6. Hi swihi swiyenge swimbirhi leswi vumbaka buku ya Daniel?

⁶ Vayuda va katse buku ya Daniel, hayi ni Vaprofeta, kambe ni Matsalwa. Hi tlhelo rin’wana, Bibele ya Xinghezi yi landzelela endlelo ra nxaxamelo wa khataloko wa Septuagint ya Xigriki ni Vulgate ya Xilatini hi ku veka Daniyele exikarhi ka vaprofeta lavakulu ni lavantsongo. Entiyisweni ku ni swiyenge swimbirhi ebukwini. Xo sungula xa leswi, tindzima 1 ku ya eka 6, xi nyikela mintokoto ya Daniyele ni vanghana vakwe entirhweni wa hulumendhe ku sukela hi 617 B.C.E. ku ya eka 538 B.C.E. hi ndzandzelelano wa masiku. (Dan. 1:1, 21) Xiyenge xa vumbirhi, lexi vumbiwaka hi ndzima 7 ku ya eka 12, xi tsariwe hi munhu wo sungula hi Daniyele hi byakwe tanihi murhekhodi naswona xi hlamusela swivono swa munhu hi xiyexe ni mimbulavurisano ya tintsumi leyi Daniyele a veke na yona ku sukela kwalomu ka 553 B.C.E.f ku ya kwalomu ka 536 B.C.E. (7:2, 28; 8:2; 9:2; 12:5, 7, 8) Swiyenge swimbirhi swi hlanganile swi vumba buku yin’we leyi pfumelelanaka ya Daniel.

7. I yini lexi vangelaka Daniyele ni vanghana vakwe ku nghena entirhweni wa mfumo wa Babilona?

⁷ Ku lunghiselela ntirho wa Tiko (1:1-21). Hi 617 B.C.E. Daniyele u ta eBabilona ni Vayuda lava khotsiweke. Swibya leswo kwetsima leswi humaka etempeleni ya Yerusalema na swona swa ta, swi ta hlayisiwa endlwini ya vuhlayiselo ya vuhedeni. Daniyele ni vanghana va yena vanharhu va Vaheveru va le xikarhi ka vantshwa va le vuhosini va Yuda lava hlawuleriweke xiendlakalo xa malembe manharhu ya vuleteri endlwini ya vuhosi ya hosi. A tiyimiserile embilwini ya yena ku ka a nga tithyakisi hi swakudya swa vuhedeni ni vhinyo swa hosi, Daniyele u bumabumela ndzingo wa masiku ya khume ya ku dya matsavu. Ndzingo wu va lowunene eka Daniyele ni vanghana vakwe, naswona Xikwembu xi va nyika vutivi ni vutlhari. Nebukadnetsara u hlawula lava va mune ku yima emahlweni ka yena tanihi vatsundzuxi. Ndzimana yo hetelela ya ndzima 1, leyi yi nga ha vaka yi tlhandlekeriwile endzhaku swinene ka loko xiyenge lexi yaka emahlweni xi tsariwile, yi kombisa leswaku Daniyele a a ri entirhweni wa vuhosi 80 wa malembe endzhaku ka ku ya ka yena evuhlongeni, leswi a swi ta va kwalomu ka 538 B.C.E.