindlu ya nkhuvo yi tala hi vanhu lava tshamiseke eswakudyeni.”

Ntirho lowu wa ku hlengeleta vaendzi lava humaka emagondzweni lama nga ehandle ka muti wa lava rhambiweke wu sungule hi 36 C.E. Ndhuna ya vuthu ra Rhoma Korneliyo ni ndyangu wa yena a va ri vo sungula va lava nga riki Vayuda lava nga yimbisiwangiki lava hlengeletiweke. Ku hlengeletiwa ka lava va nga riki Vayuda, lava hinkwavo ka vona va nga vasivi va lava eku sunguleni va aleke ku vitaniwa, ku ye emahlweni ku fika eka lembe xidzana ra vu-20.

Hi le ka lembe xidzana ra vu-20 laha yindlu ya minkhuvo ya vukati yi talaka ha rona. Yesu u hlamusela leswi humelelaka hi nkarhi wolowo, a ku: “Kute loko hosi yi nghenile ku ta languta lava tshamiseke eswakudyeni, yi vona munhu la nga ambalangiki xiambalo xa nkhuvo; kutani yi ku ka yena: ‘Nakulorhi, u nghenise ku yini la, u nga ri na xiambalo xa nkhuvo?’ Yoloye a miyela. Hi loko hosi yi ku ka malandza: ‘N’wi boheni milenge ni mavoko, mi n’wi cukumeta ehandle munyameni laha ku nga ta va ni minkosi ni ku getsela ka meno.’”

Munhu la nga hava nguvu ya nkhuvo wa vukati u fanekisela Majagana lama tiendlaka Vakriste. Xikwembu a xi kalanga xi va xiya lava tanihi lava nga ni xikombiso lexi faneleke tanihi Vaisrayele va moya. Xikwembu a xi kalanga xi va tota hi moya lowo kwetsima tanihi vadyandzhaka va Mfumo. Kutani va hoxeriwa ehandle emunyameni laha va nga ta lovisiwa kona.

Yesu u gimeta xifaniso xa yena hi ku: “Lava vitaniwaka va tele, kambe lava hlawuriwaka a hi vangani.” Ina, a ku ri na vo tala lava rhambiweke etikweni ra Israyele leswaku va va swirho swa mutekiwa wa Kriste, kambe i Vaisrayele va nga ri vangani va ntumbuluko lava hlawuriweke. Vo tala va vaendzi va 144 000 lava kumaka hakelo ya le tilweni va tikomba va nga ri Vaisrayele. Matewu 22:1-14; Eksoda 19:1-6; Nhlavutelo 14:1-3.

▪ I vamani lava eku sunguleni va rhamberiweke nkhuvo wa vukati, naswona xirhambo va xi kume rini?

▪ Xana ku vitana ku ya rini ro sungula eka lava rhambiweke, naswona i vamani malandza lama tirhisiwaka ku ku hangalasa?

▪ Xana ku vitana ka vumbirhi ku ndlandlamuxiwe rini, naswona endzhakunyana i vamani lava rhambiwaka?

▪ I vamani lava fanekiseriwaka hi munhu la nga hava xiambalo xa nkhuvo wa vukati?

▪ Xana i vamani lavo tala lava vitaniwaka, ni vantsongo lava hlawuriweke?

Ndzima 108

Va Tsandzeka Ku Phasa Yesu

YESU a a ri eku dyondziseni etempeleni naswona wa ha ku byela valala va yena va vukhongeri swifaniso swinharhu leswi swi paluxaka vubihi bya vona, Vafarisi va hlundzukile naswona va lava ndlela yo n’wi phasa leswaku a vula xin’wana lexi va nga ta n’wi khoma ha xona. Va boha makungu kutani va rhuma vadyondzisiwa va vona, kun’we ni ntlawa wa valandzeri lava seketelaka Heroda, ku ya ringeta ku n’wi phasa.

Vavanuna volavo va ku: “Mudyondzisi, ha swi tiva leswaku u vula leswi tiyeke, ni leswaku u dyondzisa ndlela ya Xikwembu hi ntiyiso u nga landzeleli swa vanhu, hikuva a wu yi hi nghohe. U nga hi byela miehleketo ya wena emhakeni leyi: Xana swa fanela ku humesela Khezari endzuvo, kumbe a swi faneli ke?”

Yesu a nga xisiwi hi vukanganyisi lebyi. U xiya leswaku loko a vula a ku, ‘Doo, a swi faneli kumbe swa fanela ku humesa ndzuvo lowu,’ u ta va ni nandzu wo pfilunganya ehenhleni ka Rhoma. Kambe loko o vula a ku, ‘Ina, mi fanele ku humesa ndzuvo lowu,’ Vayuda, lava a va venga ku fumiwa ka vona hi Rhoma, va ta n’wi venga. Kutani u hlamula a ku: “Mi ndzi ringela yini, n’wina vakanganyisi? Ndzi kombeni mali ya ndzuvo.”

Loko va n’wi tisele yin’we, wa vutisa: “Xifaniso lexi i xa mani ke? Ni vito leri i ra mani ke?”

Va hlamula va ku: “I swa Khezari.”

“Nyikani Khezari leswi nga swa Khezari, ni Xikwembu leswi nga swa Xikwembu.” Kutani, loko vavanuna volavo va twa nhlamulo ya Yesu ya vutlhari, va hlamala. Kutani va n’wi siya va suka va famba.

Hi ku vona ku hluleka ka Vafarisi ku kuma lexi va nga hehlaka Yesu ha xona, Vasaduki, lava vulaka leswaku a ku na ku pfuxiwa ka vafi va n’wi tshinelela kutani va n’wi vutisa va ku: “Mudyondzisi, Muxe ú te: ‘Loko munhu a nga fa a nga ri na vana, makwavo wa yena ú ta teka nsati wa mufi, a pfuxa ndyangu wa makwavo.’ Sweswi ku ni mhaka leyi: A ku ri ni vamakwavo va 7 exikarhi ka hina; lowa mativula a a tekile nsati, kutani a fa, a nga ri na vana; hikwalaho ka swona, ndzisana ya yena yi sala yi hlayisa nsati wa kona. Swi endliwa sweswo ni ka makwavo wa mufi wa vumbirhi, ni ka lowa vunharhu, ku ya fika eka lowa vu-7. Endzhaku ka vona hikwavo, wansati na yena a fa. Leswi lava 7 hinkwavo va veke vanuna va wansati loyi, xana hi siku ra ku pfuka eku feni, ú ta va nsati wa mani exikarhi ka vona xana?”

Yesu a va hlamula a ku: “Mi lahlekile ngopfu, hikuva a mi tivi Matsalwa ni matimba ya Xikwembu! Loko vanhu va pfuka eku feni, a va ha teki, hambi ku ri ku tekiwa, kambe va fana ni tintsumi ematilweni. Loko va ri vafi ni ku pfuka ka vona, xana a mi hlayanga ta vona ebukwini ya Muxe xana? Loko Xikwembu xi vulavule na yena exihlahleni, xi te: ‘Hi mina Xikwembu xa Abrahama, ni Xikwembu xa Isaka, ni Xikwembu xa Yakobo!’ Xona a hi Xikwembu xa vafi, kambe i Xikwembu xa lava hanyaka.”

Nakambe mintshungu ya hlamarisiwa hi nhlamulo ya Yesu. Hambi va ri van’wana va vatsari va pfumela va ku: “Mudyondzisi, u vulavule swinene.”

Loko Vafarisi va vona leswaku Yesu u miyete Vasaduki, va ta eka yena hi ntlawa wu ri wun’we. Ku n’wi ringa ku ya emahlweni, mutsari un’wana exikarhi ka vona wa vutisa: “Mudyondzisi, xana nawu lowukulu eMilawini hi wihi xana?”

Yesu u hlamula a ku: “Nawu lowo rhanga hi lowu nge: ‘Yingisa we Israyele, [Yehova] Xikwembu xa hina, i [Yehova a ri yexe], a ku na [un’wana]. Rhandza [Yehova] Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo, ni moya wa wena hinkwawo, ni ku anakanya ka wena hinkwako, ni matimba ya wena hinkwawo.’ Nawu wa vumbirhi hi lowu nge: ‘Rhandza munhu-kuloni, kukota loko u tirhandza.’ A ku na nawu wun’wana lowu tlulaka milawu yoleyo.” Entiyisweni, Yesu u engeta a ku: “Milawu lemimbirhi leyi yi katsa Milawu hinkwayo ni marito ya Vaprofeta.”

Mutsari a ku ka yena: ‘Mudyondzisi, u vule ntiyiso loko u te, “I Xin’we, naswona a ku na xin’wana handle ka Xona naswona ku xi rhandza hi mbilu hinkwayo, ni ku anakanya hinkwako, ni matimba hinkwawo, swin’we ni ku rhandza munhu-kulobye, tanihi loko munhu a tirhandza, swi tlula magandzelo hinkwawo lama hisiwaka ni timhamba hinkwato.”’

Hi ku vona leswaku mutsari u hlamule hi vutlhari, Yesu a ku ka yena: “A wu le kule ni Mfumo wa Xikwembu.”

Sweswi ku ringana masiku manharhu—Sonto, Musumbunuku ni Ravumbirhi—Yesu a a dyondzisa etempeleni. Vanhu va n’wi yingisele hi ntsako, kambe varhangeri va vukhongeri va lava ku n’wi dlaya kambe, matshalatshala ya vona ya kavanyetiwile. Matewu 22:15-40; Marka 12:13-34; Luka 20:20-40.

▪ I makungu wahi lawa Vafarisi va ma bohaka yo phasa Yesu, naswona ku ta humelela yini loko o nyika nhlamulo leyi nge ina kumbe e-e?

▪ Yesu u yi hlurisa ku yini miringo ya Vasaduki yo n’wi phasa?

▪ Hi wahi matshalatshala man’wana lawa Vafarisi va ma endlaka ku ringa Yesu, naswona vuyelo hi byihi?

▪ Enkarhini wa vutirheli bya yena byo hetelela eYerusalema, i masiku mangani lawa Yesu a dyondzisaka etempeleni ha wona naswona hi vuyelo byihi?

Ndzima 109

Yesu U Sandza Vakaneti Va Yena

YESU u pfilunganye vakaneti va yena va vukhongeri hi laha ku heleleke lerova va chava ku n’wi vutisa ku ya emahlweni. Kutani u teka goza ra ku paluxa vuphukuphuku bya vona. U vutisa a ku: “Xana mi ehleketa yini hi Mesiya xana? I n’wana mani ke?”

Vafarisi va hlamula va ku: “I n’wana Davhida.”

Hambi loko Yesu a nga landzuli leswaku Davhida i kokwana wa nyama wa Kriste kumbe Mesiya, u vutisa a ku: “Loko swi ri tano, hikwalaho ka yini Davhida a kombisiwile hi moya [eka Psalma 110] ku vula leswaku Mesiya i N’wini wa hinkwaswo ke? Hakunene Davhida u te: ‘[Yehova u] te ka N’wini wanga: Tshama evokweni ra mina ra xinene, kutani ndzi ta veka valala va wena ehansi ka minkondzo ya wena.’ Hikwalaho, loko Davhida a vula Mesiya, a ku i N’wini wa hinkwaswo, xana a nga va n’wana wa yena hi ndlela yihi ke?”

Vafarisi va miyerile, hikuva a va yi tivi nhlamuselo ya ntiyiso ya Kriste kumbe mutotiwa. Mesiya a hi ntukulu wa Davhida wa nyama, hi laha Vafarisi entiyisweni va swi tshembisaka xiswona, kambe a a ri kona etilweni naswona a a ri nkulukumba eka Davhida, kumbe Hosi.

Loko se a hundzulukela eka mintshungu ni le ka vadyondzisiwa va yena, Yesu u tsundzuxa hi vatsari ni Vafarisi. Tanihi leswi lava va dyondzisaka Nawu wa Xikwembu, ‘va titshameleke exitshan’wini xa Muxe,’ Yesu u khutaza a ku: “Endlani hinkwaswo leswi va mi byelaka swona, mi swi hlayisa.” Kambe u engetela a ku: “Kambe mi nga endli leswi va swi endlaka, hikuva va vula, kambe a va endli.”

I vakanganyisi, naswona Yesu u va sandza hi ririmi leri fanaka swinene ni leri a ri tirhiseke loko a ri eku dyeni endlwini ya Mufarisi eka tin’hweti emahlweninyana. U ri: “Mintirho ya vona hinkwayo, va yi tirha leswaku va ta voniwa hi vanhu.” Kutani u nyikela swikombiso, a ku:

“Va kurisa swibokisana swa vona leswi nga ni tindzimana endzeni.” Swibokisana leswi swintsongo hi mpimo, leswi ambariwaka emombyeni kumbe evokweni, swi ni swiyenge swa mune swa Nawu: Eksoda 13:1-10, 11-16; na Deuteronoma 6:4-9; 11:13-21. Kambe Vafarisi va kurisa mpimo wa swibokisana leswi ku nyika miehleketo ya leswaku va chivirikela Nawu.

Yesu u engeta a ku “va lehisa ni makumu ya tinguvu ta vona.” Eka Tinhlayo 15:38-40 Vaisrayele va lerisiwa ku endla makhaxa etingubyeni ta vona, kambe Vafarisi va kurisa ya vona ku tlula ya hinkwavo. Hinkwaswo swi endleriwa ku voniwa! Yesu u hlamusela a ku: “Va rhandza ku tshama lomu ko chaviseka.”

Lexi khomisaka gome, vadyondzisiwa va yena a va khomiwe hi ku navela loku ka vukulukumba. Kutani Yesu wa tsundzuxa: “Loko mi ri n’wina, mi nga tshuki mi vitaniwa hi vito ra ‘Mudyondzisi,’ hikuva Mudyondzisi wa n’wina i un’we ntsena; n’wina hinkwenu mi vamakwavo. Mi nga tshuki mi khongela munhu wa laha misaveni, mi ku, i ‘Tata wa n’wina,’ hikuva Tata wa n’wina i un’we ntsena, loyi a nge tilweni. Naswona mi nga tshuki mi tsakela ku vuriwa ‘Varhangeri,’ hikuva Murhangeri wa n’wina i un’we ntsena, a nga yena Mesiya.” Vadyondzisiwa va fanele va tintshunxa eka ku navela ko va vo sungula! Yesu wa tsundzuxa: “Lonkulu eka n’wina ú ta va nandza wa n’wina.”

Nakambe u vula nongonoko wa makhombo eka vatsari ni Vafarisi, hi ku phindha-phindha u va vula vakanganyisi. U ri: “[Va] alela vanhu ku nghena eMfun’weni wa matilo. [Va] dyelela tinoni ni mindyangu ya tona, [va] endla ni swikhongelo leswo leha leswaku [va] ta voniwa.”

Yesu u ri: “Mi ni khombo n’wina vafambisi lavo-fe-mahlo.” U avanyisa ku pfumala ka Vafarisi ka swilaveko swa moya, hi laha swi kombisiwaka ha kona hi vuhunguki lebyi va byi endlaka. Hi xikombiso, va vula leswaku, ‘Loko munhu a hlambanya hi tempele, a swi na mhaka, kambe loko a hlambanya hi nsuku wa tempele, ú tibohile.’ Hi ku kandziyisa ngopfu nsuku wa tempele ku tlula swilaveko swa moya swa ndhawu yoleyo yo gandzela, va paluxa vubofu bya vona bya mahanyelo.

Kutani, hi laha a endleke ha kona emahlweninyana, Yesu u avanyisa Vafarisi hi ku honisa “leswikulu swa Nawu, ku nga ku lulama, ni tintswalo ni ku pfumela,” loko va nyikela nyingiso lowukulu eku humeseni ka vukhume kumbe xiphemu xa vukhume bya timitsu letintsongo.

Yesu u vula Vafarisi ‘vafambisi lavo-fe-mahlo, lava ungulaka nsuna, kambe va mita kamela!’ Va ungula nsuna evhinyweni ya vona hayi hi leswi yi nga xitsotswana kambe hi leswi hi ku ya hi mukhuva yi nga tengangiki. Hambi swi ri tano, ku honisa timhaka letikulu ta Nawu swa fana ni ku mita kamela, leyi na yona hi ku ya hi mukhuva yi nga xiharhi lexi nga tengangiki. Matewu 22:41–23:24; Marka 12:35-40; Luka 20:41-47; Levitika 11:4, 21-24.

▪ Ha yini Vafarisi va miyela loko Yesu a va vutisa hi leswi Davhida a swi vuleke eka Psalma 110?

▪ Ha yini Vafarisi va kurisa swibokisana swa vona leswi nga ni Matsalwa ni makhaxa ya tinguvu ta vona?

▪ I xitsundzuxo xihi lexi Yesu a xi nyikaka vadyondzisiwa va yena?

▪ I milawu yihi leyi Vafarisi va yi endlaka, naswona Yesu u va avanyisisa ku yini hi ku honisa timhaka letikulu?